A është projektuar?

Shqisa e të shijuarit

▪ Sapo kafshon ushqimin tënd të preferuar, vihet në punë shqisa e të shijuarit. Si ndodh ky proces mahnitës?

Shqyrtoni faktet: Gjuha, si dhe pjesë të tjera të gojës e të grykës, përmbajnë grumbuj qelizash të lëkurës që quhen sythat e shijes. Shumë prej tyre gjenden brenda puprrave në sipërfaqen e gjuhës. Një nga këta ka deri në njëqind qeliza receptore. Çdonjëra prej tyre mund të ndiejë një nga katër shijet: të thartën, të kripurën, të ëmblën ose të hidhurën. * Shija djegëse është kategori më vete. Kështu, disa erëza ngacmojnë receptorët e dhembjes, jo sythat e shijes. Qelizat receptore të shijes lidhen me nervat ndijorë që, kur ngacmohen nga lëndët kimike të ushqimeve, i përcjellin në çast sinjalet në pjesën e poshtme të shtyllës së trurit.

Megjithatë, të shijuarit s’ka të bëjë vetëm me gojën. Pesë milionë receptorët e nuhatjes që gjenden në hundë, të cilët bëjnë të mundur të dallojmë rreth 10.000 erëra, luajnë rol të rëndësishëm në procesin e të shijuarit. Rreth 75 për qind e asaj që quajmë shije vjen si rezultat i asaj që nuhatim.

Shkencëtarët kanë krijuar një hundë elektrokimike që shfrytëzon sensorë kimikë gazi si pajisje artificiale për nuhatje. Megjithatë, neurofiziologu Xhon Kauer thotë në botimin Research/​Penn State: «Çdo pajisje artificiale do të dalë jashtëzakonisht e thjeshtë në krahasim me origjinalin që është aq elegant dhe kompleks, sa të mrekullon.»

Askush nuk e mohon se falë të shijuarit ushqimi bëhet një kënaqësi. Sidoqoftë, studiuesit ende nuk e kuptojnë përse disa njerëz pëlqejnë një shije më shumë se një tjetër. Në Science Daily thuhet: «Shkenca mund të kuptojë funksionet bazë të trupit të njeriut, por shqisat e të shijuarit dhe e të nuhaturit mbeten disi mister.»

Si mendoni? A erdhi rastësisht shqisa e të shijuarit apo është projektuar?

[Shënimi]

[Diagrami dhe figura në faqen 26]

(Për tekstin e kompozuar, shiko botimin)

Prerje tërthore e gjuhës

[Diagrami]

Puprra

[Burimi]

© Dr. John D. Cunningham/​Visuals Unlimited