1, 2. Andi dee apösutu bi sa ta pakisei baka di Jesosi hopo go a liba ala?

DEE apösutu u Jesosi bi taanpu a di Oleifi Kuun ta luku fa Jesosi di masa u de, di bi dë mati u de tu, bi ta hopo nango a liba ala, u tefa wan bundji tapëën (Tjabukama 1:9, 10). Söwan tu jaa longi Jesosi bi ta lei dee apösutu fëën soni, a bi ta da de degihati, söseei a bi ta tii de. Ma nöunöu an dë a goonliba aki möön. Andi de o du?

² Ufö Jesosi bi hopo go a liba ala, hën a bi piki dee bakama fëën taa: „A Jelusalen aki woon seti konda di buka, nöö woon ta kondëën te dou hii Judea köndë te kisi Samalia köndë, nöö woon toona ta kondëën be a paaja a hii dee köndëköndë u goonliba tuu ka sëmbë dë” (Tjabukama 1:8). Unfa de bi o sa du di wooko aki? Jesosi bi paamusi de taa di santa jeje u Gadu bi o heepi de (Tjabukama 1:5). Ma ambë bi o tii de, söseei ambë bi o seeka di peleikiwooko di musu du a hii së u goonliba? Dee apösutu bi sabi taa Jehovah bi tei womi sëmbë u tii dee Isaëli sëmbë fu awooten. Kandë fëën mbei de bi o ta hakisi  deseei ee Jehovah bi o tei wan njunjun fesima u tii de.

3. (a) Un gaan soni dee apösutu du baka di Jesosi go a Gadu Köndë? (b) Un hakisi woo luku a di woto aki?

³ Kölö sö baka di Jesosi go a Gadu Köndë, hën dee bakama fëën öndösuku di Wöutu u Gadu, hën de begi Gadu faa heepi de. Baka di dë, hën de tei Matiasi a Judasi Isikaliotu kamian kuma di u 12 apösutu (Tjabukama 1:15-26). Faandi mbei di tei di de bi tei Matiasi bi dë wan gaan soni da de ku Jehovah tuu? Dee apösutu bi ko fusutan taa de musu dë 12 apösutu. * (Luku di pisi a basu.) Di Jesosi bi tei dee apösutu, hën a lei de soni sö taa de bi sa du gaan wooko da dee sëmbë u Gadu. Un gaan wooko de bi musu du, nöö unfa Jehovah ku Jesosi bi seeka de u du di wooko dë? Un pei soni Jehovah seeka da u a di ten aki? Nöö unfa u sa ta „mëni dee fesima” fuu, möönmöön „di köni saafu di dë u futoou”?​—Hebelejën 13:7; Mateosi 24:45, NW.

4. Un faantiwöutu dee apösutu ku dee woto gaanwomi u Jelusalen bi abi?

⁴ A di Pensiti daka u di jaa 33, hën dee apösutu bigi ta tei fesi a dee kemeente. Di Bëibel ta taki taa „Petuisi hopo, hën ku dee otowan fëën tuu”, hën de bi lei dee gaan hia sëmbë di tuutuu lei di ta da sëmbë libi (Tjabukama 2:14, 15). Sömëni u dee sëmbë aki ko toon Keesitu sëmbë. Baka di dë, hën dee njunjun Keesitu sëmbë bi „nango ta lei soni u Masa Jesosi a dee Tjabukama nöömö” (Tjabukama 2:42). Dee apösutu bi abi di faantiwöutu u luku dee möni soni u di kemeente (Tjabukama 4:34, 35). De bi ta lei dee sëmbë u Gadu soni tu, söseei de bi ta begi da de. Dee apösutu bi ta taki taa: „U seei sa dë ku telu a di fuu wooko ta begi Masa Gadu ta konda di Buka u Masa Jesosi da sëmbë” (Tjabukama 6:4). Nöö de bi ta manda Keesitu sëmbë di bi sa’ u peleiki bunu seei u go peleiki a dee njunjun kamian (Tjabukama 8:14, 15). Bakaten dee gaanwomi dee bi dë salufuwan bi ta wooko makandi ku dee apösutu u tei fesi a di kemeente. De bi dë di tii kulupu, nöö de bi ta tii hii dee kemeente.​—Tjabukama 15:2.

5, 6. (a) Unfa di santa jeje u Gadu bi ta da di tii kulupu kaakiti? (Luku di peentje a bigi u di woto.) (b) Unfa dee ëngëli bi ta heepi di tii kulupu? (c) Unfa di Wöutu u Gadu bi ta tii di tii kulupu?

⁵ Dee Keesitu sëmbë u fesiten bi sabi taa Jehovah hën bi buta Jesosi u tii di tii kulupu. Faandi mbei de bi dë seiki u di soni aki? Di fosu soni, hën da di santa jeje bi ta da di tii kulupu kaakiti (Johanisi 16:13). Hii dee Keesitu sëmbë di bi dë salufuwan bi kisi di santa jeje u Gadu, möönmöön dee apösutu ku dee gaanwomi u Jelusalen bi ta kisi santa jeje u du di wooko u de kuma fesima. A  di jaa 49 di santa jeje bi ta tii di tii kulupu u sabi andi de musu du te a nama ku di maaka u dee Dju di de bi musu buta da dee womi sëmbë. Hën da de bi musu koti di fesi kakisa u di womi kamian u dee womi sëmbë puu. Dee sëmbë u di kemeente bi ta du andi de taki. Te u kaba fëën de bi „ta kisi kaakiti nango fesi seei a di biibi, nöö hiniwan daka möön hia sëmbë ta piki di buka ta ko ta nama ku de” (Tjabukama 16:4, 5). A di biifi di di tii kulupu bi manda da dee kemeente di nama ku di maaka u dee Dju di de bi musu buta da dee womi sëmbë, u ta si taa di jeje u Gadu bi ta tii di tii kulupu, söseei de bi lobi sëmbë, nöö de bi abi wan taanga biibi tu.​—Tjabukama 15:11, 25-29; Galasia 5:22, 23.

⁶ Di u tu soni, hën da dee ëngëli bi ta heepi di tii kulupu. Wan ëngëli bi piki Konelisi naasë a sa miti apösutu Petuisi. Baka di Petuisi peleiki da Konelisi ku dee famii fëën, hën de kisi di santa jeje, hii fa de an bi buta di maaka u dee Dju da de. Konelisi bi dë di fosu sëmbë di bi ko toon Keesitu sëmbë söndö u de buta di maaka u dee Dju dëën. Di dee apösutu ku dee woto baaa jei di soni aki, hën de du di soni di Gadu bi kë u de du, hën de tei dee Keesitu sëmbë di an bi koti di maaka u dee Dju ku wai a di kemeente (Tjabukama 11:13-18). Di soni aki ta lei u taa dee ëngëli bi ta heepi di tii kulupu u de bi sa tii di peleikiwooko (Tjabukama 5:19, 20). Di u dii soni, hën da di Wöutu u Gadu bi ta tii di tii kulupu. Dee womi aki bi ta wooko ku di Wöutu u Gadu te de bi musu du wan fanöudu soni di nama ku di biibi u Keesitu sëmbë, söseei de bi ta wooko ku ën u tii dee kemeente.​—Tjabukama 1:20-22; 15:15-20.

7. Faandi mbei u sa taki taa Jesosi hën bi ta tii dee fesiten Keesitu sëmbë?

⁷ Hii fa di tii kulupu hën bi ta tei fesi a di kemeente, tökuseei hiniwan u de bi sabi taa Jesosi Keesitu hën da di Fesima u de. Unfa u du sabi di soni aki? Wë apösutu Paulosu bi taki taa Keesitu hën tei ’so fuu buta fuu dë gaan tjabukama fëën’. A bi taki söseei taa Keesitu hën da „di hedima” nasö di Fesima u di kemeente (Efeise 4:11, 15). De an bi ta kai deseei bakama u wan apösutu, ma de bi ta ’kai de biibima u Masa Jesosi Keesitu’ (Tjabukama 11:26). Paulosu bi sabi taa a bi musu ta du dee soni di dee apösutu ku dee woto fesima bi taki, dee dë a di Wöutu u Gadu. Ma tökuseei Paulosu bi taki taa: „Ma nöö mi kë fuun sabi wan tu soni möön eti. Nöö mi taki e.  . . Masa Jesosi hën da di hedima u wan womi.” Di soni aki nama ku hiniwan u dee baaa di dë a di tii kulupu tu. Paulosu taki möön taa: „Masa Gadu hën da di hedima u Masa Jesosi Keesitu” (1 Kolenti 11:2, 3). A dë gbelingbelin u si taa Jehovah hën bi buta di Womi mii fëën Jesosi Keesitu u tii di kemeente.

8, 9. Un gaan faantiwöutu Baaa Russell bi abi?

⁸ Bigi a di jaa 1870, hën Charles Taze Russell ku so u dee mati fëën bi bigi ta mbei möiti u dini Gadu kumafa di Bëibel ta taki, nöö de bi ta heepi wotowan u du di wan seei soni tu. Sëmbë di bi ta fan woto töngö seei de bi ta heepi tu. Fëën mbei a di jaa 1884, hën de seti wan feleniki de bi ta kai Zion’s Watch Tower Tract Society, nöö de bi butëën a lanti buku, nöö Baaa Russell bi toon di pelesidënti fëën. * (Luku di pisi a basu.)  Di baaa aki bi ta lei soni a di Bëibel finifini, nöö an bi ta fëëë u piki sëmbë taa di lei di dee keiki ta lei sëmbë taa Gadu dë dii sëmbë a wan, söseei di lei de ta lei sëmbë taa wan sëmbë ta libi go dou a wan woto kamian te de dëdë, an dë a di Bëibel. A bi lei taa te Keesitu o toona ko baka, nöö wa o si ën ku wojo, söseei taa „di ten Masa Gadu bi buta da dee döösë sëmbë” o kaba a di jaa 1914 (Lukasi 21:24, NW). Baaa Russell bi ta wooko ku di ten fëën, hën kaakiti, ku hën möni u lei sëmbë soni u Bëibel. A dë gbelingbelin u si taa Jehovah ku Jesosi bi buta Baaa Russell u tei fesi a wan gaan apaiti ten.

⁹ Baaa Russell an bi kë u sëmbë buta pakisei nëën. A di jaa 1896 a bi sikifi taa hën ku dee woto baaa dee bi ta tei fesi an bi kë u sëmbë gafa de seepiseepi. De an bi kë u sëmbë da de wan apaiti në, söseei de an bi kë u na wan sëmbë tei di në u de ta kai di kulupu u de. A bi taki bakaten taa: „Na libisëmbë ta tii di wooko aki.”

10. (a) Na un ten Jesosi bi buta „di köni saafu di dë u futoou”? (b) Konda unfa u du ko sabi taa di Tii Kulupu bi tooka ku di Watch Tower Society.

¹⁰ Baka dii jaa di Baaa Russell dëdë, hën Jesosi buta „di köni saafu di dë u futoou” a di jaa 1919. Faandi mbei a bi buta de? Wë a bi buta de u de ta da dee bakama fëën „njanjan a di soifi ten” (Mateosi 24:45, NW). A dee jaa dë seei wantu u dee salufu baaa di dë a di hedi kantoo a Brooklyn, di dë a New York bi ta lei dee bakama u Jesosi soni u Gadu. Baka di jaa 1940, hën de bigi ta sikifi di wöutu „tii kulupu” a dee buku fuu. A di ten dë sëmbë bi ta mëni taa di në aki bi nama möön gaanfa ku dee fesima u di Watch Tower Bible and Tract Society. Ma a di jaa 1971 dee baaa bi taki gbelingbelin taa di Tii Kulupu tooka ku di Watch Tower Society, u di soni di nama ku lanti wëti nöö di Watch Tower Society bi ta seeka. Sensi di ten dë, woto salufu baaa bi sa ko dë sëmbë u di Tii Kulupu tu, aluwasi de an bi dë wan fesima u di Watch Tower Society. A dee jaa dee pasa aki, baaa u di „oto sikafu” di sa tja faantiwöutu ta wooko kuma fesima u di Watch Tower Society tu. Te u kaba fëën, di Tii Kulupu bi sa möön buta pakisei a di lei di de musu lei dee kemeente soni u Bëibel, ku dee lai di de musu ta da de (Johanisi 10:16; Tjabukama 6:4). Di Waktitoren u 15 u baimatu-liba u di jaa 2013 bi taki taa „di köni saafu di dë u futoou” da wan piki kulupu salufu baaa, di u ta kai di Tii Kulupu.

11. Unfa di Tii Kulupu ta taki andi de o du?

¹¹ Hiniwan wiki di Tii Kulupu ta ko makandi u taki u dee fanöudu soni di de musu du. Di ko di de ta ko makandi a sö wan fasi ta heepi de u de ta fan hii juu ku deseei, söseei u de sa ta libi makandi kuma wan famii (Nöngö 20:18). Na wan u dee baaa u di Tii Kulupu hei möön di wotowan. Fëën mbei hiniwan jaa wan woto baaa u di Tii Kulupu hën ta dë fesima u dee komakandi aki (1 Petuisi 5:1). Sö nöö a dë tu a hiniwan u dee sikisi  komite u di Tii Kulupu. Na wan u dee baaa u di Tii Kulupu ta si hënseei kuma hedima u dee wotowan fëën. Hiniwan u de da futuboi tu, nöö deseei ta kisi lei u di saafu di dë u futoou, nöö de ta du andi a ta taki.

12. Un hakisi woo luku nöunöu?

¹² Gadu an ta fan langalanga kumutu a liba ala ku dee baaa u di Tii Kulupu, nöö de da zöndu libisëmbë tu. De sa mbei föutu te de ta lei u soni u di Bëibel, nasö a di fasi fa de ta tii di ölganisaasi. Wan pisi dë a bladsëidë 55 u di buku Ondrosuku Bijbel moro fini-Gi Yehovah Kotoigi, di u ta kai „Wi kon frustan Bijbel moro bun”. Di pisi aki ta lei u dee soni dee tooka a di fasi fa u bi fusutan dee lei u Bëibel sensi di jaa 1870. Jesosi an bi piki u taa di saafu di dë u futoou an bi o ta mbei föutu te de bi o ta lei u soni u Gadu. Wë unfa woo piki di soni di Jesosi hakisi aki? A bi hakisi taa: „Ambë da di köni saafu di dë u futoou tuutuu?” (Mateosi 24:45)  Andi ta lei u taa di Tii Kulupu da di saafu di dë u futoou? Wë boo go luku dee dii soni dee bi heepi di tii kulupu a di ten u dee apösutu.

13. Unfa di santa jeje bi heepi di Tii Kulupu?

¹³ Di santa jeje ta heepi di Tii Kulupu. Di santa jeje ta heepi di Tii Kulupu u fusutan dee tuutuu lei u Bëibel dee wa bi kaba fusutan jeti. Pakisei di pisi „Wi kon frustan Bijbel moro bun” di u bi taki fëën djunsu dë. Na wan libisëmbë bi o sa fusutan, nasö puu „dee tjubitjubi soni u Gadu” hën wanwan! (Lesi 1 Kolenti 2:10.) Di Tii Kulupu ta si soni kumafa Paulosu bi ta si ën di a sikifi taa: „Nöö dee soni di Akaa [jeje, NW] u Gadu ta lei u aki, nöö dee soni dë seei u ta tei ta lei sëmbë. Nöö wa ta lei sëmbë a di fa libisëmbë ta lei sëmbë ku de köni e, ma kumafa di Akaa [jeje, NW] ta manda u fuu kondëën” (1 Kolenti 2:13). Unfa a du ko taa u bi ko fusutan sömëni lei u Bëibel sensi di jaa 1919, hii fa dee höndöhöndö jaa a fesi wa bi ta kisi di soifi lei? Wë u di Gadu bi ta heepi u ku di santa jeje fëën!

14. Te u luku di soni di sikifi na Akoalimbo 14:6, 7, nöö unfa dee ëngëli ta heepi di Tii Kulupu ku dee sëmbë u Gadu a di ten aki?

¹⁴ Dee ëngëli ta heepi di Tii Kulupu. Di Tii Kulupu abi di gaan faantiwöutu u tii möön leki aiti milion peleikima u du di peleikiwooko a hii së u goonliba. Unfa a du ko taa di wooko aki nango a fesi sö? Wan u dee soni di mbei a nango a fesi, hën da u di dee ëngëli ta heepi u. (Lesi Akoalimbo 14:6, 7.) Sömëni pasi dee ëngëli bi tja dee peleikima go dou a wan sëmbë di bi ta begi u Gadu heepi ën! * (Luku di pisi a basu.) Di peleikiwooko nango a fesi seei, te dou a dee kamian ka sëmbë an kë fuu peleiki seepiseepi. Wa bi o sa ta du di soni aki ee dee ëngëli an bi ta heepi u.

15. Konda unfa di Tii Kulupu tooka ku dee keiki fesima.

¹⁵ Di Wöutu u Gadu ta tii di Tii Kulupu. (Lesi Johanisi 17:17.) Pakisei andi bi pasa a di jaa 1973. Wan hakisi bi dë a di Ingisitöngö Hei Wakitimawosu u 1 u höndima-liba. Di hakisi aki da: „Sëmbë di an disa u sumuku tabaku sa tei dopu ö?” Wë nönö. U di di piki u di hakisi aki bi nama ku wan mama wëti u Bëibel! Di Hei Wakitimawosu aki bi taki u peipei tëkisi, nöö a bi taki faandi mbei de musu puu wan sëmbë a di kemeente, u di an kë disa u sumuku (1 Kolenti 5:7; 2 Kolenti 7:1). A bi taki tu taa di wëti aki an kumutu a libisëmbë ma a kumutu „a Gadu di ta fan ku u ku di Wöutu fëën”. Na wan keiki ölganisaasi bi dë kabakaba u buta futoou a di Wöutu u Gadu, hii fa a bi o taanga da so u dee sëmbë u di keiki u de. Wan buku di ta taki soni u dee peipei keiki di dë na Amëëkanköndë, taki taa: „Hii juu dee keiki fesima ta tooka dee soni de ta lei sëmbë u de kai ku sëmbë, nöö a sö wan fasi sëmbë ta lobi de nöö de ta ko a di keiki u de.” Di Tii Kulupu an ta du wan soni u di sömëni sëmbë lobi ën. Ma di Wöutu u Gadu hën ta tii hiniwan u dee baaa, nöö di soni aki ta lei taa Jehovah hën da di sëmbë di ta tii dee sëmbë fëën tuutuu a di ten aki.

16. Andi da wan u dee fasi fa u ta mëni di Tii Kulupu?

¹⁶ Lesi Hebelejën 13:7. Di Bëibel taki taa „un musu ta mëni dee fesima fuunu e”. Wan fasi fa u sa du di soni aki, hën da te u ta begi  da di Tii Kulupu (Efeise 6:18). De abi gaan faantiwöutu. De musu lei u soni u Bëibel, de musu tii di peleikiwooko di musu du a hii di goonliba, söseei de musu luku dee möni dee sëmbë ta da di ölganisaasi. Fëën mbei hii juu u musu ta begi da de!

17, 18. (a) Na un fasi u sa lei taa u ta du dee soni di di Tii Kulupu ta piki u? (b) Unfa di peleiki di u ta peleiki ta heepi Jesosi ku di Tii Kulupu tuu?

¹⁷ Wan woto fasi fa u sa ta mëni di Tii Kulupu, hën da te u ta du dee soni di de ta piki u. Di Tii Kulupu ta piki u soni a dee buku fuu, a dee komakandi, a dee keling-komakandi ku dee könklësi. De ta buta dee keling-gaanwomi, nöö dee keling-gaanwomi ta toona buta gaanwomi. Te dee keling-gaanwomi ku dee gaanwomi ta du finifini andi di Tii Kulupu ta piki de, nöö de ta lei taa de ta mëni de. Nöö hii u tuu ta lei taa u ta lesipeki Jesosi di Fesima fuu, te u ta haika dee womi dee a buta u tei fesi a di ten aki.​—Hebelejën 13:17.

¹⁸ Wan woto fasi möön fa u sa ta mëni di Tii Kulupu, hën da te u ta mbei hii möiti u du di peleikiwooko. Hebelejën 13:7 ta da Keesitu sëmbë degihati u djeesi dee sëmbë dee ta tei fesi a di fasi fa de ta biibi. Di Tii Kulupu ta lei taa de abi wan taanga biibi u di de ta peleiki fajafaja, söseei u di de ta da wotowan taanga u paaja di bunu buka tu. U ta heepi dee baaa aki u du di gaan wooko aki tu ö? Ee u ta heepi de, nöö woo wai seei te woo jei Jesosi taki taa: „Hii dee bunu dee i si un bi ta du dee sëmbë u mi tee dou ku dee kaba lagiwan tuu ala, nöö mi seei wë un bi ta du dee bunu dë e.”​—Mateosi 25:34-40.

19. Faandi mbei i dë kabakaba u waka a Jesosi di Fesima fuu baka?

¹⁹ Jesosi an disa dee bakama fëën di a toona go a Gadu Köndë (Mateosi 28:20). A bi sabi taa di santa jeje, dee ëngëli, ku di Wöutu u Gadu bi heepi ën di a bi dë fesima a goonliba aki. Di wan seei heepi nöö di saafu di dë u futoou ta feni a di ten aki. „Nöö ka di Sikapu Mii ta waka nango”, nöö di Tii Kulupu ta „waka nëën baka nango tu” (Akoalimbo 14:4). Fëën mbei te u ta du andi di Tii Kulupu ta piki u, hën da u ta waka a Jesosi di Fesima fuu baka. Abiti möön a o mbei u feni di libi u teego (Akoalimbo 7:14-17). Na wan libisëmbë sa mbei u feni di libi aki!