1, 2. (a) Faandi mbei a dë wan köni soni u dë a Jehovah së? (b) Andi woo luku a di woto aki?

A DË wan köni soni te u dë wan mati u Jehovah. Na wan sëmbë abi makiti kuma hën, na wan sëmbë köni kuma hën, söseei na wan sëmbë lobi sëmbë kuma hën! Hii u tuu kë hoi useei nëën, söseei u kë dë nëën së (Psalöm 96:4-6). Ma so sëmbë di bi ta dini Gadu an bi hoi deseei nëën.

² A di woto aki, woo taki u sëmbë di bi ta taki taa de dë a Jehovah së, ma de bi ta du soni di Jehovah ta buuse. Dee soni dee woo lei a dee woto u dee sëmbë aki, sa heepi u fuu hoi useei a Jehovah.

3. Faandi mbei Jehovah bi pooba u heepi Kain, nöö andi a bi piki ën?

³ Pakisei di woto u Kain. An bi ta dini poipoi gadu, ma tökuseei Jehovah an bi wai ku di dini di a bi ta dini ën. Faandi mbei? Wë Jehovah bi si taa Kain bi ta kë du soni di an bunu (1 Johanisi 3:12). Jehovah bi bai Kain a di soni dë. A bi piki ën taa: „Ja pakisei taa ee i bia ko ta du bunu baka, mi o toona wai ku i ö? Ma ee ja du sö, nöö zöndu dë leti a i dööbuka ta lulu i.  A kë hai i tja go du hogi. Ma i si kuma joo sa koti pasi dëën u?” (Kenesesi 4:6, 7) Jehovah bi piki Kain gbelingbelin taa ee a bi tooka di fasi fa a ta pakisei, nöö a tei hën së, nöö hënseei bi o dë a Kain së tu.

4. Andi Kain bi du di Jehovah bi kë heepi ën faa tei hën së?

⁴ Ee Kain bi tooka di fasi fa a bi ta pakisei, nöö Jehovah bi o wai ku di dini di a bi ta dini ën. Ma Kain an bi haika Gadu, nöö dee soni dee a bi ta pakisei ku dee soni dee a bi ta kë, dee an bi ta kai ku Gadu, bi mbei a bi go du soni di an bunu (Jakobosi 1:14, 15). Di Kain bi möön njönku, nöö a kan taa an bi pakisei wan daka taa a bi o fia ku Jehovah. Ma a bi ko pasa taa a bi fia ku Gadu, u di an bi piki hën buka. Di soni dë bi mbei a kii hën baaa!

5. Andi sa mbei Jehovah an feni u u bunu möön?

⁵ Leti kumafa a bi pasa ku Kain, sö nöö a sa pasa taa a di ten aki wan Keesitu sëmbë sa ta taki taa a ta dini Jehovah, hii fa a ta du soni di Jehovah ta buuse (Judasi 11). Kandë a ta peleiki fajafaja, nöö a nango a dee komakandi hiniwan wiki. Ma kandë a di wan seei ten, a ta pakisei soni di na fiti, a ta kë soni di an bunu dëën nasö kandë a ta buuse wotowan (1 Johanisi 2:15-17; 3:15). Dee soni aki sa mbei a go du zöndu. Kandë woto sëmbë an o sabi andi a ta pakisei nasö andi a ta du, ma Jehovah sabi. A ta sabi ee wa dë nëën së ku hii u hati.​—Lesi Jelemia 17:9, 10.

6. Unfa Jehovah ta heepi u fuu duwengi dee taku hangi dee ta ko a u hati?

⁶ Aluwasi u mbei wan föutu, tökuseei Jehovah an ta disa u. Ee u tei wan pasi di na bunu, nöö Jehovah ta piki u taa: „Un toona ko a mi, nöö mi o toona ko a unu tu” (Maleaki 3:7). Jehovah sabi taa u abi suwakifasi. Ma a kë taa u musu dë nëën së, nöö u musu ta buuse soni di an bunu (Jesaaja 55:7). A paamusi u taa ee u ta du sö, nöö a o heepi u, söseei a o da u taanga fuu ta duwengi dee taku hangi dee ta ko a u hati.​—Kenesesi 4:7.

7. Unfa a waka taa Salumon ku Jehovah an bi ko dë mati möön?

⁷ Di Salumon bi möön njönku, nöö hën ku Jehovah bi dë gaan mati. Gadu bi mbei Salumon ko köni gaanfa seei, nöö a bi dëën wan gaan wooko faa du. A bi musu mbei wan waiti wosu da Gadu a Jelusalen. Ma Salumon bi du soni di bi mbei hën ku Jehovah an bi dë mati möön (1 Könu 3:12; 11:1, 2). Di Wëti u Gadu bi ta taki taa di könu an bi musu tei „hia mujëë, u di de sa mbei a go disa Gadu” (Detolonomi 17:17). Salumon an bi hoi di wëti aki. Te u kaba fëën, a bi abi 700 mujëë, nöö a bi abi 300 woto mujëë! (1 Könu 11:3) Sömëni u dee mujëë aki bi dë u woto köndë, nöö de bi ta dini poipoi gadu. Hën da Salumon bi pasa di wëti u Gadu tu, di ta taki taa dee sëmbë fëën an musu tööu ku woto köndë sëmbë.​—Detolonomi 7:3, 4.

8. Andi da dee hogi soni di Salumon bi du?

⁸ A bi ko pasa taa pikipiki Salumon an bi ko ta lobi dee wëti u Jehovah möön. Te u kaba fëën, a bi du soni di an bunu a Jehovah wojo. A bi mbei begitafa da di mujëë gadu de kai Astolëti, ku di gadu de kai Kamösi. Bakaten, hën ku dee mujëë fëën bi go ta dini dee poipoi gadu aki. Salumon bi mbei dee begitafa aki a wan kuun di bi dë leti a woto së banda u Jelusalen, ka di Wosu  u Gadu bi dë! (1 Könu 11:5-8; 2 Könu 23:13) Kandë Salumon bi ganjan hënseei, u di a bi ta si kuma Jehovah an bi o buta mëni a dee hogi soni dee a bi ta du, solanga a bi ta tja soni go tjuma dëën a di Wosu fëën.

9. Andi bi ko pasa di Salumon an bi haika di Jehovah bi bai ën?

⁹ Jehovah an ta tapa wojo da hogi di sëmbë ta du. Di Bëibel ta taki taa: „Jehovah hati bi ko boonu ku Salumon, u di an bi ta dini Jehovah . . . möön.” Jehovah Gadu bi pooba u heepi Salumon. „Tu pasi a bi ko a Salumon. Jehovah bi bai ën taa an musu dini woto gadu, ma an bi du andi Jehovah piki ën.” Te u kaba fëën, hën ku Jehovah an bi ko dë mati möön. Boiti di dë, Jehovah an bi da pasi u dee bakamii u Salumon tii hii di köndë Isaëli, nöö sömëni soni bi miti de bakaten tu.​—1 Könu 11:9-13.

10. Andi sa mbei u ku Jehovah an dë mati möön?

¹⁰ Ee u ta tei mati di an ta fusutan dee wëti u Gadu nasö di an abi lesipeki da dee wëti fëën, nöö de sa mbei u ko ta si soni a wan föutu fasi, söseei de sa mbei u ku Jehovah an dë mati möön. Dee mati aki sa dë sëmbë u di kemeente, ma de ku Jehovah an dë gaan mati. Nasö de sa dë sëmbë di an ta dini Jehovah. Kandë de dë famii fuu, sëmbë di u ku de ta libi bandja ku bandja, sëmbë di u ku de ta wooko a di wan kamian, nasö miii di u ku de nango a di wan siköö. Ee dee sëmbë dee u ku de ta hulu an ta libi ku dee wëti u Jehovah, nöö de sa mbei u ko tooka  sö tee taa u go du soni di sa mbei u ku Jehovah an dë mati möön.

11. Andi sa heepi u fuu tei bunu mati?

¹¹ Lesi 1 Kolenti 15:33. Hia sëmbë dë di abi bunu fasi. An musu u dë taa hii juu dee sëmbë dee na ta dini Jehovah ta du hogi soni. Kandë i sabi sëmbë di abi bunu fasi. Ma di soni dë tjika fuu taki taa dee sëmbë aki da sëmbë di u sa tei ko dë mati fuu ö? Wë unfa de sa mbei i ku Jehovah ko dë? De ta heepi i fii ku hën ko dë möön gaan mati ö? Ku andi dee sëmbë aki ta möön booko de hedi? Fuun soni de lo’ u taki? De lo’ u taki möön gaanfa u soni u bisi, u möni soni, u njunjun soni di könima ta mbei, u piizii nasö u dee lö pei soni dë u? De lo’ u kuutu wotowan u? De lo’ u taki u fanafiti soni u mbei sëmbë lafu ö? Jesosi bi taki taa: „Di hogi di dë a unu hati, hën nöö ta kumutu a unu buka te un ta fan” (Mateosi 12:34). Ee i ko si taa dee sëmbë dee i ta hulu, ta du soni di sa mbei i ku Jehovah an dë mati möön, nöö i musu du wan soni wantewante! Na hulu de sö möön, nöö ee i si taa a dë fanöudu, nöö na hulu de möön seei.​—Nöngö 13:20.

12. (a) Andi Jehovah bi piki dee Isaëli sëmbë baka di a puu de a katibo a Egepiti? (b) Unfa dee Isaëli sëmbë bi piki di Gadu bi hakisi de ee de o hoi deseei nëën?

¹² Di fasi fa soni bi waka di Jehovah bi puu dee Isaëli sëmbë a katibo a Egepiti, ta lei u wan soni. Di dee sëmbë bi ko makandi a di kuun de kai Sinai fesi, hën Jehovah bi lei de a wan foombo fasi taa a bi sai dë ku de! De bi si wan bundji baakabaaka, de bi ta si fa liba ta koti faja, de bi ta si sumuku pitii, de bi ta jei gaangadu ta bai, söseei de bi ta jei kuma sëmbë ta böö tutu (Ëkisodesi 19:16-19). Baka di dë, hën de jei Jehovah ta taki taa hën da „wan Gadu di kë taa hën wanwan tö sëmbë musu dini”. Jehovah bi paamusi de taa a bi o hoi hënseei a dee sëmbë dee lobi ën, söseei dee ta hoi dee wëti fëën. (Lesi Ëkisodesi 20:1-6.) Jehovah bi ta heepi de Isaëli sëmbë u de fusutan taa ee de dë nëën së, nöö hënseei o dë ku de tu. Ee i bi dë a dee Isaëli sëmbë dendu a di ten dë, nöö unfa i bi o fii te i bi jei dee soni Jehovah taki? Kandë i bi o taki di wan seei soni di dee Isaëli sëmbë bi taki. De bi piki taa: „Woo du hii dee soni dee Jehovah taki” (Ëkisodesi 24:3). Ma an bi tei longi seei, hën wan soni bi ko pasa ka dee Isaëli sëmbë bi musu lei taa de ta hoi deseei a Gadu. Andi da di soni dë?

13. Un soni bi ko pasa ka dee Isaëli sëmbë bi musu lei taa de ta hoi deseei a Jehovah?

¹³ Dee Isaëli sëmbë bi fëëë gaanfa seei di de si di gaan makiti di Jehovah abi. Fëën mbei Mosesi bi subi go a di kuun de kai Sinai go fan ku Jehovah da de (Ëkisodesi 20:18-21). De bi wakiti wan pisiten, ma Mosesi an bi toona saka ko a de. A bi ta djei kuma dee sëmbë bi fika a di sabana, söndö sëmbë u tja de. Andi de bi o du? Wë a sa dë sö taa dee Isaëli sëmbë bi ta leiki a libisëmbë gaanfa poi. De bi ta leiki a Mosesi. Te u kaba fëën, de bi bigi ta booko de hedi, hën de piki Alon taa: „Mbei wan gadu da u, faa sa tii u, biga wa sabi andi pasa ku di Mosesi aki di tja u kumutu a Egepiti.”​—Ëkisodesi 32:1, 2.

14. Unfa dee Isaëli sëmbë bi ganjan deseei, nöö andi Jehovah bi du?

¹⁴ Dee Isaëli sëmbë bi sabi taa an bunu te sëmbë ta dini poipoi gadu (Ëkisodesi 20:3-5). Ma an bi tei longi seei, hën de bi bigi  dini di kau mii! Hii fa di soni di de bi du dë ta lei taa de an bi hoi di wëti u Jehovah, tökuseei de bi ta ganjan deseei u di de bi ta pakisei taa de bi dë a Jehovah së jeti. Di Alon seei bi si fa de bi ta dini di kau mii, hën a bi taki taa de bi ta hoi „wan piizii da Jehovah”! Andi Jehovah bi du? A bi piki Mosesi taa dee sëmbë bi „du soni di o tja hogi ko da de”, nöö de bi pasa ’dee wëti fëën’. Jehovah hati bi boonu sö tee taa a bi pakisei faa kii hii dee Isaëli sëmbë tuu kaba.​—Ëkisodesi 32:5-10.

15, 16. Unfa Mosesi ku Alon bi lei taa de bi dë a Jehovah së ku hii de hati? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

¹⁵ Jehovah da wan Gadu di abi tjalihati u sëmbë. Fëën mbei an bi kii hii dee Isaëli sëmbë. Ma a bi da de pasi u de lei taa de kë dë nëën së (Ëkisodesi 32:14). Di Mosesi si dee sëmbë ta bai, ta kanda, ta baja a di kau mii fesi, hën a naki ën booko, hën a makisëën ko toon puili. Baka di dë, hën a bai taa: „Ambë dë a Jehovah së? Un ko a mi!” Hën ’hii dee Leifi sëmbë bigi go’ a Mosesi së.​—Ëkisodesi 32:17-20, 26.

¹⁶ Hii fa Alon hën bi mbei di kau mii, tökuseei a bi tjali u di soni di a du. Te u kaba fëën, hën ku dee woto Leifi sëmbë bi tei Jehovah së. Dee sëmbë aki bi lei gbelingbelin taa de an bi dë a di së u dee sëmbë dee ta du zöndu. Wan köni soni seei de bi du dë, biga di seei daka dë, sömëni u dee sëmbë dee bi dini di kau mii, bi dëdë. Ma dee sëmbë dee bi dë a Jehovah së bi fika a libi, nöö Gadu bi paamusi de taa a bi o mbei de feni gaan bunu.​—Ëkisodesi 32:27-29.

17. Andi u ta lei u di soni di Paulosu bi taki u di kau mii?

¹⁷ Andi u ta lei u di woto aki? Wë apösutu Paulosu bi taki taa: „Dee soni i si dë, u musu tei de kuma wan wasiköi fu . . . wa musu waka a oto gadu baka.” Paulosu bi lei gbelingbelin taa „hii dee soni [dee] pasa dë, de pasa kuma wan wasiköi da u dee sëmbë dee ta libi a di kaba ten u di goonliba di u dë aki. Nöö di sëmbë di ta mëni taa a taanpu gingin, nöö a musu luku bunu be an kai” (1 Kolenti 10:6, 7, 11, 12). Wë leti kumafa Paulosu bi taki, nöö dee sëmbë dee ta dini Jehovah seei sa go du soni di an bunu. Kandë de sa ta mëni taa Jehovah ta feni de bunu jeti. Ma na u di wan sëmbë kë dë wan mati u Jehovah nasö u di a ta taki taa a ta hoi hënseei a Jehovah, mbei a musu u dë taa Jehovah ta feni ën u bunu.​—1 Kolenti 10:1-5.

18. Andi sa mbei u go disa Jehovah, nöö andi o pasa te u kaba fëën?

¹⁸ Di Mosesi an bi saka kumutu a di kuun ko dou a dee Isaëli sëmbë a di ten di de bi ta mëni, hën de bi bigi ta booko de hedi. Ee di kaba u di goonliba aki an dou hesi kumafa u ta mëni, nöö useei sa bigi ta booko u hedi tu. Kandë woo bigi ta pakisei taa hii dee gaan soni dee Jehovah bi paamusi u taa o pasa, an o pasa jeti nasö taa de an o pasa möönsö. Nöö di soni dë sa mbei u bigi ko ta buta mëni a dee soni dee useei ta kë, ka fuu buta pakisei a dee soni dee Jehovah kë. Ee wa köni, nöö di soni dë sa mbei u go disa  Jehovah, söseei a sa mbei u go du soni di wa bi mëni taa u bi o du wan daka.

19. Andi u musu ta hoi a pakisei hii juu, nöö faandi mbei u musu ta hoi di soni dë a pakisei?

¹⁹ Jehovah kë fuu ta piki hën buka a soni ku hii u hati, söseei a kë taa hën wanwan tö u musu ta dini (Ëkisodesi 20:5). Faandi mbei a ta hakisi u fuu du soni a di lö fasi aki? Wë u di a lobi u. Ee wa du soni kumafa Jehovah kë, nöö woo du soni kumafa Saatan kë, nöö di soni dë sa tja hogi ko da u. Paulosu bi taki taa: „Wan sa bebe a di kan u Masa taa un nama ku ën te un kaba, nöö un toona go bebe a di kan u dee didibi taa un nama ku de. Söseei wan sa go sindo njan a Masa tafa taa un nama ku ën te un kaba, nöö un toona go sindo njan a dee didibi tafa taa unu ku de nama.”​—1 Kolenti 10:21.

20. Unfa Jehovah ta heepi u aluwasi u mbei wan föutu?

²⁰ Kain, Salumon ku dee Isaëli sëmbë tuu bi feni pasi u de bia de libi (Tjabukama 3:19). A dë gbelingbelin u si taa Jehovah an ta disa sëmbë u di de mbei wan föutu. Pakisei unfa a bi da Alon paadon. A di ten aki, Jehovah ta da u lai u heepi u fu wa go du soni di an bunu. A ta du di soni aki ku di Bëibel, dee buku fuu ku dee baaa ku dee sisa fuu. Te u ta köni fu wa go du dee soni dee Jehovah ta bai u taa wa musu du, nöö u sa dë seiki taa a o abi tjalihati fuu.

21. Andi u musu du ee wan soni miti u di sa mbei a taanga da u fuu hoi useei a Jehovah?

²¹ Wë wan soni mbei Jehovah ta lei u taa a abi bunuhati fuu (2 Kolenti 6:1). Di bunuhati di Gadu ta lei taa a abi da u ta heepi u fuu bia disa „dee libi Gadu an lobi”, söseei fuu „kaba ku dee soni dee sëmbë u di goonliba aki ta hangi u de feni”. (Lesi Titusi 2:11-14.) Solanga u dë a di hogi goonliba aki, nöö soni o ta pasa ka u musu ta lei taa u ta hoi useei a Jehovah. Mbei hii möiti fii ta dë a Jehovah së, söseei hoi a pakisei taa ’u musu lesipeki Jehovah di Gadu fuu. Hën u musu ta dini, nöö nëën u musu ta hoi useei’!​—Detolonomi 10:20.