1, 2. Nnanyi mwitupe kondo k’eshimba, na bwakinyi abitungu twikale na lutumbu bu byaadi mwitupe kanka?

YEHOWA EFILE MUKULU bapangile bantu na bulungantu bwa kwisangwila, kwamba’shi, bulungantu bwa kwiatshila bitshibilo. Bwa kwitukwasha bwa’shi twate bitshibilo bibuwa, Yehowa mmwitupe kintu kya kwitukunkusha. Kino kintu akitukunkushaa nyi nkondo keetu k’eshimba ke munda mwetu, aketukwasha bwa kushinguula bibuwa na bibubi. Su atufubisha kondo keetu k’eshimba mu mushindo wibuwa, ke kwitukwasha bwa kukita bibuwa na kusuuka bibubi. Kondo keetu k’eshimba akaleesha’shi Yehowa mmwitufule na kwete kukimba buwa bwetu.

² Bangi bantu leelo uno bakwete kukita bibuwa na kushikwa bibubi sunga tabauku miiya ya mu Bible. (Badika Beena-Looma 2:14, 15.) Bwakinyi bi byabya? Mpa mwanda wa kondo kaabo k’eshimba. Ako akatoshaa bantu bebungi bwa kupela kukita bibubi. Banda kwela binangu byatubaadya kwikala su takwi muntu su ngumune e na kondo k’eshimba! Tubaadya kwikala atupusha myanda ibubi ikile yatukwete kupusha binobino. Abitungu twikale na lutumbu lukata kwi Yehowa byadi mwitupe kondo k’eshimba!

3. Kondo keetu k’eshimba ke kwitukwasha mu kakongye naminyi?

 ³ Bantu bebungi t’abanangushenaa bwa kulongyesha kondo kaabo k’eshimba nya. Kadi bafubi ba Yehowa abakumiinaa’shi kondo kaabo k’eshimba keekale akafubu kalolo mwanda su akafubu kalolo, akakwasha bikata bwa kunyingisha buumune mu kakongye. Atukumiina’shi kondo keetu k’eshimba keekale aketutentekyesha miiya ya mu Bible bwa myanda ya binyibinyi na ya madimi na bwa myanda ibibuwa na ibubi. Byabya, bwa kulongyesha na kufubisha kondo keetu k’eshimba, abitungu tukite ingi myanda pamutwe pa kulonga penda abyakula Bible. Abitungu tufule miiya y’Efile Mukulu na kwikala na lukumiino’shi i kwanka bwa buwa bwetu. Mpoolo bafundile’shi: “Kiina-mwanda kya dino elango nkifulo akituukila mwishimba diiselele, mwishimba dilulame [kondo k’eshimba kebuwa].” (1 Timotee 1:5) Nsaa yatulongyesha kondo keetu k’eshimba na kwikalonda, kifulo kyeetu bwa Yehowa na lukumiino lweetu mwadi abikyebe kunyinga. Mushindo w’atutumika na kondo keetu k’eshimba auleesha bukata bwa kipwano kyatudi nakyo na Yehowa na kipaso kyatukumiina kumokookyela. Kondo keetu k’eshimba akaleesha kalolo byatudi beekale.

4. Twi kulongyesha kondo keetu k’eshimba naminyi?

⁴ Kadi, twi kulongyesha kondo keetu k’eshimba naminyi? Abitungu tulongye Bible efuku dyooso, tunangusheene ku byatubadika na kuteka Yehowa bwadya kwitukwasha bwa kutumikila byatulongo. Byabya abileesha’shi abitungu tukite ingi myanda pa mutwe pa kulonga miiya na myanda i mwanka. Kepatshila keetu nsaa yatulongo Bible, nka kuuka Yehowa kalolo. Atukyebe kuuka Bumuntu bwaaye na byakumiinaa na byashakumiinaa. Nsaa yatulongo myanda ibungi pabitale Yehowa, kondo keetu k’eshimba akekala akatundula bukidibukidi bibuwa na bibubi byapelaa. Patulongyesha kondo keetu k’eshimba kalolo, atwikala atunangusheena mu mushindo aunangusheenaa Yehowa.

5. Atukyebe kutaluula kinyi mu uno mwisambo?

⁵ Byabya, abitungu twiyipushe’shi: Kondo k’eshimba kalongyeshibwe kalolo, ke kwitukwasha nsaa yatwata bitshibilo naminyi? Twi kuneemeka kondo k’eshimba ka bakwetu beena Kidishitu naminyi? Na kondo keetu k’eshimba ke kwitutakula bwa kukita bibuwa naminyi? Tubandeyi kutaluula ino myanda isatu yatudi na lukalo lwa kondo k’eshimba kalongyeshibwe kalolo: (1) kwibukisha, (2) kukisha kapapi na (3) mudimo wetu wa bulungudi.

6. Mbitshibilo kinyi byatwataa pabitale kubukiibwa?

⁶ Bible etulungula bwatudya kusuuka bintu bi kwitulwisha na kunangusheena kalolo ku byubishi byetu bya kudya na kutoma. (Myeele 23:20; 2 Beena-Kodinto 7:1) Nsaa yatulondo malango a mu Bible, ngalombeene kwitukwasha bwatudya kukalwila mbidi yeetu. Anka, tukwete kupona maladi na kununupa. Mbitshibilo kinyi abitungu’shi twate? Mu angi maumbo, mwi ba munganga ba mitshi na ba bwanga. Ma biro a ma filiale akwete kupeta mikanda ya bakwetu abatekye bukunkushi pabitale mishindo ilekeene ya kubukibwa. Bebungi abayipusha’shi: “Mufubi a Yehowa e bya kukumiina uno mushindo wa kubukiibwa su?”

7. Twi kwata bitshibilo pabitale mase naminyi?

⁷ Biro bya filiale sunga bakulu ba mu kakongye ta be na matalwa a kwata kitshibilo kya mushindo wa kubukiibwa pa mbalo ya mwina Kidishitu nya, sunga ayipusha kya kukita. (Beena-Galate 6:5) Anka, bakulu mbalombeene kulungula mwina Kidishitu abikumiinaa Yehowa bwa’shi aate kitshibilo kibuwa. Kileshesho, Efile Mukulu mmwitwelele mwiya wa kwilama ku mase. (Bikitshino 15:29) Uno mwiya aukwasha mwina Kidishitu bwa kushinguula’shi nta mulombeene kukumiina mushindo wa kubukiibwa autungu kudya sunga kutoma mase sunga kimune kya ku bipindji byao bikata. Uno mwanda ngulombeene kwikala na bukitshishi ku kondo k’eshimba ka mwina Kidishitu nsaa ayitungu’shi  aate kitshibilo su akumiina kubukiibwa na tupindji tupeela, tuntu tupeela atutuukila ku bipindji binanka bya mase. * Ndingi elango kinyi dya mu Bible dilombeene kwitukwasha bwa kwata bitshibilo bibuwa pabitale mushindo wa kubukiibwa?

8. Mukanda wa Beena-Fidipe 4:5 wi kwitukwasha bwa kwata bitshibilo bibuwa pabitale kubukiibwa naminyi?

⁸ Mukanda wa Myeele 14:15 awamba’shi: “Sha-bukumiinekumiine akookyelaa ku kyooso kyaabamba, anka muntu mudimukye eeyipushaa kwende.” Lelo uno kwi ingi mikumbo ishii na bwanga. Byabya abitungu twikale badimukye nsaa yabasaamuna mushindo wa kubuka aku namu takwi kintu akitushinkamiisha’ shi awitupaasha. Mpoolo bafundile’shi: “Binangu byenu bya kufukama biukiibwe kwi bantu booso.” (Beena-Fidipe 4:5, NWT) Binangu abitukwasha bwa kushaala bemeene mu kulangwila Yehowa pamutwe pa kwimeena pa myanda ya bukome bwa mbidi. Su myanda ya Kubukiibwa nyi i na muulo ngofu mu muwa wetu, twi bya kwikala atutala’nka penda byatukumiina. (Beena-Fidipe 2:4) Atuuku’shi tatwi balombeene kwikala na mbidi ipwidikye mu uno ndumbulwilo nya. Byabya, ikala mushinkamishe’shi kufubila Yehowa nyi kwi na mulo ukata mu muwa oobe.​—Badika Beena-Fidipe 1:10.

9. Mukanda wa Beena-Looma 14:13, 19 ngutale bitshibilo byeetu bya kwibukisha naminyi, na buumune bwetu mbulombeene kwikala mu masaku naminyi?

⁹ Mwina Kidishitu anangusheena kalolo takimbaa bya kukitshisha bantu myanda mu waye mushindo wakumiina nya. Mu dingi eumbo, ungi mulume na mukashi babaadi abakankamika bantu bwa kulonda ndiilo sunga byakudya kampanda. Babaadi bakuminyishe bangi bakwetu, bangi naamu baapela. Pabaabamwene’shi byabya byakudya ta mbituushe bipeta bibuwa, bakwetu bebungi babaadi bafiite munda. Uno mulume na mukashi babaadi na matalwa a kusangula abo baanabeene su abakumiina kuneemeka byabya bidiibwa. Byabya, kulwisha buumune bwa kakongye pa mwanda wa mushindo wa kwibukisha mwanda wa kinangu su? Mu Looma a kala, bangi beena Kidishitu babaadi na mmweneno mwilekeenelekeene pabitale byakudya kampanda na misangeelo. Mpoolo bebapeele elango kinyi? Bambile’shi: “Bwa muntu kampanda kwi kwilekeena munkatshy’a mafuku; bwa ungi mafuku ooso e kya mumune. Ooso muntu mu kwaye kumona, aikale na kushinkamisha.” Twikaleyi badimukye bwa kupela kukokosha bangi.​—Badika Beena-Looma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Bwakinyi abitungu tuneemekye bitshibilo bya bangi? (Tala kifwatulo ki kumbangilo.)

¹⁰ Ingi nsaa, twi kukutwa kupusha bwakinyi mwina kakongye baata kitshibilo kampanda mu myanda yaaye. Nkinyi kyatudi balombeene kukita? Tatwikalanga na bukidi bwa kumutshibila kiimu sunga kumukitshisha bwa kushintuula kitshibilo kyaaye. Pangi akyebe kulongyesha kondo kaaye k’eshimba, sunga’shi kondo kaaye k’eshimba takakuminaa wawa mwanda. (1 Beena-Kodinto 8:11, 12) Sunga’shi pangi kondo keetu k’eshimba ta nkalongyeshiibwe  kalolo. Pabitale kwibukisha na ingi myanda, muntu ooso a kwatudi e na matalwa a kwiatshila kitshibilo na kusemuna bushito bwa kitshibilo kyaaye.

11, 12. Bible etukwasha bwa kusangula bya kukisha kapapi naminyi?

¹¹ Yehowa mmwitupangye na mushindo watudya kwikala na muloo mu kukisha kapapi. Salomone bafundile’shi kwi: “kipungo bwa kusepa” na “kipungo bwa kusha masha.” (Mulungudi 3:4) Byabya, kukisha kwa kapapi kooso takwitukwasha, kusangulusha mbidi, sunga kwitutaadisha binangu nya. Na dingi abitungu tusuukye kukisha nsaa ikile bungi mu kukisha kwa kapapi. Kondo keetu k’eshimba ke kwitukwasha naminyi bwa kusankila na kupeta muloo mu kukisha kwa kapapi mu mushindo aukumiinaa Yehowa?

¹² Bible etudimusha bwa kuleka “mifubo ya mbidi.” Mu ino mifubo ya mbidi mwi “kukutwa kwilama, lusandji, bukitekite, kulangwila nkishi, malenganyi, ngo, mushikwa, mukao, butombo, kwitupisheena, kwiabulusheena, lwabi, buntomi, budyedye, na bingi bintu bya mumune.” Mpoolo bafundile’shi “baaba abeebikitshi . . . taabakapyaana Bufumu bw’Efile Mukulu nya.” (Beena-Galate 5:19-21) Byabya twi balombeene kwiyipusha’shi: ‘Kondo kande k’eshimba akankwashaa bwa kusuuka kalashishi ka mbidi ka kukupisheena, kwipikeena, ntondo ya maumbo, sunga buntomboshi? Kondo kande k’eshimba akandimushaa nsaa yankyebe kutala filme aleesha pornografi, akankamika lusandji, bunkolwenkolwe, sunga malenganyi?’

13. Milango i mu 1 Timotee 4:8 na mu Myeele 13:20 i kwitukwasha mu kukisha kwa kapapi naminyi?

¹³ Mayi a kulonda a mu Bible e bya kwitukwasha bwa kulongyesha kondo keetu k’eshimba pabitale kukisha kapapi. Kileshesho, Bible akula’shi “kalashishi ka mbidi ke buwa mu bintu bipeela.” (1 Timotee 4:8, Kilombeno kipya 2014) Bantu bebungi abapushaa’shi kukita kalashishi ka mbidi efuku dyooso akwibasangulusha na kwibekasha na mbidi bukome. Anka, bi kwikala naminyi su atukyebe kukita kalashishi mu kisaka? Bi na muulo kusangula bantu ba kukita nabo kalashishi su? Mukanda wa Myeele 13:20 (EEM) awitulungula’shi: “Su otemba na basha binangu, obe namu okekala n’abyo. Anka, su otemba na balôtakane, okamono malwa.” Abimweneka kalolo’shi bi na muulo bwatudya kufubisha kondo keetu k’eshimba kalongyeshibwe na Bible nsaa yatusangula mushindo wa kukisha kapapi.

14. Kingi kifuko kibaadi kifubishe Beena-Looma 14:2-4 naminyi?

¹⁴ Christian na Daniela be na tu nsongwakashi tubidi. Christian akula’shi: “Mu lulangwilo lwetu lwa mu kifuko, tubaadi besambe pabitale kukisha kwa kapapi. Tubaadi basangane’shi mishindo kampanda ya kukisha kapapi ibuwa ingi naamu ibubi. Nnanyi atudi balombeene kusangula bu kuuku ebuwa? Ungi mwan’eetu mukashi b’akwile’shi mu nsaa ya kwikisha ku kalasa, bangi ba nsongwa beena Kidishitu abakitaa  myanda yamonaa bu ishii buwa. Na baadi apusha bukopo bwa kukita myanda ibyabya. Tubaadi banangusheene’shi muntu ooso a kwatudi e na kondo k’eshimba, na abitungu kekale aketukunkusha mu kusangula kwa myanda yatukitshi na muntu atukitshi naaye.”​—Badika Beena-Looma 14:2-4.

15. Mukanda wa Mateo 6:33 wi kwitukwasha naminyi mu kukisha kwa kapapi?

¹⁵ Nsaa bungi kinyi yokitaa mu kukisha kwa kapapi? We mutuule bisangilo, kulungula mukandu wibuwa, na kulonga kwa Bible pa mbalo ya kumpala, su nkukisha kwa kapapi kwi pa mbalo ya kumpala mu muwa oobe? Nkinyi ki na muulo ukata koodi? Yesu bambile’shi: “Bangayi kukimba Bufumu na bululame bw’Efile Mukulu, byooso byaabya abenupa byanka bu ntenteko.” (Mateo 6:33) Nsaa ywata kitshibilo kya bya kufuba na nsaa yoobe, kondo koobe k’eshimba akakutentekyesha dino elango dya Yesu su?

16. Kondo keetu k’eshimba aketutakula mu kulungula mukandu wibuwa naminyi?

¹⁶ Kondo k’eshimba kalongyeshibwe taketudimusha nka penda bwa kupela myanda ibubi, anka aketutakula dingi mu kukita myanda ibuwa. Umune wa ku ino myanda nyi nkulungula mukandu wibuwa ku nshibo na nshibo na ku mpuukapuuka. Ngi bibaadi bikite Mpoolo. Bafundile’shi: “Mmufubo umpeebwe; ne a malwa, su ntanguukisha mukandu wibuwa!” (1 Beena-Kodinto 9:16) Su tubambula Mpoolo, atukeekala na kondo k’eshimba kebuwa, bashinguule’shi tukwete kukita myanda ibuwa. Na dingi nsaa yatulungula bangi bantu mukandu wibuwa, atulongyesha tondo twabo twa mashimba. Mpoolo bafundile’shi: “Atuleesha patooka biinyibiinyi; ngi patudi bakulupilwe kwi bantu booso kumpala kw’Efile Mukulu.”​—2 Beena-Kodinto 4:2.

17. Ungi mukwetu mukashi baadi mulonde kondo kaaye k’eshimba kalongyeshibwe na Bible naminyi?

¹⁷ Pabaadi Jacqueline mulombashe bipwa 16, baadi mulongye mukanda wabalongaa bintu bi na muwa (biologie) ku kalasa. Byabya, balongi babaadi abalongo dilongyesha dya bintu bituukile. Akula’shi: “Kondo kande k’eshimba takabaadi kantume bwa kwisamba na beena kalasa bu byankitaa nya. Ntshinaadi mulombeene kukumiina dyadya dilongyesha nya. Naadi mupatulwile mulongyeshi bi lukumiino lwande. Mwanda wa kukaanya, mulongyeshi baadi munteemeshe kalolo, ampa matalwa a kwisamba na kalasa kashima pabitale kupangibwa kwa bintu.” Jacqueline baasankile mwanda bapushiishe na kulonda kondo kaaye k’eshimba kalongyeshibwe na Bible. Kondo koobe k’eshimba akakutumaa mu kukita bibuwa su?

18. Bwakinyi twi na lukalo lwa kwikala na kondo k’eshimba kebuwa?

¹⁸ Kepatshila keetu nka kwikala na nshalelo mwipusheene na mayi a kulonda na miiya ya Yehowa. Kondo keetu k’eshimba ke bya kwitukwasha bwa kwibikita. Nsaa y’atulongo, yatunangusheena na yatutumikila myanda i mu Bible efuku dyooso, atulongyesha kondo keetu k’eshimba. Byabya, kino kya buntu kibuwa akitukunkusha kalolo mu nshaleelo eetu a bwina Kidishitu!