1. Andi wan sisa musu hakisi hënseei te a ta pakisei luku ee a o tööu?

HII Keesitu sëmbë musu saka deseei a Jesosi Keesitu basu. Ma te wan mujëë sëmbë tööu, nöö a musu saka hënseei nëën manu basu, hii fa hën manu dë zöndu libisëmbë. Di soni aki sa dë wan taanga soni u du. Fëën mbei te wan sisa o pakisei luku ee a tööu ku wan baaa, nöö a musu hakisi hënseei dee soni aki: ’Andi ta lei mi taa di baaa aki o dë wan bunu hedima u wosudendu? A ta si soni di nama ku di dini u Jehovah kuma di möön fanöudu soni nëën libi ö? Wë ee soni an dë sö, nöö andi ta mbei mi dë seiki taa a o heepi mi u mi ku Jehovah dë mati go dou, baka te u tööu?’ Boiti di dë, wan sisa musu hakisi hënseei dee soni aki tu: ’Mi abi fasi di sa mbei soni waka bunu a di tööu libi fuu ö? Mi abi pasensi ö, söseei mi lo’ u da sëmbë soni ö? Mi ku Jehovah dë gaan mati ö?’ (Peleik. 4:9, 12) Ee wan mujëë du soni ku köni ufö a tööu, nöö soni sa waka bunu a di tööu libi fëën, söseei a o ta dë waiwai.

2. Andi woo luku a di woto aki?

² Milionmilion sisa fuu ta saka deseei a de manu basu a di ten aki, nöö de fiti gafa. U ta wai seei taa u sa dini Jehovah makandi ku dee sisa aki! A di woto aki woo piki dee dii hakisi aki: (1) Andi da wantu bookohedi di mujëë di tööu ta abi? (2) Faandi mbei wan mujëë di tööu ta saka hënseei nëën manu basu? (3) Andi womi sëmbë ku mujëë sëmbë di tööu, sa lei a Jesosi, Abigaëli, ku Malia, te a nama ku di saka di de musu ta saka deseei a wotowan basu?

3. Faandi mbei dee sëmbë dee tööu ta abi bookohedi a di tööu libi u de?

³ Di tööu libi da wan bumbuu soni di Gadu seti da u, ma dee sëmbë dee ta tööu da zöndu libisëmbë (1 Joh. 1:8). Fëën mbei di Wöutu u Gadu ta piki sëmbë di tööu taa „de o abi sömëni fuka u de tjai” (1 Kol. 7:28). Buta pakisei a wantu bookohedi di mujëë di tööu ta abi.

4. Faandi mbei wan mujëë di tööu sa ta si di saka di a musu ta saka hënseei nëën manu basu kuma wan soni di ta lei taa a lagi möön hën manu?

⁴ So juu di fasi fa de kiija wan mujëë sëmbë, sa mbei a ta si di saka di a musu saka hënseei nëën manu basu kuma wan soni di ta lei taa a lagi möön di womi. Wan sisa de kai Marisol, di ta libi na Amëëkanköndë bi taki taa: „A di kamian ka de kiija mi, de bi ta piki mujëë sëmbë hii juu taa an dë fanöudu u mujëë sëmbë musu ta saka deseei a womi basu. Mi sabi taa Jehovah da di womi di faantiwöutu faa ta tei fesi a di wosudendu, ma tökuseei a ta taanga da mi u mi saka miseei a mi manu basu.”

5. Andi da wan föutu fasi fa so womi sëmbë sa ta si mujëë sëmbë?

⁵ Ma wan mujëë sa tööu ku wan womi di ta si mujëë sëmbë kuma de lagi möön womi. Wan sisa de kai Ivon di ta libi a Zuid-Amerika bi taki taa: „A di kamian ka de kiija mi, womi sëmbë ta njan ufö mujëë sëmbë. Dee mujëë mii musu ta boi soni ta seeka kamian, nöö de ku de mama musu ta du soni da dee womi mii. Boiti di dë, sëmbë ta piki dee womi mii taa de da könu u di wosu.” Wan sisa de kai Yingling, di ta libi a Asia, bi taki taa: „A di töngö di mi ta fan, sëmbë abi wan taki ta taki taa mujëë sëmbë aan fu köni, wooko nöö de musu ta du a wosu nöö a kaba. Ma de an musu ta piki de manu unfa de ta pakisei u wan soni.” Wan womi di ta si soni a di lö fasi aki, di an ta kai ku Bëibel, ta mbei soni taanga da di mujëë fëën. Söseei an ta djeesi Jesosi, nöö an ta du soni a wan fasi di ta kai ku Jehovah.​—Ef. 5:28, 29; 1 Pet. 3:7.

6. Andi dee mujëë dee tööu musu ta du u de ku Jehovah sa ko dë möön gaan mati?

⁶ A di woto di pasa, u bi si taa Jehovah kë u wan womi di tööu, musu ta sölugu dee sëmbë fëën wosudendu, ta du soni u de sa ta dë waiwai. Söseei a musu ta heepi dee sëmbë fëën u de ku Gadu de mati (1 Tim. 5:8). Ma tökuseei dee sisa dee tööu, musu ta tei ten hiniwan daka u de ta lesi di Wöutu u Gadu, söseei u de ta pakisei fundu fëën, nöö de musu ta begi Jehovah ku hii de hati tu. Di soni aki an dë wan kösökösö soni u du. Dee mujëë dee tööu taa abi sömëni soni u du, nöö fëën mbei a sa ta taanga da de u de feni ten ku kaakiti u du hii dee soni aki. Ma tökuseei a dë fanöudu u de ta du ën. Faandi mbei u taki sö? Wë u di Jehovah kë taa hiniwan fuu ku ën musu dë mati, nöö u musu ta mbei möiti fuu ku ën sa dë mati go dou.​—Tjab. 17:27.

7. Andi sa heepi wan mujëë fu an ta taanga dëën sö möön faa ta saka hënseei nëën manu basu?

⁷ Wë u ta fusutan taa wan mujëë musu ta mbei taanga möiti faa ta saka hënseei nëën manu basu, u di hën manu da wan zöndu libisëmbë. Ma ee a ta fusutan faandi mbei Jehovah ta piki ën taa a musu ta saka hënseei nëën manu basu, nöö an o ta taanga dëën sö faa du ën.

8. Faandi mbei wan sisa di tööu ta saka hënseei nëën manu basu kumafa Efeise 5:22-24, ta taki?

⁸ Wan sisa di tööu ta saka hënseei nëën manu basu, u di Jehovah ta hakisi ën faa du ën. (Lesi Efeise 5:22-24.) A ta futoou di  Tata fëën a liba ala, u di a sabi taa a lobi ën, söseei taa an o hakisi ën faa du wan soni ee di soni dë an o tja bunu ko dëën.​—Deto. 6:24; 1 Joh. 5:3.

9. Andi ta pasa te wan sisa ta lesipeki hën manu, ta saka hënseei nëën basu?

⁹ Dee sëmbë u di goonliba aki an ta da mujëë sëmbë taanga u de ta hoi dee wëti u Jehovah. De ta mbei de ta si di saka di mujëë sëmbë musu ta saka deseei a de manu basu, kuma wan soni di ta lei taa de lagi. Wë dee sëmbë dee ta pakisei a di lö fasi aki an sabi di lobihati Gadu fuu. Nöiti Jehovah bi o da dee mujëë mii fëën wan wëti di bi o mbei de fii kuma de an dë wan hojo soni. Wan sisa di ta mbei taanga möiti u piki Jehovah buka, u di a ta saka hënseei nëën manu basu, ta mbei taa bööböö libi sa dë a di wosudendu fëën (Ps. 119:165). Hën manu ta feni wini fëën, dee mii ta feni wini fëën, nöö hënseei ta feni wini fëën tu.

10. Andi u sa lei a di soni di sisa Carol bi taki?

¹⁰ Wan mujëë di ta saka hënseei nëën manu basu, hii fa hën manu dë zöndu libisëmbë, ta lei taa a lobi Jehovah, söseei taa a ta lesipeki ën, u di Jehovah hën seti soni a di lö fasi dë. Wan sisa de kai Carol, di ta libi a Zuid-Amerika, bi taki taa: „Mi sabi taa mi manu o ta mbei föutu, ma di fasi fa mi o ta du soni te a mbei föutu, o lei fa mi ku Jehovah dë mati tjika. Wë u di mi kë du soni di ta kai ku di Tata u mi a liba ala, mbei mi ta mbei möiti u mi ta saka miseei a mi manu basu.”

11. Andi ta heepi wan sisa de kai Aneese faa sa ta da wotowan paadon, nöö andi u sa lei a di soni di a bi taki?

¹¹ A sa ta taanga da wan mujëë di tööu faa ta lesipeki hën manu, söseei faa ta saka hënseei nëën basu, ee a ta fii kuma hën manu an ta booko hën hedi ku ën. Luku unfa wan sisa de kai Aneese ta du soni, te a ta fii kuma hën manu an ta booko hën hedi ku ën. A bi taki taa: „Mi ta mbei möiti u hati mi an boonu. Mi sabi taa hii u tuu ta mbei föutu, ma mi kë mbei möiti u mi ta da sëmbë paadon ku hii mi hati, kumafa Jehovah ta du ën. Te mi ta da sëmbë paadon, nöö mi ta dë bööböö” (Ps. 86:5). Te wan mujëë di tööu ta da sëmbë paadon, nöö an ta taanga dëën sö möön faa ta saka hënseei nëën manu basu.

12. Un woto u sa feni a Bëibel?

¹² So sëmbë ta si kuma te wan sëmbë abi sakafasi, hën da a dë wan sösö sëmbë. Ma na sö di soni aki dë tuutuu. Di Bëibel ta taki soni u sömëni sëmbë di bi ta saka deseei a wotowan basu, ma di bi abi degihati tu. Woo luku andi u sa lei a Jesosi, Abigaëli, ku Malia.

13. Faandi mbei Jesosi ta saka hënseei a Jehovah basu?

¹³ Jesosi ta saka hënseei a Jehovah basu, ma an ta du di soni aki u di an abi köni u du soni. Di fasi fa Jesosi bi ta lei sëmbë soni, ta lei taa a köni tuutuu (Joh. 7:45, 46). Jehovah bi sabi taa Jesosi bi sa’ u du soni. Fëën mbei a bi mbei a wooko makandi ku ën u mbei hii soni a liba ala ku goonliba aki tuu (Nöng. 8:30; Heb. 1:2-4). Sensi di Jehovah weki Jesosi ko a libi baka, hën a dëën „hii makiti a liba ala ku goon aki tuu” (Mat. 28:18). Hii fa Jesosi sa’ u du soni, tökuseei a ta suku heepi nëën Tata te a o du wan soni. Faandi mbei a ta du di soni aki? Wë u di a lobi hën Tata.​—Joh. 14:31.

14. Andi dee womi dee tööu sa lei (a) a di fasi fa Jehovah ta si mujëë sëmbë? (b) a di soni di sikifi a Nöngö kapitë 31?

¹⁴ Andi dee womi dee tööu sa lei. Jehovah an ta piki mujëë sëmbë u de ta saka deseei a de manu basu, u di womi hei möön mujëë sëmbë. Jehovah bi lei gbelingbelin taa di soni aki an dë sö, u di a bi tei womi ku mujëë tuu u de go tii ku Jesosi a liba ala (Gal. 3:26-29). Jehovah bi lei taa a ta futoou di Womi Mii fëën, u di a bi dëën taki a soni. Wë sö nöö wan womi sëmbë di ta du soni ku köni, o ta da hën mujëë taki a so soni tu. Bëibel ta taki u wantu soni di wan mujëë sa du. A sa ta luku andi ku andi musu ta du a di wosudendu, nasö a sa ta bai soni ta sei. (Lesi Nöngö 31:15, 16, 18.) An dë wan saafu di an sa taki unfa a ta pakisei u soni. Ma hën manu ta futoou ën, nöö a ta haikëën te a kë taki wan soni. (Lesi Nöngö 31:11, 26, 27.) Te di womi ta libi ku hën mujëë a di lö fasi aki, nöö waiwai seei hën mujëë o ta saka hënseei nëën basu.

15. Andi mujëë sëmbë di tööu sa lei a Jesosi?

¹⁵ Andi dee mujëë dee tööu sa lei. Hii fa Jesosi du sömëni gaangaan soni, tökuseei an ta fii kuma a lagi ee a ta saka hënseei a Jehovah basu (1 Kol. 15:28; Fil. 2:5, 6). Sö nöö wan mujëë di sa’ u du soni, söseei di ta waka a Jesosi baka, an o ta fii taa a lagi ee a ta saka hënseei nëën manu basu. A o ta piki hën manu buka u di a lobi ën. Ma di möön gaan soni di mbei a o ta piki hën manu buka, hën da u di a lobi Jehovah, söseei u di a ta lesipeki ën.

16. Andi bi miti Abigaëli te u luku 1 Samuëli 25:3, 23-28? (Luku di peentje u di kafiti.)

¹⁶ Di manu u Abigaëli de bi ta kai Nabali. A bi dë wan womi di bi ta pakisei hënseei nöö, a bi abi gaanfasi, nöö an bi ta tei soni u bigi. Hii fa a bi dë sö, tökuseei Abigaëli an bi booko tööu. A bi sa dë fëën piii, nöö a disa Dafiti ku dee sodati fëën ko kii hën manu. Ma an bi du di soni dë. A bi suku fasi faa tjubi Nabali ku dee sëmbë fëën wosudendu. Wë an dë u taki taa a bi musu u abi degihati faa waka go miti 400 sodati, faa sa fan ku Dafiti. A bi dë kabakaba u hakisi Dafiti faa da de paadon u di fasi fa hën manu bi du soni. (Lesi 1 Samuëli 25:3, 23-28.) Dafiti bi fusutan taa Jehovah hën bi manda di degihati mujëë aki faa ko fan ku ën, u tapëën fu an mbei wan gaan föutu.

17. Andi dee womi dee tööu sa lei a di woto u Dafiti ku Abigaëli?

¹⁷ Andi dee womi dee tööu sa lei. Abigaëli bi dë wan köni mujëë. Nöö a bunu taa Dafiti bi haikëën. U di a bi haikëën, mbei an bi go kii sëmbë di an bi du hogi. Wë sö nöö wan womi di ta du soni a wan köni fasi, o ta haika hën mujëë ufö a du wan fanöudu soni. Kandë di soni di hën mujëë o taki, sa heepi ën faa du soni a wan bunu fasi.

18. Andi mujëë sëmbë di tööu sa lei a Abigaëli?

 ¹⁸ Andi dee mujëë dee tööu sa lei. Wan mujëë di lobi Jehovah, söseei di ta lesipeki ën, sa mbei soni waka bunu a di wosudendu fëën, aluwasi ee hën manu an ta dini Jehovah, nasö aluwasi ee an ta hoi dee wëti fëën. An o suku wan fasi faa booko di tööu fëën. Ma ee a ta lesipeki hën manu, ta saka hënseei nëën basu, nöö di soni dë sa da hën manu taanga faa lei soni u Jehovah (1 Pet. 3:1, 2). Ma aluwasi ee hën manu an ko dini Jehovah, tökuseei Jehovah o ta wai ku ën u di a ta saka hënseei nëën manu basu.

19. Na un ten wan mujëë di tööu an musu piki hën manu buka?

¹⁹ Hii fa wan sisa di tööu o ta saka hënseei nëën manu basu, tökuseei an o du soni kumafa hën manu taki ee hën manu ta hakisi ën faa du wan soni di an ta kai ku dee mama wëti u Bëibel. Wë ee di manu u wan sisa an ta dini Jehovah, hën a hakisi ën faa mindi soni, faa fufuu, nasö faa du wan woto soni di an ta kai ku Bëibel, nöö andi a musu du? Wë hii Keesitu sëmbë musu ta piki Jehovah buka möön gaanfa möön libisëmbë. Fëën mbei ee de hakisi wan sisa faa du wan soni di an ta kai ku dee mama wëti u Bëibel, nöö an musu du ën, ma a musu konda a wan lesipeki fasi faandi mbei an sa du di soni di de ta hakisi ën faa du.​—Tjab. 5:29.

20. Unfa u du sabi taa Malia ku Jehovah bi dë gaan mati?

²⁰ Malia bi dë gaan mati u Jehovah, nöö a bi sabi di Wöutu u Gadu bumbuu. Di Malia bi ta fan ku Elizabëti, di mama u Johanisi di Dopuma, nöö a bi taki möön leki 20 soni di bi sikifi a dee Hebelejën buku u Bëibel (Luk. 1:46-55). Buta pakisei a di soni aki: Hii fa Malia ku Josëfu bi mbei buka kaa u de tööu, tökuseei na ku Josëfu di ëngëli bi go fan. Ku Malia fosu di ëngëli bi go fan, hën a piki ën taa hën o pai di Womi Mii u Gadu (Luk. 1:26-33). Jehovah bi sabi Malia bumbuu, nöö a bi dë seiki taa a bi o lobi di Womi Mii fëën, nöö a bi o ta luku ën bunu. Wë u dë seiki taa Malia bi dë mati u  Jehovah go dou, baka di Jesosi dëdë toona weki go a liba ala.​—Tjab. 1:14.

21. Andi womi sëmbë di tööu sa lei a di woto u Malia?

²¹ Andi dee womi dee tööu sa lei. Wan womi di ta dini Jehovah, di ta si soni a wan soifi fasi, ta wai te hën mujëë sabi di Wöutu u Gadu bumbuu. Di soni dë an o mbei a fii wan fasi, söseei an o ta si kuma hën mujëë ta suku u toon hedima u di wosudendu. A sabi taa wan sisa di sabi di Bëibel bunu, sa dë wan gaan heepi a di wosudendu. Ma aluwasi ee wan mujëë go a siköö möön hën manu, tökuseei hën manu hën abi di faantiwöutu u tei fesi a di Wosudendu Dini, söseei a woto soni di de musu du di nama ku di dini u Gadu.​—Ef. 6:4.

22. Andi mujëë sëmbë di tööu sa lei a Malia?

²² Andi dee mujëë dee tööu sa lei. Wan mujëë di tööu musu ta saka hënseei nëën manu basu, ma tökuseei hënseei musu ta mbei möiti u di biibi fëën ko möön taanga (Gal. 6:5). Fëën mbei hënseei musu buta wan ten ka a ta lei soni u Bëibel, söseei faa sa ta pakisei fundu u dee soni dee a ta lei. Di soni aki o heepi ën faa sa ta lobi Jehovah ta lesipeki ën go dou, söseei faa ta dë waiwai u di a o ta saka hënseei nëën manu basu.

23. Unfa mujëë di ta saka deseei a de manu basu ta tja wini ko da deseei, dee sëmbë u de wosudendu, ku di kemeente?

²³ Mujëë sëmbë di tööu di ta saka deseei a de manu basu u di de lobi Jehovah, o ta dë möön waiwai möön dee mujëë dee tööu dee an ta kë saka deseei a de manu basu. Dee njönku mujëë ku dee njönku kijoo tuu sa lei wan soni a dee mujëë dee ta saka deseei a de manu basu. Boiti di dë, di soni aki o mbei lobi ku bööböö libi dë a di wosudendu u de, söseei a di kemeente tu (Tit. 2:3-5). A di ten aki, gaansë u dee sëmbë dee ta dini Jehovah da mujëë sëmbë (Ps. 68:11). Hii u tuu sa du wan soni di sa mbei u ta dë waiwai a di kemeente. A di woto di ta ko, woo taki unfa hiniwan fuu sa du di soni aki.