Mi mama ku mi tata ko sabi soni u di tuutuu lei baka di jaa 1920. Di ten dë de an bi tööu jeti. De pai mi a di jaa 1939. Di mi bi dë wan piki womi mii, nöö u bi ta dë a Ingisiköndë, nöö mi bi nango a dee komakandi ku mi mama ku mi tata. Bakaten hën mi go a di Teokalasia siköö. Te kuma tide, mi ta mëni di fosu taki di mi bi hoi. Mi bi subi a wan soni liba, sö taa dee sëmbë bi sa ta si mi te mi ta fan. Mi bi abi sikisi jaa, nöö senuwe bi ta naki mi seei fa mi bi ta si hii dee gaan sëmbë dee bi dë a di kamian.

Mi tata bi sikifi wantu soni u Bëibel da mi a wan kaita, u mi bi sa ta lei sëmbë te u bi go peleiki. Mi bi abi aiti jaa di mi bi go peleiki da wan sëmbë nëën pisi mi wanwan. Mi bi wai seei di di sëmbë bi lesi di soni di bi sikifi a di kaita u mi te a kaba, hën a tei di buku „God zij waarachtig”. Mi bi kule vililili go piki mi tata andi bi pasa. Mi bi ta fii bunu te mi bi dë a dee komakandi, söseei a di peleikiwooko. Di soni dë bi mbei mi bi kë du di hii-ten diniwooko.

Mi tata bi seeka soni da mi u mi sa ta feni hii dee njunjun Hei Wakitimawosu. Di soni dë bi mbei mi bi ko ta möön lobi di Bëibel. Fa i si wan njunjun Hei Wakitimawosu bi dou, nöö mi bi ta lesi ën. Mi bi ko ta möön futoou Jehovah. Hën te u kaba fëën, hën mi buta mi libi nëën maun.

Mi ku mi mama ku mi tata bi go a di gaan könklësi, di bi hoi a di jaa 1950 a New York. Di në u di pisi u di komakandi di bi hoi a gaansaba 3 u tanvuuwata-liba, bi dë „Zendeling dei”. Baaa Carey Barber di bi ko toon wan baaa u di Tii Kulupu bakaten, hën bi hoi di dopu taki. Baka di a hakisi dee sëmbë dee bi o dopu dee tu soni a kaba u di taki fëën, hën mi hopo taanpu vu, hën mi piki taa: „Aai!” Mi bi abi 11 jaa, ma mi bi sabi taa wan gaan  soni mi bi du dë. Mi bi ta fëëë u mi go a di wata, u di ma bi sa’ u sun jeti. Mi tata baaa bi tja mi go a di kamian ka de bi ta dopu sëmbë, hën a piki mi taa hii soni o go bunu. Soni bi go sö hesi tee taa futu u mi an bi kisi goon na wan pasi, di de bi ta dopu mi. Dee baaa bi hopo mi. Wan u de bi dopu mi, hën di wotowan bi hopo mi puu a di wata dendu. Sensi di gaan daka dë, hën Jehovah ta leti mi buta a pasi.

Di mi kaba siköö, mi bi kë go du di pioniliwooko. Ma dee sëmbë dee bi ta lei mi soni a siköö, bi ta da mi taanga u mi go a hei siköö, hën mi go. Ma an bi tei longi seei, hën mi bi ko si taa ma bi o sa hoi miseei gingin a di tuutuu lei, nöö mi toona ta buta pakisei a di siköö di mi bi nango. Fëën mbei mi bi disa di hei siköö di mi bi nango. Mi bi begi Jehovah piki ën hii soni, hën mi sikifi wan biifi da dee sëmbë dee bi ta lei mi soni a siköö. Mi bi piki de a wan lesipeki fasi taa mi bi o disa di siköö te di fosu jaa dë kaba. Mi bi futoou Jehovah ku hii mi hati, hën mi bigi du di pioniliwooko wantewante.

Mi bigi du di hii-ten diniwooko a baimatu-liba u di jaa 1957, a di kamian de kai Wellingborough. Mi bi manda hakisi dee baaa u di Bëikantoo u London ee wan baaa bi dë di mi ku ën bi sa wooko. Sö mi bigi wooko ku Baaa Bert Vaisey. Di baaa aki lei mi sömëni soni. A bi dë wan peleikima di bi ta peleiki fajafaja, nöö a bi heepi mi u mi ko sabi unfa mi sa seeka soni u mi sa ta du di peleikiwooko. Mi ku baaa Vaisey ku sikisi woto sisa di bi ko gaandi kaa nöö bi dë a di kemeente. Di seeka di mi bi ta seeka miseei da dee komakandi, söseei di da di mi bi ta da piki a de, bi heepi mi u mi ko ta möön futoou Jehovah. A bi heepi mi tu u mi ta du soni di ta lei taa mi ta biibi a Jehovah.

De bi buta mi a dunguwosu u wan kölö pisiten, u di ma bi kë go a sodati. Di mi kumutu a dunguwosu, hën mi miti wan sisa de kai Barbara. A bi ta du di apaiti-pioniliwooko. U tööu a di jaa 1959, nöö u bi dë kabakaba u go a hiniwan kamian ka de bi o manda u go. De bi manda u go a wan kamian de ta kai Lancashire a Ingisiköndë. Di kamian dë da di fosu kamian ka de bi manda u go. Baka di dë, hën de kai mi u mi go a wan siköö u wan liba longi, a di Bëikantoo u di foto London. Di siköö dë bi dë di Könuköndë Diniwooko-siköö. Di mi kumutu a di siköö, hën de hakisi mi u mi du di keling-wooko. Di soni dë bi bigi da mi. Wan keling-gaanwomi di bi sa’ u du di keling-wooko, bi heepi mi tu wiki longi u miseei ko sa’ u du di wooko tu. U bi dë a di foto Birmingham. Nöö de bi da Barbara pasi fu hënseei ko dë ku mi a di pisiten dë tu. Baka di dë, hën u toona go ta du di diniwooko fuu a Lancashire ku Cheshire baka.

Di u bi dë a fakansi a tanvuuwata-liba u di jaa 1962, hën di Bëikantoo manda wan biifi da u. Di biifi bi dë ku wantu pampia a dendu di u bi sa fuu, fuu bi sa go a di Giliati-siköö! Di mi ku Barbara begi te u kaba, hën u fuu dee pampia, hën u manda de go a di Bëikantoo hesihesi kumafa di biifi bi ta taki taa u musu du. Feifi liba baka di dë, u bi dë a pasi nango a di foto Brooklyn, di dë a New York. U bi o dë a di u 38 kalasi u di Giliati-siköö, nöö u bi o lei soni u Bëibel teni liba longi.

 Di u bi dë a di Giliati-siköö, u bi lei sömëni soni u Gadu Wöutu, u di ölganisaasi fëën, söseei u bi lei soni u dee baaa ku dee sisa fuu dee dë a hii së u goonliba. Ma u bi lei sömëni soni a dee woto baaa ku dee sisa dee u ku de bi dë a di kalasi tu. Di ten dë u bi abi 20 ku miii jaa. A bi dë wan gaandi da mi u wooko makandi ku Baaa Fred Rusk hiniwan daka. Di baaa aki bi dë wan u dee baaa di bi ta lei u soni a di siköö. A bi heepi u fuu ko fusutan taa te woo da sëmbë lai, nöö hii juu dee soni dee woo taki musu ta kai ku di Bëibel. Wantu u dee baaa dee bi hoi taki da u a di siköö, bi dë Baaa Nathan Knorr, Baaa Frederick Franz, ku Baaa Karl Klein. U bi lei sömëni soni a di sakafasi u Baaa A. H. Macmillan. A bi lei u unfa Jehovah bi heepi dee sëmbë fëën a di jaa 1914 te go miti bigi u di jaa 1919, di soni bi ta taanga da dee baaa u di ölganisaasi!

Di di juu bi ta zuntu fuu kaba di siköö, hën Baaa Knorr piki mi ku Barbara taa de bi o manda u go na Afiikan, a di köndë de kai Burundi. U bi kule go a di kamian ka de bi ta buta buku, hën u jabi dee Jaarboek luku fuu si un mëni peleikima bi dë a di köndë dë a di ten dë. Ma wa bi sa feni di soni di u bi ta suku a na wan kamian. Di soni dë bi bigi da u! Awa, u bi o go a wan kamian ka sëmbë an bi du di peleikiwooko jeti. Boiti di dë, u bi o go na Afiikan, hii fa wa bi sabi soni fu ala wan bëtë. U bi bigi ta booko u hedi! Di u begi te u kaba, hën wa bi ko ta booko u hedi sö möön.

Di njunjun kamian ka u bi go, bi tooka gaanfa seei ku dee kamian ka u bi sabi. Di wei bi dë woto fasi, dee sëmbë bi ta du soni woto fasi, söseei de bi ta fan wan woto töngö. Fëën mbei u bi musu lei Faansitöngö. U bi musu feni wan kamian tu ka u bi o sa ta dë. Tu daka baka di u dou, hën wan u dee mati fuu di u ku ën bi go a di Giliati-siköö bi ko luku u. Di baaa dë de bi ta kai Harry Arnott. A bi ta toona go a di köndë Zambia, ka a bi ta du di diniwooko fëën. A bi heepi u fuu feni wan wosu, nöö di wosu dë bi ko dë di fosu wosu fuu sensi di u toon sëndëlengi. An bi tei longi, hën lanti u di köndë bi bigi ta du ku u. Lanti u di köndë an bi sabi na wan soni u dee Jehovah Kotoigi. Di u bigi ta fii suti u di wooko fuu, hën lanti piki u taa wa bi o sa tan a di köndë ee wa bi abi wan pampia di ta da u pasi fuu sa wooko a di köndë. Te u kaba fëën, u bi musu foloisi go a wan woto köndë. Di pasi aki, dee baaa bi manda u go a di köndë Uganda.

U bi ta booko u hedi, u di wa bi abi pampia u go a Uganda. Ma u bi buta futoou a Jehovah. Wan  baaa u di köndë Kanada bi ta heepi a Uganda, ka de bi abi möön peleikima fanöudu. Di baaa dë bi heepi u fan ku di siköutu di bi musu disa u fuu pasa, hën di siköutu piki u taa u sa dë wantu liba a di köndë, u te u feni pampia fuu sa dë a di köndë. Di soni dë bi heepi u fuu si taa Jehovah bi ta heepi u.

Di fasi fa soni bi dë a Uganda bi tooka seei ku di fasi fa soni bi dë a Burundi. De bi ta du di peleikiwooko a Uganda kaa, hii fa 28 Kotoigi nöö bi dë a hii di köndë. U bi ta feni sömëni sëmbë di bi ta fan Ingisitöngö a di pisiwata. An bi tei longi, hën u bi ko si taa ee u bi kë heepi dee sëmbë u de go a fesi a di biibi, nöö u bi musu mbei möiti fuu ko sa’ u fan aluwasi wan u dee sömëni töngö u di köndë seei. U bi bigi peleiki a di foto Kampala ku dee pisiwata fëën, ka sömëni sëmbë bi dë di bi ta fan wan töngö de kai Luganda. Fëën mbei u bi buta taa woo bigi lei di töngö dë. A bi tei sömëni jaa ufö u bi ko sa’ u fan di Lugandatöngö bumbuu. Ma di soni dë bi heepi u seei fuu sa ta heepi sëmbë a wan möön bunu fasi a di peleikiwooko! U bi bigi ko ta fusutan möön bunu andi dee sëmbë dee u bi ta lei soni u Bëibel bi abi fanöudu. Di deseei si unfa u bi kë heepi de tjika, hën de jabi de hati da u, hën de konda da u unfa de bi ta si dee soni di de bi ta lei.

U ta wai seei u heepi sakafasi sëmbë u de ko sabi soni u di tuutuu lei, nöö di soni dë bi mbei u bi ko feni wan gaandi di wa bi mëni taa u bi o feni seei. U bi feni di gaandi u du di keling-wooko a hii së u di köndë. Dee baaa u di bëikantoo u Kenia, bi manda u go a peipei kamian u di köndë fuu go luku ka sëmbë di ta du di apaiti pioniliwooko bi o dë fanöudu. Te u bi nango a dee kamiankamian u di köndë, nöö sömëni pasi sëmbë bi ta tei u ku wai, hii fa dee sëmbë aki an bi jei soni u Jehovah Kotoigi wan daka. De bi ta da u wan suti ko, nöö so juu de bi ta seeka soni da u fuu njan seei.

Mi bi ko go a wan woto kamian. Mi bi kumutu a Kampala, hën mi waka tu daka ku talanwagi go a wan kamian de kai Mombasa ka boto u Kenia ta ko tjökö. Hën mi kumutu dë ku sipi go a di paati de ta kai Seychelles. Bakaten a di jaa 1965 te go miti di jaa 1972, hën Barbara bi ta ko ku mi a Seychelles ala hii juu. Bigibigi, tu peleikima nöö bi dë ala, ma bakaten de ko dë wan kulupu, hën te u kaba fëën de toon wan kemeente. Mi bi go seei te a Elitelea, Etiopia, ku Sudan tu.

Politiki soni bi ko tooka a Uganda baka di wan sodati kulupu bi ko tei di köndë aba. A dee jaa baka di dë, soni bi ko taanga seei. Nöö mi bi ko si seei faandi mbei a dë fanöudu fuu ta piki dee tiima buka kumafa Bëibel ta taki (Maik. 12:17). Wan pisiten de bi hakisi hii dee sëmbë dee bi kumutu a wan woto köndë go libi a Uganda, u de go buta në a wan siköutu pösu di dë zuntu ku ka de ta libi. Wantewante u bi du andi de taki. Baka wantu daka, di u ta lëi go a Kampala, hën wanlö siköutu waka ko a mi ku wan woto baaa di bi ta du di sëndëlengiwooko. Hati fuu bi ta naki seei! De bi feni taa u da sëmbë di ta wooko da dee felantima u de, nöö u tjubi ko luku soni u de. Hën de tja u go a siköutu pösu. U bi konda da de taa u ta du di sëndëlengiwooko, nöö wa ta du hogi. U bi piki de tu taa u bi buta në a wan siköutu pösu kaa, ma de an bi kë haika andi u ta taki. De bi tja u ku siköutu go a wan woto siköutu pösu di bi dë zuntu ku di sëndëlengi wosu fuu. Naandë a bi ko pasa taa wan u dee siköutu di bi sai dë, bi si u sabi, nöö a bi taki taa u buta në kaa, nöö hën a piki dee siköutu be de disa u. U böö seei vëëë sö!

 A dee ten dë, soni bi ta taanga seei te dee sodati bi ta dë a di pasi liba, möönmöön te de bi bebe daan pasa maaka. Hiniwan ten u bi ta begi, nöö u bi ta fii di kötöhati u Jehovah seei, te de bi da u pasi fuu pasa. Ma a tjali taa a di jaa 1973 de bi taki taa hii dee sëndëlengi bi musu kumutu a Uganda.

De bi manda u go a wan woto kamian a west-Afiikan, a di köndë Ivoorkusts. U bi musu toona ko lei sömëni njunjun soni. U bi musu ko lei wan njunjun fasi u libi, u bi musu toona ko ta fan Faansitöngö hii juu, söseei u bi musu ko guwenti ku woto sëndëlengi di kumutu a peipei köndë! Ma tökuseei u bi si unfa Jehovah bi heepi u. A bi toona wooko ku u u heepi sakafasi sëmbë, ku limbohati sëmbë u di pisiwata dë, u de tei di bunu buka di u ta paaja. U tuu bi ta si unfa di futoou di u bi ta futoou Jehovah, bi ta mbei taa soni bi ta waka bunu da u.

Baka wan pisiten, hën data bi ko si taa Barbara bi abi di siki de kai Kankël. Hii fa u bi go a Europa baka go suku bunu data heepi sömëni pasi, tökuseei a di jaa 1983, u bi ko fusutan taa wa bi o sa du di diniwooko fuu a Afiikan möön. Di soni aki bi mbei u lasi hati seei!

Di kankël u Barbara bi ta ko möön hogi, di u bi dë a di Bëtëli u London, nöö te u kaba fëën a bi ko lasi libi. Dee baaa ku dee sisa u Bëtëli bi da mi taanga seei. Wan baaa ku hën mujëë bi heepi mi u mi hoi dou, nöö mi futoou Jehovah. Bakaten mi bi ko miti wan sisa di bi ta ko wooko a Bëtëli di bi ta du di apaiti pioniliwooko wan pisiten tu, nöö a bi dë u si tu taa di sisa aki lobi Jehovah gaanfa. Hën de ta kai Ann, nöö mi ku ën ko tööu a di jaa 1989, nöö u dini Jehovah go dou a di Bëtëli u London sensi di ten dë.

A di jaa 1995 te go miti di jaa 2018, de bi ta manda mi go kuma di baaa di bi ta tei kamian da di hedikantoo, nöö de bi manda mi go luku söwan 60 köndë. A hiniwan wan u dee pasi dee mi bi go, mi bi si taa Jehovah ta sölugu dee sëmbë fëën hii juu aluwasi andi ta pasa.

A di jaa 2017, hën de manda u go na Afiikan. Mi bi wai seei taa mi bi sa lei Ann unfa Burundi dë, söseei u si unfa sömëni sëmbë ko a di tuutuu lei! A di seei pasi ka mi bi ta peleiki a sëmbë pisi fosufosu a di jaa 1964, a di pasi dë de mbei wan waiti Bëtëli wosu, ka de ta luku möön leki 15.500 peleikima a di pisiwata u de.

A di jaa 2018, a bi bigi da mi seei di mi kisi di pampia ka de sikifi dee köndë dee mi bi musu go luku. Wan u dee köndë dee mi bi musu go luku da Ivoorkust. Di u dou a Abidjan, di mama foto u Ivoorkust, nöö a bi dë da mi kuma mi dou a wosu. Mi bi ko si a di pampia ka i ta si në u hii dee baaa dee ta wooko a Bëtëli, taa di baaa di ta libi a bandja u di kamba ka de buta mi, da Baaa Sossou. Mi ta mëni taa di baaa aki bi ta waka luku dee kemeente a Abidjan. Ma na hën bi dë a di kamba, wan woto Sossou. Di womi mii fëën.

Hii juu Jehovah bi ta du di soni di a paamusi. Dee sömëni fuka dee miti mi, lei mi taa te u ta futoou Jehovah, nöö a ta mbei soni waka bunu da u. Nöunöu mi kë ta waka a di pasi u Jehovah go dou, u di di pasi aki o ta ko limbo daka fu daka a di njunjun goonliba.​—Nöng. 4:18.