Arti i kafesë ekspres

Me qindra miliardë filxhanë që pihen çdo vit, kafeja është bërë një nga pijet më të preferuara në botë.

PËR ata që e kanë pikë të dobët, ekspresi i përgatitur për merak është «njëshi i kafesë», siç thuhet në revistën Scientific American, «pasi përgatitja e tij e veçantë i thekson dhe i nxjerr në pah karakteristikat e kokrrave të kafesë». Gjatë përgatitjes, avulli ose uji i nxehtë futet me presion te kafeja e bluar imët.

«Njerëzve u pëlqejnë kafetë e ndryshme sipas stilit ekspres të kafeneve dhe duan të arrijnë të njëjtën cilësi në shtëpi»,—tha për Zgjohuni! një ekspert në këtë industri. Këtë e bëjnë të mundur disa makina ekspresi për përdorim shtëpiak. Si rrjedhojë, konsumi i ekspresit të bërë në shtëpi po rritet me shpejtësi në disa vende.

A je qejfli kafeje? A dëshiron të bëhesh mjeshtër në artin e ekspresit? Çfarë nevojitet për të përgatitur një ekspres të shkëlqyer? Zgjohuni! ua bëri këtë pyetje dy mjeshtrave në pjekjen e kafesë, Xhonit dhe të atit, Xherardos, që jetojnë në Sidnei, Australi.

Përzierja e përsosur

Xhoni dhe Xherardoja kanë një fabrikë për pjekjen e kafesë. Rreth e qark mureve sheh thasë me kafe të papjekur nga e gjithë bota. «Disa lloje kafesh të papjekura i përziej sipas një recete të bërë me kujdes,—thotë Xhoni.—Çdo varietet ka veçoritë e veta tipike dhe ndikon në shijen përfundimtare të përzierjes. Duhet kohë për të arritur shijen që do. Eksperimentova gjashtë muaj derisa arrita përzierjen e duhur për recetën tonë kryesore.» Nuk është habi që pjekësit e kafesë i ruajnë me fanatizëm recetat e tyre.

Xherardoja mbikëqyr procesin e pjekjes, mjeshtëri që kërkon mjaft përgatitje, pasi pjekja i ndryshon jashtëzakonisht veçoritë kimike të kokrrave të kafesë dhe krijon rreth 500 lëndë të avullueshme. Teksa rrotullohen në pjekësin e kafesë, një pajisje cilindrike që ngrohet me gaz, kokrrat e kafesë nxehen derisa kërcasin ngaqë uji dhe dyoksidi i karbonit bymehen, dhe ato zmadhohen. Ky zmadhim i çan muret e qelizave të kokrrave të kafesë, e kështu çlirohen vajra aromatike. Këto vajra krijojnë aromën dhe shijen e ekspresit. I gjithë arti është të zotërosh mirë procesin e pjekjes, pra, të përshtatësh siç duhet nxehtësinë dhe të dish sa kohë duhen lënë të piqen.

Në çastin e duhur, Xherardoja i zbraz kokrrat e nxehta në ngjyrë kafe të errët në një kovë çeliku dhe lëshon aty ajër të freskët që ato të mos tejpiqen. «Kafeja e arrin kulmin e shijes një a dy ditë pas pjekjes»,—thotë Xhoni. Atëherë vajrat që krijojnë shijen nuk pësojnë më ndryshime dhe janë gati të shijohen në kafe.

Arti i përgatitjes

«Bërja e ekspresit është metoda më efikase dhe më e vështirë nga të gjitha metodat e përgatitjes së kafesë»,—shpjegon Xhoni. Për një ekspres të shkëlqyer kërkohet mjeshtëri në tri procese kyçe: bluarja e kafesë (1), ngjeshja e kafesë së bluar në filtrin e makinës së kafesë (2) dhe derdhja e ekspresit (3). «Është vendimtare ta bluash kafenë sa duhet,—thotë Xhoni.—Nëse bluhet tepër ashpër, ekspresi do të dalë i hollë dhe si ujë. Po të bluhet tepër imët, kafeja do të jetë e hidhur dhe me shije si të djegur. Në të dyja rastet, kur ekspresi del nga gryka e makinës, ajka, pra shtresa ngjyrë ari në sipërfaqen e ekspresit taze, do të tregojë sa mirë janë nxjerrë vajrat.»

Pasi e ka bluar kafenë, Xhoni përdor një pajisje të quajtur ngjeshës për ta ngjeshur mirë  kafenë në filtër, duke krijuar një sipërfaqe të rrafshët, që duket si e lustruar. Pastaj e vë filtrin në makinën e ekspresit dhe ndez pompën. Një lëng i nxehtë me ngjyrë kafe çurgon nga gryka e makinës. Thuajse menjëherë, syri i stërvitur i Xhonit i tregon se kafeja është bluar më ashpër nga ç’duhet. «Shpesh për të bërë një ekspres të përsosur duhet të përpiqesh disa herë,—thotë ai.—Ta provojmë prapë me një kafe të bluar gati pluhur. Gjithashtu do ta ngjeshim pak më shumë që nxjerrja e ekstraktit të kafesë të bëhet më ngadalë.»

Xhoni bën përshtatjet e duhura dhe e ndez përsëri makinën. Ekspresi gjithë ajkë del ngadalë nga gryka e filtrit dhe është i trashë si mjaltë i ngrohtë. Ndërsa ndihet prapë ajo aromë që të bën të lëshojë goja lëng, buzëqeshja e Xhonit tregon se ka bërë punë të paqme. «Është mjaft e rëndësishme që të ndalojmë rrjedhjen kur lëngu fillon të humbasë ngjyrë»,—thotë ai. Për këtë duhen më pak se 30 sekonda. Ai shton: «Po të vazhdojë më tej shtrydhja e esencës, del veç hidhësi e kafeinë.»

«Sipas meje kemi bërë një ekspres për merak»,—thotë Xhoni, tek sheh ajkën e trashë, të butë e që s’pritet kollaj. «Kush do kafe?»—pyet ai.

Disa preferojnë ekspresin tradicional, që zakonisht quhet kafe «e zezë e shkurtër». Me fjalë të tjera, duan kafe shqeto, ndoshta me pak sheqer. Por ka edhe të tjerë që i shtojnë qumësht të nxehtë dhe bëjnë kapuçino, makiato ose një sërë variantesh të tjera. «Sot më shumë se 90 për qind e ekspreseve të shitura janë me qumësht»,—thuhet në botimin Fresh Cup Magazine. *

Sigurisht, muhabeti i ëmbël me një filxhan kafe ose çaj të bërë për merak (varet çfarë të pëlqen) është një nga kënaqësitë e thjeshta të jetës. «Pijet e shijshme i mbledhin njerëzit,—thotë Xhoni.—Mbase kjo është e bukura e tyre.»

[Shënimi]

[Kutia dhe figura në faqen 15]

BLERJA DHE RUAJTJA E KAFESË

«Kafeja e pjekur nis ta humbë shijen pas një jave, kafeja e bluar pas një ore dhe kafeja e përgatitur, brenda disa minutash»,—thotë një manual për blerjen e kafesë. Prandaj, nëse e blen kafenë të pabluar, është mirë ta blesh në sasi të vogla dhe ta ruash në një vend të freskët e të errët. Por mos e mbaj në frigorifer, pasi mund të thithë lagështirë dhe të humbasë shijen. Dhe gjithnjë bëje kafenë menjëherë pas bluarjes.

[Burimi i figurës në faqen 15]

Fotografi 3: pamjet me mirësjellje nga Sunbeam Corporation, Australi