Soni di dee lesima hakisi
Ambë da di „mujëë” di Jesaaja 60:1 ta taki soni fëën, nöö unfa a ta ’hopo tuwë limbo’?
Jesaaja 60:1 ta taki taa: „Mujëë, hopo nöö i tuwë limbo, biga di limbo fii ko. Di hei u Jehovah ta tuwë limbo a i.” Te i lesi dee woto vers dee ta ko a di tëkisi aki baka, nöö i ta fusutan taa di „mujëë” aki da Sion nasö Jelusalen, di mama foto u Juda u di ten ala a (Jes. 60:14; 62:1, 2). Te di tëkisi aki ta taki soni u di foto Jelusalen, nöö a ta taki soni u hii dee Isaëli sëmbë tuu. Dee soni dee Jesaaja taki aki ta mbei u hakisi useei tu soni. Di fosu soni da: Na un ten Jelusalen bi „hopo” tuwë limbo, söseei unfa a bi du ën? Nöö di u tu soni da: Dee soni dee Jesaaja bi taki, bi o pasa a wan möön apaiti fasi a di ten fuu aki ö?
Na un ten Jelusalen bi „hopo” tuwë limbo, söseei unfa a bi du ën? Jelusalen ku di Wosu u Gadu bi fika bookobooko, di dee Dju bi dë a katibo 70 jaa longi a Babilon. Ma baka di dee sëmbë u Media ku Pëlsia feti tei Babilon, hën sömëni u dee Isaëli sëmbë dee bi ta dë a dee pisiwata ka Babilon bi ta tii, bi feni pasi u de toona go a de köndë, nöö de seti di tuutuu biibi baka (Ësl. 1:1-4). A di jaa 537 Bifö Keesitu, hën so u dee Dju u dee 12 lö u Isaëli bi du di soni dë (Jes. 60:4). De bi bigi ta tjuma soni da Jehovah, ta hoi dee gaan piizii daka dee Gadu bi da de u de ta hoi, söseei de bi bigi mbei di Wosu u Gadu baka (Ësl. 3:1-4, 7-11; 6:16-22). A bi ko pasa taa di hei u Jehovah bi bigi ta tuwë limbo a Jelusalen baka. Hën da a dee sëmbë u Gadu. A sö wan fasi deseei bi ko dë kuma wan faja, di bi ta tuwë limbo da dee woto köndë sëmbë dee bi dë a dungu, u di de an bi sabi Jehovah.
Ma na hii soni u di tjabukama woto u Jesaaja bi pasa a di ten dë. Dee Isaëli sëmbë an bi piki Gadu buka go dou (Neh. 13:27; Mal. 1:6-8; 2:13, 14; Mat. 15:7-9). Bakaten de bi bia baka da Jesosi Keesitu seei, di bi dë di Mësiasi (Mat. 27:1, 2). Nöö sëmbë bi ko booko Jelusalen ku di Wosu u Gadu kaba a sösö, a di jaa 70 Baka Keesitu. Di pasi dë bi dë di u tu pasi di de booko Jelusalen ku di Wosu u Gadu.
Jehovah bi taki a fesi taa sö soni bi o pasa (Dan. 9:24-27). A dë gbelingbelin u si taa an bi abi a pakisei taa di Jelusalen u goonliba aki, hën bi musu mbei hii dee soni dee nama ku di tjabukama woto u Jesaaja kapitë 60 pasa tuutuu.
Dee soni dee Jesaaja bi taki, bi o pasa a wan möön apaiti fasi a di ten fuu aki ö? Aai. Ma de bi o pasa ku wan woto mujëë. Di mujëë dë da „di Jelusalen u liba ala”. Apösutu Paulosu bi taki wan soni u di mujëë dë. A bi taki taa: „Hën da u mama” (Gal. 4:26). Di Jelusalen u liba ala da di pisi u di ölganisaasi u Gadu di dë a liba ala, di dee ëngëli fëën dë nëën. „Dee mii” fëën da Jesosi ku dee 144.000 Keesitu sëmbë di Gadu salufu ku di jeje fëën u de go tii ku Jesosi a liba ala, leti kuma Paulosu. Dee Keesitu sëmbë dee Gadu salufu, da wan „santa föluku”. De da „di Isaëli u Gadu”.—1 Pet. 2:9; Gal. 6:16.
Unfa di Jelusalen u liba ala bi ’hopo tuwë limbo’? Wë a bi tei dee mii fëën dee dë a goonliba aki, dee Gadu salufu ku di jeje fëën, u de hopo tuwë di limbo dë. Luku unfa dee soni dee bi pasa ku dee mii dë, ta kai ku dee soni dee sikifi a Jesaaja kapitë 60.
Dee salufuwan bi musu „hopo” u di de bi ko dë a dungu a di së u di biibi. Di soni dë bi pasa ku de, di di „taku uwii” bi ko hia möön de baka di dee apösutu dëdë. Di taku uwii dë da dee sëmbë dee Mat. 13:37-43). A di ten dë, de bi ko dë a katibo a di Gaan Babilon, nöö di Gaan Babilon dë da hii dee poipoi keiki u goonliba tuu. Dee salufuwan bi fika a katibo u te „di kaba pisiten u di goonliba aki” dou. Di pisiten dë bigi a di jaa 1914 (Mat. 13:39, 40). Wantu jaa baka di dë, a di jaa 1919, hën de bi kumutu a katibo, hën de bigi tuwë limbo wantewante, u di de bi bigi du di peleikiwooko fajafaja. b A dee jaa dee bi pasa baka di dë, sëmbë u hii pei nasiön bi ko a di limbo dë tu, te kisi dee sëmbë u di Isaëli u Gadu dee bi musu ko jeti. Dee sëmbë u di Isaëli u Gadu dë, da „dee könu” di Jesaaja 60:3 ta taki soni u de.—Ako. 5:9, 10.
bi ta djei Keesitu sëmbë, dee bi ta paaja poipoi lei (A di ten di ta ko, dee salufuwan o tuwë di limbo u Jehovah a wan möön apaiti fasi. Unfa sö? Te de dëdë, söseei te Gadu tei de go a liba ala, nöö de o ko dë wan pisi u di „Njunjun Jelusalen”, nasö di tööu mujëë u Jesosi. Di tööu mujëë dë da hii dee 144.000 könu ku mindima tuu.—Ako. 14:1; 21:1, 2, 24; 22:3-5.
Di Njunjun Jelusalen o du wan gaan wooko u mbei dee soni dee sikifi a Jesaaja 60:1 pasa tuutuu. (Luku Jesaaja 60:1, 3, 5, 11, 19, 20 ku Akoalimbo 21:2, 9-11, 22-26.) Leti kumafa di Jelusalen u goonliba aki bi dë di kamian ka sëmbë bi ta dë ta tii na awooten Isaëli, sö nöö di Njunjun Jelusalen ku Jesosi, o ko dë di tii di o ta tii libisëmbë a di njunjun goonliba. Unfa di Njunjun Jelusalen „ta kumutu a Gadu ala ta saka ta ko”? Wë a ta du sö, u di a ta buta pakisei a di goonliba aki. Dee sëmbë dee ta lesipeki Gadu, dee kumutu a dee tookatooka nasiön, „o waka a di limbo fëën”. Ma na di dë nöö. De o kumutu a zöndu ku dëdë basu tu (Ako. 21:3, 4, 24). Te u kaba fëën, „hii soni o ko bunu baka” kumafa Jesaaja ku dee woto tjabukama bi taki (Tjab. 3:21). Hii soni bigi ko bunu baka di Keesitu toon Könu, nöö a o kaba di wooko dë a kaba u di Dusu Jaa Tii fëën.
a Di Nyun-Grontapuvertaling ta wooko ku di wöutu „mujëë” ka faa wooko ku di wöutu „Sion” nasö „Jelusalen”. Di soni aki dë sö, u di dee Hebelejën wöutu di de puu ko ’hopo tuwë limbo’, sikifi a wan fasi di ta lei taa mujëë sëmbë de ta taki, leti kumafa a dë ku di wöutu di de puu ko „i”.
b Ezekiëli 37:1-14 ku Akoalimbo 11:7-12 ta taki soni tu u di seti di di tuutuu biibi bi toona seti a di jaa 1919. Ezekiëli bi taki a fesi taa hii dee salufuwan bi o dë a katibo a di së u di biibi u wan gaan longi pisiten, ma bakaten de bi o kumutu a katibo. Di tjabukama woto fu Akoalimbo ta lei taa wan piki kulupu baaa di Gadu bi salufu ku di jeje fëën, söseei di bi ta tei fesi, bi toona ko a libi baka a di së u di biibi. De bi toona ko a libi baka a di së u di bi biibi, u di de an bi sa dini Jehovah bumbuu möön u wan pisiten, u di sëmbë bi söötö de, u tapa de u de an bi sa dini Jehovah möön. A di jaa 1919, hën de ko toon „di köni saafu di dë u futoou”.—Mat. 24:45; luku Yehovah seti a tru anbegi baka, bld. 118.