Letër nga Gana

Dita që hoqi rripin e zi

NUK është siç e mendoja. Veshur me rrobën e derdhur, të bardhë akull e të pambuktë, një rrip të zi pesë centimetra të trashë, shtrënguar pas mesit të hollë, merr pozicion luftimi me duart e tendosura e në gatishmëri dhe me këmbët e hapura e të zbathura. Është fytyrëvrazhdë; vetullat i rrudhen nga përqendrimi. Ka sy të picërruar, të ftohtë dhe kërcënues, pa një grimë butësie, që përndryshe do të zbulonte dobësi.

Befas lëviz duke nxjerrë një klithmë «haa!». Dora e tij çan ajrin vetëtimthi. Fiu! Dërrasa thyhet me një zhurmë të fortë dhe bie përtokë. Ai vërtitet sërish, këtë radhë duke u rrotulluar lart në ajër, me duart e këmbët në një lëvizje të drejtpërdrejtë e të saktë për të goditur në befasi një kundërshtar. A thua të jetë ky ai që ka kërkuar një studim biblik?

I afrohem e i zgjas dorën. «Ju duhet të jeni Koxhoja. Më ka thënë se doni të studioni Biblën.» Ai më shtrëngon dorën, buzëqesh me gëzim dhe ka një fytyrë të ngrohtë e miqësore. Në sytë e tij s’lexohet më egërsi e kërcënim, por veç kureshtje. «Po, kam shumë dëshirë,—përgjigjet ai.—Kur do të fillojmë?»

Me Biblat dhe librat në duar ulemi në një verandë të vogël ngjitur me shtëpinë e tij. Këtu është më freskët dhe më qetë e nuk ka njeri. Jemi vetëm ne të tre: unë, Koxhoja dhe majmuni i tij i vogël. Kjo krijesë e vogël, 35 centimetra e gjatë, me një xhufkë të kuqe në kokë dhe ca qime të bardha në mjekër duket qesharake dhe çamarroke. Është i lezetshëm, i shkathët e shumë kurioz, shkon ku t’i dojë qejfi, ecën mbi librat tanë, na rrëmben stilolapsat e fut duart e vockla në xhepat e këmishëve tona duke kërkuar ndonjë gjë për të lozur. Ashtu si një prind i mësuar me zhurmën dhe lëvizjet e vazhdueshme të fëmijëve, edhe Koxhoja nuk shpërqendrohet, por e ka mendjen te mësimi. Pyetjet e shumta më bëjnë të kuptoj se i bluan gjërat dhe është i etur të mësojë. Ndoshta karateja i ka mësuar të jetë syçelë e i kujdesshëm, pasi nuk pranon asgjë pa u bindur e pa pasur prova nga Shkrimet.

Studimi ecën mirë. Por me kalimin e kohës, shoh të zhvillohet një dyluftim tjetër, një luftë brenda tij që po ndizet gjithnjë e më shumë. «Gjëja e vetme që dua në këtë botë, janë artet marciale»,—më thotë. Në zemrën e këtij luftëtari shoh një pasion për t’u ndeshur,  një përkushtim ndaj teknikës që ka zhvilluar dhe përsosur. Edhe pse 26 vjeç, jo vetëm që e do karatenë, por edhe është i zoti: mban rripin e zi, nivel që pak e kanë arritur ose nuk do ta arrijnë kurrë.

Nuk e di ç’do të bëjë Koxhoja. E shoh se ai e kupton që të merresh me karate, domethënë të godasësh të tjerët me këmbë e duar, bie ndesh me dhembshurinë, butësinë dhe interesimin për të tjerët, që janë karakteristika të dashurisë mes të krishterëve të vërtetë. Por e di se e vërteta e Biblës ua ka zbutur zemrën edhe njerëzve më të egër. Nëse ka zemër të mirë, edhe Koxhoja do të zbutet dalëngadalë me ndihmën e Perëndisë. Duhet të kem durim.

Një pasdite me zagushi, nga fundi i studimit lexojmë në Bibël një shkrim që e shkund Koxhon, si shkelmi i fuqishëm i një kundërshtari. «Jehovai heton edhe të drejtin, edhe të ligun. Atë që do dhunën, shpirti i Tij e urren»,—lexon ai. (Psalmi 11:5) «Atë që do dhunën»,—përsërit me zë të ulët. Sytë e tij kafe të errët, dikur të vendosur dhe të paepur, fillojnë të zbuten. M’i ngul sytë dhe buzëqesh ngadalë. «E vendosa!»

Tani, unë dhe Koxhoja u mësojmë falas Biblën atyre që na dëgjojnë, dhe kjo na pëlqen më shumë se gjithçka. Sot në mëngjes e kemi lënë të takohemi me një të ri, Lukën.

Për të shkuar në shtëpinë e tij, i biem përmes pazarit në një rrugë të ngushtë e plot njerëz. Rrugicave ka qindra tezga e shitës ambulantë me mallrat e tyre: pirgje me speca djegës të kuq e jeshilë, kosha me domate të pjekura, grumbuj me bamje, si dhe radio, çadra, kallëpe sapuni, paruke, enë kuzhine dhe dëngje me këpucë e rroba të përdorura. Vajzat shesin ushqim pikant në tase alumini të mëdha të vendosura hijshëm mbi kokë. Me zhdërvjelltësi çajnë përmes turmës duke u hapur oreksin klientëve me supat e shijshme dhe gjellët me peshk të tymosur, gaforre e kërmij. Nëpër këmbë na kalojnë qen, dhi e pula që kakarisin. Dëgjohen buçimat e radiove, boritë e makinave dhe njerëz që bërtasin.

Vazhdojmë në udhën me pluhur që na largon nga rrëmuja e qytetit dhe mbërrijmë te një ndërtesë e rrënuar. Te dera është Luka, një djalë i imët, në fillim të të njëzetave që na fton brenda, në hije. Shtëpia është plot çanta e kuti me barëra e rrënjë të thara, vargje me gjethe dhe copa të mëdha lëvoresh, që janë të tezes së moshuar e cila merret me mjekime popullore. Bazuar në njohurinë e përcjellë brez pas brezi, ajo bën përzierje duke i bluar ose zier, të cilat garantojnë kurimin e çdo lloj sëmundjeje. Luka po na priste. Mes rrëmujës ka bërë vend e ka vënë tre stola druri. Ulemi gati ngjitur me njëri-tjetrin dhe fillojmë të studiojmë Biblën.

Studimin e drejton Koxhoja. Unë rri e dëgjoj, ndërsa dy të rinjtë diskutojnë përgjigjen e Biblës për arsyen pse ka kaq shumë vuajtje në botë. Teksa Koxhoja i afrohet Lukës për ta ndihmuar të gjejë një shkrim, shoh duart e tij të fuqishme që shfletojnë me delikatesë faqet e holla të Biblës. Atëherë kujtoj se vetëm pak kohë më parë, këto duar i përdorte për të goditur. Cilësitë negative të rrënjosura, kaq të zakonshme në këtë botë pa parime, Fjala e Perëndisë i shndërron në cilësi pozitive, si dhembshuria e dashuria. S’ka arritje më të madhe.

Rrugës për në shtëpi i afrohemi një burri që është ulur nën hijen e një peme mangoje. Ai dëgjon në heshtje ndërsa Koxhoja hap Biblën dhe i lexon një shkrim. Kur e kupton që jemi Dëshmitarë të Jehovait, brof në këmbë. «Hiqmuni sysh!»,—skërmit dhëmbët. Për një çast Koxhoja tendoset. Pastaj qetësohet dhe e përshëndet me mirësjellje. Largohemi.

Rrugës, Koxhoja më afrohet e më pëshpërit: «Si po më rrihte zemra kur foli ashtu. A e di ç’mund t’i kisha bërë?» «E di», i them duke buzëqeshur. Edhe ai buzëqesh, dhe vazhdojmë rrugën.