1, 2. Mba nanyi abekalaa na muloo ngofu mu nsaa ya lubatshisho?

SU OKWETE kufubila Yehowa takudi bipwa bi bungi, eyendo shi we mupushe miisambo ibungi ya lubakisho ku bikongeno byetu. Sunga byodi mupwe kupetekyelwa misuusa ibungi pabakitshi yaaya miisambo, okii nka na muloo nsaa yooso yomono baaba bashale ku mulongo wa kumpala abemana bwa kwilambula na kubakishibwa. Musango umune bantu ababanga kwela tuleo mwanda wa muloo wabadi nawo, akupu abakupila bikasa n’eshimba dimune. Pomono byabya mpolo ngilombeene nkwalaala ku meso nsaa yotala kingi kisaka kya bantu abakumiina kwikala ku lupese lwa Yehowa. Atupushaa muloo wi kashaa mu yaaya nsaa!

² Bu byatupetekyelwaa apabatshishibwa bantu misusa ipeela ku kipwa mu mbalo yatudi bashaale, miikeyilu i na mwabi wa kumona bantu ababatshishibwa misango ibungi kwitukila. We mulombeene kupwandikisha mushindo ulombeene kwikala “muloo mwiyilu” mbilombeene dingi kwikala mumune na byabamonaa bantu binunu pepi nkama itano mu nsenga ishima abafiki mu ndumbulwilo a Yehowa ku lubingo? (Luuka 15:7, 10) Kushii mpaka, miikeyilu ayikalaa na muloo wikashaa pabamono kwakwa kufiima!​—Agee 2:7.

3. Bwakinyi Satana akindakana “bu ntambwe e bukyelo,” na e na lukalo lwa kukita kinyi?

³ Kadi kwi bipangwa bya mu kikudi bi na nsungu nsaa yabamono baaba bantu ababatshishibwa. Bwa Satana na ba  demo, abenyongolaa nsaa yabamono binunu bya bantu abafutaala uno ndumbulwilo. Byabya mbilombeene kufwila Satana na ba demo, mwanda baadi mwambe shi bantu tabafubilaa Yehowa mwanda wa kifulo kyabadi nakyo bwaye sunga kushaala balulame kwadi nsaa yabapete kitompwanga nya. (Badika Yoobo 2:4, 5.) Nsaa yooso i muntu aata kitshibilo kya kwilambula kwi Yehowa, Satana kwete kumweneka binyibinyi shi e na madimi. Bi nka bu’shi bakwete kukupila Satana mapi mu mpala ku lubingo looso. Sunga mbyabya kwete “akindakana kooso-kooso bu ntambwe e bukyelo.” (1 Mpyeele 5:8) Uno “ntambwe” kwete kukimba mushindo wa kwitudya mu kikudi, kulwisha sunga kutshiba kipwano kyetu n’Efile Mukulu.​—Misambo 7:2, 3; 2 Timotee 3:12.

4, 5. (a) Yehowa mukite bwashi Satana toobeshanga kukita myanda kinyi ibidi ikata? (b) Mwina Kidishitu a binyibinyi mulombeene kushinkamisha kinyi?

 ⁴ Sunga byekala shi mwishikwanyi netu e bukyelo, tatwi balombeene kwikala na moo nya. Bwakinyi? Mwanda Yehowa mukite bwashi yawa “ntambwe e bukyelo” tobeshanga kukita ino myanda ibidi. Myanda kinyi? Kya kumpala, Yehowa baadi mulee shi “kibumbu kikata” kya beena Kidishitu ba binyibinyi akikyebe kupanda ku “kutompibwa kukata” akukyebe kufika. (Bifumbulwe 7:9, 14) Butemuki bw’Efile Mukulu tabukutwaa kulombana nya. Byabya, mpa na Satana e na kya kuuka ta mmukumbeene kubutula bafubi booso b’Efile Mukulu pa nsenga nya.

⁵ Mwanda wakabidi wabashi balekye bwashi Satana obesha kukita atwiusangana mu mwanda wa binyibinyi ubabadi baleshe kwi umune a ku bafubi b’Efile Mukulu ba kala. Mutemuki Azaryaku balungwile Nfumu Asa shi: “Yehowa ee neenu anka panudi naaye.” (2 Myanda 15:2; badika 1 Beena-Kodinto 10:13.) Bileshesho bi bungi abilesha shi kala, Satana tabaadi moobeshe kudya mufubi su ngumune a Efile Mukulu baadi mwilame ku kifulo Kyaaye. (Beena-Ebreeyi 11:4-40) Lelo uno, mwina Kidishitu mwifubwile pepi n’Efile Mukulu mukumbeene kwikala na mushindo wa kukambila na kutshokola Diabulu. Na dingi, Eyi dy’Efile Mukulu aditushinkamisha shi: “Bindwilai Kafilefile, akenusuuku.”​—Jaake 4:7, Kilombeno kipya.

6. Mushindo kinyi ukwete Satana kulwa na beena Kidishitu?

⁶ Twi balombeene kwamba shi, Satana ta mulombeene kutshokola ino ngoshi nya, kadi mukumbeene kutumika na mayele aaye bwa kukwata muntu ooso a kwatudi su ta mudimukye. Satana auku shi bwa kwitudya abitungu abofushe kipwano ki pankatshi petu na Yehowa. Mushindo kinyi ukwete Satana kutompa bwa kwikibofusha? Nsaa y’etulwisha ngofu, paalu na ooso a kwatudi, na paatumika na mayele ebubi. Tubande kutaluula ano mayele a Satana.

7. Bwakinyi Satana kwete kulwisha bafubi ba Yehowa ngofu?

 ⁷ Etulwisha ngofu. Yowano mutumibwa bambile shi: “Byaa-pano byooso mbishaale ku matalwa a mubi.” (1 Yowano 5:19) Ano mayi aatusha elango kwi beena Kidishitu ba binyibinyi. Bu bi Satana moobeshe kudya bantu bebungi be mu uno ndumbulwilo shatshinyi Efile Mukulu, binobino mukumbeene kulwisha baaba bakwete kukimba mushindo wa kumukambila​—Bafubi ba Yehowa. (Mika 4:1; Yowano 15:19; Bifumbulwe 12:12, 17) E na nsungu ikata mwanda auku shi kipindji kibamushaala nkipeela. Nyi bwakinyi munyingishe ngoshi yaaye. Lelo uno, tukwete kufumankana na mayele aaye ebungi akwete kufuba nao bwa kwitubutula.

8. Mpoolo mutumibwa akyebe kulesha kinyi nsaa yakula shi tukwete ‘kulwa’ na bikudi bibi?

⁸ Alu na ooso a kwatudi. Mpoolo mutumibwa baadi mudimushe bakwabo beena Kidishitu shi: ‘Ta mmuntu atulu naaye, . . . nyi mbikudi bya bubi bi mwiyilu.’ (Beena-Efeeze 6:12) Bwakinyi Mpoolo esamba kishima ‘kulwa’? Mwanda kishima kya mu kina Greke kyabadi baluule bu ‘kulwa’ akilesha “ngoshi ya kwikwatena pa mbidi.” Byabya, pabaadi mwakule bino, Mpoolo balesheshe shi ooso a kwatudi e na ngoshi ya bamulwisha kwi bikudi bibi. Sunga twekala mwiumbo mwi bantu bebungi abauku shi bikudi bibi bi kwanka sunga shi ta bi kwanka, tatwi balombeene kuluba suu nsaa ipeela shi pabaatwilambula atwe banabeene kwi Yehowa, twinka bu bantu abatwele mu ngoshi. Mwina Kidishitu ooso e mu ngoshi kubanga efuku dibaadi mwilambule kwi Efile Mukulu. Nyi bwakinyi Mpoolo baamwene shi abitungu alangye beena Kidishitu ba mu Efeeze misusa yooso isatu bwabadya kwikala ‘banyingye!’​—Beena-Efeeze 6:11, 13, 14.

9. (a) Bwakinyi Satana na ba demo be na “bibèmbo” bilekenelekene? (b) Bwakinyi Satana kwete akimbi mushindo wa kulwiisha binangu byetu na mushindo kinyi watudi balombeene kumukambila? (Tala kashibo “ Ikala mudimukye pabitale mayele ebubi a Satana!”) (c) Mayele kinyi ebubi atukyebe kutaluula binobino?

⁹ Atumika na mayele ebubi. Mpoolo atekye beena Kidishitu bwa kukambila “bibèmbo” bya Satana. (Beena-Efeeze 6:11) Pano Mpoolo akula ku bungi. Bikudi bibi tabikwete kutumika  na mayele amune nya, bi na mayele ebungi, na abiuku bwakinyi bi na bibèmbo bibungi. Kunyima kwa mafuku, bangi beena Kidishitu abadi bakambile bintompwanga kampanda, mbafikye mu kupona ku bingi bitompwanga. Byabya, Diabulu na ba demo bakwete kutaluula ooso a kwatudi bwa kumona mbalo yadi mubofwile. Kunyima kwa kumona mbalo yatudi babofwile, mmulombeene kwitukwatshila paapa. Mwanda wa disanka ngwa shi, tukwete kutundula mayele a Diabulu mwanda Bible ealesha patooka. (2 Beena-Kodinto 2:11) Ku mbangilo kwa uno mukanda, atwikanga besambe pabitale aa mayele bu kinunwa kya kukimba kwa bintu bya ku mbidi, bakuuku be bubi, na kutambuka kwa lusandji. Binobino tubande kutaluula angi mayele ebubi a Satana​—malenganyi.

10. (a) Malenganyi nkinyi? (b) Yehowa amonaa malenganyi bikunyi, na obe naamu we mulombeene kwiamona naminyi?

¹⁰ Su muntu kwete kukita malenganyi, e mu kipwano na bikudi bibi. Lubuko, butshi, kulwaa kwa muntu, na kwisamba na bafwe nyi ngingi mishindo ya malenganyi. Bu biatuuku, Yehowa amonaa malenganyi bu “kibeshi.” (Miiya Ikituulwe 18:10-12; Bifumbulwe 21:8) Bu byabidi shi atwe booso abitungu ‘tushikwe bubi,’ tatwibalombeene kukimba kwikala mu kipwano na bikudi bi bubi nya. (Beena-Looma 12:9) Uno nyi mmulwisho ukata ku meeso kwa Yehowa Nshetu a mwiyilu!

11. Bwakinyi su Satana etutakula ku myanda ya malenganyi abikala bu batshokola ngoshi ikata? Tuusha kileshesho.

¹¹ Byabya, Satana bu byauku shi su muntu batwelakana mu myanda ya malenganyi, bashimisha kipwano kyaye na Yehowa, kwete kukita mwaye mooso bwa kutakula bangi ba kwatudi mu kukita myanda ya malenganyi. Nsaa yooso yobesha kutuma mwina Kidishitu mu kukita myanda ya bikudi bibi, Satana ekala bu batshokola. Bwakinyi? Banda kutala uno mwanda: Su musalayi umune apela lupese lwekalanga, na kwenda kwi beshikwanyi, yawa mukata abasalayi ba lwalwa lupese lwa beshikwanyi mulombeene kusangala. Mulombeene mpa na kutuusha yawa musalayi na kumulesha kwi bantu shi batshokola, bwa kukaa  basalayi ba lupese lwa beshikwanyi. Bi mumune, su mwina Kidishitu abanga kukita myanda ya malenganyi, ekala bu bakatuka ku bukunkushi bwa Yehowa na bende ku lupese lwa Satana. Banda kupwandikisha muloo ulombeene Satana kwikala nawo nsaa yalesha bantu baaye yawa basukila ku lupese lwaye bwa kulesha shi batshokola! Nanyi a kwatudi akukumina kupa Satana ino ntumbo? Su ngumune! Tatwi ba nsesa nya.

12. Mayele kinyi akwete kufuba nawo Satana bwa kulwiisha mweneno eetu a myanda pabitale malenganyi?

¹² Bu byatudi bashikwe myanda ya malenganyi, Satana ta mulombeene kwitobesha nawo nya. Byabya, auku shi mulombeene kushintuula binangu byetu. Mu mushindo kinyi? Satana kwete kukimba mushindo wa kubulakasha binangu bya beena Kidishitu mu kumona “kintu ki buwa’shi ki bubi na ki bubi’shi ki buwa.” (Yeeshaya 5:20) Bwa kukita byabya, Satana misuusa ibungi kwete kutumika na mayele abaadi mutumikye nao kala: Kwibwesha nkonko ayitushaa mpaka mu mashimba.

13. Mushindo kinyi ubaadi Satana mutumikye na mayele a kwibwesha nkonko ayitushaa mpaka mu mashimba a bantu?

¹³ Banda kutala mushindo ubadi Satana mutumikye na aa mayele kala. Baadi mwipushe Eeve mu lupango lwa Edene shi: “Eyendo! Efile mmwinulungule shi: Tanudyanga bikuba bya mitshi yooso i mu lupango?” Mu mafuku a Yoobo, pabaadi mikeyilu mu kisangilo mwiyilu, Satana bayipwishe shi: “Yoobo atshiinaa Efile Mukulu bisumanga su?” Na dingi pababangile Yesu mudimo waye pano pa nsenga, Satana baadi mutompe Kidishitu aye nkwamba shi: “Su we mwana a Efile Mukulu, tuma eyi bwa’shi ano mabwe aalulukye mikate.” Banda kwela binangu​—kwi Yesu, Satana baadi bu asengye myanda ibaadi Yehowa mwakule mbingo isamombo kumpala. Bambile shi: “Uno mMwan’ande a kifulo, ne na muloo pa mwanda wee.”​—Kibangilo 3:1; Yoobo 1:9; Mateo 3:17; 4:3.

14. (a) Mushindo kinyi ukwete Satana kutwesha mpaka mu mashimba a bantu pabitale malenganyi? (b) Nkinyi kyatukyebe kutaluula binobino?

¹⁴ Lelo uno Satana kwete kutumika na aa mayele amune bwa kutwesha mpaka mu mashimba a bantu pabitale malenganyi.  Bi malwa mwanda, moobeshe kutwesha mpaka mu binangu bya bangi beena Kidishitu. Mbabangye kwiyipusha su binyibinyi malenganyi ooso e bubi. Bakwete mpana kwiyipusha shi, ‘nky’eyendo su?’ (2 Beena-Kodinto 11:3) Mushindo kinyi watudi balombeene kukwasha baaba bantu bwabadya kushintuula nangunangu yaabo? Mushindo kinyi watudi balombeene kushinguula shi mayele a Satana taetoobesha nya? Bwa kwalula ku ino nkonko, tubande kutala myanda ibidi ya mu nshalelo yabadi balwiishe kwi Satana ku bukwashi bwa bintu bya malenganyi. Nyi mushindo wa kukisha kapapi na kukimba kwa kwibukisha.

15. (a) Bantu bebungi ba mu maumbo a ku Mputu abamonaa malenganyi naminyi? (b) Mushindo kinyi utwele mweneno a uno ndumbulwilo pabitale malenganyi mu binangu bya bangi beena Kidishitu?

¹⁵ Bikishekishe mu mawumbo a ku Mputu, kupaka kwa manga, bu ndoshi, na ingi mishindo ya malengayi tabeyataa bu i na muulo ukata nya. Ma filme, mikanda, bintu byabalesha ku TV, na maasha a ku ordinatere akwete kwenda na kulesha myanda ya ba demo bu ya kwasha nayo, na bu ishi na mwanda. Angi ma filme na ingi mikanda mwabesamba pabitale myanda ya malenganyi ngipalakane mbalo yooso na bantu mbakite bisaka abikumiina yaaya myanda. Abimweneka patooka shi, ba demo mboobeshe kutwesha binangu byashi yaaya myanda tayi na masaku nya. Binangu byashi myanda ya malenganyi tayi na masaku mbitwele mu mitwe ya beena Kidishitu su? Binangu bya bangi mbipwe kubanga kulwiila. Mu mushindo kinyi? Twate kino kileshesho kikata, ungi mwina Kidishitu kunyima kwa kutala filme alesha myanda ya malenganyi, bakwile shi: “Natalanga filme, kadi ntshi mukite myanda ya malenganyi nya.” Bwakinyi kwela kwa binangu mu wawa mushindo kwi na masaku?

16. Bwakinyi kusangula mishindo ya kukisha kapapi ayilesha myanda ya malenganyi kwi na masaku?

¹⁶ Sunga kwekala kwilekena pabitale kukita myanda ya malenganyi na kwiyitala, byabya tabilesha shi kutala myanda ya malenganyi takwi na masaku nya. Bwakinyi? Banda kutala uno  mwanda: Eyi dy’Efile Mukulu adilesha shi Satana sunga ba demo baaye ta mbalombeene kuuka bi mu binangu bya muntu nya. * Byabya, anka bu byatwikalanga bamone kumpala, bwa kuuka bi mu binangu byetu na kushinguula mbalo yatudi babofwile, bikudi bibi abitaluulaa kalolo myanda yatukitshi​—mpa na myanda yatusangula bwa kukisha kapapi. Nsaa i mwikelo wa mwina Kidishitu aulesha shi mukumiine ma filme na mikanda ayilesha myanda ya ba nganga, ya maji, ya kupona mikishi, sunga ingi myanda ya ba demo, yaaya nsaa kwete kulesha ba demo paadi mubofwile. Ba demo naamu, mbalombene kunyingisha ngoshi yaabo kwi yawa mwina Kidishitu bwa kumukwatshila pa yaaya mbalo yaadi mubofwile ibebalesha. Byabya, bangi abaadi abasangeela kutala myanda ya malenganyi, kunyima abaadi babangye kwiyikita.​—Badika Beena-Galate 6:7.

17. Satana kwete kutumika na mayele kinyi bwa kukwata baaba bakwete kukumba?

¹⁷ Satana tetutompelaa penda ku malaka etu a kukisha kapapi nya kadi etutompelaa dingi ku lukalo lwetu lwa kubukisha mbidi. Mu mushindo kinyi? Mwina Kidishitu kwete kukumba baapu kukita mwaye mooso bwa kupeta bwanga bwa kumupandisha kadi kushii kupeta mulombeene kwikala enyongola nsaa yooso. (Maako 5:25, 26) Yaaya nsaa Satana na ba demo mbalombeene kukimba mushindo wabadya kumukwatshila ku wawa mwanda. Abauku kalolo shi Eyi dy’Efile Mukulu adidimusha bantu pabitale baaba ‘abende mu kuteka bukwashi kwi bankitshishi ba bubi.’ (Yeeshaya 31:2) Bwa kutakula mwina Kidishitu shi apele kulonda dyadya elango, ba demo mbalombeene kutompa yawa sha mukumbo bwashi ende mu kwibukisha kwi bantu abatumika na “malenganyi”​—kintu ki bubi bukile. (Yeeshaya 1:13, NWT) Su ba demo aboobesha kutakula sha mukumbo mu kwibukisha ku bukwashi bwa malenganyi, mbalombeene kulwisha kipwano kyaaye na Efile Mukulu. Mu mushindo kinyi?

18. Mwina Kidishitu mukumbeene kupela mishindo kinyi ya kukwata maladi, na bwakinyi?

 ¹⁸ Yehowa baadi mulangye beena Isaleele ababangile kukita myanda ya “malenganyi” shi: “Paanuwolola maasa, neeshikiila ku meso; nwi balombeene kufiimisha nteko yenu ntaneyiteemesha’mi.” (Yeeshaya 1:15) Eyendo shi, atwe booso atwikalaa na lukalo lwa kusuuka kintu kyooso kilombeene kushikiila nteko yetu na kwitukutshisha kupeta bukwashi bwa Yehowa, aku naamu atwikaala nabyo lukalo ngofu nsaa yatukwete kukumba. (Misambo 41:4) Byabya, su mwina Kidishitu basangana shi mushindo kampanda wa kukwata maladi na kwiabuka wi na myanda kampanda ya malenganyi, abitungu apele wawa mushindo. * (Mateo 6:13) Su bakitshi byabya mukumbeene kukulupila bukwashi bwa Yehowa.​—Tala kashibo “ Ano nyi malenganyi su?”

19. (a) Satana mudimbe bantu bebungi bwabadya kukumina kinyi pabitale bukome bwaye? (b) Myanda kinyi ayitungu shi beena Kidishitu tabapalakashanga?

¹⁹ Sunga bantu ba mu maumbo a ku Mputu abamonaa shi Satana te na bukome bwadi mulombeene kwibakita kintu kibubi, kadi mu angi maumbo tabi byabya nya. Mu ano angi maumbo Diabulu kwete kudimba bantu bebungi bwashi  bakumiine shi e na bukome bukilekile. Bangi bantu bakwete kudya, kufuba na kulaala na moo wa bikudi bibi. Bantu bebungi bakwete kwakula myanda itale bukome bwa ba demo. Yaaya myanda bakwete kwiyakula na muloo ooso; na ikwete kusankisha bantu. Twi balombeene kupalakasha yaaya myanda su? Nya, bafubi b’Efile Mukulu a binyibinyi abapelaa kukita byabya bwa myanda ibidi.

20. Muntu mukumbeene kupalakasha madimi a Satana kushii kuuka naminyi?

²⁰ Kya kumpala su muntu kwete kupalakasha myanda ya ba demo, kwete kukwasha Satana. Mu mushindo kinyi? Eyi dy’Efile Mukulu adiitushinkamiinsha shi Satana e na bukome bwa kukita myanda ya kukanya, kadi adiitudimusha dingi shi kwete kufuba na “bilengyeleshi na bishima bya madimi.” (2 Beena-Tesalonika 2:9, 10) Bu bi Satana nsha madimi mukata, auku mushindo wa kunkusha binangu bya baaba abatala bintu bya malenganyi na mushindo wa kwibakuminyisha shi byabya bintu mbya binyibinyi. Baaba bantu bakwete  kukumiina na mashimba aabo ooso bintu kampanda byabadi bapushe mu kulondela bangi bantu myanda yabadi bamone shi ngya binyibinyi. Nsaa yabakwete kwilungushena yaaya myanda abatenteka ingi myanda bwa kulesha bukome bwayo. Su mwina Kidishitu apalakasha yaaya myanda, mukumbeene kwikala bu kwete kukita akikyeb’eshimba dya Diabulu, “nshe madimi.” Mmukumbeene kwikala apalakasha madimi a Satana.​—Yowano 8:44; 2 Timotee 2:16.

21. Atukumiina shi miisambo yetu ikale itale myanda kinyi?

²¹ Kya kabidi, sunga mwina Kidishitu baadi mu kipwano na bikudi bibi kumpala kwa kuuka bya binyibinyi, ta mukumbeene kutungunuka na kulondela beena Kidishitu naaye pabitale yaaya myanda ibaadi mufumankane nayo nya. Bwakinyi? Mwanda abetupa dino elango shi: “Tutadiile kwi Yaawa e ku nsulo a lukumiino, na elufishaa ku bupwidikye bwalo, Yesu.” (Beena-Ebreeyi 12:2) Oolo, abitungu tutuule binangu byetu kwi Kidishitu, tatwibitulanga kwi Satana nya. Tomono abimweneka patooka shi pabaadi pa nsenga, Yesu tabaadi alondela balongi baaye myanda ya bikudi bibi nya, aku naamu baadi mukumbeene kwibalungula kilombeene Satana kukita na kyasha kukita. Kadi, Yesu baadi esambila nka bwa mukandu wibuwa wa Bufumu. Byabya, bu bibaadi Yesu na batumibwa, atukyebe shi miisambo yetu ikale itale “myanda ya-kukaanya y’Efile Mukulu.”​—Bikitshino 2:11; Luuka 8:1; Beena-Looma 1:11, 12.

22. Mushindo kinyi watudi balombeene kutungunuka na kukita bwashi kwikale “muloo mwiyilu”?

²² Eyendo Satana kwete kutumika na mayele ebungi, mpa na malenganyi, bwa kulwisha kipwano kyetu na Yehowa. Byabya, su atushikwa myanda i bubi na kulamata ku myanda i buwa, taatupa Diabulu mushindo wa kubofusha kitshibilo kyetu kya kusuuka myanda yooso ya malenganyi nya. (Badika Beena-Efeeze 4:27.) Banda kutala mushindo ulombeene kwikala “muloo mwiyilu” su atutungunuka na “kunyinga kumpala kwa bibèmbo bya Kafilefile” mpa na nsaa yakashy’akekala dingi kwanka!​—Beena-Efeeze 6:11.