1, 2. Unfa Dafiti bi lei taa a bi ta hoi hënseei a Gadu? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

SAULOSU ku dee 3000 sodati fëën bi ta suku Dafiti a di sabana u Juda, u di de bi kë kii ën. Ma a wan ndeti, Dafiti ku dee sodati fëën bi feni di kamian ka Saulosu ku dee sodati fëën bi seti kampu. U di hii de tuu bi ta duumi, mbei Dafiti ku Abisai bi waka sëëë pasa a dee sodati mindi, te de go dou a Saulosu. Hën Abisai piki Dafiti sapisapi taa: „Gaantangi, be mi tjökö ën kii a goon aki. Wan pasi nöö tjika. Ma a’ fu du ën tu pasi.” Ma Dafiti an bi dëën pasi faa kii Saulosu. A bi piki Abisai taa: „Na kii ën. Sensi un ten i jei taa wan sëmbë sa kii wan salufuwan u Jehovah, nöö an kisi sitaafu fëën?” Hën Dafiti piki ën taa: „Te mi ta pakisei fa Jehovah ta si soni, nöö nöiti mi o hopo maun kii wan salufuwan u Jehovah!”​—1 Samuëli 26:8-12.

 ² Dafiti bi sabi andi a bi musu du u lei taa a ta hoi hënseei a Jehovah. A bi sabi taa a bi musu lesipeki Saulosu, nöö an bi ta pakisei faa du hogi ku ën seepiseepi. Faandi mbei? U di Gadu bi tei Saulosu buta ko könu u Isaëli. A di ten aki seei, Jehovah kë u hii dee dinima fëën hoi deseei nëën, söseei a kë u de ta lesipeki dee sëmbë dee a da pasi u abi taki a de liba.​—Lesi Psalöm 18:25.

3. Unfa Abisai bi ta hoi hënseei a Dafiti tjika?

³ Abisai bi ta lesipeki Dafiti, u di a bi sabi taa Gadu hën bi tei Dafiti buta ko könu. Ma baka di Dafiti toon könu, hën a du gaan zöndu seei. A bi duumi ku di mujëë u Ulia, hën a piki Joab faa buta Ulia da de kii a di feti (2 Samuëli 11:2-4, 14, 15; 1 Kloniki 2:16). Joab bi dë di baaa u Abisai. Fëën mbei a bi sa dë sö taa Abisai bi jei andi Dafiti bi du, ma tökuseei a bi ta lesipeki Dafiti jeti. Boiti di dë, Abisai bi dë wan hedima u sodati, nöö a bi sa wooko ku di makiti fëën u mbei hënseei toon könu, ma an bi du ën. A bi ta heepi Dafiti, nöö a bi ta tjubi ën da dee felantima fëën tu.​—2 Samuëli 10:10; 20:6; 21:15-17.

4. (a) Unfa Dafiti lei taa a bi dë wan sëmbë di bi ta hoi hënseei a Gadu? (b) Andi woo luku a di woto aki?

⁴ Dafiti bi hoi hënseei a Jehovah hii hën libi longi. Di a bi möön njönku, a bi kii di gaan langa womi de kai Goliati, di bi kosi Jehovah ku dee Isaëli sëmbë (1 Samuëli 17:23, 26, 48-51). Di Dafiti bi dë könu, hën di tjabukama u Jehovah de kai Naatan bi musu go fan ku ën u dee zöndu dee a bi du. Wantewante dë Dafiti bi piki taa a du zöndu tuu, nöö a bi tjali u dee soni dee a bi du (2 Samuëli 12:1-5, 13). Bakaten, di Dafiti bi ko gaandi, hën a bi da diidii soni seei u heepi mbei di Wosu u Jehovah (1 Kloniki 29:1-5). A dë gbelingbelin u si taa hii fa Dafiti bi mbei gaan föutu nëën libi, tökuseei a bi hoi hënseei a Gadu go dou (Psalöm 51:4, 10; 86:2). A di woto aki woo taki u di woto u Dafiti ku wantu woto sëmbë di bi ta libi a di ten fëën. Söseei woo lei unfa u sa hoi useei a Jehovah möön hii woto sëmbë. Nöö woo luku fasi di u musu abi di sa heepi u u du di soni aki.

5. Andi u ta lei u di föutu di Abisai bi mbei?

⁵ Di Abisai bi kë kii Saulosu, nöö lei a bi kë lei taa a kë hoi hënseei a Dafiti. Ma u di Dafiti bi sabi taa an bi o dë wan bunu soni u du hogi ku „di salufuwan u Jehovah”, mbei an bi disa Abisai faa kii di könu (1 Samuëli 26:8-11). Di soni aki ta lei u wan fanöudu soni: Hën da te u musu luku na ambë fosu woo hoi useei, nöö u musu go pakisei un mama wëti u Bëibel sa heepi u.

6. Andi u musu hoi a pakisei, hii fa u guwenti u hoi useei a dee famii fuu ku dee mati fuu?

⁶ U guwenti u hoi useei a wan sëmbë di u lobi. Di sëmbë aki sa dë wan mati fuu nasö wan famii fuu. Ma u di u da zöndu libisëmbë, mbei dee fii fuu sa ganjan u (Jelemia 17:9). Fëën mbei ee wan sëmbë di u lobi du wan soni di an bunu, hën a go disa di  tuutuu biibi, nöö u musu hoi a pakisei taa di möön fanöudu soni, hën da u musu hoi useei a Jehovah möön hii woto sëmbë.​—Lesi Mateosi 22:37.

7. Unfa wan sisa bi hoi hënseei a Gadu di soni bi ta taanga dëën?

⁷ Ee de puu wan famii fii a di kemeente, nöö i sa lei Jehovah taa i ta hoi iseei nëën. Wan daka di mama u wan sisa de kai Anne bi bëli ën taa a kë ko luku ën. Ma di mama u di sisa aki an bi dë wan Kotoigi möön. ^[1] (Luku di pisi a kaba u di woto.) Di mama u Anne taki taa a bi ta hati ën seei taa dee famii fëën an bi ta kë fan ku ën. Di soni aki bi mbei Anne tjali seei, hën a taa a bi o sikifi wan biifi manda da hën mama. Ma ufö a sikifi di biifi, hën a go pakisei fundu u wantu mama wëti u Bëibel (1 Kolenti 5:11; 2 Johanisi 9-11). A di biifi a konda da hën mama a wan suti fasi taa hënseei hën go disa dee famii fëën u di a du wan zöndu, nöö an bi tjali u di soni di a du. Anne piki hën mama söseei taa di wan kodo soni di sa mbei a ko dë waiwai baka, hën da te a o toona ko a Jehovah baka.​—Jakobosi 4:8.

8. Un fasi sa heepi u fuu hoi useei a Gadu?

⁸ Dee dinima u Gadu dee bi hoi deseei nëën a di ten u Dafiti, bi abi sakafasi, de bi abi sutifasi, söseei de bi abi degihati. Boo go luku unfa dee fasi aki sa heepi u fuu hoi useei a Jehovah.

9. Faandi mbei Abineli bi ta pooba u kii Dafiti?

⁹ Di womi mii u Saulosu de kai Jonatan ku Abineli di fesima u dee sodati u Isaëli, bi si di Dafiti bi tja di hedi u Goliati go da Könu Saulosu. Jonatan bi ko toon Dafiti mati, nöö a bi hoi hënseei nëën (1 Samuëli 17:57–18:3). Ma Abineli an bi hoi hënseei a Dafiti. Bakaten a bi heepi Saulosu di a bi kë kii Dafiti (1 Samuëli 26:1-5; Psalöm 54:3). Jonatan ku Abineli tuu, bi sabi taa Gadu bi kë u Dafiti toon di könu u Isaëli. Ma baka di Saulosu dëdë, Abineli an bi dë ku Dafiti a wan së. Ma a bi pooba u mbei di womi mii u Saulosu de kai Isibosëti toon könu. A kan taa bakaten Abineli seei bi kë toon könu, nöö kandë fëën mbei a bi go duumi ku wan u dee mujëë u Könu Saulosu (2 Samuëli 2:8-10;  3:6-11). Faandi mbei Jonatan bi hoi hënseei a Dafiti, ma Abineli an bi hoi hënseei a Dafiti? U di Jonatan bi hoi hënseei a Jehovah, nöö a bi abi sakafasi, ma Abineli an bi hoi hënseei a Jehovah, nöö an bi abi sakafasi.

10. Faandi mbei Abisalöm an bi hoi hënseei a Gadu?

¹⁰ U di di womi mii u Könu Dafiti de kai Abisalöm an bi abi sakafasi, mbei an bi hoi hënseei a Gadu. U di a bi kë toon könu, mbei a „buta sëmbë u mbei wan hasiwagi dëën, hën a tei wanlö hasi tu. Hën a mbei 50 sodati ta kule a di hasiwagi fëën fesi” (2 Samuëli 15:1). Söseei a ganjan sömëni u dee Isaëli sëmbë u de ko a di së fëën. Abisalöm pooba u kii hën tata Dafiti tu, hii fa a bi sabi taa Jehovah hën bi buta Dafiti kuma könu u Isaëli.​—2 Samuëli 15:13, 14; 17:1-4.

11. Andi u sa lei u di woto u Abineli, Abisalöm, ku Baluku?

¹¹ Te wan sëmbë di an abi sakafasi kë ko abi möön makiti, nöö a ta taanga da di sëmbë dë u hoi hënseei a Gadu. Wë u lobi Jehovah, nöö wa kë dë kuma dee hogihati womi de kai Abineli ku Abisalöm di bi ta pakisei deseei nöö. Ma u musu köni be wa ko giii u möni, söseei be wa kë suku wan wooko di ta mbei u ta fii kuma u hei möön wotowan. Di soni aki sa mbei taa u ku Jehovah an dë mati möön. A wan pisiten, di sikifi biifima u Jelemia de kai Baluku bi kë wan soni di an bi abi, nöö an bi ta dini Gadu waiwai möön. Hën Jehovah piki Baluku taa: „Luku, di soni di mi mbei, mi o booko ën baka, nöö di soni di mi paandi, mi o hön puu. Awa di soni dë mi o du ku hii di köndë. Ma hii juu i ta suku gaan soni da iseei. Na suku de möön” (Jelemia 45:4, 5). Baluku bi haika Jehovah, nöö useei musu ta haika Jehovah tu, u di abiti möön a o kii dee hogihati sëmbë puu a goonliba.

12. Konda faandi mbei wa sa hoi useei a Jehovah te u ta pakisei useei nöö.

¹² Wan baaa de kai Daniel di ta libi a di köndë Mëkisikou, bi musu luku na ambë a bi o hoi hënseei. A bi kë tööu ku wan mujëë di an bi ta dini Jehovah. Daniel taki taa: „Mi bi ta sikifi biifi manda dëën, hii fa mi bi dë wan kowoonu pionili.” Ma Daniel bi ko fusutan taa a bi ta pakisei hënseei nöö. An bi ta hoi hënseei a Jehovah, nöö a bi musu ko  abi sakafasi. Fëën mbei a bi go konda di soni aki da wan gaanwomi di abi öndöfeni. Daniel bi taki taa: „A bi heepi mi u mi ko fusutan taa ee mi kë hoi miseei a Gadu, nöö ma musu sikifi biifi manda da di mujëë möön. Mi bi ta këë ta begi sömëni pasi. Te u kaba fëën, ma bi ta manda biifi da di mujëë möön. An bi tei longi seei, hën mi bi ko möön lobi di peleikiwooko.” Nöunöu Daniel tööu ku wan mujëë di lobi Jehovah, nöö de ta du di keling-wooko.

13. Di Dafiti bi du zöndu, nöö unfa Naatan bi hoi hënseei a Gadu ku Dafiti tuu?

¹³ Te u ta hoi useei a Jehovah, nöö a sa heepi u fuu hoi useei a wotowan tu, nöö u sa ta heepi de a di möön bunu fasi. Di tjabukama Naatan bi ta hoi hënseei a Jehovah hii juu, söseei a bi ta hoi hënseei a Dafiti tu. Baka di Dafiti bi tei wan woto sëmbë mujëë, hën a mbei sëmbë kii di manu u di mujëë dë, hën Jehovah manda Naatan faa go fan ku Dafiti. Naatan bi piki Jehovah buka, u di a bi abi degihati. A wan köni fasi a bi go fan ku Dafiti, nöö a bi du ën a wan suti fasi tu. A bi kë heepi Dafiti faa fusutan taa a bi du gaan zöndu. Fëën mbei Naatan bi konda wan woto dëën u wan womi di bi abi hia gudu, nöö di womi dë bi fufuu di wan kodo sikapu di wan pooti womi bi abi. Di Dafiti jei di soni aki, hën hati fëën boonu seei ku di soni di di gudu womi du. Hën Naatan piki ën taa: „I da di womi dë!” Dafiti bi ko fusutan taa a bi du wan soni di an ta kai ku Jehovah.​—2 Samuëli 12:1-7, 13.

14. Unfa i sa lei taa i ta hoi iseei a Jehovah, söseei taa i ta libi bunu ku dee mati fii ku dee famii fii?

¹⁴ Iseei sa lei taa a Jehovah fosu i ta hoi iseei, nöö bakaten i sa lei tu taa i ta hoi iseei a wotowan, u di i ta libi bunu ku de. Kandë i ko sabi taa wan baaa nasö wan sisa du wan gaan zöndu. Nöö kandë ja o kë taki andi a du, möönmöön ee a dë wan mati fii nasö wan famii fii. Ma i sabi tu taa di hoi di i musu hoi iseei a Jehovah da di möön fanöudu soni. Fëën mbei i musu ta piki Jehovah buka, nöö i musu ta libi bunu ku di baaa nasö di sisa fii, kumafa Naatan bi libi bunu ku Dafiti. Piki ën taa a musu go suku heepi a dee gaanwomi u di kemeente, nöö an musu biabia u go fan ku de. Ee an du ën, nöö iseei musu go piki dee gaanwomi. Te i ta du sö, nöö i ta lei taa i ta hoi iseei a Jehovah. A di wan seei ten, i ta lei taa i ta libi bunu ku di baaa nasö di sisa fii, u di dee gaanwomi sa heepi ën faa ko dë gaan mati ku Jehovah baka. Dee gaanwomi o tjëën a wan saapi fasi ko buta a pasi baka.​—Lesi Leifitiki 5:1; Galasia 6:1.

15, 16. Faandi mbei Husai bi musu abi degihati faa sa hoi hënseei a Gadu?

¹⁵ Husai bi dë wan u dee gaan mati u Könu Dafiti. Di sëmbë bi kë mbei Abisalöm toon  könu, nöö Husai bi musu abi degihati u hoi hënseei a Dafiti ku Jehovah. A bi sabi taa Abisalöm bi ko ku dee sodati fëën a Jelusalen, söseei taa Dafiti bi fusi go (2 Samuëli 15:13; 16:15). Ma andi Husai bi du? A bi go disa Dafiti hën a go tei di së u Abisalöm ö? Wë nönö. Hii fa Dafiti bi gaandi kaa, ku hii fa sömëni sëmbë bi kë kii ën, tökuseei Husai an bi go disa Dafiti, u di Jehovah bi buta taa Dafiti hën bi o toon könu. Fëën mbei Husai bi go a di Oleifi Kuun faa go miti Dafiti.​—2 Samuëli 15:30, 32.

¹⁶ Dafiti bi hakisi Husai faa toona go a Jelusalen, nöö a bi musu du kuma a bi dë wan mati u Abisalöm. A sö wan fasi a bi o sa ganjan Abisalöm faa haikëën ka faa haika Akitofëli. Husai bi abi degihati, nöö a bi piki Dafiti buka, söseei a bi hoi hënseei a Jehovah, hii fa de bi sa kii ën. Abisalöm bi haika Husai, nöö an bi haika Akitofëli.​—2 Samuëli 15:31; 17:14.

17. Faandi mbei u musu abi degihati fuu sa hoi useei a Jehovah?

¹⁷ U musu abi degihati fuu sa hoi useei a Jehovah, söseei fuu sa ta piki hën buka, ka fuu ta du andi dee famii fuu kë fuu du nasö andi dee sëmbë dee u ku de ta wooko a di wan kamian kë. Söseei u musu ta piki Jehovah buka möön leki fa u ta piki lanti buka. Luku di woto u wan baaa de ta kai Taro, di ta libi a Japan. Di a bi dë piki mii, a bi ta du hii soni u mbei hën mama ku hën tata wai ku ën. A bi ta piki de buka hii juu. An bi ta du ën u di a bi musu du ën nöö, ma a bi ta du ën u di a bi lobi de. Ma di a bigi ta lei soni u Bëibel ku dee Jehovah Kotoigi, nöö hën mama ku hën tata bi kë faa disa. Di soni aki bi mbei a ta tjali seei, nöö a bi taanga dëën seei faa piki de taa an o disa dee komakandi dee a bi nango. Taro taa: „Hati u de bi ko boonu seei, nöö sömëni jaa longi de an bi kë u mi go luku de. Mi bi begi Jehovah faa da mi degihati u mi sa hoi dou. Nöunöu hati u de an ta boonu ku mi möön, nöö hiniwan juu mi sa nango ta luku de.”​—Lesi Nöngö 29:25.

18. Unfa di woto aki bi heepi i?

¹⁸ Boo hoi useei a Jehovah fuu sa ta dë waiwai, kuma Dafiti, Jonatan, Naatan ku Husai. Wa kë dë kuma Abineli ku Abisalöm di an bi ta hoi deseei a Jehovah. A dë sö tuu taa u da zöndu libisëmbë, nöö u ta mbei föutu. Ma boo lei Jehovah taa u ta si di hoi di u musu hoi useei nëën kuma di möön fanöudu soni a u libi.