Enda bua kuleshe mianda i muanka

Mushindo kinyi wandi mulombene kuata bitshibilo bi buwa?

Mushindo kinyi wandi mulombene kuata bitshibilo bi buwa?

Lualuulo lua mu Bible

 Bible etupa buludiki bui buwa bua mushindo watudi balombene kuata bitshibilo bi buwa. Bible e kuitukuasha buatudia “kupeta tudingi [na] kupeta binangu.” (Nkindji 4:5) Mu ingi mianda, etulungulaa mushindo awikalaa kitshibilo ki buwa. Anka mu ingi mianda namu, mmulombene kuitupa elango dilombene kuitukuasha bua kuata kitshibilo ki buwa.

Mu uno muisambo mui

 Mayele alombene nkukuasha bodia kuata kitshibilo ki buwa

  •   Leka kuata kitshibilo ki na muulo ukata bukidi bukidi. Bible amba’shi: “Muntu mudimukye eeyipushaa kwende.” (Nkindji 14:15) Su buata kitshibilo ki na muulo ukata bukidi bukidi, we kukutua kushinkamisha muanda ooso kalolo. Biabia, ata nsaa ya kutaluula muanda oobe kalolo.​—1 Tesalonike 5:21.

  •   Tuatanga bitshibilo bukidi bukidi bimeene ku bi’opusha sunga ku abikutumu eshimba diobe. Bible etudimusha’shi tulekie kuikala atukulupila eshimba dietu. (Nkindji 28:26; Yelemiya 17:9) Bu kileshesho, tui kukutua kuata kitshibilo ki buwa nsaa yatudi na nsungu, lukalakashi lua mu binangu, y’atutengiela kintu kampanda, yatudi babofule, sunga yatudi bakookie ngofu.​—Nkindji 24:10; 29:22.

  •   Teka Efile Mukulu akupe binangu. (Yakobo 1:5) Efile Mukulu akumiinaa kualuula nteko i bino. Mmuikale Nshe baana mupasukie, apasukilaa baana baye na kalolo kooso kupela tala bapeta nkalakashi. “Mwanda Yehowa ngi apanaa binangu, dingi kyuukilo na binangu abituukila mukanwa mwaye.” a (Nkindji 2:6) Bino binangu ebitushiishaa mu Bible Eyi diaye difundibue.​—2 Timote 3:16, 17.

  •   Kimbuula. Bua kuata kitshibilo ki buwa, abitungu wekale mushinkamishe muanda ooso kalolo. Nka abileesha Bible’shi: “Sha-binangu ateemeshe, bwa kufiimisha kuuka kwaye.” (Nkindji 1:5) Mbalo kinyi yodi mulombene kupeta kishinkamiisho bua kuuka muanda ooso kalolo?

     Kia ku mpala, tala abiakula Bible nabene pa bitale wawa muanda oodi nawo. Biabia, Mupangi eetu awuku kilombene kuitulongamina, na mu Eyi diaye mui malango e bungi e buwa. (Misambo 25:12) Bua bingi bitshibilo, Bible etuleesha kalolo kiatudia kukita, pangi bu miiya sunga bu mayi a kulonda a lulame. (Yeeshaya 48:17, 18) Mu ingi mianda i bungi, pangi Bible e kukutua kuitupatuluila kia kukita. Mu kuilekeena na biabia, e kutuusha buludiki mu mayi a kulonda alulame. Bino mbilombene kuitukuasha buatudia kuata bitshibilo bi buwa, sunga kitshibilo kietu kiekala kilekeene na kia ungi muntu. Bua kuuka mukandu wa mu Bible kalolo, kimbuula miisambo imeene mu Bible sunga mu mikanda, muanda we kuiyata bisumanga mu site eetu. b

     Bua bingi bitshibilo, we kukimbuula angi ma mbalo bua kupeta bishinkamiisho bia biinyibiinyi bua muanda oodi nawo. Bu kileshesho, ku mpala kua kuula kintu, bu kintu ki na muulo wi bukopo, bi buwa kukimbuula pa bitale kiakia kintu na beenyi be kipue, mpaa na mafuku oyisha nakio bua kuikialusha su ta ki buwa. Biabia, abitungu dingi wekale mushinkamishe’shi kiakia kintu kibopete ngi kiinyi kiodi nakio lukalo.

     Bible amba’shi: “Mifubo ailwilaa bwa kukutwa kwa kwipeesheena binangu.” (Nkindji 15:22) Biabia ku mpala kua kuata kitshibilo, ipusha bantu bodi mukulupile. Bu kileshesho, bua kitshibilo kitale mianda ya kubukiibua, abitungu kusangula munganga e buwa e bia nkubuka kalolo. (Mateo 9:12) Mu ingi mianda, we kuipusha bangi bantu bapue kupeta nabo namu muanda wi mumune na oobe. Biabia tentekiesha’shi, obe nabene ngi mulombene kuata kitshibilo, ta mbaaba bantu boyipusha balombene nkuatshila kianka nyaa.​—Bena Ngalateya 6:4, 5.

  •   Taluula buwa na bubi bua kiakia kitshibilo. Kukiila ku mianda yodi mupushe, we kufunda mulongo wa bitshibilo bia mianda yobe, na buwa na bubi bopetela ku muanda ooso. Na dingi otaluule kipeta kia kitshibilo kiobe kioso. (Miiya Ikituulwe 32:29) Bu kileshesho, kitshibilo kiobe ki kuikala na bukitshishi kinyi koodi, kui kifuko kiobe na kui bangi? (Nkindji 22:3; Bena Loma 14:19) P’onangushena ku nkonko bu ino, ku bukuashi bua malongiesha a mu Bible, bi nkukuasha bodia kuikala wata bitshibilo bi buwa.

  •   Kuata kitshibilo ki buwa. ingi nsaa tui kuitutuusha bua kuata kitshibilo ki buwa, muanda pangi atupusha’shi tui babofule kuishimba. Anka su tubashaala babofule, tui kukutua bukome ungi musuusa watupete muanda wi bubi. Mu ungi ngakuilo, kukutua kuata kitshibilo kui bubi nka bu kuata kitshibilo ki bubi. Bible etukuasha buatudia kupusha uno muanda kalolo pa kufubisha kileshesho kia kidime’shi: “Su botengiela’shi lupapi lutaale, na nsaa ikale buwa, tokunu bidibua, na toumbula kintu.”​—Mulungudi 11:4. (Nouvelle Bible Segond)

 Tentekiesha’shi sunga kitshibilo kiekala buwa, anka t’akikalaa kipuidikie. Ke bungi p’atukiebe kukita kintu kampanda, abitungaa kuisumina ingi miloo. Na dingi tui kupeta mianda ya mu kimpulunkamba. (Mulungudi 9:11) Biabia tumikisha yaya mianda ya biinyibiinyi yodi nayo, na osangule mushindo wi buwa ulombene nkukuasha bua’shi omone bia kobesha.

 Ne kushintuula kitshibilo kiandi mupue kuata su?

 Bitshibilo bioso t’abikalaa bia mfudiilo nyaa. Nshalelo oobe e kushintuluka, sunga’shi we kusangana’shi kitshibilo kiuekeele muate ku mpala ki na bukitshishi bosh’opuandikishanga. Ngi buakinyi bi buwa kutaluula dingi muanda oobe kalolo, na kukimba ungi mushindo wi bia nkukuasha bua kupeta bipeta bi buwa biodi nabio lukalo.

 Ingi nsaa bingi bitshibilo bi kukutua kushintuluka. (Misambo 15:4) Bu kileshesho, Efile Mukulu atengiela’shi bantu beyibakishene balombashe mutshipo wabo wa dibaka. c (Malaki 2:16; Mateo 19:6) Nsaa ayituuku muanda mu eyibakishi dienu, abitungu nuikitshishe muenu mooso bua kuiwupudisha, kushi kubanga kuiwunangushena dingi.

 Bi kuikala naminyi su naata kitshibilo ki bubi kianshi bia kushintuula?

 Misuusa i bungi, atue booso atuataa bitshibilo bi bubi. (Yakobo 3:2, mayi e kuushi ku’esaki) Tui kufika mpaa na mu kuitopeka sunga kuinyongola, bino abifikilaa bantu booso. (Misambo 69:5) Su ingi nsaa bino binangu bi’etufikila, bi kuikala buwa muanda bi kuitukuasha bua kuleka kukita bilubilo dingi! (Nkindji 14:9) Biabia, Bible etulanga’shi tulekie kuinyongola, muanda bi kuitutuadila lukalakashi lua mu binangu sunga lua muishimba. (2 Bena Kodinda 2:7) d Bible akula’shi: “Yehowa nsha-lusa na kalolo.” (Misambo 103:8-13) Biabia, ekitshishe bua kulongiela ku kitshibilo ki bubi kioshi mulombene kushintuula na okite muyile ngobesha yobe bua kulumbuula mianda.

a Yehowa ngi Eshina di’Efile Mukulu bu biabadi bedileeshe mu Bible.​—Misambo 83:18.

b We kukimbuula dingi mu jw.org, pa kufunda kishima sunga muaku wipushene na kitshibilo kiobe. Mu uno site mui malango e bungi a mu Bible pa bitale mitue ya mianda ilekeenelekeene. Kukatusha biabia, we kukimbuula dingi bishima kampanda pa kuenda pa mbalo ifunde’shi: “Indexe a bishima bia mu Bible” mu Bible a Ngaluluilo a nsenga ipia.

c Kikiebe ki’eshimba di’Efile Mukulu nkia’shi mulume na mukashi bashaale pamune mu muwa wabo ooso. Efile Mukulu muambe’shi dibaka di kupua nka su mulume sunga mukashi bakitshi lusandi. (Mateo 19:9) Su nui na lukalakashi muiyibakishi dienu, Bible mmulombene kuinukuasha buanudia kupudisha wawa muanda mu mushindo wi buwa na mu kifulo.

d Bua kuuka mianda i bungi, tala muisambo awamba’shi: “Nkuete kuitopeka​—Bible mmulombene kunkuasha pandi muinyongole su?