Bota e patriarkëve

STEFANI e nisi fjalimin e tij të famshëm, duke përmendur disa vende gjeografike të atëhershme: «[Jehovai] iu shfaq paraardhësit tonë, Abrahamit, tek ishte në Mesopotami, para se të vendosej me banim në Haran dhe i tha: ‘Dil . . . dhe eja në vendin që do të të tregoj.’» (Ve 7:1-4) Ky urdhër çoi në disa ngjarje vendimtare që ndodhën në Tokën e Premtuar, ku u përfshinë Abrahami, Isaku dhe Jakobi, të cilat lidheshin me qëllimin e Perëndisë për të bekuar njerëzimin.​—Zn 12:1-3; Js 24:3.

Perëndia e thirri Abrahamin (ose Abramin) nga Uri, një qytet i begatë i kaldeasve, që asokohe gjendej në krahun lindor të lumit Eufrat. Cilën rrugë do të bënte Abrahami? Nga Kaldea, një zonë e quajtur edhe Sumer ose Shinar, mund të dukej e lehtë të shkoje drejt e në perëndim. Përse duhej shkuar deri në Haran, në veri?

Uri gjendej afër skajit lindor të Gjysmëhënës Pjellore, që shtrihet në formë gjysmërrethi nëpër Palestinë, duke përfshirë edhe pjesën midis lumenjve Tigër dhe Eufrat. Më parë kjo zonë mund të ketë pasur një klimë më të butë. Në jug të vijës së lakuar të kësaj zone shtrihet shkretëtira Siro-Arabike, e karakterizuar nga kodra me gur gëlqeror dhe nga rrafshina ranore. Në një enciklopedi (Encyclopædia Britannica) thuhet se ajo ishte «një pengesë gati e pakapërcyeshme» midis bregdetit mesdhetar dhe Mesopotamisë. Disa karvane mund ta kishin kaluar shkretëtirën nga Eufrati deri në Tadmor, e më pas deri në Damask, por Abrahami nuk e çoi familjen dhe kopetë e tij mes për mes kësaj shkretëtire.

Përkundrazi, Abrahami u ngjit nëpër luginën e lumit Eufrat deri në Haran. Që andej ai mund të kishte ndjekur një rrugë të rrahur nga tregtarët deri në një va në Karkemish, dhe pastaj t’i çonte në jug deri pranë Damaskut për të vazhduar rrugën deri në atë që më vonë u quajt deti i Galilesë. Via Maris ose «Udha e Detit» vazhdonte nga Megidoja deri në Egjipt. Megjithatë, Abrahami udhëtoi nëpër malet e Samarisë dhe në fund i ngriti tendat në Sikem. Pas ca kohësh, ai vazhdoi udhën në jug të asaj zone malore. Mund ta ndiqni udhëtimin e tij në hartë, duke gjetur vendet e përmendura, ndërsa lexoni Zanafillën 12:8–13:4. Vëreni vende të tjera që u bënë pjesë e atyre përvojave të shumëllojshme: Danin, Damaskun, Hobahun, Mamren, Sodomën, Gerarin, Beer-Shebën dhe Moriahun (Jerusalemin).​—Zn 14:14-16; 18:1-16; 20:1-18; 21:25-34; 22:1-19.

Duke njohur gjeografinë e asaj zone, sqarohemi edhe për disa ngjarje në jetën e Isakut dhe të Jakobit. Për shembull, ku e dërgoi Abrahami shërbëtorin e tij  që të gjente nuse për Isakun, kur ishte në Beer-Sheba? Lart në veri deri në Mesopotami (që do të thotë «vendi mes lumenjve») në viset e Padan-Aramit. Pastaj përfytyroni udhëtimin e lodhshëm me deve që bëri Rebeka deri në Negeb për të takuar Isakun. Ndoshta Negebi gjendej afër Kadeshit.​—Zn 24:10, 62-64.

Më vonë djali i tyre Jakobi (Izraeli) bëri një udhëtim të gjatë të ngjashëm me këtë për t’u martuar me një adhuruese të Jehovait. Jakobi ndoqi një rrugë paksa të ndryshme për t’u kthyer në vendin e tij. Pasi kaloi përroin e Jabokut afër Penuelit, Jakobi luftoi me një engjëll. (Zn 31:21-25; 32:2, 22-30) Pikërisht atje e takoi edhe Esau, dhe që të dy shkuan për të banuar në vise të ndryshme.​—Zn 33:1, 15-20.

Pasi Dinën, të bijën e Jakobit, e përdhunuan në Sikem, Jakobi shkoi në Bethel. A mund të merrni me mend se sa larg shkuan bijtë e Jakobit për të kullotur kopenë e tij dhe ku i gjeti pastaj Jozefi? Kjo hartë (dhe faqet 18-19) mund t’ju ndihmojnë të shihni largësinë midis Bethelit dhe Dotanit. (Zn 35:1-8; 37:12-17) Vëllezërit e tij ua shitën Jozefin disa tregtarëve që kishin marrë rrugën për të vajtur në Egjipt. Cilën rrugë mendoni se ndoqën ata, kur e morën atë si skllav në Egjipt, gjë që çoi në vajtjen e izraelitëve në atë vend dhe më pas në daljen e tyre prej tij?​—Zn 37:25-28.

[Hartat në faqen 7]

(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)

Udhëtimet e Abrahamit (shiko botimin)

Udhëtimet e Isakut (shiko botimin)

Udhëtimet e Jakobit (shiko botimin)

Rrugët kryesore (shiko botimin)

Patriarkët (pamja e përgjithshme)

A4 GOSHEN

A5 EGJIPT

B4 SHUR

B5 PARAN

C3 Damask

C3 Dan (Laish)

C4 Sikem

C4 Bethel

C4 Hebron (Kiriat-Arba)

C4 Gerar

C4 Beer-Shebë

C4 SEIR

C4 Kadesh

C5 EDOM

Ç1 Karkemish

Ç2 Tadmor

Ç3 Hobah

D1 PADAN-ARAM

D1 Haran

D2 MESOPOTAMI

E1 Ninevi

E2 GJYSMËHËNA PJELLORE

E3 Babiloni

Ë4 KALDE

Ë4 Ur

[Malet]

C4 M. Moriah

[Masa ujore]

B3 Deti Mesdhe (Deti i Madh)

[Lumenjtë]

D2 Eufrati

E2 Tigri

Patriarkët (në Tokën e Premtuar)

KANAAN

Megido

GALAAD

Dotan

Sikem

Sukot

Mahanaim

Penuel

Bethel (Luz)

Ai

Jerusalem (Salem)

Betlehem (Efrat)

Mamre

Hebron (Makpelah)

Gerar

Beer-Shebë

Sodomë?

NEGEB

Rehobot?

Beer-Lahai-Roi

Kadesh

Rrugët kryesore

Via Maris

Rruga e mbretit

[Malet]

M. Moriah

[Masa ujore]

Deti i Kripur

[Lumenjtë e përrojtë]

Jaboku

Jordani

[Figura në faqen 6]

Lumi Eufrat pranë Babilonisë

[Figura në faqen 6]

Abrahami jetoi në Beer-Shebë dhe i kulloti kopetë andej rrotull

[Figura në faqen 6]

Lugina e përroit të Jabokut