Krishterimi përhapet anekënd

NË MALIN e Ullinjve, afër Betanisë, Jezui i ngarkoi dishepujt e tij me një vepër predikimi, që do t’i jepte një pamje tjetër historisë botërore. Ajo do të zinte fill rreth tri kilometra më në perëndim, në Jerusalem. Ky lajm do të përhapej në rrethinat e Judesë dhe Samarisë, duke arritur më në fund «deri në skajin më të largët të tokës».​—Ve 1:4, 8, 12.

Jo shumë kohë pasi Jezui tha këto fjalë, Festa e Ditës së Pesëdhjetë tërhoqi judenj dhe prozelitë nga mbarë Perandoria Romake, nga viset që tregohen në hartën që është poshtë. Predikimi i apostullit Pjetër atë ditë, i hapi rrugën përhapjes së shpejtë të krishterimit.​—Ve 2:9-11.

Mirëpo, shpejt përndjekja në Jerusalem i shpërndau ithtarët e Krishtit. Pjetri dhe Gjoni i ndihmuan samaritanët të dëgjonin dhe të përqafonin lajmin e mirë. (Ve 8:1, 4, 14-16) Pasi Filipi i dëshmoi një etiopasi në rrugën e shkretëtirës që çonte «nga Jerusalemi për në Gaza», krishterimi u përhap edhe në Afrikë. (Ve 8:26-39) Në po atë kohë, ky lajm solli fryt edhe në Lida, që shtrihet në rrafshinën e Saronit, dhe më pas edhe në portin e Jopës. (Ve 9:35, 42) Që andej Pjetri shkoi në Cezare, ku ndihmoi Kornelin, një centurion romak, bashkë me të afërmit dhe miqtë e tij që të bëheshin të krishterë të mirosur nga fryma.​—Ve 10:1-48.

Pavli, një ish-përndjekës, u bë apostulli i kombeve. Ai përshkoi tokë e det gjatë tri udhëtimeve misionare dhe një udhëtimi për në  Romë. Apostulli dhe të tjerë bashkë me të e përhapën lajmin e mirë në shumë qendra të Perandorisë Romake. Pavli kishte dëshirë të shkonte deri në Spanjë (shih faqen 2), kurse Pjetri shkoi deri në lindje të Babilonisë. (1Pj 5:13) Vërtet, nën drejtimin aktiv të Krishtit, ithtarët e tij e përhapën krishterimin anekënd. Në vitet 60 dhe 61 të e.s., ‘lajmi i mirë ishte predikuar ndër të gjitha krijesat që janë nën qiell’. (Kl 1:6, 23) Që atëherë ky lajm i mirë ka arritur vërtet «deri në skajin më të largët të tokës».

[Kutia në faqen 32]

ATA ERDHËN NGA . . .

Judenjtë dhe prozelitët që e dëgjuan lajmin e mirë në vitin 33 të e.s., gjatë Festës së Ditës së Pesëdhjetë, ishin nga Parta, Media, Elami, Mesopotamia, Judea, Kapadokia, Ponti, Azia, Frigjia, Pamfilia, Egjipti, Libia, Roma, Kreta dhe Arabia. Shumë prej tyre u pagëzuan. Si mendoni, çfarë bënë ata kur u kthyen në vendet e tyre?

[Kutia në faqen 33]

SHTATË KONGREGACIONET

Jezui u dërgoi mesazhe shtatë kongregacioneve në Azinë e Vogël. Ato ndodheshin në Efesin bregdetar dhe Smirnë, në brendësi të Pergamit, në Filadelfia, në Laodice, në Tiatirë, e cila shtrihej përgjatë lumit, dhe në Sardë, në një rrugë kryesore tregtare. Mbetjet e zhvarrosura të këtyre qyteteve vërtetojnë se Bibla flet për vende që kanë ekzistuar vërtet.

[Harta në faqen 32]

(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)

Përhapja e krishterimit

Zona ku lajmi i mirë arriti shpejt

B1 ILIRI

B1 ITALI

B1 Romë

C1 MAQEDONI

C2 GREQI

C2 Athinë

C2 KRETË

C3 Kirenë

C3 LIBI

Ç1 BITINI

Ç2 GALATI

Ç2 AZI

Ç2 FRIGJI

Ç2 PAMFILI

Ç2 QIPRO

Ç3 EGJIPT

Ç4 ETIOPI

D1 PONT

D2 KAPADOKI

D2 KILIKI

D2 MESOPOTAMI

D2 SIRI

D3 SAMARI

D3 Jerusalem

D3 JUDE

DH2 MEDI

DH3 Babiloni

DH3 ELAM

DH4 ARABI

E2 PARTË

[Masa ujore]

C2 Deti Mesdhe

Ç1 Deti i Zi

D4 Deti i Kuq

DH3 Gjiri Persik

[Harta në faqet 32, 33]

(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)

Udhëtimet e Pavlit

Udhëtimi i parë misionar (Ve 13:1–14:28)

Ë3 Antioki (e Sirisë)

Ë3 Seleuki

E4 QIPRO

E3 Salaminë

E4 Pafo

E3 PAMFILI

DH3 Pergë

DH3 PISIDI

DH2 Antioki (e Pisidisë)

E2 Ikoni

E2 LIKAONI

E2 Listra

E3 Derbë

E2 Listra

E2 Ikoni

DH2 Antioki (e Pisidisë)

DH3 PISIDI

E3 PAMFILI

DH3 Pergë

DH3 Atali

Ë3 Antioki (e Sirisë)

Udhëtimi i dytë misionar (Ve 15:36–18:22)

Ë3 Antioki (e Sirisë)

Ë3 SIRI

Ë3 KILIKI

Ë3 Tars

E3 Derbë

E2 Listra

E2 Ikoni

DH2 Antioki (e Pisidisë)

DH2 FRIGJI

E2 GALATI

D2 MISI

D2 Troadë

D1 SAMOTRAKË

Ç1 Neapoli

Ç1 Filipi

C1 MAQEDONI

Ç1 Amfipoli

Ç1 Selanik

Ç1 Bere

C2 GREQI

Ç2 Athinë

Ç2 Korint

Ç3 AKAI

D2 Efes

E4 Cezare

Ë5 Jerusalem

Ë3 Antioki (e Sirisë)

Udhëtimi i tretë misionar (Ve 18:22–21:19)

Ë3 SIRI

Ë3 Antioki (e Sirisë)

E2 GALATI

DH2 FRIGJI

Ë3 KILIKI

Ë3 Tars

E3 Derbë

E2 Listra

E2 Ikoni

DH2 Antioki (e Pisidisë)

D2 Efes

D2 AZI

D2 Troadë

Ç1 Filipi

C1 MAQEDONI

Ç1 Amfipoli

Ç1 Selanik

Ç1 Bere

C2 GREQI

Ç2 Athinë

Ç2 Korint

Ç1 Bere

Ç1 Selanik

Ç1 Amfipoli

Ç1 Filipi

D2 Troadë

D2 Asos

D2 Mitilenë

D2 KIOS

D2 SAMO

D3 Milet

D3 Kos

D3 RODOS

DH3 Patara

Ë4 Tir

Ë4 Ptolemaidë

E4 Cezare

Ë5 Jerusalem

Udhëtimi për në Romë (Ve 23:11–28:31)

Ë5 Jerusalem

E4 Cezare

Ë4 Sidon

DH3 Mirë

DH3 LIKI

D3 Knid

Ç3 KRETË

Ç4 KAUDA

A3 MALTË

A3 SICILI

A3 Sirakuzë

A1 ITALI

B2 Regjium

A1 Puteoli

A1 Romë

Rrugët kryesore (Shiko botimin)

[Shtatë kongregacionet]

D2 Pergam

D2 Tiatirë

D2 Sardë

D2 Smirnë

D2 Efes

DH2 Filadelfia

DH2 Laodice

[Vende të tjera]

D3 PATMOS

DH2 Kolose

DH5 Aleksandri

DH5 EGJIPT

E1 BITINI

E5 Jopë

E5 Lidë

E5 Gazë

Ë1 PONT

Ë2 KAPADOKI

Ë4 Damask

Ë4 Pelé

[Masa ujore]

Ç4 Deti Mesdhe

[Figura në faqen 33]

Teatri në Milet, qyteti ku Pavli u takua me pleqtë nga Efesi

[Figura në faqen 33]

Altar i Zeusit në Pergam. Të krishterët e atij qyteti banonin ‘atje ku ishte froni i Satanait’​—Zb 2:13