Tahiti

Ishujt e Polinezisë Franceze, si Tahiti, Morea, dhe Bora-Bora, kur i sheh nga sipër, duken si xhevahirë në mes të pafundësisë blu në të gjelbër të Oqeanit Paqësor. Lagunat që vezullojnë, të zbukuruara me korale dhe ku gëlojnë peshq ngjyra-ngjyra, krijojnë plazhe me rërë të artë ose me rërë të zezë, të krijuar nga vullkanet. Një puhi e lehtë lëkund palmat e kokosit që janë plot me kokrra. Dhe çdo panoramë në pjesën e brendshme me reliev të thyer malor, të veshur me gjelbërim e me majat e maleve të mbuluara me re, ngjan si kartolinë.

Me të drejtë, edhe piktorët, edhe shkrimtarët i kanë paraqitur këta ishuj si parajsë tokësore. E si parajsë do t’u jenë dukur detarëve të lashtë kur i panë për herë të parë dhe shkuan të banonin atje, ndoshta para një mijë a më shumë vjetëve. Këta eksplorues të shquar, që me sa duket vinin nga Azia Juglindore, ishin ndër paraardhësit e atyre që ne sot i njohim si polinezianë. Gjatë shekujve, ata u shpërndanë që nga ishujt ku ishin vendosur në fillim dhe lundruan edhe më larg nëpër Paqësorin e paanë, duke i bërë kështu pronën e tyre ishujt dhe atolet e panumërta të tij.

Ajo që sot quhet Polinezi, fjalë që do të thotë «shumë ishuj», rrethohet nga një trekëndësh imagjinar, i cili fillon nga Havai në veri pastaj te Ishulli i Pashkës larg në juglindje dhe kalon përmes Zelandës së Re në jugperëndimin e largët. Ky tregim përqendrohet në njërën pjesë të Polinezisë, në  Polinezinë Franceze, ku ishulli kryesor është Tahiti. * Polinezia Franceze përbëhet nga pesë arkipelagë: Ishujt Tubuai, Ishujt Gambier, Ishujt Markezi, Ishujt e Shoqërisë dhe Arkipelagu Tuamotu. Eksploruesit evropianë arritën ta gjenin rastësisht këtë zonë të Paqësorit vetëm në shekullin e 16-të.

Ardhja e evropianëve

Spanjolli Alvaro de Mendana de Neira zbuloi disa nga Ishujt Markezi në vitin 1595. Pedro Fernandes de Kueirosi, që kishte qenë nën drejtimin e Mendana de Neirës, gjeti një pjesë të Arkipelagut Tuamotu në vitin 1606. Eksploruesi holandez Jakop Rogeveni zbuloi Bora-Borën, Makatean dhe Maupitin në vitin 1722. Në vitin 1767, kapiteni Samuel Uollis, me anijen luftarake britanike «Dolfin», zbarkoi në Tahiti, që është ishulli më i madh i Polinezisë Franceze. Të njëjtën gjë bëri një vit më pas lundërtari francez, kapiteni Lui-Antuan dë Buganvil.

I mahnitur nga bukuria e ishullit dhe nga sjellja e lirshme dashurore e banorëve të tij, kapiteni Buganvil e quajti Tahitin «Nuvel-Siter, sipas emrit të një ishulli në gadishullin e Peloponezit, Kitirës, pranë të cilit thuhet se ka lindur nga deti Afërdita [perëndesha e dashurisë dhe e bukurisë]»,—thotë libri Kuku dhe Omai: Kulti i Deteve të Jugut (anglisht). Eksploruesi anglez Xhejms Kuk e vizitoi 4 herë Tahitin, nga viti 1769 deri në vitin 1777. Arkipelagun ku bënte pjesë Tahiti, e quajti Ishujt e Shoqërisë.

Pas eksploruesve erdhën misionarët. Më të efektshmit ishin ata që u dërguan nga Shoqëria Misionare e Londrës, një  institucion që financohej nga protestantët. Dy nga misionarët e saj, Henri Noti dhe Xhon Dejvizi, bënë një punë kolosale, duke krijuar gjuhën e shkruar tahitiane, dhe pastaj përkthyen Biblën në këtë gjuhë. Edhe sot e kësaj dite, Bibla tahitiane përdoret gjerësisht në Polinezinë Franceze, sidomos në shumë ishuj ku mbizotëron Kisha Protestante. Edhe misionarët adventistë, katolikë e mormonë patën njëfarë suksesi. Për shembull, në Ishujt Markezi, Gambier dhe pjesën lindore të ishujve Tuamotu Kisha Katolike ka shumë ndikim.

Si u bënë territor i Francës këta pesë arkipelagë? Duke filluar nga 1880-a, Franca i aneksoi ishujt ca nga ca, e kështu krijoi një koloni të re franceze. Papiete, në Tahiti, u bë kryeqyteti, dhe njerëzve të atij territori iu dha shtetësia franceze. Në vitin 1946 Franca i quajti ishujt si territorin e saj përtej detit dhe në vitin 1957 territori mori emrin Polinezia Franceze.

Vjen mesazhi i Mbretërisë

Sidnei Shepërdi ishte Dëshmitari i parë që vizitoi Tahitin, në vitin 1931. Për dy vjet Sidnei lundroi nëpër disa ishuj të Paqësorit, që t’u dëshmonte banorëve të atjeshëm. Pas tij vajti Frenk Duori nga Zelanda e Re. Ndonëse këta vëllezër nuk ndenjën dot mjaft gjatë, shpërndanë shumë literaturë. Në fakt, gati dy dhjetëvjeçarë më vonë, mbikëqyrësi qarkor Leonard (Len) Helbergu, një australian, raportoi: «Isha me shërbëtorin e kongregacionit e po udhëtonim me makinë nëpër Papiete. Ai ndaloi për të marrë një të njohurin e vet që banonte në zonat kodrinore, një amerikan i moshuar. Kur burri mori vesh se isha Dëshmitar, tha: ‘Eh, më kujtohet se njëri nga ju, or mik, kaloi këtej vite më parë e më la gjithë ata libra të gjykatësit Radhërford.’ Kjo ishte një nga gjurmët e shumta që kanë lënë pionierët që qenë këtu para nesh. Në rastin konkret pionieri ka qenë ose Sidnei Shepërdi, ose Frenk Duori.»

 Ndër lajmëtarët e parë që dhanë dëshmi më të plotë në Polinezinë Franceze, ishin Zhan-Mari dhe Zhana Feliksi. Ky çift e kishte mësuar të vërtetën në Algjeri, që në atë kohë ishte koloni franceze. Ishin pagëzuar në vitin 1953. Më 1955, lajmëtarëve të Mbretërisë iu bë një ftesë për të shërbyer atje ku kishte më shumë nevojë, përfshirë edhe Polinezinë Franceze. Duke iu përgjigjur kësaj ftese, çifti Feliks dhe djali i tyre i vogël, Zhan-Marku, shkuan në Tahiti në vitin 1956. Por Zhan-Maria, që ishte inxhinier, nuk gjente dot punë. Ndaj familja shkoi 230 kilometra në verilindje të Tahitit, në ishullin Makatea që ndodhet në arkipelagun Tuamotu, ku Zhan-Maria gjeti punë në një firmë fosfati.

Si çift filluan menjëherë t’u predikonin fqinjëve dhe shokëve të punës së Zhan-Marisë. Zhana shkruan: «Banorët e ishujve treguan respekt të thellë për Biblën, ishin shumë të vëmendshëm ndaj mesazhit të Mbretërisë dhe ishin të zellshëm në studimin e Biblës. Kjo na jepte zemër. Megjithatë, klerikët e atjeshëm na bënin të ndiheshim vërtet të padëshirueshëm. Madje i lajmëronin anëtarët e kishave për ‘profetët e rremë’ në mesin e tyre dhe u thoshin njerëzve që nuk duhej të flisnin me ne, e as të na kalonin para shtëpisë.»

Prapëseprapë, me kalimin e kohës, shumica e njerëzve ndryshuan mendim për këtë çift të krishterë. Madje, shumë banorë të ishujve krijuan respekt të thellë për Zhan-Marinë dhe  Zhanën, sepse ata nuk i shihnin me përçmim polinezianët, siç bënin disa evropianë në Makatea.

Megjithatë, iu desh guxim që ta vazhdonin veprën, sepse drejtori i firmës së fosfatit mund t’i pushonte punëtorët kur të donte. Për më tepër, dy xhandarët e ishullit nganjëherë i vizitonin në shtëpi dhe u bënin pyetje rreth veprimtarisë së tyre. Dalëngadalë, këta policë francezë arritën të kuptonin që Zhan-Maria e Zhana nuk përbënin ndonjë rrezik. Madje u miqësuan me këtë çift.

Studenti i parë i Biblës që bëri përparim të shpejtë frymor, ishte Maui Pirai, një polinezian, shok pune me Zhan-Marinë. E vërteta i preku zemrën Mauit, ndaj bëri ndryshime të mëdha në jetë. Për shembull, la duhanin dhe nuk pinte më rëndshëm, si edhe u martua me gruan me të cilën bashkëjetonte prej 15 vjetësh. Maui u pagëzua në tetor të 1958-s dhe u bë polineziani i parë në këtë territor që ia kushtoi jetën Jehovait. Natyrisht që edhe ai u foli të tjerëve për lajmin e mirë, dhe kjo e nevrikosi klerin. Madje një pastor thuri një intrigë, që  Mauin ta pushonin nga puna. Por ky kurth dështoi, sepse Maui ishte punëtor i mirë dhe e njihnin për njeri të shkëlqyer.

E dyta në Makatea që iu përgjigj mesazhit të Fjalës së Perëndisë, ishte Zhermenë Amaruja, një mësuese, që e njohu të vërtetën nga një nxënësi i saj, nga Zhan-Marku, i biri i çiftit Feliks. Ndonëse ishte vetëm shtatë vjeç, Zhan-Marku i bëri kaq shumë përshtypje mësueses së vet me njohurinë që kishte për Biblën, sa ajo mori në telefon prindërit e tij. Kështu, filluan një studim biblik me të. Por nuk mbaron me kaq. Më pas Zhermena ndihmoi një shoqen e saj mësuese, Monika Sezhën dhe të shoqin, Rozherin, që të njihnin Jehovain.

Çifti Feliks dhe Maui Pirai filluan të studionin edhe me Manuari Tefataun, një dhjak i ri nga kisha protestante e Makateas, si edhe me mikun e tij, Arai Terin. Fillimisht, ata të dy shkonin ende në kishën e tyre, e ndërkohë u flisnin pjesëtarëve të kishës për të vërtetat biblike rreth Trinitetit, ferrit, pavdekësisë së shpirtit, e kështu me radhë. Siç e merrni me mend, kjo krijoi një trazirë të madhe në bashkësinë protestante. Por, ashtu si bereasit e lashtë, shumë individë të sinqertë e shqyrtuan me zell Biblën e tyre për të parë nëse gjërat që po dëgjonin ishin të vërteta.—Veprat 17:10-12.

S’ka nevojë ta themi që pastori i kishës nuk u kënaq nga kjo. Madje kërcënoi se do të përzinte çdokënd që vazhdonte t’i dëgjonte Dëshmitarët. Disa u sprapsën përballë këtij kërcënimi, por të tjerë përparuan frymësisht dhe e lanë kishën. Mes këtyre ishin Manuari dhe Arai, si edhe Moea (e shoqja e Maui Pirait) dhe Taina Rataro, i cili përmendet më poshtë në këtë tregim.

Në fillim, grupi i lajmëtarëve dhe studentë të Biblës, që sa vinte e rritej, mblidhej në shtëpinë e familjes Feliks. Atje Zhan-Maria bënte fjalime në frëngjisht dhe Maui i përkthente në gjuhën tahitiane. Kur familja Feliks u largua nga  Makatea në vitin 1959, grupi u zhvendos në shtëpinë e Mauit, meqë tanimë Maui ishte një vëlla i pagëzuar. Ç’mendojnë Zhan-Maria dhe Zhana për shërbimin në këta ishuj? Zhana, që tani është vejushë dhe jeton në Itali, flet edhe në emër të të shoqit që ka vdekur: «Nuk na ka mbetur peng fare. Në fakt, kujtimet më të bukura të jetës sonë së bashku ishin vitet kur shërbyem në Makatea.»

Lajmi i mirë mbërrin në Tahiti

Në vitin 1955, pikërisht para se familja Feliks të shkonte në Makatea, dega e Australisë kishte caktuar Len Helbergun që të fillonte veprën qarkore në Paqësorin Jugor. Caktimi i tij përfshinte miliona kilometra katrorë, nga Kaledonia e Re deri në Polinezinë Franceze. Por në këtë territor kaq të gjerë jetonin më pak se 90 lajmëtarë, dhe asnjë prej tyre nuk ishte në Tahiti. Leni kishte tri synime themelore: të vizitonte secilin kongregacion dhe grup një herë në gjashtë muaj; të takonte secilin lajmëtar të veçuar dhe individ të interesuar; dhe të hapte territore të reja, duke përdorur filmin Shoqëria Bota e Re në veprim, sa herë t’i jepej mundësia.

Në dhjetor të vitit 1956, Leni vuri këmbë për herë të parë në brigjet e Tahitit dhe qëndroi atje dy muaj. Ai kishte bërë frëngjisht në shkollë, por gati e kishte harruar. Prandaj filloi të predikonte në territore tregtare, me shpresë se do të gjente njerëz që flisnin anglisht. Atje takoi një nga burrat më të pasur të Tahitit. Ai e dëgjoi me shumë interes dhe e ftoi Lenin që të shkonte prapë. Të shtunën tjetër, pasi hëngri drekë me Lenin, burri e ftoi në shtëpi dhe e çoi atje me shoferin e vet. Leni shkruan: «Pastaj, rreth orës tre pasdite, për habinë time, burri mori guaskën e një kërmilli deti dhe i fryu. Nga sa mora vesh më vonë, ky ishte një sinjal për tërë funksionarët e fshatit që të vinin në një sallë mbledhjesh, ngjitur me shtëpinë e këtij burri.

 Erdhën nja dymbëdhjetë veta, mes tyre edhe kryeplaku, shefi i policisë dhe disa dhjakë të kishës protestante. Pasi më prezantoi si përfaqësues të Dëshmitarëve të Jehovait, ‘një fe e re për ata ishuj’, mikpritësi im deklaroi: ‘Tani zoti Helberg do  t’i përgjigjet çdo pyetjeje që keni për Biblën.’ Arrita t’u përgjigjesha të gjitha pyetjeve që bënë.» Gjatë dy muajve që pasuan, kjo gjë u përsërit çdo të shtunë. Megjithëse burri i pasur nuk e pranoi vetë të vërtetën, ai bëri të mundur që, në një spital lebrosësh, Leni të shfaqte filmin Shoqëria Bota e Re në veprim. Filmin e panë më shumë se 120 veta.

A iu përgjigj ndonjëri prej tyre mesazhit të Mbretërisë? Vëlla Helbergu kujton: «Ditën e Krishtlindjeve në vitin 1956, ndërsa po predikoja shtëpi më shtëpi në krahinën e Arues, trokita te dera e familjes Mikeli. Ata e pranuan menjëherë mesazhin.» Familja Mikeli i njihte mirë revistat Kulla e Rojës dhe Zgjohuni! falë një të afërmi që banonte në Shtetet e Bashkuara, i cili i kishte pajtuar në to. Më vonë, pranoi të vërtetën edhe vajza e kësaj familjeje, Irena, bashkë me të shoqin. Leni nisi një studim biblik edhe me një burrë, me zotin Garnie, i cili tërhoqi në të vërtetën edhe pjesën tjetër të familjes. Kur u formua kongregacioni i Papietes në vitin 1959, familja Mikeli dhe familja Garnie ishin ndër anëtarët e parë.

Në vitin 1957, kur vëlla Helbergu shkoi në Galaad, dega e Australisë i kërkoi një mbikëqyrësi qarkor, Pol Evansit, dhe gruas së tij Frensis, të vizitonin Tahitin. Në ato pak kohë që kaluan në ishull, shpërndanë më tepër se 70 Bibla dhe libra, e gjithashtu bënë shumë pajtime për Kullën e Rojës dhe Zgjohuni! Vëlla Evansi shkroi: «Tani disa njerëz në Tahiti kanë mjaft njohuri për Biblën dhe janë kaq të interesuar, saqë mezi presin të fillojnë të predikojnë nën drejtimin e organizatës.» A do ta merrnin këta njerëz përkrahjen dhe drejtimin që u nevojitej?

Një motër tahitiane kthehet në atdhe

Anjesa, një e re tahitiane, iku nga Tahiti në vitin 1936 dhe shkoi në Shtetet e Bashkuara, që të martohej me Ërl Shenkun, një amerikan. Atje takuan Dëshmitarët e Jehovait, pranuan të  vërtetën dhe u pagëzuan në San-Diego të Kalifornisë, më 1954. Në vitin 1957, në një kongres krahinor në Los Anxhelos, ata ishin ulur së bashku me miqtë e tyre, Klajd e Ana Nilin. Gjatë një fjalimi, vëlla Nejthën Nori, nga selia qendrore, përmendi disa vende ku nevoja për lajmëtarë ishte më e madhe. Mes tyre ishte edhe Tahiti.

«Anjesa brofi nga karrigia e entuziazmuar dhe e mbytën lotët,—thotë vëlla Nili.—Atëherë i thashë asaj e Ërlit se do të bëja ç’të mundja për t’i ndihmuar që të shkonin në Tahiti, bashkë me birin e tyre 11-vjeçar. Në atë çast, edhe Ërlin, që ishte i gjymtuar, e mbytën lotët. Ai kishte jetuar 17 vjet në Paqësorin Jugor, ishte piktor e skulptor dhe shkrimtar, dhe ishte i përvëluar për t’u kthyer prapë. Veç kësaj, e shoqja, Anjesa, kishte akoma nënshtetësi franceze.»

Klajdi vazhdon: «Pasi u lutëm shumë, unë dhe Ana vendosëm të shkonim në Tahiti bashkë me tre djemtë tanë, që ishin 12, 8 e 3 vjeç. Me ne erdhën edhe miqtë tanë, Dejvid e Lin Karano dhe djali i tyre, Dejvid i Riu. Kështu, pasi kishim  ndjekur kongresin ndërkombëtar të vitit 1958 në Nju-Jork, i hipëm anijes për në Tahiti.

Dega e Shteteve të Bashkuara na kishte dhënë emrat e disa të interesuarve, ndaj sapo mbërritëm, filluam t’i vizitonim këta njerëz. Anjesa, që kishte vajtur para nesh, tashmë kishte filluar të predikonte me zell. Ngaqë unë e Ana nuk flisnim as frëngjisht, as gjuhën tahitiane, e merrnim Anjesën të predikonte me ne sa herë të mundnim. Kur predikonim vetëm, merrnim me vete një kopje në frëngjisht dhe një kopje në anglisht të botimit që përdornim atëherë për studime ‘Le të dalë Perëndia i vërtetë’.»

Falë këtyre përpjekjeve, si dhe falë themelit që kishte hedhur vëlla Helbergu dhe vëllai e motra Evans, brenda pak javësh, 17 veta filluan të studionin Fjalën e Perëndisë. Klajdi sjell ndër mend: «Një student i mrekullueshëm ishte Teratua Vaitapeja, një ish-klerik protestant. Atë e kishin hequr nga posti i vet, ngaqë kishte shumë pyetje për doktrinat e kishës. Teratua jetonte me familjen e tij në një shtëpi të vogël, vetëm me një dhomë, që nuk kishte as sistem hidraulik, as elektricitet. Më tha se kishte mësuar më shumë për Biblën në ato pak javë që po studionte me ne, se sa kishte mësuar gjatë katër viteve në seminar dhe shtatë viteve si klerik.»

Klajdi vazhdon: «Pasi kishim disa javë që kishim mbërritur në ishull, filloi të buçiste ‘radioja e kokosit’ [domethënë fjala mori dhenë] dhe njerëzit filluan të dëgjonin për ne. Kjo ishte gjë e mirë, se tahitianët janë të afrueshëm dhe e duan Biblën.»

Fillimisht, grupi i vogël i lajmëtarëve i mbante mbledhjet në shtëpinë e familjes Shenk. Vetëm dy të interesuar merrnin pjesë. «Por s’kaloi shumë e afro 15 veta po shoqëroheshin rregullisht me ne,—kujton vëlla Nili.—Një zonjë me të cilën studiuam, e kishte ndihmuar Len Helbergun kur këtij i ishte  prishur biçikleta përballë shtëpisë së saj, para dy a tre vjetësh. Leni i kishte dhënë literaturë, prandaj ajo u kënaq jashtë mase kur mori vesh se kishim të njëjtën fe si ai. Shtëpia e saj ishte goxha larg tonës, ndaj kur shkonim për vizitë, na bënte drekën e zakonisht na nxirrte peshk të freskët, të gatuar shkëlqyeshëm në një si tip skare.»

Para se të largoheshin familja Nil dhe familja Karano, në dhjetor të vitit 1958, Klajdi bëri fjalimin e pagëzimit, hera e dytë që bëhej ky fjalim në Polinezinë Franceze. I pari ishte mbajtur në Makatea në tetor, kur u pagëzua Maui Pirai. Gjashtëdhjetë veta morën pjesë, dhe tetë u pagëzuan. Mes tyre ishin edhe djali i çiftit Nil, Stiveni, dhe Ogyst Temanaha, një tahitian që më vonë do të ndihmonte për formimin e kongregacionit në ishullin Huahine.

 Një periudhë forcimi

Në vitin 1959, me kërkesë të degës së Fixhit, Xhon Hubleri dhe e shoqja, Elena, erdhën nga Australia në Tahiti që të ndihmonin kongregacionin e ri të Papietes. Ata shtatë muaj që mundën të qëndronin në Tahiti, Xhoni shërbeu si shërbëtor kongregacioni. Meqë kishte lindur në Zvicër, Xhoni e fliste rrjedhshëm frëngjishten. Edhe Elena e fliste frëngjishten, sepse kishte shërbyer me të shoqin për shumë vjet në Kaledoninë e Re. Çifti Hubler u dha lajmëtarëve të rinj stërvitjen e nevojshme për shërbimin shtëpi më shtëpi, pasi shumica e tyre kishin predikuar vetëm në mënyrë joformale.

Në vitin 1960, Xhoni dhe Elena filluan të shërbenin në veprën qarkore. Territori i tyre ishte Polinezia Franceze, e kjo u dha mundësinë që të vazhdonin të ndihmonin lajmëtarët vendës. «Pastaj, në vitin 1961, më ftuan në shkollën e Galaadit. Pas diplomimit, më caktuan si mbikëqyrës qarkor në ata ishuj të Paqësorit ku flitet frëngjisht»,—thotë Xhoni.

Salla e parë e Mbretërisë

«Gjatë vizitës sonë të dytë në Tahiti,—thotë vëlla Hubleri,—pata kënaqësinë të nisja një studim biblik me një ish-mësuese, Marsela Anahoan. Në atë kohë, po kërkonim me ngut një truall për të ndërtuar Sallën tonë të Mbretërisë. Por kishte dy pengesa. E para, dukej sikur askush nuk kishte ndonjë pronë për të shitur; e dyta, fondet e kongregacionit ishin të pakta.  Prapëseprapë, ne vazhduam të kërkonim, të bindur se Jehovai do ta rregullonte këtë punë.

Kur po bënim studimin me Marselën, ia zura me gojë këtë çështje. ‘Dua t’ju tregoj diçka’,—më tha. Dolëm jashtë, ajo tregoi me dorë përreth dhe më pyeti: ‘E sheh këtë tokë? Është imja. Kisha bërë në plan të ndërtoja disa shtëpi në të, por tani që po mësoj të vërtetën, ndërrova mendje. Do ta dhuroj gjysmën e tokës për një Sallë Mbretërie.’ Sapo dëgjova këto fjalë, i drejtova në heshtje Jehovait një lutje falënderimi nga zemra.»

Sapo mbaruam punë me çështjet ligjore, kongregacioni i Papietes ndërtoi Sallën e tij të parë të Mbretërisë, që përfundoi në vitin 1962. Modeli ishte i thjeshtë, karakteristik për ata ishuj, një sallë e hapur nga të gjitha anët dhe me çati me gjethe pemësh. Megjithatë, mjerisht, pulave të lagjes ua kishte qejfi të bënin fole nëpër karrige dhe të rrinin mbi trarë. Prandaj, kur vinin vëllezërit në mbledhje, gjenin në dysheme e në mobilie vezë dhe gjurmë të tjera të pulave, më pak të  këndshme. Po gjithsesi, salla bëri punë derisa vëllezërit ngritën një ndërtesë më të madhe e më të qëndrueshme.

Sqarohen ca paqartësi ligjore

Në fillim të veprës, vëllezërit nuk e kishin dhe aq të qartë se cili ishte statusi ligjor për Dëshmitarët e Jehovait në Polinezinë Franceze. Në Francë, revista Kulla e Rojës kishte qenë e ndaluar që nga viti 1952, mirëpo vepra në vetvete nuk ishte e ndaluar. A ishte kështu edhe në këtë territor francez? Numri i lajmëtarëve rritej vazhdimisht, duke bërë që Dëshmitarët e Jehovait të binin në sy. E në fakt, një herë, aty nga fundi i vitit 1959, policia hyri në një mbledhje që të shikonte se ç’po bëhej.

Si pasojë, vëllezërit u këshilluan që të formonin një shoqatë ligjore. Regjistrimi zyrtar do të sqaronte paqartësitë dhe do të zhdukte dyshimet. Sa të emocionuar ishin vëllezërit kur morën më 2 prill 1960 miratimin se ishin regjistruar zyrtarisht si Shoqata e Dëshmitarëve të Jehovait!

Megjithatë, Kulla e Rojës ishte ende e ndaluar në Francë. Meqenëse besonin se ky ndalim vlente edhe për Polinezinë Franceze, vëllezërit i merrnin artikujt nga Kulla e Rojës nëpërmjet një reviste të quajtur La Sentinelle (Rojtari), e cila  dërgohej nga Zvicra. Në një rast, ata të policisë i thanë presidentit ligjor të shoqatës në atë kohë, Mishel Zhelait, se ata e dinin mirë që Rojtari ishte zëvendësuese e Kullës së Rojës. Prapëseprapë, policia nuk e bllokoi dërgimin e revistës. Vëllezërit do ta mësonin arsyen në vitin 1975, kur u hoq ndalimi ndaj Kullës së Rojës në Francë.

Kur u hoq ndalimi, vëllezërit në Tahiti kërkuan leje ta merrnin Kullën e Rojës në atë zonë. Atëherë na doli në dritë që ndalimi kurrë nuk ishte botuar në Gazetën Zyrtare të Polinezisë Franceze. Pra, Kulla e Rojës nuk kishte qenë kurrë e ndaluar në Polinezinë Franceze, çka i befasoi shumë veta.

Nga ana tjetër, autoritetet vendëse ishin të rrepta kur bëhej fjalë për të dhënë viza ose për të zgjatur lejeqëndrimin. Prandaj ata që nuk ishin nënshtetas francezë, si Klajd e Ana Nili, që përmendëm më sipër, zakonisht mund të rrinin atje vetëm për pak muaj. Edhe çifti Hubler në këtë kategori hynte. Por, ngaqë Xhoni ishte anëtar i shoqatës sonë ligjore atje dhe ligji francez lejonte që një i huaj të bënte pjesë në trupin drejtues, ai arriti ta merrte vizën më me lehtësi.

Kjo e ndihmoi Xhonin në caktimin e tij në qark. Në fakt, një ditë, shefi i policisë e thirri Xhonin në zyrë, se donte të dinte pse ai i vizitonte ishujt kaq shpesh. Xhoni i shpjegoi se, si anëtar i shoqatës, duhej të merrte pjesë në mbledhjet e trupit drejtues. Shefi i policisë u kënaq me këtë shpjegim. Po kjo s’ishte hera e vetme që Xhoni u paraqit te shefi i policisë.

 Duke filluar nga viti 1963, shumë polinezianë, mes tyre të paktën edhe një pastor i shquar, u acaruan nga provat e armëve bërthamore që u bënë në Paqësor. Një apostat shfrytëzoi rastin për t’u ankuar në polici se vëlla Hubleri ishte një nga këta protestues. Sigurisht kjo nuk ishte e vërtetë. Gjithsesi, Xhonin e thirrën prapë te shefi i policisë. Në vend që të denonconte atë që e kishte paditur, me mirësjellje Xhoni u shpjegoi asnjanësinë tonë të bazuar në Bibël dhe respektin për autoritetet qeveritare. (Rom. 13:1) Ai i la edhe ca literaturë shefit. Si përfundim, me të drejtë ky zyrtar arriti në përfundimin se dikush po mundohej t’u hapte probleme Dëshmitarëve.

Megjithatë, pas ca kohësh çifti Hubler nuk e mori dot prapë vizën. Prandaj u kthyen në Australi, ku vazhduan në veprën qarkore deri në vitin 1993, kur u detyruan ta ndërpritnin këtë shërbim për shkak të shëndetit të dobët.

Gjatë kohës që ishin në ishuj, çifti Hubler pa shumë njerëz të bënin ndryshime të jashtëzakonshme në jetën e tyre për t’i pëlqyer Jehovait. Një prej këtyre ishte një grua 74-vjeçare me 14 fëmijë, të gjithë të lindur jashtë martese. «E thërritnim mama Roroja,—thotë Xhoni.—Kur njohu të vërtetën, mama Roroja u martua me burrin me të cilin jetonte dhe i regjistroi të gjithë fëmijët sipas ligjit, ndonëse nuk ishin të gjithë me të njëjtin baba. Që t’i vinte të tërë fëmijët në listë, kryetarit të bashkisë iu desh të ngjiste dy formularë për të bërë një më të gjatë. Mama Roroja nguli këmbë që gjërat të bëheshin sipas normave të Jehovait.» Pasi u pagëzua, kjo motër besnike u bë pioniere dhe ishte shumë e zonja për të shpërndarë revista. Madje, bashkë me lajmëtarë të tjerë, shkoi të predikonte edhe në ishuj më të largët.

Bibla në gjuhën tahitiane: Një bekim

Në vitet 60 të shekullit të 20-të, ndodhte që të takonim njerëz që flisnin vetëm gjuhën tahitiane. Por falë përkthyesve  Noti dhe Dejviz, Bibla kishte dalë në këtë gjuhë që në vitin 1835. * Një nga veçoritë e saj më të spikatshme është që gjithandej në tekst, edhe në Shkrimet e Krishtere Greke, gjendet emri i Perëndisë Jehova, që në gjuhën tahitiane shkruhet «Iehova».

Duke qenë e pranishme anembanë ishujve, Bibla në gjuhën tahitiane ka ndihmuar shumë veta që të marrin një njohuri të saktë për të vërtetën. Një nga këta ishte Taina Rataro. Tainai lindi në vitin 1927. Ai bënte pjesë në grupin fillestar të studentëve të Biblës në Makatea. Mirëpo, në fillim ai nuk dinte as të shkruante e as të lexonte në gjuhën tahitiane, që e kishte gjuhën amtare. Por u përpoq me gjithë shpirt dhe bëri përparim të shkëlqyer. Madje u regjistrua në Shkollën e Shërbimit Teokratik e më pas u bë shërbëtor ndihmës.

Elizabeta Ave, e cila është 78 vjeçe, ka lindur në ishullin e largët Rimatara, në Ishujt Tubuai, gati 600 kilometra larg Tahitit. Në vitet 60 ajo nuk kuptonte asnjë fjalë frëngjisht, por mund të lexonte dhe të shkruante në gjuhën tahitiane. Pas martesës, bashkë me burrin u zhvendosën në Papiete. Atje, vajza e saj e madhe, Margerita, që kishte filluar të ndiqte mbledhjet, e njohu me të vërtetën biblike. Edhe Elizabeta filloi të shkonte në mbledhje, bashkë me nëntë fëmijët e tjerë. Këtë e bëri me gjithë kundërshtimin e fortë të të shoqit, i cili ia flakte të tëra rrobat jashtë shtëpisë kur ajo ishte në mbledhje.

Në atë kohë, mbledhjet mbaheshin në frëngjisht e, herë pas here, disa pjesë përktheheshin në gjuhën tahitiane. Elizabeta nxirrte dobi frymore nga programi duke ndjekur me Biblën në gjuhën tahitiane kur citoheshin Shkrimet. Motra që studionte me të, përdorte broshurën «Ky lajm i mirë i Mbretërisë» dhe e përkthente gojarisht nga frëngjishtja në gjuhën  tahitiane, kurse Elizabeta i lexonte Shkrimet në Biblën e saj. Si rrjedhojë ajo bëri përparim të shkëlqyer dhe u pagëzua në vitin 1965. Pastaj, vetë ajo studioi me të tjerë që flisnin vetëm gjuhën tahitiane. Gjithashtu mësoi fëmijët e saj, gjashtë nga të cilët ia kushtuan jetën Jehovait, si dhe disa nga nipërit, shumë prej të cilëve i rriti vetë.

Njëra nga mbesat, Diana Tautu, ka 12 vjet që shërben si përkthyese në degën e Tahitit. Diana thotë: «E falënderoj gjyshen që më ndihmoi ta mësoja mirë gjuhën tahitiane. Tani kam privilegjin të luaj një rol sado të vogël për të ndihmuar të tjerët që të marrin ushqimin frymor jetëshpëtues në gjuhën e tyre amtare.»

Kinezët njohin Jehovain

Në vitet 60, kinezët përbënin afro 10 për qind të popullsisë së Tahitit. Kinezja e parë që pranoi të vërtetën ishte Klarisa  Ligani, në atë kohë adoleshente. Klarisa vinte nga një familje e varfër. Për ta ndihmuar familjen financiarisht, punonte çdo të mërkurë, kur nuk kishte shkollë. E kishte marrë në punë një familje Dëshmitarësh. Kështu që Klarisa u njoh me të vërtetën dhe, me gjithë kundërshtimin e fortë të prindërve, u pagëzua në vitin 1962, në moshën 18-vjeçare.

Edhe Aleksandër e Arleta Li Kuai dhe Ki Sing Ligani ishin ndër kinezët e parë që i shërbyen Jehovait në Tahiti. Aleksandri ishte shofer taksie. Një ditë ai takoi Xhim dhe Sharmiana Uolkerin, një çift Dëshmitarësh që kishin ardhur nga Zelanda e Re më 1961 për të ndihmuar në predikim. Aleksandri shprehu dëshirën të studionte anglishten. Sharmiana thotë: «Në atë kohë unë isha pioniere. Ndaj Xhimi i tha Aleksandrit se mund ta mësoja unë, dhe ai pranoi. Gjatë studimit, bënim 30 minuta mësim të anglishtes dhe 30 minuta studimin e Biblës, me ndihmën e librit Nga Parajsa e humbur në parajsën e rifituar.»

Ndërkohë, edhe vëllai i Aleksandrit, Ki Singu, u njoh me të vërtetën. Megjithatë, në atë kohë, të dy këta burra sapo ishin kthyer në besimin katolik dhe po bënin një kurs për këtë fe. Prandaj nuk kishte si të mos i vinin re ndryshimet mes mësimeve të Biblës dhe të kishës. Pastaj, në përfundim të kursit, prifti e pyeti klasën, që kishte gati 100 veta, nëse kishin ndonjë pyetje. Aleksandri ngriti dorën dhe kërkoi një provë nga Shkrimet që shpirti është i pavdekshëm. «Unë e di nga vjen kjo pyetje,—ia ktheu prifti.—Ti po flet me Dëshmitarët e Jehovait, apo jo?» Pastaj ai e vuri në lojë të riun para klasës.

Nga kjo ngjarje, Aleksandri e Ki Singu, u bindën që Kisha Katolike nuk është mbrojtëse e së vërtetës. Me kalimin e kohës, ata dhe gratë e tyre ia kushtuan jetën Jehovait, dhe më vonë, dy vëllezërit u emëruan pleq kongregacioni. Madje Aleksandri shërbeu për ca kohë në Komitetin e Degës së Tahitit. Pastaj,  ai dhe e shoqja u zhvendosën në Rajatea, një nga Ishujt e Shoqërisë, për të përkrahur veprën e Mbretërisë, e më pas në Bora-Borë, ku Aleksandri shërbeu me besnikëri derisa vdiq.

Një jetë që «ndryshoi kursin» në det

Antonio Lanca ishte teknik në një uzinë televizorësh në Milano të Italisë. Në vitin 1966, firma e tij kërkoi që dikush të shkonte vullnetarisht në Tahiti për të drejtuar një shërbim riparimesh të televizorëve me garanci. Antonioja e pranoi këtë vend pune, që duhej ta mbante tre vjet. Por vendosi që të shoqen, Anën, bashkë me dy djemtë e vegjël, t’i linte në Itali. Për javë të tëra, Ana veç qante, duke u orvatur t’i mbushte mendjen të shoqit që të ndërronte mendim, por më kot.

Udhëtimi me anije nga Marseja e Francës deri në Papiete zgjati 30 ditë. Antonioja ishte tip i afrueshëm e i pëlqente të bënte muhabet, mirëpo pothuajse të gjithë në bord flisnin frëngjisht, dhe ai nuk e dinte këtë gjuhë. Gjithsesi, ditën e dytë të udhëtimit takoi dy murgesha katolike që ishin italiane. Por ato merreshin me ritualet e përditshme, ndaj nuk kishin nge për muhabet. Megjithatë i thanë Antonios se në bord ishte një zonjë franceze që fliste italisht. Zonja ishte Liljana Selami, një Dëshmitare. Liljana po shkonte me fëmijët në Tahiti, që të bashkohej me të shoqin, i cili kishte zënë punë atje.

Antonioja e gjeti Liljanën dhe u kënaq që foli një copë herë me të. Kurse ajo i dha një botim në italisht, të bazuar në Bibël. Pas kësaj, biseduan shpesh për gjëra frymore. Një herë, Liljana i kujtoi Antonios se ai po e vinte veten në një rrethanë të rrezikshme nga ana morale, duke ndenjur larg së shoqes dhe fëmijëve gjatë këtyre tre vjetëve që do të punonte në Tahiti. I tregoi edhe pikëpamjen e Perëndisë për shenjtërinë e martesës, duke i lexuar disa pjesë nga Bibla, si Efesianëve 5:28, 29 dhe Marku 10:7-9.

 Meqë i mori për zemër këto gjëra, Antonioja nisi të pendohej për vendimin që kishte marrë. Në fakt, kur ishin në Panama, i shkroi së shoqes e i tha se sapo të mblidhte paratë, do t’i merrte me avion atë dhe dy fëmijët në Tahiti. Pastaj i shkroi prapë, kësaj here i kërkonte Anës të gjente një Bibël te prifti dhe ta merrte me vete. Ç’mendoi prifti për këtë? I tha Anës se i shoqi duhej të kishte luajtur mendsh, që donte të lexonte këtë libër kaq të vështirë.

Pas gjashtë muajsh që Antonioja kishte shkuar në Tahiti, arriti të merrte edhe familjen. Të nesërmen pasi kishte mbërritur, Ana, si fetare që ishte, i kërkoi Antonios ta çonte familjen në kishë, që të falënderonin Perëndinë për ribashkimin. «Mirë,—i tha Antonioja,—do të shkojmë në kishë. Por, në vend që t’i çonte në kishën katolike, ai i shpuri në një Sallë Mbretërie. Sigurisht, Ana u befasua krejt. Sidoqoftë, u kënaq me programin, e madje pranoi të studionte Biblën. Kush studioi me të? Pikërisht Liljana Selami, motra që i kishte dëshmuar Antonios në anije.

Në vend që të kalonte tre vjet i vetëm në Tahiti, Antonioja kaloi atje 35 vjet bashkë me familjen e tij. Për më tepër, Antonioja, Ana, dhe katër djemtë që kanë tani, janë të gjithë të bashkuar në adhurimin e vërtetë. Vetë Antonioja shërben si plak kongregacioni.

 Familjet shërbejnë ku ka më shumë nevojë

Gjatë viteve, shumë vëllezër e motra kanë shkuar në ishujt e veçuar për të ndihmuar atje ku nevoja për lajmëtarë të Mbretërisë ishte më e madhe. Mes tyre ishin familjet Mara, Hamurai dhe Teri, si edhe Ato Lakuri, që nuk e kishte familjen në të vërtetën. Familja Mara, e përbërë nga Vaieretiai, Mari-Madalena dhe pesë fëmijët, u zhvendosën nga Tahiti në Rajatea. Një çift pionierësh specialë që kishin shërbyer atje, ishin caktuar diku tjetër. Në ishull kishin mbetur vetëm dy motra dhe disa lajmëtarë të papagëzuar.

Vaieretiai ishte skulptor që gdhendte dru dhe më pas po gdhendte korale. Kështu që kishte mundësinë të transferohej pa qenë i detyruar të ndryshonte punën. Ai ishte i vetmi plak dhe u kujdes pesë vjet për grupin e vogël në Rajatea, derisa erdhi një vëlla tjetër i kualifikuar. Pastaj familja Mara u zhvendos në Tahaa, ku ndenjën katër vjet.

Po të flasim për anën materiale, jeta në të dy këta ishuj nuk ishte e lehtë për familjen Mara. «Duhej të shkoja në Tahiti që të shisja skulpturat,—thotë Vaieretiai.—Nganjëherë nuk kisha para të paguaja për udhën me avion. Në ato raste, i kërkoja atij që ishte përgjegjës i linjës së vogël ajrore të ma jepte biletën me kredi dhe premtoja se do ta paguaja plotësisht kur të kthehesha. Vërtet, nganjëherë mbeteshim pak hollë, por kurrë nuk mbetëm pa gjërat e domosdoshme.» Shembulli vetëmohues i Vaieretiait dhe i Mari-Madalenës pati një  ndikim të shkëlqyer te Zhana, vajza e tyre, që deri tani ka 26 vjet që shërben në kohë të plotë dhe është anëtare e familjes Bethel në Tahiti.

Në vitin 1969, Ato Lakuri shkoi me gjithë familjen në ishullin e Rurutusë, në Ishujt Tubuai, sepse ishte transferuar me punë atje. Kishte vetëm tre vjet i pagëzuar, ishte i vetmi pjesëtar i familjes në të vërtetën dhe i vetmi lajmëtar në ata ishuj. Një ditë pasi kishte mbërritur, doli për të predikuar. Ai shkroi në ditar: «Fillova të predikoj, vetëm fare. Është e vështirë. Babilonia e Madhe ka lëshuar rrënjë të thella në këtë vend.»

Megjithatë, s’kaloi shumë e të interesuarit filluan t’i përgjigjeshin lajmit të mirë, kështu që u formua një grup. Në fillim, ata mblidheshin në dhomën e ndenjes në shtëpinë e familjes Lakuri. Atoja thotë: «Ngaqë ishim pjesëtarë të një feje të re për ishullin, grupi ynë etiketohej si ‘feja e Lakurit’. Por Jehovai ‘vazhdoi ta rriste’ interesin dhe grupi ynë u bë kongregacion në vitin 1976.» (1 Kor. 3:6) Para se vëlla Lakuri të ndahej nga jeta, në vitin 2000, disa pjesëtarë të familjes së tij, mes tyre dhe e shoqja, Perena, u bashkuan me të në adhurimin e vërtetë.

Rudolf e Narsiza Hamarurai u zhvendosën në Bora-Borë. Rudolfi e la punën si inspektor zone i një firme elektrike në Tahiti dhe zuri punë në Bora-Borë. Atje vilte arra kokosi dhe i bënte gati për të nxjerrë vaj prej tyre. Për dy vjet nuk gjeti dot punë tjetër. Por ama, sa e bekoi Jehovai atë dhe të shoqen, pasi me kalimin e kohës në atë ishull u formua një kongregacion! Për më shumë se 25 vjet, kongregacioni mblidhej në shtëpinë e familjes Hamarurai. Pastaj në vitin 2000, ata u  zhvendosën në Sallën e tyre të Mbretërisë, një sallë e re fringo, afër lagunës piktoreske të Bora-Borës.

Taroa dhe Katrina Teri, u zhvendosën në ishullin e vockël Maupiti, në Ishujt e Shoqërisë, bashkë me 7 nga 15 fëmijët e tyre, për të cilët kujdesen ende. Në vitin 1977, kur arriti familja Teri, në Maupiti ata ishin lajmëtarët e vetëm. Banonin në një motu, një ishullth me bimësi të harlisur në skaj të lagunës. Ushqimi i tyre kryesisht përbëhej nga peshqit dhe arra kokosi të grira. Familja mblidhte edhe goca deti, të cilat i shisnin. Kur familja Teri shkonte për të predikuar, kalonin përmes lagunës për në ishullin kryesor, duke bërë kujdes që të mos iu takonte këmba në ndonjë peshk me mustaqe helmuese.

Në vitin 1980, Taroa dhe Katrina u caktuan në Bora-Borë, kësaj here si pionierë specialë. Pasi shërbyen 5 vjet në këtë caktim, shërbyen si pionierë të rregullt për 15 vjet. Siç do ta shohim tani, mes të parëve që studiuan Biblën me ta, ishte një çift që duroi mjaft kundërshtime për hir të lajmit të mirë.

Foshnjat frymore vihen në provë

Të parët që studiuan Biblën me çiftin Teri dhe që pranuan të vërtetën në Bora-Borë, ishin Edmon (Apo) dhe Vahineria Rai. Çifti Rai banonte në shtëpinë e nënës së Edmonit. Pasi çifti studioi Biblën rreth gjashtë muaj, nëna e Edmonit, e ndikuar nga pastori i vet, i përzuri nga shtëpia. Edmoni, Vahineria dhe djali i tyre dyvjeçar u detyruan të jetonin në një kasolle në shkurreta. Pastori ia mbushi mendjen edhe pronarit të  Edmonit që ta dëbonte nga puna. Në fakt, pastori arriti deri aty sa t’u thoshte edhe të tjerëve që mund ta punësonin Edmonin, të mos e merrnin në punë. Tetë muaj, familja e vogël mbijetoi kryesisht duke peshkuar.

Pastaj një ditë, një grua që donte të ndërtonte një shtëpi, takoi ish-pronarin e Edmonit. Ajo e çmonte jashtë mase zotësinë e Edmonit dhe donte që t’ia ndërtonte ai shtëpinë. Kur mori vesh që e kishin dëbuar nga puna sepse shoqërohej me Dëshmitarët e Jehovait, i tha sipërmarrësit se do t’ia besonte atij punën vetëm po të punonte Edmoni për të. Si rrjedhim, Edmonin e futën prapë në punë. E ndërkohë, e ëma u zbut dhe i ftoi Edmonin e Vahinerinë të ktheheshin në shtëpi. Sot Edmoni shërben si plak në kongregacionin e Bora-Borës.

 Lajmi i mirë zë rrënjë në Huahine

Një ndër studentët biblikë të grupit fillestar që u pagëzuan në Tahiti në vitin 1958, ishte August Temanaha. Pas pagëzimit, Augusti shkoi në Shtetet e Bashkuara dhe u kthye në Tahiti në fund të viteve 60, bashkë me të shoqen, Stelën, dhe tre fëmijët. Në Tahiti ai kishte një biznes që po ecte mirë. Në vitin 1971, të nxitur nga mbikëqyrësi qarkor dhe nga shembulli i familjes Mara që përmendëm më lart, familja Temanaha e shiti biznesin dhe u transferua në ishullin Huahine, pak më shumë se 160 kilometra larg Tahitit.

Në atë kohë, në ishull banonte një motër dhe disa të interesuar. E vetmja lidhje që kishin me organizatën e Jehovait ishte kur i vizitonin nganjëherë pionierët dhe mbikëqyrësi qarkor. Prandaj u kënaqën shumë kur u vajti familja Temanaha. Menjëherë Augusti organizoi mbledhjet, që bëheshin në shtëpinë e tij, në kuzhinë. Gati 20 veta ishin të pranishëm.

Në fillim, Augusti nuk gjente dot punë. Megjithatë, ai dhe familja e tij u dhanë pas shërbimit, duke besuar se Jehovai do t’u siguronte gjërat e nevojshme. Dhe ashtu ndodhi vërtet! Për shembull, kur familja Temanaha dilte të predikonte, Augusti zakonisht e parkonte makinën në territor. Kur ktheheshin te makina, shpesh e gjenin plot me ushqime. Se kush ua sillte ushqimet, nuk e dinin. Menduan se ishin ca njerëz zemërmirë në territor, që e dinin se në ç’gjendje ndodheshin. Kjo vazhdoi për disa javë, derisa familja e mori ca veten nga ana ekonomike.

 Po të mbajmë parasysh zellin dhe qëndrueshmërinë e familjes Temanaha dhe të tjerëve si ata, si edhe përzemërsinë e banorëve të ishullit, nuk çuditemi që sot në Huahine ka një kongregacion që po lulëzon. Aktualisht ishulli ka 1 lajmëtar në 53 banorë. Dhe vitet e fundit, 1 në 12 veta ka qenë i pranishëm në Përkujtim.

Edhe mjaft familje të tjera Dëshmitarësh kanë shfaqur një frymë të tillë vetëmohuese. Për shembull, që nga viti 1988, Zhan-Pol dhe Kristjana Lasali shërbyen dy vjet në Ishujt Markezi. Zhan-Poli kishte qenë anëtar i trupit drejtues të Administratës së Sigurimeve Shoqërore në Tahiti, por hoqi dorë nga kjo punë me prestigj, që të zgjeronte shërbimin. Në vitin 1994 çifti Lasal u transferua prapë, kësaj here në Rangiroa në Ishujt Tuamotu, ku ndenjën tre vjet. Tani Zhan-Poli po shërben me besnikëri në Francë.

Kolson Dini punonte si ndihmësdrejtor i burgut në Tahiti. Tani së fundi, pasi doli në pension, shkoi bashkë me të shoqen, Linën, në ishullin Tubuai të arkipelagut Tubuai. Të dy po shërbejnë si pionierë dhe janë një pasuri e vërtetë për  kongregacionin e vogël në atë ishull, i cili ndodhet në një zonë ku ende ka shumë nevojë për pleq.

Disa familje nga Franca shkojnë për të përkrahur veprën

Disa familje u ngritën nga Franca e shkuan deri në Tahiti për të përkrahur veprën atje. Shqyrtoni rastin e familjes Sikari: Frensis, Zhaneta dhe dy vajzat, gjashtë e nëntë vjeçe. «Po prisnim ndonjë rast për të zgjeruar shërbimin,—kujton Frensisi.—Pastaj në Librin vjetor të Dëshmitarëve të Jehovait për vitin 1971, lexuam ftesën që u bëhej lajmëtarëve për të shkuar në Paqësorin Jugor.» Ndonëse disa miq e të afërm u përpoqën t’ua prisnin hovin, familja Sikari e mori rrezikun në sy dhe shkoi në Papiete në prill të vitit 1972.

 Meqë Frensisi ishte plak, në Tahiti u formua një kongregacion i dytë, në qytetin e Punaauias. Bashkë me Zhan-Pjer Fransinin, që në atë kohë ishte mbikëqyrës drejtues i kongregacionit tjetër, Frensisi pati privilegjin të shërbente në Komitetin e parë të Degës së Tahitit, kur u vendos kjo masë në vitin 1976. Shërbeu në këtë detyrë për 12 vjet.

A kishin të drejtë që u merakosën miqtë dhe të afërmit e familjes Sikari? «Krejt ndryshe nga ç’thanë ata, transferimi ynë ndikoi për mirë te vajzat tona,—thotë Frensisi.—Në fakt, që të katër kemi kaluar gjithsej 105 vjet në shërbimin e plotkohor dhe kemi pasur plot bekime, tamam siç premtonte Jehovai.—Mal. 3:10.»

Në vitin 1981, te Shërbimi i Mbretërisë, dega e Francës njoftonte se në ishullin e Moreas kishte nevojë për pleq. Ky ishull është 30 minuta me traget nga Papiete. Dy vëllezër dhe gratë e tyre iu përgjigjën ftesës. Një nga këto çifte ishin Alen dhe Ajlina Rafaeli. Ata ndihmuan të formohej një kongregacion në Morea, ku shërbyen tetë vjet. Aleni shërbeu edhe në Komitetin e Degës nga viti 1987 deri në 1994-n.

Më 1997 dega e Francës i ftoi vëllezërit që kishin dalë në pension, të transferoheshin për dy a më shumë vjet në ishujt e largët për të ndihmuar atje ku kishte nevojë të ngutshme për pleq. Zherar Balza, koordinatori i Komitetit të Degës në Tahiti, thotë: «Kujtonim se do t’i përgjigjeshin kësaj ftese nja dy a tri çifte. Sa u befasuam kur dolën vullnetarë 11 çifte! Madje dy çifte vendosën të banonin gjithmonë këtu. Falë pjekurisë frymore dhe përvojës së tyre, këta vëllezër e këto motra kanë qenë një ndihmë e madhe për lajmëtarët tanë. Dhe, ndonëse nuk janë misionarë, kanë bërë një jetë misionare dhe e kanë provuar vështirësitë e jetesës në një ishull të largët.»

 Vendoset një zyrë dege

Ndërsa vepra në Paqësor ecte përpara, u bënë edhe disa përmirësime nga ana organizative. Deri në vitin 1958, veprën në Polinezinë Franceze e mbikëqyrte Australia, e pastaj e mori drejtimin Fixhi, që është shumë më afër. Një ndryshim tjetër ndodhi në vitin 1975, kur Tahitin e vizituan Nejthën Nori dhe Frederik U. Franci nga selia qendrore. Ata mbajtën fjalime inkurajuese para 700 vetave dhe vëlla Nori paraqiti një film me diapozitivë para 500 vetave në një nga Sallat e Mbretërisë.

Pas programit, vëlla Nori u takua me pleqtë dhe u propozoi që në Tahiti të vendosej një zyrë dege. Vëllezërve u pëlqeu jashtë mase ky mendim. Alen Zhame, një mbikëqyrës qarkor që dinte anglisht, u caktua si mbikëqyrës dege. Tahiti u bë me zyrë dege më 1 prill të atij viti, dhe ky ndryshim i ri ishte një hap në drejtimin e duhur. Vërtet, Fixhi ishte më afër se Australia, por ende ishte pengesa e gjuhës. Kurse tani vëllezërit në Polinezinë Franceze mund të komunikonin më nga afër e drejtpërdrejt me degën e tyre.

Zyra e degës ishte e vogël, meqë në gjithë territorin kishte më pak se 300 lajmëtarë. Faktikisht, ishte vetëm një dhomë ngjitur me Sallën e Mbretërisë në Papiete. Në njërën anë kishte një tryezë pune, dhe në anën tjetër repartin e literaturës. Në fillim mbikëqyrësi i degës punonte vetëm njëfarë kohe në zyrë, dhe kjo e lejonte Alenin dhe të shoqen, Meri-Enin, të vazhdonin veprën qarkore dhe të predikonin në ishujt e largët ku nuk kishte fare lajmëtarë.

Predikohet në Arkipelagët Tuamotu dhe Gambier

Pasi u hap zyra e degës në Tahiti, iu kushtua më shumë rëndësi përhapjes së lajmit të mirë në ishujt më të largët. Në  disa raste, vëllezërit u organizuan vetë në grupe që të shkonin në këta ishuj. Aksel Shengu, i cili shërbeu për ca kohë në Komitetin e Degës, kujton kur një grup me 20 vëllezër e motra morën një avion me qira dhe shkuan në Rangiroa, atoli më i madh në ishujt Tuamotu. Ai thotë: «Pasi u predikuam të gjithëve në atol, bëmë përgatitje për një fjalim publik. Kryetari i atolit na la të përdornim një vend që ishte i mbuluar me çati. Në fillim dukej sikur fjalimin do ta dëgjonte vetëm grupi ynë! ‘Ndoshta njerëzit kanë frikë nga udhëheqësit e tyre fetarë’,—menduam. Por pastaj, ndërsa po mbahej fjalimi, njerëzit erdhën pak nga pak, dhe vendi u mbush plot.»

Vëlla Shengu vazhdon: «Gjatë fjalimit, pamë priftin katolik që i jepte biçikletës me shpejtësi për të ardhur te vendi i mbledhjes. Megjithatë, kur u afrua, ngadalësoi, e po zgjatej të shihte kush kishte ardhur nga ata të kishës së vet. Bëri disa xhiro të tilla, gjë që na zbaviti ca.»

Alen Rafaeli organizoi një udhëtim për predikim në Ishujt Gambier në vitin 1988. Ky grup ishujsh, kryesisht katolik, ndodhet 1.600 kilometra larg Tahitit, dhe është më i vogli e më i largëti ndër arkipelagët e Polinezisë Franceze. Hera e vetme kur ishte predikuar në këta ishuj kishte qenë në vitin 1979, kur Alen Zhameja kaloi tri ditë atje.

Në fillim, vëllezërit iu afruan kryetarit të zonës për t’i shpjeguar veprimtarinë e tyre dhe për t’i kërkuar një vend ku të mbanin një Mbledhje Publike. Ai u dha një lokal ku  bëheshin dasma dhe u kërkoi ndjesë vëllezërve që nuk i shoqëronte dot kur të ftonin njerëzit, sepse po merrej me një fushatë elektorale. Ta merr mendja që vëllezërit e pranuan ndjesën e tij. Fjalimin e ndoqën 30 veta, mes tyre ishte edhe kryetari i zonës dhe punonjësi i policisë.

Gjatë fjalimit publik, që fliste për gjendjen e të vdekurve, Aleni shpjegoi se, sipas Biblës, ferri është thjesht varri dhe se vetë Krishti shkoi atje. «S’ka mundësi që Jezui të ketë shkuar aty!»—bërtiti dikush nga auditori. Atëherë Aleni citoi Kredon e Apostujve, që thotë se Krishti «zbriti në Ferr». Kjo përgjigje e la gojëhapur auditorin, sepse në atë çast kuptuan që e kishin recituar këtë shprehje për vite të tëra, pa menduar kurrë ç’kuptim kishte në të vërtetë. Një familje që mori pjesë në atë mbledhje, tani është në të vërtetën.

Shpesh mbikëqyrësit udhëtues përfitonin nga javët që nuk kishin vizita nëpër kongregacione, për të shërbyer si pionierë në ato zona ku nuk kishte fare lajmëtarë. Kështu bënë Mauri dhe Melani Mersie, një çift tahitian. Ishin të parët që predikuan lajmin e mirë në një numër atolesh në Ishujt Tuamotu, përkatësisht në Ahe, Anaa, Hao, Manihi, Takapoto dhe Takaroa. Sa herë që ishte e mundur, Mauri mbante një fjalim publik ose shfaqte filma me diapozitivë. «Pjesa dërrmuese e banorëve ishin miqësorë,—kujton ai,—me përjashtim të atyre në Anaa, një fortesë e katolicizmit. Gjatë prezantimit me diapozitivë, disa nisën të bërtisnin dhe të tjerë  donin të na rrihnin. Po gjithsesi, më në fund arritëm t’i qetësonim, dhe u lehtësuam nga kjo.»

Në ishuj shkojnë misionarët

Duke filluar nga viti 1978, një sërë misionarësh u dërguan nga Franca në ishujt më të largët. Mishel dhe Babetë Myleri  arritën në gusht të 1978-s dhe u caktuan në Nuku-Hivë, ishulli më i madh dhe më i populluar në Ishujt Markezi. Herë pas here vëllezërit kishin bërë vizita në këtë arkipelag kryesisht katolik, por askush nuk kishte arritur të qëndronte gjatë atje. Ngaqë nuk kishte rrugë, Misheli e Babeta udhëtonin ose në këmbë, ose me kuaj. Shpesh flinin në shtëpitë e njerëzve në ato anë. Kurse një natë fjetën mbi një shtresë me kokrra kafeje që i kishin lënë të thaheshin.

Çifti Myler ndenji 18 muaj në Ishujt Markezi para se nisnin veprën qarkore. Shumë veta i vlerësuan vizitat e tyre dhe pranuan literaturën. Faktikisht, brenda një viti, Misheli dhe Babeta së bashku shpërndanë një mijë kopje nga Libri im i tregimeve biblike. Falë përpjekjeve të këtyre misionarëve të shkëlqyer, si edhe të pionierëve e lajmëtarëve në përgjithësi, vepra përparoi mjaft mirë jo vetëm në Ishujt Markezi, por edhe në gjithë territorin e degës. Raportet tregojnë se ka pasur 69 maksimume radhazi në numrin e lajmëtarëve.

Natyrisht, të gjithë këta lajmëtarë të rinj kishin nevojë për stërvitje. Mirëpo jo gjithmonë kishte mjaft vëllezër me përvojë që t’i ndihmonin kokë më kokë. Çifti Myler e kapërceu këtë vështirësi duke punuar me dy lajmëtarë të rinj njëkohësisht. Njëri lajmëtar shkonte me Mishelin a me Babetën në shtëpinë ku duhej të predikonin, kurse tjetri priste në rrugë sa t’i vinte radha. Tani çifti Myler shërben në veprën misionare në Benin të Afrikës.

‘Predikimi na vuri në provë njohurinë tonë për Shkrimet’

Misionarët Kristian dhe Zhuljeta Beloti arritën në Polinezinë Franceze në shkurt të vitit 1982. Si fillim shërbyen në veprën qarkore, pastaj për pesë vjet shërbyen si pionierë në ishullin e Rajateas, në disa pjesë të të cilit mund të shkohej  vetëm me kaike që kishin anash trungje për t’i ekuilibruar. Mirëpo, predikimi atje nuk kërkonte vetëm të dije të vozitje mirë. «Na vuri në provë edhe njohurinë tonë për Biblën,—thotë Kristiani.—Shumë shpesh na bëheshin pyetje të tilla, si: Si e kuptojnë të mirosurit që do të shkojnë në qiell? ose Çfarë përfaqësojnë bishat e Apokalipsit?»

Siç ndodh në vendet e vogla, në Rajatea të gjithë e njihnin njëri-tjetrin. «Ndaj kur një lajmëtar bëhej joaktiv,—thotë Kristiani,—ishte e zakonshme që i zoti i shtëpisë në territor të na thoshte: ‘Ka ca kohë që s’e kam parë Filan Fistekun. Mos i është ftohur besimi?’ Ose ‘Filan Fisteku duhet ndihmuar. Se ç’ka që nuk shkon me besimin e tij.’» Kur u largua çifti Beloti nga Rajatea, pothuajse në çdo fare (fjala tahitiane për «shtëpi») njëri pjesëtar kishte studiuar me Dëshmitarët e Jehovait.

Nga baza e tyre në Rajatea, çifti Beloti shkonte edhe në ishullin e Maupitit. Në një rast, ata ranë në ujdi që t’u dërgohej një ngarkesë me libra drejtpërdrejt në ishull. Mirëpo ngarkesa nuk erdhi dot në kohë. Pa u sprapsur nga kjo, Kristiani e Zhuljeta u treguan njerëzve kopjet personale të librave që kishin ndër mend t’u jepnin. Afro 30 familje kërkuan libra, të sigurt që do të vinin një ditë. Kur më në fund ngarkesa arriti, me dashamirësi një i interesuar i shpërndau librat.

Caktimi tjetër i çiftit Beloti ishte Rangiroa në Ishujt Tuamotu, ku ata ishin të vetmit Dëshmitarë. Më vonë morën një caktim tjetër në Guajanën Franceze dhe në fund në Republikën Demokratike të Kongos, ku vëlla Beloti shërben në Komitetin e Degës.

«Jehovai do të të stërvitë!»

Frederik dhe Urminda Lukasi erdhën nga Franca në prill të vitit 1985 dhe u caktuan në ishullin e Tahaas, ku kishte  vetëm tre lajmëtarë. Dy javët e para ishin të vështira për këtë çift të ri. I mbanin mbledhjet në dhomën e ndenjes dhe vetëm ata të dy ishin të pranishëm. Këndonin këngët e Mbretërisë dhe qanin, por nuk lejuan që t’i mbyste shkurajimi.

Në ishull nuk kishte elektricitet dhe as telefon. Gjithsesi Frederiku dhe Urminda kishin një radio dore që e përdornin për të komunikuar me misionarët në Rajatea aty afër. Po dhe me radio nuk lidheshin dot gjithmonë. Kishin edhe një frigorifer të vogël që ishte lidhur me gjeneratorin e një fqinji. Frederiku thotë: «Zakonisht gjeneratori vihej në punë nga ora 6 pasdite deri në 10 të darkës. Një herë, kur u kthyem në shtëpi, pamë që domatet ishin bërë kallkan nga akulli. Fqinji kishte vendosur të shikonte një ndeshje në televizor dhe e kishte ndezur gjeneratorin shumë më herët se zakonisht.»

Çifti Lukas duhej të mësonin edhe gjuhën tahitiane. Siç e di mirë kushdo që ka mësuar një gjuhë të huaj, si fillestarë patën disa çaste të sikletshme. Për shembull, Frederiku kujton që një herë, kur ishte në predikimin nga shtëpia në shtëpi, pandehte se po thoshte «fryma e shenjtë»—varua moa. Mirëpo nuk e kishte përvetësuar mirë shqiptimin e fjalës së vështirë moa, ndaj në të vërtetë po thoshte «fryma e pulës».

Kur çifti shkoi në Tahaa, Frederiku ishte 23 vjeç dhe shërbëtor ndihmës. Ai i hapi zemrën Alen Zhamesë, që në atë kohë ishte koordinatori i Komitetit të Degës, e i tha se nuk ndihej i aftë të merrte përsipër përgjegjësitë që i kishin dhënë. «Mos ki merak!—i tha Aleni.—Jehovai do të të stërvitë!» Dhe ashtu ndodhi vërtet. Pas pesë vjetësh, kur çifti Lukas shkoi në caktimin e ri, në Burkina-Faso, grupi i vogël në Tahaa ishte bërë një kongregacion me 14 lajmëtarë, kishin Sallën e tyre të Mbretërisë dhe Frederiku po shërbente si plak.

 Sa të kënaqur janë ata të dy që nuk lejuan të shkurajoheshin nga vështirësitë e fillimit! «Ato ishin vitet më të mira të rinisë sonë,—thanë kohët e fundit.—Mësuam të ishim të durueshëm dhe të besonim plotësisht te Jehovai, e jo te aftësia jonë. Kur na lëshonte zemra, lutja na ngrinte moralin. E bëmë Jehovain strehën tonë dhe kurrë nuk na la në baltë. Në fakt, ai na dha stërvitjen më të mirë.»

Misionarët beqarë pranojnë caktime të vështira

Edhe disa misionarë beqarë nga Franca shkuan në Polinezinë Franceze për të ndihmuar atje. Të parët që arritën ishin Zhorzh Burzhonieri dhe Mark Monteja. Të dy shërbyen në degë dhe në veprën qarkore. Qarku ku shërbente Marku përfshinte Ishujt Tubuai, Gambier, Markezi dhe Tuamotu. Në një numër atolesh, predikonte vetëm, herë të tjera predikonte predikoi me pionierët specialë që ishin në atë zonë. Sa herë që mundej, mbante fjalime publike, dhe në disa ishuj, gati të gjithë banorët vini për të dëgjuar. Pas martesës, Marku vazhdoi për ca kohë në veprën qarkore. Tani, bashkë me të shoqen, Xhesikën, janë në kongregacionin e Bora-Borës, ku Marku shërben si plak e pionier.

Në shkurt të vitit 1986 erdhën nga Franca Filip Kuzine dhe Patrik Lemasifi. I caktuan në ishujt Markezi. Ndryshe nga ishujt e tjerë të Polinezisë Franceze, ishujt Markezi nuk janë të mbrojtur nga shkëmbinjtë koralorë. Shkëmbinjtë e lartë në këta ishuj bien pingul në sipërfaqen blu në të gjelbër të Paqësorit, ku i rrahin valët e tij të fuqishme. Ndërmjet shkëmbinjve të thepisur shtrihen lugina të ngushta e pjellore me rrëke dhe ujëvara, një vend i përsosur për dhitë, kuajt dhe gjedhët e egra që enden me shumicë nëpër ishuj.

Gjatë viteve, ishujt Markezi i kanë vizituar herë pas here pionierët dhe lajmëtarët. Çifti Myler, për shembull, kaloi  18 muaj në Nuku-Hivë në vitet 1978-1979. Por nuk ishte dhënë dëshmi e plotë anembanë arkipelagut. Ndryshoi puna kur shkuan atje Filipi me Patrikun. Në realitet, vepra nuk përparoi menjëherë, sepse katolicizmi ishte i ngulitur thellë dhe shumë njerëz kishin frikë nga priftërinjtë. Ç’është e vërteta, priftërinjtë ishin përgjegjës për disa kërcënime që iu bënë vëllezërve atje. Gjithashtu, në atë kohë po lulëzonte një lëvizje karizmatike katolike, e cila ushqeu fanatizmin dhe nxiti disa ndodhi të pakëndshme në atë komunitet.

Patriku dhe Filipi në fillim predikuan bashkë e pastaj, kur e njohën më mirë territorin, veç e veç. Njëri prej tyre rrinte në shtëpinë misionare në Hiva-Oa, ku drejtonte mbledhjet, kurse tjetri ikte me varkë për disa javë, që të vizitonte ishujt e tjerë. Me kalimin e kohës, kuptuan që do të ishte më praktike dhe e efektshme po të ndaheshin fare: Patriku të predikonte në ishujt në veri, kurse Filipi në jug.

Për të ndihmuar dy misionarët, dega caktoi pionierë specialë nga Tahiti, që të predikonin bashkë me ta. Njëri ishte Paskal Pateri, i cili tani shërben si plak kongregacioni; kurse tjetri Mishel Bustamante, tani mbikëqyrës qarkor. Këta djelmosha plot entuziazëm ishin të kënaqur që po i falnin Jehovait fuqinë e rinisë së tyre. (Prov. 20:29) E në të vërtetë kishin nevojë për atë fuqi, pasi predikimi në ishujt Markezi nuk ishte për tipat e brishtë ose për ata që i lëshon zemra shpejt. Nuk kishte rrugë, po vetëm ca shtigje shkëmbore e shpesh gjithë baltë përmes luginave të thella e të ngushta, që të çonin në shtëpitë e izoluara dhe në zonat e banuara. E vetmja mënyrë praktike për të arritur në këto vende, ishte me anë të një motoçiklete të vogël.

Filipi sjell ndër mend një rast kur po ngiste motoçikletën e vet në një rrugë të ngushtë dhe një kope me gjedhë të egra u frikësuan nga një automjet tjetër dhe iu vërsulën atij.  Gremina nga njëra anë, shpati i zhveshur shkëmbor i malit nga ana tjetër, e Filipi nuk kishte nga t’ia mbante. Ndaj bëri të vetmen gjë që mund të bënte në atë rast: ndaloi motoçikletën dhe me gjithë të u ngjesh fort pas shpatit shkëmbor. Kafshët e egra kaluan me turfullima anash tij, duke e lënë të tronditur, ndonëse nuk pati ndonjë dëmtim.

«Për mua, caktimi ishte një përvojë emocionuese,—thotë Mishel Bustamante.—Por kishte momente që kishim frikë, sidomos kur ishim vetëm fare në disa nga ishujt. Në një rast, shtëpia ku rrija ishte në një luginë të errët e të thellë, larg nga vendi ku kisha kaluar ditën duke predikuar. U përpoqa të gjeja një vend për të fjetur në një fshat aty afër, por më kot. Kështu  që u detyrova të kthehesha në shtëpi, në këmbë. Kur u nisa, kishte rënë muzgu dhe shkëmbinjtë madhështorë dukej sikur do të më përpinin në terrin e natës. Mendja më shkoi te praktikat spiritiste që zhvilloheshin në atë ishull dhe te demonët që ndoshta zinin pusi rreth e rrotull. Nga të gjitha këto më kapi një krizë ankthi. Ndaj fillova të lutesha dhe të këndoja këngë Mbretërie ku përmendej shpesh emri i Jehovait. Kur më në fund arrita në shtëpi, mbylla derën, hapa Biblën dhe fillova ta lexoja. Dalëngadalë më pushtoi paqja.»

Pas tre vjet përpjekjesh të mëdha, vëllezërit ishin të emocionuar të shihnin studentin e parë të Biblës në Ishujt Markezi të përqafonte të vërtetën. Ky ishte një djalosh me emrin Zhan-Lui Peterano. Zhan-Luisë i bëri vizitë një prift që i kërkoi «të kthehej në vathë». Duke u orvatur «ta shpëtonte» djaloshin, prifti deklaroi se emrin Jehova e kishin shpikur Dëshmitarët e Jehovait. Atëherë Zhan-Luija i citoi Psalmin 83:18 nga përkthimi katolik francez Crampon Bible (1905), që përdor emrin hyjnor. Prifti mbeti pa fjalë, iku e s’u kthye më kurrë. Ndoshta kjo ishte hera e parë që një banor i ishujve Markezi, duke përdorur Biblën katolike, ia doli mbanë të sfidonte një prift në fushën teologjike. Më pas, edhe sekretari personal i peshkopit katolik la kishën dhe pranoi të vërtetën.

Në Hiva-Oa misionarët u takuan me një çift evropian, Zhan dhe Nadina Oberleni. Ashtu si Pol Gogeni, piktori i famshëm francez, ata kishin ardhur në ishujt Markezi për t’u shkëputur nga shoqëria. Banonin në një vend ku ishte gati e pamundur të shkoje dhe bënin një jetë të thjeshtë, pa asnjë komoditet modern. Pasi studiuan për tre vjet dhe bënë ndryshime në jetë, Zhani dhe Nadina u pagëzuan.

Kur Filip Kuzineja dhe Patrik Lemasifi erdhën në ishujt Markezi në vitin 1986, në tërë arkipelagun kishte vetëm një  lajmëtar. Nga këta të dy, Filipi u largua i fundit, dhe e caktuan në Kamerun pas tetë vjetësh. Në atë kohë, në arkipelag kishte 36 lajmëtarë, pra 1 në 210 banorë. Dhe kishte tri kongregacione, nga një në çdo ishull kryesor: në Hiva-Oa, Nuku-Hivë dhe Ua-Pou.

Arrijnë misionarë të tjerë

Misionarët më të rinj që kanë ardhur nga Franca janë Serzh dhe Mari-Luiza Goleni, që erdhën në nëntor të 1990-s. Edhe ata u caktuan në ishujt Markezi, ku kanë bërë shumë për të forcuar kongregacionet. Çifti Golen ka mësuar gjuhën e ishujve Markezi, dhe një gjë që të habit, kanë vizituar çdo familje në gjashtë ishujt e banuar!

Nga baza e tyre në Hiva-Oa, ku Serzhi është i vetmi plak, ata rregullisht shkojnë në një sërë ishujsh, mes tyre edhe dy ishuj ku nuk ka fare lajmëtarë. Në vizitën e parë në Fatu-Hivë, Serzhi u mahnit se sa shumë bashkëpunuan dhjakët e asaj zone, katolikë dhe protestantë bashkë. Në fund të shërbimeve të tyre fetare, të dy burrat bënë një njoftim e i ftuan njerëzit të dëgjonin një fjalim gjysmë ore, që do ta mbante Serzhi në një shkollë. Për më tepër, dhjaku  protestant erdhi me Serzhin dhe e përktheu fjalimin e tij në gjuhën markeziane, të cilën në atë kohë e fliste më rrjedhshëm se Serzhi.

Për t’i ndihmuar dëgjuesit që t’i gjenin shkrimet në Biblën e tyre, Serzhi i shkroi me shkumës në një dërrasë. Gjithashtu bëri edhe lutjet, në fund të të cilave të gjithë thanë qartë: «Amin.» Të nesërmen çifti Golen la literaturë në çdo shtëpi në Fatu-Hivë. Që atë kohë e tutje, gjithnjë janë pritur mirë kur vizitojnë ishullin, ku banojnë më pak se 600 njerëz.

E vërteta biblike depërton edhe në burgje

Ashtu si në shumë vende të tjera, mjaft njerëz në Polinezinë Franceze kanë marrë njohuri për të vërtetën në burg. Të marrim për shembull Aleksandër Tetiarahin, i cili u bë kriminel në rini dhe kaloi shtatë vjet brenda. U arratis të paktën gjashtë herë dhe i vunë nofkën Batërflaj, sipas personazhit kryesor të një romani të famshëm që flet për një të burgosur që arratiset.

Diku në Rajatea, ku po fshihej, Aleksandri gjeti një Bibël dhe një kopje të librit «Gjëra në të cilat është e pamundur që Perëndia të gënjejë». Biblën e lexoi nga fillimi në fund, kurse librin disa herë. U bind se kishte gjetur të vërtetën dhe filloi ta brente ndërgjegjja. Çfarë bëri më pas?

Edhe pse s’i njihte personalisht Dëshmitarët e Jehovait, botuesit e librit, Aleksandri u dorëzua vetë në polici, dhe ata e dërguan prapë në burgun në Tahiti. Atje punonte si gardian Kolson Dini. Pak kohë pasi Aleksandri kishte vajtur në burg, i zuri veshi një bisedë të Kolsonit që po i dëshmonte një shoku pune. Aleksandri i njohu menjëherë mësimet. Ndaj iu afrua veçmas Kolsonit dhe i kërkoi t’i mësonte më shumë për Biblën.

Vëlla Dini mori leje te drejtori i burgut që të studionte me Aleksandrin në qelinë e këtij. Shumë shpejt, edhe disa të  burgosur të tjerë donin të studionin. Drejtori e lejoi Kolsonin të studionte edhe me këta të burgosur gjatë pushimit të drekës. Më vonë u vendos që ishte më mirë po ta drejtonin studimin dy pleq të tjerë. Për disa vjet, nga 30 deri 50 të burgosur dëgjonin një fjalim biblik çdo javë, e pas tij, me ata që donin të studionin bëhej një studim më vete.

Ndërkohë, Aleksandri bëri përparim të shpejtë, dhe funksionarëve të burgut u ra në sy kjo gjë. Si rrjedhim, këtij njeriu që dikur ishte mjeshtër për t’u arratisur, i dhanë leje të posaçme që të ndiqte për herë të parë kongresin krahinor, nën mbikëqyrjen e vëlla Dinit. Atje Aleksandri u pagëzua. Më pas u lirua dhe tani vazhdon t’i shërbejë Jehovait.

Kongrese ndërkombëtare në Tahiti

Në vitin 1969, Tahiti pati kënaqësinë të mbante për herë të parë një kongres ndërkombëtar. Në atë kohë, në këtë vend kishte vetëm 124 lajmëtarë. Prandaj e merrni me mend vetë se sa të emocionuar ishin që po pritnin 210 delegatë nga  16 vende, mes tyre edhe Frederik U. Francin—i pari anëtar i Trupit Udhëheqës që vizitonte Tahitin. Kongresi pati një maksimum në pjesëmarrje prej 610 vetash. Ishte vërtet një nxitje e madhe për vëllezërit, dhe si rezultat vitin pasues pati një rritje prej 15 për qind të numrit të lajmëtarëve. Më pas, në vitin 1978, në Tahiti u bë një nga Kongreset Ndërkombëtare «Besimi fitimtar». Kësaj here morën pjesë 985 veta.

Përkthimi në gjuhën tahitiane

Teksa rritej numri i lajmëtarëve, po kështu rritej edhe puna në degë, sidomos puna për të përkthyer literaturën biblike në gjuhën tahitiane, që është gjuha kryesore në Polinezi. Edhe para se të hapej dega, disa lajmëtarë të moshuar, që e njihnin mirë gjuhën tahitiane, përkthenin disa botime, zakonisht nga frëngjishtja, por punonin me orar të reduktuar. Për shembull, që nga viti 1963, përkthyen Shërbimin e Mbretërisë. Më vonë, në vitin 1971, përfunduan librin E vërteta që të çon në jetën e përjetshme.

 Hapja e degës së Tahitit në vitin 1975 i dha shtysë më të madhe përkthimit. Shumë përkthyes të rinj dinin anglisht, pasi kjo gjuhë mësohet në shkollë. Prandaj, tani mund të përkthenin drejtpërdrejt nga teksti origjinal në anglisht, në vend që të përkthenin nga frëngjishtja. Duke filluar nga viti 1976, dega përkthen Kullën e Rojës në gjuhën tahitiane si botim gjysmëmujor, dhe për ca kohë, përkthyen edhe Zgjohuni! Gjithashtu përkthyen librat «I gjithë Shkrimi është i frymëzuar dhe i dobishëm», Të arsyetojmë me anë të Shkrimeve dhe të gjithë librin e këngëve. Në fakt, asnjë grup tjetër nuk ka botuar në gjuhën tahitiane kaq shumë literaturë sa Dëshmitarët e Jehovait.

Por gjatë 30 viteve të fundit, gjuha tahitiane dhe gjuhë të tjera polineziane pak nga pak ia kanë lënë vendin frëngjishtes. Një arsye pse ndodh kjo dukuri, është se frëngjishtja, një gjuhë e pasur me fjalor të gjerë, përdoret edhe në media, edhe në sistemin arsimor e deri në universitet.

 Prapëseprapë, shumë polinezianë e konsiderojnë gjuhën tahitiane si pjesë të identitetit të tyre kulturor, ndaj vëllezërit shpesh japin dëshmi në këtë gjuhë. Dhe nga 26 kongregacionet në territorin e degës, 5 janë në gjuhën tahitiane, që përbëjnë rreth 20 për qind të lajmëtarëve. Për këtë arsye, ka ende shumë kërkesa për literaturë në atë gjuhë.

Nis një program intensiv ndërtimi

Dhoma e vogël, ngjitur me Sallën e Mbretërisë në Papiete, shërbeu si zyrë dege nga viti 1975 deri më 1983, kur u ndërtua një degë e re në qytezën e Paeas, afro 25 kilometra larg Papietes. I ndërtuar i tëri nga vëllezërit vendës, kompleksi i ri Bethel kishte katër dhoma për anëtarët e familjes Bethel, tri zyra, një depo për literaturën dhe një Sallë Mbretërie. Më 15 prill 1983, Llojd Berri nga Trupi Udhëheqës bëri kushtimin e godinave të reja, para 700 të pranishmëve.

Por edhe ajo degë shumë shpejt u bë tepër e vogël. Prandaj Trupi Udhëheqës miratoi ndërtimin e një kompleksi më  të madh, përfshirë një Sallë Asamblesh në Toahotu, një zonë pak larg qytetit, afër istmit që lidh dy pjesët e ishullit. Ky projekt përfundoi nga një skuadër vëllezërish nga Australia, Franca, Kanadaja, Shtetet e Bashkuara dhe Zelanda e Re. Sigurisht që lajmëtarët vendës dhanë përkrahje të madhe. Milton G. Hensheli, anëtar i Trupit Udhëheqës, bëri kushtimin e kompleksit të ri më 11 dhjetor 1993.

Gati në të njëjtën kohë, nisi një program intensiv për ndërtimin e Sallave të Mbretërisë. Nën mbikëqyrjen e Komitetit Rajonal të Ndërtimit, vëllezërit ndërtuan 16 salla të reja në më pak se dhjetë vjet. Si rrjedhim, shumica e kongregacioneve tani i kanë të vetat Sallat e Mbretërisë.

Përmirësime në degë dhe stërvitje e mëtejshme

Deri në vitin 1995 koordinator i Komitetit të Degës, për gati 20 vjet, kishte qenë Alen Zhameja. Mirëpo, për shkak të përgjegjësive familjare, ai nuk vazhdonte dot më në këtë caktim. Megjithatë, mund të qëndronte në Komitetin e Degës dhe të shërbente si mbikëqyrës krahinor jo në kohë të plotë. Prandaj, në shtator të atij viti, Trupi Udhëheqës caktoi në Tahiti Zherar e Dominikë Balzën, nga familja Bethel e Francës. Zherari u caktua si koordinator i Komitetit të Degës.

Anëtari i tretë i Komitetit të Degës është Luk Granzheja. Ai dhe e shoqja, Rebeka, u transferuan në Tahiti në vitin 1991, që të shërbenin ku kishte më shumë nevojë. Pasi shërbyen pak kohë si pionierë specialë, ata shërbyen në veprën qarkore dhe krahinore për katër vjet, para se të caktoheshin në degë në vitin 1995.

Në maj të vitit 1997 dega e Tahitit pati mundësinë të mikpriste klasën e parë të Shkollës së Stërvitjes për Shërbimin. Pjesa më e madhe e 20 studentëve që ndoqën shkollën, patën mundësinë të merrnin privilegje të veçanta shërbimi. Për shembull Feliks Temari tani është një nga dy mbikëqyrësit  qarkorë në këta ishuj. Zherar Balza thotë: «Lutemi që më shumë vëllezër të arrijnë të kualifikohen dhe të shfaqin gatishmëri për të shërbyer, që të bëhet një klasë tjetër. Pa dyshim, ende ka nevojë të madhe në një sërë ishujsh, në disa prej të cilëve edhe tani nuk ka fare lajmëtarë. Në ishuj të tjerë, nevojiten vëllezër të kualifikuar për të marrë përgjegjësitë në kongregacion. Veç kësaj ka 58 ishuj banorët e të cilëve, që përbëjnë afro 7 për qind të popullsisë, rrallëherë e dëgjojnë lajmin e mirë. Në disa raste, nevoja mund të plotësohet nga çifte të pjekura frymësisht, që kanë dalë në pension e kanë shtetësi franceze. Nëse këta do të donin të ndihmonin—qoftë edhe për dy vjet —dega me kënaqësi do t’i pranonte kërkesat e tyre.»

Problemet në një shoqëri që po ndryshon me ritme të shpejta

Tahiti, në veçanti, po përjeton një zhvillim ekonomik dhe po shkëputet me shpejtësi nga feja, si dhe po zhvillohet urbanizimi. Kjo ka bërë që të ketë një lëvizje të popullsisë që vijnë nga ishujt e tjerë në Tahiti. Materializmi, blerja e tepruar dhe dëfrimi kanë ardhur si rrjedhim i mirëqenies materiale.

Mjerisht, disa nga populli i Jehovait kanë rënë pre e këtyre presioneve tinëzare. Sidomos të rinjtë e kanë shumë të vështirë t’i mbajnë gjërat frymore në radhë të parë dhe të qëndrojnë të pastër moralisht. Megjithëkëtë, bekimi i Jehovait vazhdimisht po bëhet i dukshëm, pasi territori tani ka 1 predikues të lajmit të mirë në 141 banorë.

 Kjo tregon se shumë njerëz në Polinezinë Franceze kanë arritur të njohin e të çmojnë një parajsë ku e ku më të bukur, parajsën frymore, të cilën e zotëron vetëm populli që mban emrin e Perëndisë. (Gjoni 6:44; Vep. 15:14) Për më tepër, kjo parajsë është pararendëse e një parajse të mirëfilltë, që së shpejti do të shtrihet anembanë tokës e ku nuk do të ketë më dhembje, brenga e madje as vdekje—gjëra që kanë prekur çdo brez njerëzor, kudo që të kenë jetuar.—Jobi 14:1; Zbul. 21:3, 4.

Polinezianët e hershëm shfaqën guxim të madh, mjeshtëri në lundrim dhe besim se përtej horizontit kishte tokë, ndoshta një tokë edhe më të mirë. Dhe nuk u zhgënjyen. Po kështu, adhuruesit besnikë të Jehovait sot, si ata që u përmendën në këtë rrëfim, vazhdojnë të luftojnë për të marrë çmimin shumë herë më të mirë që u ka vënë përpara Jehovai. Edhe ata nuk do të zhgënjehen. Vërtet, më mirë se yjet e qiellit që orientonin lundërtarët e dikurshëm, Jehovai do t’i drejtojë në mënyrë të pagabueshme ata që besojnë tek ai, në Parajsën tokësore që është kaq afër.—Ps. 73:23, 24; Luka 23:43.

[Shënimet]

 [Kutia në faqen 72]

Vështrim i përgjithshëm mbi Polinezinë Franceze

Vendi: Të shpërndarë në më shumë se 5 milionë kilometra katrorë nëpër oqean, 130 ishujt zënë një sipërfaqe prej 4.000 kilometrash katrorë. Ata formojnë pesë arkipelagë: Tubuain, Gambierin, Markezin, Ishujt e Shoqërisë dhe Tuamotun. Në 14 Ishujt e Shoqërisë banon 85 për qind e popullsisë së Polinezisë Franceze.

Popullsia: Shumica dërrmuese janë me origjinë polineziane ose pjesërisht polineziane. Pjesa tjetër, një pakicë, janë kinezë, evropianë dhe amerikanë.

Gjuha: Frëngjishtja dhe gjuha tahitiane janë gjuhët kryesore. Frëngjishtja është gjuha që përdoret në dokumente zyrtare dhe në tregti.

Jetesa: Ekonomia bazohet kryesisht në punën shtetërore dhe në industritë e shërbimeve, ku përfshihet edhe turizmi. Kurse pjesa tjetër e fuqisë punëtore merret me bujqësi, artizanat e me kultivim perlash. Perlat përbëjnë 80 për qind të eksporteve.

Ushqimi: Në këta ishuj, pjesa më e madhe e nevojave për produkte ushqimore plotësohet me anë të importit. Kurse në vend prodhohen banane, kasava, arra kokosi, sallatë jeshile, papaja, ananas, taro, domate dhe shalqinj. Ndërsa për mish përdoren peshqit, gocat e detit, karkalecat e detit, gjedhët, dhitë dhe derrat.

Klima: Klima është tropikale, e ngrohtë dhe lagësht, por ndryshon disi nga njëri arkipelag në tjetrin. Stina e lagësht (vera) zgjat nga nëntori deri në prill. Në Tahitin Qendror reshjet e shiut bien në sasi të mëdha, çdo vit regjistrohen më tepër se 9 metra reshje shiu.

 [Kutia dhe figurat në faqen 74]

Ishuj të lartë, ishuj të ulët dhe motu

Të gjithë ishujt e Polinezisë Franceze janë formuar nga vullkanet dhe ndahen kryesisht në dy lloje: ishuj të lartë dhe të ulët. Ishujt e lartë janë me reliev të thyer malor, disa kanë maja që ngrihen mijëra metra mbi nivelin e detit. Tahiti është një shembull tipik i një ishulli të lartë.

Të gjithë ishujt e lartë, përveç Ishujve Markezi, janë të mbrojtur nga shkëmbinjtë koralorë që i rrethojnë. Në shumë nga këta shkëmbinj, si ata që rrethojnë Bora-Borën, gjenden ishujth të veckël të mbuluar me gjelbërim, që quhen motu. Këta janë të famshëm si pika turistike.

Ishujt e ulët janë atolet koralore që ngrihen vetëm pak metra mbi nivelin e detit. Zakonisht shkëmbi koralor formon një si unazë, nga e cila krijohet një lagunë me ujë të kulluar si kristal. Ishujt e Arkipelagut Tuamotu janë të këtij lloji. Disa laguna janë të stërmëdha. Ajo që ndodhet në Rangiroa, për shembull, është e gjatë 70 kilometra dhe e gjerë 20 kilometra në pikën ku arrin gjerësinë më të madhe.

[Kutia dhe figura në faqen 77]

Nga dhjak i kishës bëhet lajmëtar i Mbretërisë

Manuari Tefatau

Lindur: 1913

Pagëzuar: 1959

Të dhëna: Manuari ishte dhjak në Kishën Protestante dhe e mësoi të vërtetën nga studentët e parë të Biblës në ishullin e Makateas.

Në vitin 1956 erdhën në Makatea një çift Dëshmitarësh, Zhan-Mari dhe Zhanë Feliksi. Ca kohë më vonë, Maui Pirai dhe Zhermen Amaruja, ndër të parët që studiuan Biblën me ta, më dëshmuan edhe mua. Pas pak kohe, fillova t’u flisja për të vërtetën anëtarëve të kishës, e kjo shkaktoi goxha trazirë brenda saj. Madje pastori më tha të mos flisja më me Dëshmitarët e Jehovait.

Pa pikë ngurrimi, dhashë dorëheqjen nga kisha dhe nisa të shkoja në mbledhje. Mbledhjet mbaheshin te shtëpia e çiftit Feliks. Edhe disa anëtarë të kishës filluan të studionin e të vinin në mbledhje. Për mua është një nder që kam qenë te ai grup i vogël me studentë të Biblës, që ishte i pari në tërë Polinezinë Franceze.

 [Kutia dhe figura në faqet 83, 84]

Jehovai m’i plotësoi gjërat që më mungonin

Leonard (Len) Helbergu

Lindur: 1930

Pagëzuar: 1951

Të dhëna: Kur ishte beqar dhe mbikëqyrës qarkor, ai hapi veprën në Tahiti. Tani, bashkë me të shoqen, Ritën, jetojnë në Australi.

Në vitin 1955, kur dega e Australisë më caktoi të filloja veprën e qarkut në Paqësorin Jugor, ky territor i paanë kishte vetëm dy kongregacione, një në Fixhi e një në Samoa, dhe gjashtë grupe të veçuara. Në Tahiti nuk kishte fare lajmëtarë.

Vendosa që në dhjetor të vitit 1956 të vizitoja për herë të parë Tahitin. U nisa nga Fixhi me vaporin anglez «Kryqi i Jugut» dhe arrita në Tahiti pas gjashtë ditësh. Gjeta një dhomë në një hotel të vogël privat, përballë portit piktoresk të Papietes. Mëngjesin tjetër, kur po vishesha për të dalë në shërbim, pashë vaporin «Kryqi i Jugut» që po lundronte disa qindra metra larg dritares sime. Isha krejt i vetëm në një vend të panjohur, vëllezërit më të afërt ndodheshin 3.000 kilometra larg, dhe isha mes një populli që fliste një gjuhë të huaj për mua: frëngjishten. Kisha vetëm adresën e një gruaje që ishte pajtuar në revistën Zgjohuni!

Befas më pushtoi vetmia. E lëshova veten fare e ia plasa të qarit me ngashërim. S’më pushonin lotët, ndaj i thashë vetes: ‘E mirë, zëre se kjo ditë s’ka ekzistuar fare dhe kthehu në shtrat! Fillo nesër!’ Pas shumë lutjeve të zjarrta që bëra atë natë, mëngjesin tjetër, kur u zgjova, isha në humor të mirë. Pastaj, atë pasdite, gjeta atë që ishte pajtuar në revistën Zgjohuni!—një grua nga Algjeria. Ashtu si Lidia që përmendet te Veprat, ajo dhe i biri 34-vjeçar më pritën krahëhapur e ngulën këmbë që të rrija me ta. (Veprat 16:15) Menjëherë m’u largua ndjenja e vetmisë. E falënderova Jehovain për këtë. Jam i sigurt që e ai dëgjoi përgjërimin tim të gjatë e me lot.

Tani, kur mendoj për të kaluarën, e kuptoj plotësisht se Jehovai është një Atë shumë i dashur! Vërtet, kur e vëmë veten në dispozicion të tij, ai na i plotëson me tepri të gjitha gjërat që na mungojnë.

 [Kutia dhe figurat në faqet 87, 88]

Pionierë të hershëm

Aleksi Tinorua merrte pjesë në mbledhjet që organizonte Len Helbergu në fund të viteve 50 të shekullit të 20-të. Aleksi tha: «Dëgjova një diskutim rreth Biblës që po bënte vëlla Helbergu me disa dhjakë protestantë. Që atë çast, e dallova tingullin e së vërtetës në mësimet e Dëshmitarëve të Jehovait dhe fillova të studioja me ta. U pagëzova në vitin 1960. Më pas shërbeva nëntë vjet si pionier. Më 1965 kisha privilegjin të isha i pari që predikoi në ishullin e Huahines, në Ishujt e Shoqërisë. I jam shumë borxhli Jehovait që më dha privilegjin të ndihmoja 80 veta të merrnin njohuri të saktë për të vërtetën biblike.» Aleksi i shërbeu Jehovait deri kur vdiq, në maj të vitit 2002.

Elena Mapuja filloi të shërbente si pioniere në vitin 1963 në Tahiti, menjëherë pasi mësoi të vërtetën. I shoqi, ndonëse nuk ishte Dëshmitar, e përkrahte jashtë mase. Ai lundronte shpesh nga Tahiti në Rajatea për punë pune. Prandaj nuk pati kundërshtime kur Elena pranoi ftesën për të shërbyer si pioniere speciale në Rajatea. Ajo ishte e para që predikoi lajmin e mirë në këtë ishull. Më pas Elena u kthye në Tahiti, kësaj here në gadishull (pjesa më e vogël e ishullit, e quajtur edhe Tahiti-Iti), ku ajo dhe një motër tjetër, Mereani Tafaroa, ishin të vetmet Dëshmitare. Elena thotë: «Në gadishull kishte interes të madh dhe brenda pak kohësh zumë gjithë ato studime biblike.»

Ishte e dukshme që Jehovai po i bekonte këto motra besnike, sepse më vonë u formua një kongregacion në atë territor, në qytezën e Vairaos.

 [Kutia dhe figura në faqen 101]

«Zgjidh: o mua, o Jehovain!»

Ivetë Gijo

Lindur: 1932

Pagëzuar: 1968

Të dhëna: Ka qenë pioniere e rregullt për një kohë më të gjatë se çdo pionier tjetër në Polinezinë Franceze.

Kur i thashë tim shoqi se doja të bëhesha Dëshmitare e Jehovait, ai më dha këtë ultimatum: «Zgjidh: o mua, o Jehovain!» U përpoqa të arsyetoja me të, por më kot. Iku e më la me të tre fëmijët. Megjithatë, vite më vonë u kthye prapë në familje.

Ndërkohë, unë arrita edhe të siguroja gjërat e nevojshme për familjen, edhe të shërbeja si pioniere e rregullt. Paradite herët shkoja në punë, e pastaj drejtoja mbledhjen e shërbimit. Në fund të viteve 60, në ishuj kishte, gjithë-gjithë, vetëm njëqind lajmëtarë, prandaj nuk kishte gjithmonë vëllezër që të drejtonin mbledhjet.

E falënderoj Jehovain që më dha privilegjin të ndihmoja gati 50 veta t’ia kushtonin jetën Atij, mes tyre ishte edhe Riçard Uong Fu. Që nga viti 1991, ai ka qenë pjesëtar i familjes Bethel në Tahiti. Për mua është një gëzim i pamasë që edhe dy djemtë e mi shërbejnë si pleq kongregacioni.

 [Kutia dhe figura në faqen 105]

Varrimi i princeshës së fundit

Mishel Zhëlai, një plak në Papiete, pati një përvojë të rrallë që kishte të bënte me pinjollen e fundit të familjes mbretërore të Tahitit, princeshën Takau Pomare. Ajo vdiq në vitin 1976, në moshën 89-vjeçare. Ishte pasardhëse e dinastisë Pomare, e cila sundoi për njëfarë kohe në Tahiti dhe në disa nga ishujt aty afër. Vajza e saj e birësuar, që ishte Dëshmitare e Jehovait, i kërkoi Mishelit të mbante fjalimin e funeralit, ndonëse princesha vetë nuk kishte qenë Dëshmitare.

Misheli pranoi ta mbante fjalimin, se e kuptoi që ky do të ishte një rast i shkëlqyer për t’u shpjeguar shumë njerëzve shpresën e ringjalljes, e mes tyre do të kishte politikanë, funksionarë fetarë dhe përfaqësues të mjeteve të informacionit. Një ditë pas varrimit, një gazetë lokale botoi një fotografi të vëlla Zhëlait duke mbajtur fjalimin, me arkivolin përballë tij. Ishin të pranishëm: guvernatori, kryetari i qeverisë polineziane, funksionarë të tjerë dhe kryepeshkopi katolik me veladonin e bardhë, petkun e vet zyrtar.

 [Kutia dhe figura në faqet 109, 110]

Një klerik na dha hua motoçikletën e vet, një tjetër na dogji librat

Zhak Inodi

Lindur: 1944

Pagëzuar: 1965

Të dhëna: Bashkë me të shoqen, Poletën, shërbyen si pionierë specialë në Francë dhe pastaj në Paqësor, në veprën e qarkut.

Më 1969, Poleta dhe unë u thamë lamtumirë familjes e miqve në Francë dhe morëm udhën për në Tahiti, që do të ishte caktimi ynë i ri. Udhëtimi na u bë goxha interesant, se në anije ra zjarr kur ishim mu në mes të Paqësorit, ndaj u endëm kuturu për katër ditë. Pasi mbërritëm në Tahiti, më caktuan të shërbeja si mbikëqyrës udhëtues.

Në qarkun tonë bënte pjesë Kaledonia e Re, Vanuatu dhe Polinezia Franceze. Në atë kohë, Polinezia Franceze kishte një kongregacion dhe dy grupe të veçuara. Në vitin 1971 qarku ynë u zvogëlua, e tani kishim vetëm Polinezinë Franceze, kështu që kishim më tepër kohë për të vizituar shumë ishuj të veçuar. Në disa prej tyre, mesazhi i Mbretërisë nuk ishte predikuar kurrë më parë. Poleta dhe unë kaluam edhe nëntë muaj në Huahine e pak kohë në ishullin e vogël Maupiti. Kur ishim në Huahine, patëm privilegjin të fillonim 44 studime biblike.

Për të siguruar ushqim, zija peshq, kryesisht me një pushkë për gjueti nën ujë. Jetonim me kursim, por kurrë nuk mbeteshim pa ngrënë, gjithnjë na plotësoheshin nevojat materiale. Kur po dëshmonim në ishullin Tubuai, një pastor na bëri një surprizë të këndshme duke na dhënë hua motoçikletën e tij. Ndoshta i erdhi keq për ne, se nuk kishim me ç’të udhëtonim.

Në vitin 1974 vizituam katër nga Ishujt Markezi: Hiva-Oan, Nuku-Hivën, Ua-Hukën dhe Ua-Poun. Dega na kërkoi të vizitonim Kalina Tom Sing Vienin, një motër e veçuar, që ishte transferuar në Ua-Pou në vitin 1973, për të punuar si infermiere. Ndenji atje 13 muaj, e kështu u bë e para lajmëtare e Mbretërisë që dorëzoi një raport shërbimi nga Ishujt Markezi.

Ndryshe nga pastori i përzemërt në Tubuai, prifti në Ua-Pou iu kundërvu veprës sonë. Faktikisht, ai na ndiqte fshehurazi kur shkonim në territor dhe u kërkonte anëtarëve të kishës së tij që t’ia dorëzonin të gjithë literaturën që u kishim dhënë. Pastaj i digjte të gjitha përballë shtëpisë së Kalinës, një gjest që nuk na tronditi vetëm ne, por edhe shumë katolikë.

Me gjithë këtë kundërshtim, vepra në Ishujt Markezi përparoi. Për ne është një privilegj që kemi luajtur një rol sado të vogël në këtë përparim. Për shkak të shëndetit të Poletës, na u desh ta linim shërbimin në kohë të plotë. Gjithsesi jemi të vendosur të vazhdojmë të japim maksimumin tonë në shërbim të Jehovait.

 [Kutia në faqen 113]

Kur viziton një ishull për herë të parë

Mendo sikur po shkon për herë të parë në një ishull të largët ose në një atol. Një a dy javë i planifikon t’i kalosh duke u dëshmuar njerëzve. Por je i vetmi Dëshmitar në ishull, dhe nuk ka fare as hotele e as transport publik. Ç’do të bësh? Ku do të rrish? Mark Monteja dhe Zhak Inodi, që kanë shërbyer si pionierë e si mbikëqyrës qarkorë, janë gjendur shpeshherë në këto rrethana.

Marku thotë: «Filloja të dëshmoja sapo zbritja nga aeroplani a nga anija dhe, në të njëjtën kohë, kërkoja edhe ndonjë vend për t’u strehuar. Nuk ishte gjithnjë e lehtë për një beqar të gjente një vend ku të rrinte, por zakonisht gjendej dikush që më jepte një krevat e ca ushqim. Pas vizitës së parë, e kisha gjithnjë më të lehtë të gjeja strehim, sepse njerëzit më njihnin. Ishte edhe më e lehtë pasi u martova. Njerëzit ndiheshin më të lirshëm me një çift të martuar.»

Kurse Zhaku shpjegon si ia bënte ai: «Shpesh vizitoja kryetarin e bashkisë dhe e pyesja a njihte dikë që mund të më strehonte për aq kohë sa kisha nevojë. Zakonisht më drejtonte tamam atje ku duhej. Në shumë ishuj, njerëzit e respektojnë një individ që e shohin si njeri të Zotit dhe bëjnë çmos për ta ndihmuar. Prandaj zakonisht gjeja ndonjë vend ku rrija pa paguar qira.»

 [Kutia dhe figura në faqet 117, 118]

Kënaqësinë më të madhe na e jep predikimi

Alen Zhame

Lindur: 1946

Pagëzuar: 1969

Të dhëna: Bashkë me të shoqen, Meri-Enin, morën pjesë në forma të ndryshme të shërbimit të plotkohor në Francë dhe në Polinezinë Franceze.

Kur isha 13 vjeç, familja ime u transferua nga Franca në Tahiti. Pas shkollës së mesme, u ktheva në Francë që të studioja për mjekësi. Atje u njoha me Meri-Enin, një studente e biologjisë që ishte nga Tahiti, dhe u martuam bashkë. Në vitin 1968, Dëshmitarët e Jehovait na bënë vizitë dhe ne përqafuam të vërtetën.

Natyrisht që u folëm prindërve tanë për shpresën që sapo kishim gjetur, por më kot. Gjithashtu, u shkruam kishave tona në Tahiti, secili kishës së vet, që të na i hiqnin emrat nga lista e anëtarësimit. Ata të famullisë së Meri-Enit në Papiete, shkuan edhe më tej, duke e shkishëruar botërisht. Madje pastori ftoi edhe prindërit e saj në atë rast.

U pagëzuam në vitin 1969 dhe filluam shërbimin si pionierë. Kur isha në Marsejë, Francë, më thirrën për shërbimin ushtarak dhe kalova dy muaj në burg për shkak të qëndrimit asnjanës. Pasi u lirova, Meri-Enin dhe mua na caktuan si pionierë specialë në Marsejë dhe Bordo. Pastaj, meqë na kërkuan prindërit tanë të moshuar, u kthyem në Tahiti, në vitin 1973 dhe për një vit punuam në kohë të plotë si mësues në shkollë fillore.

Pastaj, mbikëqyrësi i degës në Fixhi na pyeti a kishim si synim të rifillonim shërbimin e plotkohor, meqë kishte nevojë për mbikëqyrës qarkor në Polinezinë Franceze dhe në Kaledoninë e Re. Gjendja e prindërve ishte përmirësuar, prandaj e pranuam ftesën dhe filluam veprën qarkore në gusht të vitit 1974. Më 1975, gjatë një vizite të N. H. Norit, më ftuan të shërbeja si mbikëqyrësi i parë i degës së Tahitit.

Në vitin 1986 na lindi një djalë, Rauma, dhe gruaja e ndërpreu shërbimin e plotkohor. Jemi të kënaqur që Raumai sot është vëllai ynë frymor. Kur mendojmë për privilegjet që kemi pasur në shërbim në të kaluarën, i çmojmë shumë ato. Por ende kënaqësinë më të madhe na e jep predikimi.

 [Kutia dhe figura në faqet 123-125]

Jehovai kujdeset për delet e veta

Mishel Bustamante

Lindur: 1966

Pagëzuar: 1987

Të dhëna: Bashkë me të shoqen, Sandrën, shërben në njërin nga dy qarqet e Polinezisë Franceze.

Në qarkun tonë bëjnë pjesë që të pesë arkipelagët e Polinezisë Franceze dhe është i madh sa Evropa. Disa nga ishujt më të largët mund të kenë vetëm një a dy lajmëtarë. Edhe pse jetojnë në vende të veçuara, ne prapë i vizitojmë. Për shembull, Rosita, jeton në Takapoto, në ishujt Tuamotu. Kjo motër besnike përgatitet për të gjitha mbledhjet çdo javë dhe i shoqi, që nuk është në të vërtetën, shpesh e mbështet në këto mbledhje. Çdo të diel, kur pjesa më e madhe e njerëzve shkojnë në lagunë për t’u larë ose për peshkim, Rosita vishet si për mbledhje dhe studion artikullin e Kullës së Rojës për atë javë. Është besnike edhe për dorëzimin e raportit të shërbimit. Faktikisht, raporti i saj, që e dërgon me telefon, është shpesh i pari që marrim. Çka e bën edhe më të lavdërueshëm këtë veprim është se telefoni më i afërt gjendet 45 minuta lundrim me varkë nga motuja ku banon ajo.

Në ato anë, ardhja e një aeroplani është gjithnjë ngjarje e jashtëzakonshme. Prandaj, kur shkojmë për të vizituar motrën tonë, pothuajse çdokush që jeton afër  aeroportit, ndodhet atje për të parë kush ka ardhur. Një herë, një zonjë e pyeti Rositën: «Kë po pret?» Ajo iu përgjigj: «Vëllanë dhe motrën time në besim. Vijnë kastile për mua, për të më inkurajuar.» Rrimë tri ditë te Rosita, gjatë të cilave predikojmë me të në territor dhe e inkurajojmë frymësisht. Shpesh biem të flemë vetëm pas mesnatës, kaq e madhe është dëshira e saj për të biseduar për gjëra frymore.

Në një ishull tjetër, një adventist, që bën vullnetarisht punën e pastorit për grupin e vogël me adventistë atje, na pa që po vizitonim fqinjin e tij, një Dëshmitar. Më vonë i tha vëllait tonë: «Kam shtatë vjet që jetoj këtu, e megjithatë askush nga kisha ime nuk ka ardhur ndonjëherë për të më inkurajuar.»

Në Raevavae, në Ishujt Tubuai, ka vetëm dy lajmëtarë: Danieli dhe Dorisa. Kur më në fund i gjetëm, se banojnë në një vend shumë të veçuar, i pyetëm a mund të bënim një mbledhje në shtëpinë e tyre atë pasdite. Atyre iu pëlqeu shumë kjo ide, dhe të gjithë shkuam të ftonim njerëzit që të vinin. Kur vajtëm në mbledhje, shtatë punëtorë plantacionesh që sapo kishin mbaruar punën, po na prisnin jashtë, në rrugë. Disa kishin në sup trasta plot me taro.

«Mos u bëni merak për veshjen,—u thamë.—Futuni brenda!» Dhe ata u futën, por u ulën në dysheme,  ndonëse kishim vende edhe për ta. Mbledhja u pëlqeu dhe pas saj na bënë shumë pyetje. Sigurisht, pasditja kaloi më tepër duke inkurajuar vëllanë dhe motrën tonë, e kështu u përmbush qëllimi kryesor i vizitës.

Nganjëherë është e vështirë të vizitosh lajmëtarët e veçuar, sepse aeroporti nuk ndodhet në ishullin e tyre. Në një rast, pasi zbritëm nga aeroplani, lundruam dy orë me varkë përmes oqeanit të hapur që të shkonim te ishulli ku banonin dy lajmëtarë. Meqë ra fjala, varka ishte një motobarkë e zbuluar, afro 4 metra e gjatë. Sigurisht që, për t’u ndier të qetë, e pyetëm atë që drejtonte motobarkën nëse ajo ishte e përshtatshme për lundrime në det dhe a kishte ndonjë motor rezervë. Të endesh kuturu në mes të Oqeanit Paqësor, nuk është aspak e këndshme.

Kur arritëm në ishull, ishim qull nga stërkalat e ujit të detit dhe na dhembte shpina ngaqë valët përplaseshin me forcë në motobarkë. Edhe kur u kthyem, udhëtimi nuk ishte më i mirë. Sandra thotë: «Kur u kthyem prapë në ishullin kryesor atë pasdite, i hipa biçikletës për të dalë ca në predikim. Por e ndieja trupin kaq të pafuqishëm dhe të sfilitur nga udhëtimi me motobarkë, sa nuk po e ngisja dot biçikletën nëpër rrugën me guralecë koralesh dhe menjëherë rashë nga biçikleta.»

Me këto që ju treguam, e kuptoni pse, sa herë vizitojmë motrat dhe vëllezërit tanë të veçuar, mendojmë thellë për dashurinë e madhe që kanë për ta Jehovai dhe organizata e tij. S’ka dyshim që jemi pjesë e një familjeje frymore shumë të veçantë.—Gjoni 13:35.

[Diçitura]

«Kanë ardhur kastile për mua, për të më inkurajuar»

 [Tabela dhe grafiku në faqet 80, 81]

POLINEZIA FRANCEZE​—KRONOLOGJIA

1835: Përfundon përkthimi i Biblës në gjuhën tahitiane.

Vitet 30: Sidnei Shepërdi dhe Frenk Dueri vizitojnë Tahitin, e ndoshta disa ishuj të tjerë.

1940

1956: Vepra e predikimit merr vrull në Makatea dhe në Tahiti.

1958: Bëhen dy pagëzime, të parat në Polinezinë Franceze.

1959: Në Papiete formohet kongregacioni i parë në Polinezinë Franceze.

1960

1960: Regjistrohet ligjërisht Shoqata e Dëshmitarëve të Jehovait.

1962: Në Papiete ndërtohet e para Sallë Mbretërie për këta ishuj.

 1969: Në Tahiti mbahet për herë të parë një kongres ndërkombëtar.

1975: Hapet zyra e degës në Tahiti.

1976: Fillon përkthimi i Kullës së Rojës në gjuhën tahitiane.

1980

1983: Kushtohet e para shtëpi Bethel.

1989: Arrihet një maksimum me 1.000 lajmëtarë.

1993: Kushtohen shtëpia e re Bethel dhe Salla e Asamblesë aty ngjitur.

1997: Mbahet për herë të parë Shkolla e Stërvitjes për Shërbim.

2000

2004: Në Polinezinë Franceze ka 1.746 lajmëtarë aktivë.

[Grafiku]

(Shiko botimin)

Gjithsej lajmëtarë

Gjithsej pionierë

2.000

1.000

1940 1960 1980 2000

 [Hartat në faqen 73]

(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)

POLINEZIA FRANCEZE

POLINEZIA FRANCEZE

ISHUJT MARKEZI

Nuku-Hiva

Ua-Pou

Ua-Huka

Hiva-Oa

Fatu-Hiva

ARKIPELAGU TUAMOTU

Manihi

Ahe

Rangiroa

Takaroa

Takapoto

Makatea

Anaa

Hao

ISHUJT E SHOQËRISË

Maupiti

Tahaa

Rajatea

Bora-Bora

Huahine

Morea

Tahiti

ISHUJT TUBUAI

Rurutu

Rimatara

Tubuai

Raevavae

ISHUJT GAMBIER

MOREA

TAHITI

PAPIETE

Punaauia

Paea

Toahotu

Vairao

 [Figura që zë gjithë faqen 66]

[Figura në faqen 70]

Zhanë e Zhan-Mari Feliksi ishin ndër të parët që dhanë dëshmi sistematikisht në Polinezinë Franceze

[Figurat në faqen 71]

Maui Pirai, i pari polinezian në territor që ia kushtoi jetën Jehovait, u pagëzua nga Zhan-Mari Feliksi në vitin 1958

[Figurat në faqen 79]

Klajd dhe Ana Nili (poshtë) shkuan bashkë me Anjesa Shenkun (djathtas) në Tahiti për të përkrahur veprën e predikimit

[Figura në faqen 85]

Xhon dhe Elena Hubleri nisën veprën qarkore në vitin 1960

[Figura në faqen 86]

Në vitin 1962, kongregacioni i Papietes ndërtoi të parën Sallë Mbretërie: një ndërtesë e thjeshtë, e hapur nga të gjitha anët dhe me çati kashte

[Figura në faqen 89]

Revista «Rojtari», 15 prill 1965, që përmbante artikuj nga «Kulla e Rojës»

[Figura në faqen 92]

Që të bënte përparim frymor, Taina Rataro mësoi të lexonte dhe të shkruante në gjuhën tahitiane

[Figura në faqen 92]

Elizabeta Ave (ulur) me mbesën, Diana Tautun

[Figura në faqen 95]

Ana dhe Antonio Lanca

[Figura në faqen 96]

Vaieretiai dhe Mari-Madalena Mara

[Figura në faqen 97]

Ato Lakuri

[Figura në faqen 98]

Rudolf Hamarurai

[Figura në faqen 99]

Vahineria dhe Edmon Rai (majtas) me Taroa dhe Katrina Terin (djathtas)

[Figura në faqen 100]

August dhe Stela Temanaha

[Figurat në faqen 102]

Kristjana e Zhan-Pol Lasal (majtas) dhe Lina e Kolson Dini (djathtas)

[Figura në faqen 103]

Rozher Sazhe (majtas) duke përkthyer në gjuhën tahitiane një fjalim të Frensis Sikarit në një kongres krahinor në vitet 70

[Figura në faqen 107]

Ajlina dhe Alen Rafaeli

[Figura në faqen 108]

Mauri dhe Melani Mersie

[Figura në faqen 120]

Mari-Luiza dhe Serzh Goleni shërbejnë si misionarë në Ishujt Markezi

[Figura në faqen 122]

Aleksandër Tetiarahi, me të shoqen, Elmën, dhe dy vajzat më të vogla, Ravën (majtas) dhe Rivën

[Figura në faqen 126]

Skuadra tahitiane e përkthimit

[Figura në faqen 127]

Kongresi i parë ndërkombëtar që u mbajt në Tahiti, ishte kongresi «Paqe në tokë», në vitin 1969

[Figura në faqen 128]

Kjo Sallë Mbretërie në ishullin e Bora-Borës është më e reja që është ndërtuar në Polinezinë Franceze

[Figura në faqen 130]

Kristinë e Feliks Temari

[Figura në faqen 131]

Komiteti i Degës, nga e majta në të djathtë: Alen Zhame, Zherar Balza dhe Luk Granzhe

 [Figurat në faqet 132, 133]

 (1) Ndërtesat e degës në Tahiti

(2) Zherar Balza duke prezantuar librin «T’i afrohemi Jehovait» në gjuhën tahitiane, korrik 2002

(3) Familja Bethel e Tahitit