1, 2. (a) Andi ta mbei dee sëmbë u Gadu ta wai seei a di ten aki? (b) Unfa dee mama ku dee tata dee dë Keesitu sëmbë, ku dee gaanwomi sa heepi dee njönkuwan u fusutan andi a kë taki u tei dopu?

„MI SABI i sensi di de pai i, nöö mi wai seei di mi jei taa i kë tei dopu.” Sö wan gaanwomi bi piki wan womi mii de kai Christopher di abi 12 jaa. Hën di gaanwomi toona taki taa: „Mi bi o kë hakisi i wan soni: ’Faandi mbei i kë tei dopu?’” Di gaanwomi bi sabi faandi mbei a bi hakisi di womi mii sö wan soni. U ta wai seei u si fa dusudusu njönkuwan ta tei dopu hiniwan jaa (Peleikima 12:1). Ma dee mama ku dee tata u dee njönkuwan aki dee dë Keesitu sëmbë, ku dee gaanwomi u dee kemeente kë sabi ee dee njönkuwan aki seei kë tei dopu tuutuu. Söseei de kë sabi ee dee njönkuwan aki ta fusutan andi a kë taki u tei dopu.

² U ta lei a di Bëibel taa te wan sëmbë buta hën libi a Gadu maun, ku te a tei dopu, hën da a ta bigi wan njunjun libi kuma wan Keesitu sëmbë. Di njunjun libi aki o mbei Jehovah da di sëmbë dë gaan bunu seei, ma Saatan hën a o mbei tesi ko miti ën tu (Nöngö  10:22; 1 Petuisi 5:8). Fëën mbei dee mama ku dee tata dee dë Keesitu sëmbë musu tei ten u lei dee mii u de andi a kë taki tuutuu u dë wan bakama u Keesitu. Te dee njönkuwan aki an abi mama ku tata a di biibi, nöö dee gaanwomi u kemeente o heepi de a wan lobihati fasi u de ko fusutan andi a kë taki te wan sëmbë buta hën libi a Gadu maun, nöö a tei dopu. (Lesi Lukasi 14:27-30.) Leti kumafa wan sëmbë ta seeka soni ufö a mbei wan wosu, sö nöö njönkuwan musu seeka deseei ufö de tei dopu, u de sa dini Jehovah ku hii de hati „tee dou di kaba” (Mateosi 24:13). Andi o heepi dee njönkuwan u de sa dë kabakaba u dini Jehovah u teego? Wë boo go luku.

3. (a) Andi di soni di Jesosi ku Petuisi bi taki ta lei u faandi mbei a dë fanöudu u tei dopu? (Mateosi 28:19, 20; 1 Petuisi 3:21) (b) Un hakisi woo go luku, nöö faandi mbei?

³ I da wan njönkuwan di kë tei dopu ö? Wë ee a dë sö, hën da i kë du wan gaan bunu soni seei! A dë wan gaandi seei u dë wan dopudopu Kotoigi u Jehovah. Söseei a dë wan soni di hii Keesitu sëmbë musu du, nöö a dë wan u dee fanöudu soni di o mbei wan sëmbë pasa di gaan fuka libilibi (Mateosi 28:19, 20; 1 Petuisi 3:21). Te i tei dopu, hën da i mbei wan buka ku Jehovah taa joo dini ën u teego. U dë seiki taa i kë hoi iseei a di buka di i mbei. Fëën mbei dee hakisi dee woo luku aki o heepi i fii sabi ee i kaba u tei dopu: (1) Mi ta pakisei kuma gaangaan sëmbë tjika u mi sa tei dopu ö? (2) Miseei hën kë tei dopu tuutuu ö? (3) Mi ta fusutan andi a kë taki u buta mi libi a Jehovah maun ö? Wë boo go luku dee hakisi aki.

4, 5. (a) Faandi mbei na gaangaan sëmbë nöö sa tei dopu? (b) Andi a kë taki te wan Keesitu sëmbë ta pakisei kuma gaangaan sëmbë?

⁴ Di Bëibel an ta taki taa gaangaan sëmbë nasö dee sëmbë dee dou wan apaiti jaa nöö sa tei dopu. U ta lesi a Nöngö 20:11 taa: „Dee soni di wan womi mii ta du ta lei ambë a dë tuutuu. A sö wan fasi sëmbë sa ko sabi ee a ta du soni a wan leti fasi, söseei ee a ta du soni ku wan limbo hati.” Fëën mbei wan njönkuwan seei sa fusutan andi a kë taki u du bunu soni, söseei andi a kë taki u buta hën libi a Gadu maun. Ee wan njönkuwan ta pakisei kuma gaangaan sëmbë, söseei ee a buta hën libi a Jehovah maun kaa, nöö a sa tei dopu.​—Nöngö 20:7.

⁵ Andi a kë taki te wan sëmbë ta pakisei kuma gaangaan sëmbë? Wan sëmbë aan fu abi wan gaan jaa nasö bigi a sinkii ufö a sa ta pakisei kuma gaangaan sëmbë. Di Bëibel ta taki taa wan sëmbë di ta pakisei kuma gaangaan sëmbë, ta wooko ku di fusutan fëën u ko sabi andi bunu ku andi an bunu (Hebelejën 5:14). Wan sëmbë di ta pakisei kuma gaangaan sëmbë, da wan sëmbë di sabi andi da bunu, nöö a ta buta nëën hati taa di soni dë a o du. Fëën mbei a o taanga u wan sëmbë ko ganjëën u go du hogi. Söseei na hii juu a abi wan sëmbë fanöudu u ko piki ën andi da di möön bunu soni di a musu du. Wë u sa taki taa wan njönkuwan di tei dopu o du soni di bunu, aluwasi dee gaansëmbë fëën nasö woto sëmbë an dë ku ën a di wan kamian.​—Luku Filipi 2:12.

6, 7. (a) Konda andi bi miti Daniëli di a bi dë a Babilon. (b) Unfa Daniëli bi lei taa a bi ta pakisei kuma gaangaan sëmbë?

 ⁶ Wan njönkuwan sa lei taa a ta pakisei kuma gaangaan sëmbë u? Luku di woto u Daniëli. A kan taa a bi dë wan njönku kijoo di de bi puu ën a dee sëmbë fëën manda go a Babilon. Daniëli bi ko ta libi ku sëmbë di an bi ta hoi dee wëti u Gadu. Ma boo luku di woto u Daniëli möön fini. De bi libi ku ën kuma wan heihei sëmbë a Babilon. A bi dë wan u dee njönkuwan di de bi tei u ta wooko da di könu (Daniëli 1:3-5, 13). A djei kuma Daniëli bi abi wan möön bunu libi a Babilon möön di a bi dë a Isaëli.

⁷ Wë nöö andi Daniëli bi du? A bi mbei dee sëmbë u Babilon mbei a bi ko ta libi woto fasi ö? A bi da de pasi u de mbei di biibi fëën ko suwaki ö? Wë nönö! Di Bëibel ta taki taa di Daniëli bi dë a Babilon, nöö „a bi buta taa an bi o sundju hënseei”, hën da an bi o tja hënseei go nama ku poipoi biibi (Daniëli 1:8). A bi lei tuutuu taa a bi ta pakisei kuma gaangaan sëmbë!

8. Andi i sa lei a di woto u Daniëli?

⁸ Andi i sa lei a di woto u Daniëli? Wan njönkuwan di ta pakisei kuma gaangaan sëmbë, o hoi gingin a dee soni dee a ta biibi, aluwasi a ta taanga dëën. Sö wan njönkuwan an o dë kuma di piki kaluwa de kai agama, di ta tooka kulölu te a dë a wan kamian. An o ta tja hënseei kuma wan mati u Gadu te a dë a zali, nöö te a dë a siköö nöö a ta tja hënseei kuma wan mati u di goonliba. Ma a o ta hoi hënseei te tesi ta miti ën.​—Lesi Efeise 4:14, 15.

9, 10. (a) Un wini wan njönkuwan o feni te a ta pakisei andi a bi du di tesi bi miti ën? (b) Andi a kë taki u tei dopu?

⁹ Hii sëmbë ta mbei föutu. Leti kumafa njönkuwan ta mbei föutu, sö nöö gaansëmbë ta mbei föutu so juu tu (Peleikima 7:20). Ma ee i kë tei dopu, nöö a bi o dë wan köni soni u ko sabi unfa i kë hoi dee wëti u Jehovah tjika. Hakisi iseei di soni aki: ’Mi bi piki Jehovah buka dee ten dee pasa aki ö?’ Pakisei baka andi i bi du di lasiti pasi di wan tesi bi miti i ka i bi musu lei taa i abi biibi. I bi sabi andi bi dë di möön  bunu soni u du ö? Wan sëmbë bi da i degihati fii wooko ku dee köni fii u du soni da di goonliba u Saatan, kumafa de bi da Daniëli degihati u du ën u? Joo sa sabi andi da di kë u Jehovah, te sö wan soni miti i ö?​—Efeise 5:17.

¹⁰ Faandi mbei i musu ko sabi dee piki u dee hakisi dee u kai djunsu dë? Wë u di de o heepi i fii ko si taa di tei di wan sëmbë ta tei dopu an dë wan pëëpëë soni. Te i tei dopu, nöö i ta lei woto sëmbë taa i mbei wan buka ku Jehovah. I paamusi ën taa joo lobi ën, söseei taa joo dini ën ku hii i hati u teego (Maikusi 12:30). Hiniwan sëmbë di tei dopu musu dë kabakaba u hoi hënseei a di buka di a mbei ku Jehovah.​—Lesi Peleikima 5:4, 5.

11, 12. (a) Fu un soni wan sëmbë di kë tei dopu musu dë seiki? (b) Andi o heepi i fii ta si di tei di wan sëmbë ta tei dopu kumafa Jehovah ta si ën?

¹¹ Di Bëibel ta taki taa hii dee sëmbë u Jehovah, te kisi dee njönkuwan seei o dë „kabakaba” u dini ën (Psalöm 110:3). Fëën mbei ee wan sëmbë kë tei dopu, nöö a musu dë seiki taa hënseei hën kë tei dopu. Di soni aki kë taki taa i musu öndösuku luku faandi mbei i kë tei dopu, möönmöön ee de kiija i a di tuutuu biibi.

¹² Di i ko ta fusutan soni, nöö kandë i si fa sömëni sëmbë ta tei dopu. Kandë i si fa so u dee mati fii ku dee baaa ku dee sisa fii tei dopu. Ma i musu luku bunu be ja bigi ta fii taa i musu tei dopu u di i dou wan apaiti jaa, nasö u di woto sëmbë ta tei dopu. Unfa i sa dë seiki taa i ta si di tei di wan sëmbë ta tei dopu kumafa Jehovah ta si ën? Tei ten u pakisei faandi mbei wan sëmbë musu tei dopu. Joo ko sabi sömëni soni a di woto aki, söseei a di woto di ta ko, di ta lei faandi mbei a bunu taa wan sëmbë tei dopu.

13. Unfa i sa sabi ee di tei di i kë tei dopu kumutu a i hati tuutuu?

¹³ Wan fasi fa i sa sabi ee di tei di i kë tei dopu kumutu tuutuu a i hati, hën da te i ta öndösuku dee begi fii. Un mëni pasi i ta begi Jehovah? I ta piki Jehovah gbelingbelin ku un soni i kë faa heepi i ö? Di fasi fa joo piki dee hakisi aki o lei unfa i ku Jehovah dë mati tjika (Psalöm 25:4). Jehovah lo’ u piki dee begi fuu ku dee soni dee sikifi a di Bëibel. Wan woto fasi fa i sa sabi ee i kë ko dë gaan mati ku Jehovah, söseei ee i ta dini ën ku hii i hati, hën da te i ta luku unfa i ta lei iseei soni u Bëibel tjika (Josua 1:8). Hakisi iseei dee soni aki: ’Mi ta lei soni u Bëibel hiniwan wiki ö? Mi ta du soni makandi ku dee sëmbë u mi te u ta hoi di Wosudendu Dini ö? Di fasi fa joo piki dee hakisi aki o heepi i fii sabi ee di tei di i kë tei dopu da wan soni di iseei kë tuutuu.

14. Konda andi a kë taki te wan sëmbë buta hën libi a Gadu maun, ku andi a kë taki te wan sëmbë tei dopu.

¹⁴ So u dee njönkuwan an sabi tuutuu andi a kë taki te wan sëmbë buta hën libi a Gadu maun, ku andi a kë taki te wan sëmbë tei dopu. So u de sa taki taa de buta de libi a Jehovah maun kaa, ma de an kaba u tei dopu jeti. Ma sö wan soni kan u? Te i ta buta i libi a Jehovah maun, hën da i ta piki Jehovah taa joo dini ën u teego. Te i tei dopu, nöö i ta lei woto sëmbë taa i buta i libi a Jehovah maun kaa. Fëën mbei ufö i tei dopu, nöö i musu fusutan andi a kë taki te wan sëmbë buta hën libi a Gadu maun.

15. Andi a kë taki te i buta i libi a Gadu maun?

¹⁵ Te i buta i libi a Jehovah maun, nöö i ta piki ën taa ja ta libi da iseei möön. I ta paamusi ën taa di dini di joo ta dini ën, o dë di möön fanöudu soni a i libi. (Lesi Mateosi 16:24.) Te i paamusi Gadu sö wan soni, nöö ja musu si ën kuma wan pëëpëë soni (Mateosi 5:33). Ma nöö unfa i ta lei taa ja ta libi da iseei möön, ma i ta libi da Jehovah?​—Loomë 14:8.

16, 17. (a) Konda wan woto di ta lei andi a kë taki taa ja ta libi da iseei möön. (b) Andi wan sëmbë di buta hën libi a Gadu maun, ta piki Gadu tuutuu?

 ¹⁶ Luku wan woto aki. Pakisei taa wan mati fii da i wan wagi. A da i dee pampia u di wagi, hën a piki i taa: „Di wagi aki mi bai da i.” Ma a piki i tu taa: „Mi o hoi di wagi söötö, nöö mi o ta lëi di wagi.” Unfa i bi o si di wagi di di mati fii da i? Andi i bi o pakisei u di mati fii?

¹⁷ Te wan sëmbë buta hën libi a Jehovah maun, hën da a ta piki Gadu taa: „Mi da i mi libi. Mi da u fii.” Jehovah abi di leti u hakisi sö wan sëmbë faa hoi hënseei a di soni di a paamusi ën. Ma unfa a dë ee di sëmbë dë an ta piki Jehovah buka möön, u di a dë tjubitjubi ku wan sëmbë di an ta dini Gadu? Nasö unfa a dë ee di sëmbë dë tei wan wooko di ta tapëën fu an go a di peleikiwooko nasö di ta tapëën fu an go a dee komakandi so juu? Sö wan sëmbë an bi o hoi hënseei a di soni di a paamusi Jehovah. A bi o dë kuma a hoi di söötö u di wagi. Te u buta u libi a Jehovah maun, nöö u ta piki ën taa: „Mi da u fii. Ma ta libi da miseei möön.” Fëën mbei hii juu woo ta du dee soni Jehovah kë taa u musu du, aluwasi wa bi o kë du wan soni di a bi o kë fuu du. Boo djeesi Jesosi, di bi taki taa: „Fa mi kumutu a liba ala ko aki, dee sëmbë, ma ko u mi du kumafa mi kë e. Ma mi ko u mi du dee soni dee di Sëmbë manda mi ko kë u mi du.”​—Johanisi 6:38.

18, 19. (a) Unfa dee soni di Rose ku Christopher taki, ta lei taa di tei di wan sëmbë ta tei dopu da wan gaandi di ta mbei sëmbë feni gaan bunu? (b) Unfa i ta si di gaandi di wan sëmbë abi u tei dopu?

¹⁸ U ta fusutan gbelingbelin taa di tei di wan sëmbë ta tei dopu an dë wan pëëpëë soni. A dë wan gaandi seei te i buta i libi a Jehovah maun, nöö i tei dopu. Dee njönkuwan dee lobi Jehovah, dee ta fusutan andi a kë taki u buta de libi nëën maun, an ta fëëë u buta de libi a Gadu maun, nöö de tei dopu. An ta hati de taa de tei dopu. Wan mujëë mii de kai Rose di dopu kaa, taki taa: „Mi lobi Jehovah, nöö na wan woto soni ta mbei mi dë waiwai möön di dini di mi ta dini Jehovah. Di tei di mi tei dopu da di möön bunu soni di mi dë seiki taa mi du a mi libi.”

¹⁹ Wë nöö unfa a dë ku Christopher di u bi taki fëën a bigi u di woto aki? Unfa a feni di buta di a bi buta taa a o tei dopu di a bi abi 12 jaa? Wë a taki taa a ta wai seei taa a bi tei dopu. A bi bigi du di kowoonu pioniliwooko di a bi abi 17 jaa, nöö a bi toon dinai di a bi abi 18 jaa. Nöunöu a ta wooko a Bëtëli. A taki taa: „Di tei di mi tei dopu da di möön bunu soni di mi du. Mi ta wooko da Jehovah ku di ölganisaasi fëën, nöö a ta da mi piizii seei.” Ee i kë tei dopu, nöö unfa i sa seeka iseei dëën? Woo piki di hakisi aki a di woto di ta ko.