Grčki i rimski uticaj na Jevreje

ŠIRENJE Grčkog carstva započelo je u planinama Makedonije. Tamo je Aleksandar, koji je tada imao nešto više od dvadeset godina, počeo da razmišlja o osvajanju istočnih područja. Godine 334. pre n. e., poveo je svoju vojsku preko Helesponta (Dardaneli), koji odvaja Evropu od Azije. Žustro poput ’leoparda‘, Grci su pod Aleksandrovim vođstvom za kratko vreme ostvarili čitav niz pobeda (Da 7:6). Aleksandar je nadjačao Persijance kod Troje, u dolini reke Granik, a potom ih je porazio u odlučujućoj bici kod Isa.

Grci su prodrli u Siriju i Fenikiju i nakon sedmomesečne opsade zauzeli Tir (Jzk 26:4, 12). Iako je poštedeo Jerusalim, Aleksandar je osvojio Gazu (Za 9:5). Po dolasku u Egipat, osnovao je Aleksandriju, koja je postala trgovački i obrazovni centar. Ponovo je prošao Obećanu zemlju, a zatim je još jednom porazio Persijance kod Gaugamele, nedaleko od ruševina Ninive.

Aleksandar je zatim krenuo na jug kako bi osvojio Vavilon, Susan (Suzu) i Persepolj, persijske administrativne centre. Potom je brzo napredovao preko persijske teritorije do reke Ind koja se nalazi u današnjem Pakistanu. Aleksandar je za samo osam godina osvojio veći deo tada poznatog sveta. Ali 332. pre n. e., kada je imao 32 godine, umro je  u Vavilonu od malarije (Da 8:8).

Helenistički uticaj je bio vrlo jak u Obećanoj zemlji. Neki bivši Aleksandrovi vojnici naselili su se u tom području. U prvom veku tu je postojao savez gradova, takozvani Dekapolj, u kojima se govorilo grčkim jezikom. (Mt 4:25; Mr 7:31). Hebrejski spisi su postojali na grčkom jeziku. Koine (govorni grčki) bio je međunarodni jezik koji je poslužio za širenje hrišćanskih učenja.

Rimsko carstvo

Šta se događalo na zapadu? Rim, koji je prvobitno bio samo skupina sela na reci Tibar, sve je više dobijao na značaju. Zahvaljujući efikasnoj ratnoj mašineriji i centralizovanoj političkoj vlasti, Rimsko carstvo je pregazilo područja koja su bila pod vlašću četiri Aleksandrova generala. Do 30. pre n. e., Rimsko carstvo je neosporno imalo vlast u svojim rukama, i tako se prvi put pokazalo kao ’strašna zver‘ koju je Danilo video u viziji (Da 7:7).

Rimsko carstvo se prostiralo od Britanije do severne Afrike i od Atlantskog okeana do Persijskog zaliva. Budući da je carstvo zauzimalo područje oko Sredozemnog mora, Rimljani su ga nazvali Mare Nostrum (Naše more).

Rim je takođe uticao na Jevreje, čija je zemlja bila deo Rimskog carstva (Mt 8:5-13; Del 10:1, 2). Isus je bio kršten i ubijen tokom vladavine cara Tiberija. Neki rimski vladari su okrutno progonili hrišćane, ali nisu uspeli da iskorene obožavanje pravog Boga. Carstvo se nakon 13 vekova raspalo pod naletom germanskih plemena sa severa i nomadskih osvajača sa istoka.

[Mapa na 26. strani]

(Za kompletan tekst, vidi publikaciju)

Grčko carstvo

Nakon Aleksandra, ogromnim carstvom su vladala njegova četiri generala

▪ Kasandar

▫ Lisimah

○ Ptolomej I

• Seleuk I

A2 ▪ GRČKA

A2 ▪ Atina

A2 ▪ AHAJA

A3 ○ Kirena

A3 ○ LIBIJA

B2 ▫ Vizantin

B3 ○ KIPAR

B4 ○ No-Amon (Teba)

V3 Palmira (Tadmor)

V3 ○ Gerasa

V3 ○ Filadelfija

V3 ○ Jerusalim

V5 ○ Sina

G2 • Aleksandrija Margijana

Aleksandrovo kretanje

A2 ▪ MAKEDONIJA

A2 ▪ Pela

A2 ▫ TRAKIJA

B2 ▫ Troja

B2 ▫ Sard

B2 ▫ Efes

B2 ▫ Gordion

V2 ▫ Ankara

V3 • Tars

V3 • Is

V3 • Antiohija (u Siriji)

V3 ○ Tir

V4 ○ Gaza

B4 ○ EGIPAT

B4 ○ Memfis

B4 ○ Aleksandrija

A4 ○ Oaza Siva

B4 ○ Memfis

V4 ○ Gaza

V3 ○ Tir

V3 ○ Damask

V3 • Alepo

G3 • Nizibis

G3 • Gaugamela

G3 • Vavilon

D3 • Susan

D4 • PERSIJA

D4 • Persepolj

D4 • Pasargada

D3 • MEDIJA

D3 • Ekbatana

D3 • Rage

D3 • Hekatompilos

Đ3 • PARTIJA

E3 • ARIJA

E3 • Aleksandrija Arejon

E3 • Aleksandrija Proftazija

Đ4 • DRANGIJANA

E4 • ARAHOZIJA

E4 • Aleksandija Arahozijska

Ž3 • Kabul

E3 • Drapsaka

Ž3 • Aleksandrija Oksijana

E3 • Drapsaka

E3 • BAKTRIJA

E3 • Baktra

E2 • Derbent

E2 • SOGDIJANA

E2 • Marakanda

E2 • Buhara

E2 • Marakanda

Ž2 • Aleksandrija Eshata

E2 • Marakanda

E2 • Derbent

E3 • Baktra

E3 • BAKTRIJA

E3 • Drapsaka

Ž3 • Kabul

Ž3 • Taksila

Ž5 • INDIJA

Ž4 • Aleksandrija

E4 • GEDROZIJA

Đ4 • Pura

D4 • PERSIJA

Đ4 • Aleksandrija

Đ4 • KARMANIJA

D4 • Pasargada

D4 • Persepolj

D3 • Susan

G3 • Vavilon

[Druge lokacije]

A3 KRIT

G4 ARABIJA

[Vodene površine]

B3 Sredozemno more

V5 Crveno more

D4 Persijski zaliv

E5 Arabijsko more

[Reke]

B4 Nil

G3 Eufrat

G3 Tigar

E4 Ind

[Mapa na 27. strani]

(Za kompletan tekst, vidi publikaciju)

Rimsko carstvo

A1 BRITANIJA

A3 ŠPANIJA

B1 GERMANIJA

B2 GALIJA

B2 ITALIJA

B2 Rim

B3 Kartagina

V2 ILIRIK

V3 GRČKA

V3 Akcij

V3 Kirena

G2 Vizant (Konstantinopolj)

G3 MALA AZIJA

G3 Efes

G3 Alepo

G3 Antiohija (u Siriji)

G3 Damask

G3 Gerasa (Jaraš)

G3 Jerusalim

G3 Aleksandrija

G4 EGIPAT

[Vodene površine]

A2 Atlantski okean

V3 Sredozemno more

G2 Crno more

G4 Crveno more

[Slika na 26. strani]

Ptolemej II je obnovio Ravu i nazvao je Filadelfija. Postoje ostaci velikog rimskog pozorišta

[Slika na 27. strani]

Gerasa (Jaraš), grad u području Dekapolja

[Slika na 27. strani]

Rimski putevi, poput ovog u blizini Alepa, prolazili su Evropom, severnom Afrikom i Bliskim istokom. Hrišćani su koristili te puteve da bi širili biblijsku istinu