SËMBË ta kë dë waiwai. Ma u ta libi a dee lasiti daka u di goonliba aki, nöö fuka ta miti hii sëmbë, u di u ta libi a wan „tumisi hogi ten” (2 Timoteo 3:1). So sëmbë an ta dë waiwai möön, u di wotowan an ta libi bunu ku de, u di de ta suwaki, u di de ta lasi wooko, nasö u di sëmbë u de ta dëdë. Ma wotowan an ta dë waiwai möön, u di wan soni pasa di ta mbei de ta kusumi, nasö di ta mbei de ta tjali. Dee dinima u Jehovah seei sa fii bookosaka, nöö di soni dë sa mbei pikipiki de an ko ta dë waiwai möön. Ee di soni aki ta miti i tu, nöö andi i sa du fii sa ko dë waiwai baka?

Wë di fosu soni, hën da u musu ko fusutan andi da tuutuu piizii, söseei u musu ko sabi andi wotowan bi du u de ta dë waiwai, hii fa fuka bi ta miti de. Baka di dë, woo luku unfa u sa ta dë waiwai, söseei woo luku andi u sa du fuu ko ta möön dë waiwai.

Wan sëmbë sa wai, ma di soni dë an kë taki taa sö wan sëmbë ta dë waiwai. Pakisei di soni aki. Te wan sëmbë dööngö, nöö kandë a o ta lafu seei. Ma te wojo fëën ko limbo, nöö an o ta lafu sö möön, nöö kandë a o toona ko si taa a abi sömëni fuka. Di wai di a bi ta wai dë, bi dë u wan pisiten nöö. Hën da an bi dë waiwai.​—Nöngö 14:13.

Boiti di dë, piizii da wan fii di ta kumutu a u hati, te wan sëmbë da u wan soni, nasö te u dë ta mëni fa woo feni wan bunu. U ta dë waiwai, aluwasi soni nango bunu, nasö aluwasi soni an nango bunu (1 Tesalonika 1:6). Hën da wan soni sa ta toobi i, ma tökuseei i sa ta dë waiwai. De bi fon dee tjabukama, u di de bi ta peleiki, ta konda soni u Jesosi da sëmbë. Ma „dee Tjabukama kumutu a di kuutu seei ku wai, fu di Masa Gadu bi si taa de bumbuu tjika u de tja sen fu Masa Jesosi në hedi” (Tjabukama 5:40, 41). Dee tjabukama aki an bi ta wai u di de bi fon de, ma de bi ta wai u di de bi hoi deseei a Gadu.

De an ta pai u ku di fasi aki, söseei an ta ko fu hënseei. Faandi mbei u taki sö? Wë u di tuutuu piizii da wan fasi di di santa jeje u Gadu ta da sëmbë. Di jeje u Gadu ta heepi u fuu ko abi wan „njunjun libi”, nasö njunjun fasi. Nöö wan u dee njunjun fasi aki da piizii (Efeise 4:24; Galasia 5:22). Te u ko abi di fasi aki, nöö a o heepi u fuu sa libi ku dee bookohedi fuu.

Jehovah bi kë taa bunu soni hën bi musu ta pasa a goonliba aki, ma na dee hogi soni dee u ta si a di ten aki. Ma aluwasi fa sëmbë ta du hogihati soni seei, tökuseei di soni dë an ta mbei Jehovah an ta dë waiwai möön. Di Bëibel ta taki taa: „Ka a ta dë, naandë kaakiti ku piizii dë” (1 Kloniki 16:27). Boiti di dë, dee bunu soni di dee dinima u Jehovah ta du a di ten aki, ta mbei a ta dë waiwai.​—Nöngö 27:11.

Wë u ta djeesi Jehovah, te u ta dë waiwai go dou, aluwasi soni an waka kumafa u bi mëni. Ka fuu ta dë ta booko u hedi, nöö u sa ta buta pakisei a dee bunu soni dee u abi nöunöu kaa, söseei  u sa ta wakiti ku pasensi u te u feni dee möön bunu soni a di ten di ta ko. *​—Luku di pisi a basu.

Sömëni woto dë a Bëibel di ta taki u sëmbë di bi ta dë waiwai go dou, hii fa de bi abi sömëni bookohedi. Abahamu bi ta dë waiwai jeti, hii fa sëmbë bi kë kii ën, söseei hii fa sëmbë bi ta suku toobi ta tja ko dëën (Kenesesi 12:10-20; 14:8-16; 16:4, 5; 20:1-18; 21:8, 9). Unfa a du waka taa Abahamu bi sa ta dë waiwai go dou? Wë u di a bi ta pakisei di ten ka a o libi a di njunjun goonliba ka di Mësiasi o tii (Kenesesi 22:15-18; Hebelejën 11:10). Jesosi bi taki taa: „Nöö Abahamu, di gaan sëmbë fuunu, bi wai tumusi e, di a sabi taa a o si di daka di mi o ko a goonliba aki” (Johanisi 8:56). Wë u ta djeesi Abahamu te u ta pakisei fa woo ta dë waiwai a di ten di ta ko.​—Loomë 8:21.

Paulosu ku Silasi seei bi abi wan taanga biibi, söseei de bi ta dë waiwai go dou, hii fa sömëni fuka bi ta miti de. Baka di de bi fon de buta a dunguwosu, hën de bi „ta begi Gaangadu ta kanda dëën ta gafëën” (Tjabukama 16:23-25). Paulosu ku Silasi bi hoi dou, u di de bi ta pakisei dee soni dee Gadu paamusi libisëmbë taa a o du da de a di ten di ta ko. Söseei di sabi di de bi sabi taa de bi ta tja sitaafu u di de dë bakama u Keesitu, bi mbei de bi ta dë waiwai. Wë u ta djeesi Paulosu ku Silasi te u ta mëni dee bunu dee u ta feni te u ta hoi useei a Gadu.​—Filipi 1:12-14.

A di ten aki, sömëni baaa ku sisa ta dë waiwai, hii fa fuka ta miti de. A di jaa 2013, di gaan ventu di de kai Typhoon Haiyan bi ko booko möön leki 1000 wosu u dee Kotoigi a di köndë Filipijnen. Di wosu u wan baaa de kai George, di bi ta libi a di foto de kai Tacloban, bi booko kaba a sösö. A bi taki taa: „Hii fa di köndë bi booko, tökuseei dee baaa ku dee sisa bi dë waiwai jeti. Ma sa konda unfa u bi ta fii tjika.” Ee u ta pakisei dee soni dee Jehovah bi du da u, söseei ee u ta tei dee soni dee a du da u u bigi, nöö woo sa ta dë waiwai go dou, aluwasi fuka ta miti u. Un woto soni Jehovah ta da u, di ta mbei u ta dë waiwai?

Di soni di ta möön mbei u ta dë waiwai, hën da di dë di u ku Jehovah dë mati. U sabi di Könu u hii di mundu. Hën da u Tata, hën da u Gadu, söseei hën da u mati!​—Psalöm 71:17, 18.

U dë ku tangi a hati tu taa Jehovah da u di libi, söseei taa a mbei u a sö wan fasi taa u sa ta dë waiwai (Peleikima 3:12, 13). U di Jehovah hai u ko nëën, mbei u sa ko sabi unfa a kë fuu libi (Kolosën 1:9, 10). Ma gaansë sëmbë an ta fusutan faandi mbei de dë a libi. Paulosu bi taki di soni aki, di a bi taki taa: „Di soni na wan sëmbë wojo bi si, di soni na wan sëmbë jesi bi jei, ku di soni di na wan sëmbë bi mëni nëën hati wan daka taa a sa feni ën möönsö, nöö hën wë Gadu bi seeka buta a wan së kaa faa da dee sëmbë dee lobi ën. Nöö sö di Buku taki, nöö sö a dë tuu. Ma uu ko sabi dee soni, biga di Akaa [jeje] u Masa Gadu di a manda ko da u aki, hën ta lei u de” (1 Kolenti 2:9, 10). Te u ta ko fusutan andi Jehovah kë, nöö a ta mbei u ta dë waiwai.

Jehovah du möön soni da u. A seti soni faa sa da u paadon u dee zöndu fuu (1 Johanisi 2:12). A mbei u ko abi di biibi taa woo libi a di njunjun goonliba fëën, di o ko abiti möön (Loomë 12:12). Nöunöu kaa Jehovah ta da u sömëni mati fuu dini ën makandi ku de (Psalöm 133:1). A ta tjubi u da Saatan ku dee taku jeje (Psalöm 91:11). Ee u ta pakisei dee soni dee Jehovah du da u aki, nöö de o heepi u fuu ta möön dë waiwai.​—Filipi 4:4.

Wan Keesitu sëmbë di ta dë waiwai kaa, sa ko ta möön dë waiwai ö? Jesosi bi taki taa: „Nöö di soni mbei mi ta fan dee soni aki ku unu, fu di mi kë u di wai mi abi a mi hati aki musu dë a unu hati tu. Nöö mi kë u di wai dë musu dë ku telu fu nöömö” (Johanisi 15:11). Di soni aki ta lei taa u sa ko ta möön dë waiwai. U sa tei ën maaka ku faja. Ee u kë u wan faja kisi möön gaanfa, nöö  u musu lai möön udu dëën. Hoi a pakisei taa di santa jeje u Gadu hën ta heepi u fuu ko ta dë waiwai. Fëën mbei ee u kë ta möön dë waiwai, nöö u musu ta hakisi Gadu faa da u di santa jeje fëën. Hiniwan ten u musu ta pakisei fundu u dee soni dee u ta lei a di Bëibel, di buku di di santa jeje u Gadu bi mbei sëmbë sikifi.​—Psalöm 1:1, 2; Lukasi 11:13.

Wan woto soni di o heepi u fuu ko ta möön dë waiwai, hën da te u ta du soni di ta mbei Jehovah ta dë waiwai (Psalöm 35:27; 112:1). Faandi mbei u taki sö? Di Bëibel ta piki u taa Gadu mbei u fuu ’lesipeki ën, nöö u hoi dee wëti fëën, u di di soni dë hii libisëmbë musu du’ (Peleikima 12:13). Jehovah bi mbei u fuu ta du di kë fëën. Fëën mbei te u ta dini ën, nöö woo abi wan piizii libi. *​—Luku di pisi a basu.

Te u ta mbei möiti fuu ko ta dë möön waiwai, nöö woo feni sömëni wini. Jehovah o ta möön wai ku u te u ta dini ën waiwai, aluwasi fuka ta miti u (Detolonomi 16:15; 1 Tesalonika 5:16-18). Wë u di u abi di tuutuu piizii, mbei wa o pakisei taa te u abi hia gudu, nëën ufö u sa abi wan bunu libi. Ma woo ta pooba fuu ta möön du soni da di Könuköndë u Gadu (Mateosi 13:44). Nöö te u ko si taa di soni dë ta mbei u feni gaan bunu, nöö woo ta möön dë waiwai, woo ta fii möön bunu a u dendu, söseei woo mbei wotowan ta dë waiwai tu.​—Tjabukama 20:35; Filipi 1:3-5.

Söseei möön u ta dë waiwai, möön woo ta dë gösöntu. Di Bëibel ta taki taa: „Te wan sëmbë ta piizii nëën hati, nöö a dë kuma wan deesi dëën” (Nöngö 17:22). Wan öndösukuma di bi lei soni u gösöntu u sëmbë a di Universiteit u Nebraska di dë na Amëëkanköndë, bi taki wan soni di ta kai ku di Bëibel. A bi taki taa: „Ee i ta dë waiwai, söseei ee i ta dë tifeedi ku di libi di i abi nöunöu, nöö an dë u taki taa joo dë gösöntu bakaten.”

Fëën mbei aluwasi u ta libi a wan goonliba di ta mbei u ta abi bookohedi, tökuseei u sa ta dë waiwai, te u abi di santa jeje u Gadu, te u ta begi, te u ta lei soni a di Wöutu u Gadu, söseei te u ta pakisei fundu fëën. Boiti di dë, woo ta möön piizii te u ta pakisei dee sömëni bunu soni dee Jehovah ta da u nöunöu kaa, te u ta djeesi wotowan a di biibi di de abi, söseei te u ta mbei möiti fuu ta du andi Gadu kë. Te u du sö, nöö woo si di soni di sikifi a Psalöm 64:10, di ta taki taa: „Dee bunuhati sëmbë o wai ku dee soni dee Jehovah du da de, nöö de o go suku heepi nëën.”