I SA mëni wan daka di wan lobi mati fii bi da i wan hanse kado u? Kandë di soni dë bi suti da i te na soni, nöö hati fii bi piizii söseei tu. Te i pakisei ën bunu, di kado dë ta lei i wan soni u di sëmbë di da i ën. A ta lei i taa a tei di matifasi fii ku ën u bigi. Aan misi taa i piki di mati fii taa i feni ën wan gaan soni taa a da i di kado dë.

² Di Bëibel da wan kado di Gadu da u. A dë wan kado di u musu tei u bigi. Di apaiti buku aki ta tja soni ko a limbo da u, di wa sa feni a na wan woto buku. A ta taki u dee soni di Gadu mbei, kuma dee teeja a hemel, ku di goonliba. Söseei a ta konda soni u di fosu womi ku di fosu mujëë. Di Bëibel abi maiki dee u sa futoou, nöö de sa heepi u fuu libi ku dee fuka ku dee bookohedi u di libi. A ta konda unfa Gadu o du dee soni a abi a pakisei ku unfa a o tja möön bunu libi ko a goonliba. Di Bëibel dë wan gaan dii kado tuutuu!

³ Söseei di Bëibel dë wan kado di ta piizii sëmbë hati tu, biga a ta lei u wan soni u di Sëmbë di da u ën, Jehovah Gadu. Di da di a da u di buku aki, ta lei u taa a kë taa u ko sabi ën bunu. Awa, di Bëibel sa heepi i fii ko zuntu u Jehovah.

⁴ Ee i a’ wan Bëibel, nöö sabi taa i da wan u dee sömëni sëmbë di abi wan. A pasa 2400 töngö di de puu hii di Bëibel nasö wan pisi u di Bëibel ko a döö. Fëën mbei ee u tei 10 sëmbë a goonliba, nöö a 9 u de joo feni wan Bëibel. Ee i luku ën bunu, nöö möön leki wan milion Bëibel ta paati hiniwan wiki! Milionmilion u di Bëibel, nasö pisi fëën, tja ko a döö kaa. Awa, na wan woto buku dë kuma di Bëibel.

⁵ Wan woto soni hën da ’Gadu seei wë mbei sëmbë sikifi’ di Bëibel (2 Timoteo 3:16). Unfa sö? Di Bëibel seei ta piki taa: "Fu di dee tjabukama bi dë apaiti sëmbë u Gadu, nöö hën di Akaa [santa jeje, NW] fëën ko a de liba hën de sikifi” dee soni buta a Gadu Buku (2 Petuisi 1:21). Boo taa wan mama di na sa u sikifi, buta wan mii fëën u sikifi wan biifi dëën. Dee soni di mii sikifi a di biifi dë, da dee soni di mama taki da di mii faa sikifi. Fëën mbei di biifi na biifi u di mii, ma biifi u di mama. Sö a dë tu taa di Bëibel da di buka u Gadu, ma na di buka u dee sëmbë dee bi sikifi ën a pampia. Nöö di Bëibel, "Gadu Buka a dë” tuutuu. Sö a dë e.—1 Tesalonika 2:13.

HII DEE PISI U BËIBEL TA KAI A WAN, NÖÖ DE DË SOIFI

⁶ A bi tei söwan 1600 jaa u sikifi di Bëibel. Dee sëmbë dee bi sikifi di Bëibel an bi libi a di wan seei ten, söseei de bi ta du peipei wooko. So u dee sëmbë dë bi ta paandi goon, wotowan bi ta kisi fisi, nöö so wan u de bi ta kiija sikapu. Wotowan bi dë tjabukama, kuutuma nasö könu. Lukasi di bi sikifi u di Evangelie fëën, bi dë wan data. Hii fa sömëni pei sëmbë bi sikifi di Bëibel, tökuseei di Bëibel ta kai a wan, a bigi fëën te dou a kaba fëën.

⁷ Kenesesi, di fosu buku u Bëibel ta konda da u unfa dee fuka u libisëmbë bigi. Akoalimbo, di lasiti buku ta söi taa hii di goonliba o toon wan paladëisi, nasö wan gaan hanse djai. Hii di Bëibel ta konda soni u dee dusudusu jaa sensi di libisëmbë dë a goonliba. Hiniwan pisi fëën ta heepi u fuu ko fusutan andi da dee soni di Gadu abi a pakisei. De ta heepi u tu fuu ko sabi unfa Gadu o du dee soni aki. Di fasi fa hii dee pisi u di Bëibel ta kai a wan, ta foondo u. Wë sö nöö u sa foondo da wan buku di Gadu da u.

⁸ Dee soni u di Bëibel ta kai ku dee soni dee sabima öndösuku. Di Bëibel bi taki soni gaanduwe a fesi, ufö sëmbë ko sabi de. Te u luku a di buku u Leifitiki, nöö u ta si taa dee sëmbë u Isaëli bi abi wëti taa sëmbë di bi abi wan siki di bi sa paaja, musu tan a döösë u di köndë. De bi abi wëti söseei di bi ta lei de unfa de bi musu dë limbo tjika. Dee woto köndë sëmbë an bi abi dee wëti dë. A wan pisi ten ka sëmbë bi ta biibi taa di goonliba bi paata, nöö di Bëibel bi ta lei taa di goonliba lontu (Jesaaja 40:22). Di Bëibel taki gbelin taa Gadu an "hëngi di goonliba a na wan soni” (Jöpu 26:7). U sabi taa di Bëibel na wan buku u sabima. Ma te a ta taki u soni di sabima seei ko si, nöö a dë soifi. Wë sö nöö a sa dë, biga di Bëibel da wan buku di Gadu da u, na sö nö?

⁹ U sa futoou di Bëibel tu, te a ta taki u fosuten soni. A ta taki finifini u soni. An ta taki u wan sëmbë në nöö, ma a ta konda fu un lö wan sëmbë kumutu.* Dee sikifima u Bëibel bi ta taki soni kumafa de dë tuutuu. De bi ta konda dee föutu deseei bi ta mbei, ku dee feti di köndë u de bi lasi. Ma dee woto buku dee sikifi u fosuten soni, an ta taki u dee lö soni aki. Te u tei di buku u Nöbu, nöö u ta si taa Mosesi, di sikifi di buku aki, bi konda di gaan föutu di a bi mbei, ku di fasi fa Gadu bi sitaafu ën (Nöbu 20:2-12). Dee buku dee ta taki u fosuten soni ta tjubi dee lö soni aki, ma na sö a dë ku di Bëibel, di buku di Gadu da u.

WAN BUKU DI TA DA SËMBË KÖNI

¹⁰ U di Gadu hën mbei sëmbë sikifi hii dee soni dee dë a Gadu Buku, mbei "dee soni aki bunu u lei u soni, u bai u a soni, u leti u buta a pasi” (2 Timoteo 3:16, NW). Awa, di Bëibel da wan buku di ta lei sëmbë fa de musu libi. A ta lei u fa libisëmbë dë tuutuu. Di soni aki an ta foondo u biga Jehovah Gadu, di Sikifima u di Bëibel, dë söseei di Gadu di mbei hii soni! A sabi möön useei, fa u ta pakisei ku fa u ta fii. Jehovah sabi söseei andi u abi fanöudu fuu sa abi piizii a di libi. A sabi tu na un pasi wa musu waka.

¹¹ Buta mëni a dee soni Jesosi bi taki a di kuun liba. Dee soni dë sikifi a Mateosi 5 te go dou 7. A di kuun liba dë, Jesosi bi lei sëmbë soni a wan apaiti fasi. A bi taki u peipei soni, kumafa u sa abi wan bunu libi, andi u musu du te u ku wotowan a’ soni, unfa u musu begi, ku söseei unfa u musu si gudu. Dee soni di Jesosi bi taki abi kaakiti jeti, söseei de bunu da di ten fuu aki, leti kumafa a bi dë a di ten di pasa.

¹² So u dee maiki u di Bëibel ta lei u fa u musu libi ku dee sëmbë fuu wosudendu, fa u musu si di wooko fuu, ku söseei fa u musu libi ku wotowan. Dee maiki u di Bëibel bunu da hii pei föluku, nöö dee soni di Bëibel ta lei, bunu hii juu tu. A di buku Jesaaja, Gadu bi mbei di tjabukama konda sati fu un pei köni u sa feni a di Bëibel. Naandë u ta lesi di soni aki: "Mi Jehovah, da i Gadu. Mi da di Sëmbë di ta lei i sö taa i sa feni bunu da iseei.”—Jesaaja 48:17.

WAN BUKU DI ABI WOTO DI DEE TJABUKAMA U GADU BI SIKIFI

¹³ Di Bëibel fuu ku woto di dee tjabukama u Gadu bi sikifi. Nöö gaansë u dee woto aki pasa tuutuu kaa. Boo buta mëni a wan u de. Jehovah bi mbei di tjabukama Jesaaja, di bi ta libi a di u aiti jaahöndö bifö Keesitu, konda taa di köndë Babilon bi o booko kaba a sösö (Jesaaja 13:19; 14:22, 23). Di tjabukama bi konda finifini unfa di köndë bi o booko. Sodati bi o mbei di wata u di lio u Babilon saka, nöö de bi o denda go a di köndë söndö taa de feti ku de. Ma na di dë nöö. Jesaaja bi konda söseei di në u di könu di bi o wini Babilon. Di könu dë da Silosi.—Jesaaja 44:27-45:2.

¹⁴ Söwan 200 jaa baka di Jesaaja taki dee soni aki, nöö sodati bi seti kampu lontu Babilon. Di soni aki pasa a di ndeti u 5 jabi 6 u tinimu-liba, a di jaa 539 bifö Keesitu. Ambë bi dë di hedima u dee sodati? A bi dë di könu u Pëlsia, de bi ta kai Silosi. Sö wë di juu bi o dou taa wan gaan soni bi o pasa, di wan tjabukama bi taki a fesi. Ma kumafa di tjabukama bi taki, a bi o pasa sö tuutuu taa dee sodati u Silosi bi o denda go a Babilon söndö taa de feti ku de u?

¹⁵ A di ndeti dë dee sëmbë u Babilon bi abi wan gaan piizii daka u de. De an bi ta panta seei, u di de bi ta langi a dee gaan peni u di köndë u de. Ma nöö Silosi diki ngötö a wan köni fasi sö taa di wata u di lio hai go a wan woto së. Te u de kë mëni, di wata bi saka gaanfa taa dee sodati bi sa haba di lio ku futu, te go zuntu a dee peni u di köndë. Ma unfa dee sodati u Silosi bi o pasa dee gaan peni u Babilon go a di köndë tela? Wë wan soni bi pasa taa a di ndeti dë, dee sëmbë bi disa dee döö jabijabi ka sëmbë bi sa denda go a di köndë!

¹⁶ Bëibel bi taki u Babilon taa: "Sëmbë an o ta libi naandë möön seei. Na wan bakamii o libi naandë möön tu. Na wan Alabu o mbei de pelawosu dë, söseei na wan kiijama u sikapu o tja dee sikapu fëën go dë” (Jesaaja 13:20). Di tjabukama aki an bi taki u di booko u wan köndë nöö. A bi söi taa sëmbë an bi o libi a Babilon möön seei. Maaka dë di ta söi taa dee soni aki bi pasa tuutuu. Sëmbë an ta libi möön a di kamian teka di fosuten Babilon bi dë. Di kamian dë, dë a söwan 80 kilomëti u Bagdad a di köndë u Ilaki. Di soni aki ta lei u taa dee soni Jehovah bi mbei Jesaaja taki, pasa tuutuu. Jehovah bi taki taa: "Mi o bai ën puu ku basöö kumafa de ta bai soni tuwë.”—Jesaaja 14:22, 23.

¹⁷ U sa futoou dee woto a di Bëibel di dee tjabukama bi sikifi a fesi. Te u ta buta mëni a dee soni aki, nöö di biibi fuu ta ko möön taanga, na sö nö? Wë nöö ee Jehovah Gadu bi du dee soni a bi paamusi, nöö u sa abi di futoou taa a o mbei di goonliba toon wan paladëisi kumafa a paamusi u (Nöbu 23:19). U abi di futoou a di "houpu u di libi u teego, leti kumafa Gadu di an sa ganjan sëmbë, paamusi u gaanduwe kaa”.—Titusi 1:2, NW.^#

"DI WÖUTU U GADU DË KU LIBI”

¹⁸ Dee soni dee u taki u de a di woto aki, ta lei u limbolimbo taa di Bëibel dë wan apaiti buku tuutuu. U bi si taa hii dee pisi u Bëibel ta kai a wan, de ta kai ku dee soni sabima öndösuku, söseei de dë soifi te de ta taki u fosuten soni. U lei tu taa de ta da sëmbë köni, ku söseei taa u sa futoou dee soni di dee tjabukama bi sikifi a fesi. Ma wan soni dë jeti di ta mbei taa di Bëibel dë wan apaiti buku. Di apösutu Paulosu bi sikifi: "Di wöutu u Gadu dë ku libi, nöö kaakiti dë nëën dendu. A saapu möön wan ufangi di ta koti selenselen a de tu së tuu. A ta koti go sö fundu taa a ta tja ko a limbo unfa wan sëmbë dë tuutuu, ku unfa a ta mbei taa a dë. Nöö a ta koti dee mindimindi u kamian te dou a di bonu dendu. A sa si limbolimbo andi wan sëmbë ta pakisei ku andi hati fëën ta mandëën faa du.”—Hebelejën 4:12, NW.

¹⁹ Te u ta lesi di "wöutu” u Gadu nasö di buka fëën, nöö di soni dë sa tooka di libi fuu. A sa heepi u fuu öndösuku useei möön bunu. Kandë u ta taki taa u lobi Gadu, ma dee soni woo du baka te u jei andi di Wöutu fëën, di Bëibel ta lei, o söi andi u ta pakisei tuutuu. Bëibel o tja ko a döö dee soni dee dë fundu te a u hati dendu.

²⁰ Di Bëibel dë tuutuu wan buku di Gadu da u. A dë wan buku di u musu lesi, u musu lei soni fëën, nöö u musu lobi ën tu. Söi taa di kado di Gadu da u aki, dë wan gaan soni da i, u di joo ta öndösuku andi dë nëën dendu. Te i ta du sö, nöö joo ko fusutan möön limbo andi Gadu abi a pakisei da libisëmbë. A di woto di ta ko, woo luku möön fini andi Gadu abi a pakisei da libisëmbë, ku söseei unfa a o du dee soni dë.

*  Wan woto teka de taki u sëmbë lö, sikifi a Lukasi 3:23-38. Naandë de taki finifini u dee avo u Jesosi.

^#  Di booko di Babilon booko da wan kodo u dee woto di dee tjabukama bi sikifi a fesi, nöö a pasa tuutuu. Wotowan dë di ta taki u di booko di köndë Tilusi ku Ninefei bi o booko (Ezekiëli 26:1-5; Sefanja 2:13-15). Söseei di tjabukama Daniëli bi taki a fesi u dee gaan köndë dee bi o tii goonliba baka Babilon. Hafu u dee köndë dë da Media ku Pëlsia, ku söseei Giikiköndë (Daniëli 8:5-7, 20-22). Ee i kë sabi finifini fa Jesosi Keesitu mbei taa sömëni u dee woto di dee tjabukama bi sikifi a fesi u di Mësiasi, pasa tuutuu, nöö luku Woto fanöudu soni.