Di Ingisi wöutu „amen”, kë taki „a tan sö” nasö „sö a dë tuu”. De tei ën puu a wan Hebelejën wöutu di kë taki „dë u futoou”. A bi dë wan soni di de bi ta wooko ku ën te a nama ku di kuutu di sëmbë ta kuutu soni. Te wan sëmbë bi soi da wan soni, nöö a bi ta taki „amen” u lei taa di soni di a bi taki bi dë sö tuu, söseei a bi ta taki ën u lei taa a dë kabakaba u tja sitaafu fëën ee soni an bi dë kumafa a taki (Nöb. 5:22). Te wan sëmbë bi taki „amen” a hii sëmbë fesi, nöö a bi musu u du di soni di a taki.​—Neh. 5:13.

A Detolonomi kapitë 27, u ta si gbelingbelin unfa sëmbë bi ta wooko ku di wöutu „amen”. Di dee Isaëli sëmbë bi denda go a di Paamusi Köndë, nöö de bi musu ko makandi a di kuun de kai Ebali ku di kuun de kai Gerizim mindi, u go haika di Wëti u Jehovah. Ma na haika nöö de bi go haika soni, ma de bi go ala tu u piki taa de o hoi di Wëti. Fëën mbei di de bi ta lesi da de andi bi o pasa ku de ee de an bi hoi di Wëti, nöö de bi ta piki „amen” (Deto. 27:15-26). Pakisei unfa a bi dë di hii dee dusudusu womi, mujëë ku miii dee bi sai dë, bi ta piki makandi (Jos. 8:30-35). A musu u dë taa de an bi fëëkëtë dee soni di de bi taki di daka dë. Nöö dee Isaëli sëmbë dë bi du kumafa de bi taki, biga di Bëibel ta taki taa: „Hii di pisiten di Josua bi dë a libi, dee Isaëli sëmbë bi ta dini Jehovah. De bi ta dini ën go dou tu a di pisiten u dee gaan womi dee bi dë a libi jeti, baka di Josua dëdë. Dee gaan womi dë bi sabi hii dee soni dee Jehovah bi du da Isaëli.”​—Jos. 24:31.

Jesosi seei bi ta taki „amen” u lei gbelin taa sö wan soni bi dë tuutuu, ma a bi ta du ën a wan apaiti fasi. Jesosi bi lo’ u taki „amen” (de puu ën ko „mi taki da unu gbelin” a Saamakatöngö) ufö a  taki wan soni, u lei taa sö di soni di a bi o taki dë, bi dë. So juu, a bi ta taki ën tu pasi: „Amen, amen” (Mat. 5:18; Joh. 1:51). Te a bi taki sö, nöö a bi ta lei dee sëmbë dee bi ta haikëën taa tuutuu soni seei a bi o taki dë. Jesosi bi sa dë sö seiki u dee soni dee a bi ta taki, u di hën bi dë di sëmbë di Gadu bi tei u mbei dee soni dee Gadu paamusi taa a o du, pasa tuutuu.​—2 Kol. 1:20; Ako. 3:14.

Dee Isaëli sëmbë seei bi ta taki „amen” te de bi ta gafa Jehovah, söseei te de bi ta begi ën (Neh. 8:6; Ps. 41:13). Te wan sëmbë bi ta begi, nöö dee sëmbë dee bi ta haika bi ta taki di wöutu dë te di sëmbë bi kaba begi, u lei taa de piki ku di soni di di sëmbë bi taki dë. A sö wan fasi, hii dee sëmbë dee bi sai dë bi sa dini Jehovah makandi ku piizii. Di soni aki hën bi pasa di Könu Dafiti bi tja di Këdë u di Buka go a Jelusalen. De bi hoi wan gaan piizii u di di Këdë bi dou, nöö Dafiti bi begi wan apaiti begi. A sikifi a 1 Kloniki 16:8-36. Dee soni dee Dafiti bi taki bi dou dee sëmbë hati sö tee taa „hii dee sëmbë taki: ’Amen!’ Hën de gafa Jehovah”. Dee sëmbë bi wai seei taa de bi sa dini Jehovah makandi.

Dee fesiten Keesitu sëmbë seei bi ta taki „amen” tu te de bi ta gafa Jehovah. Dee womi dee bi sikifi dee buku u Bëibel bi sikifi di wöutu dë sömëni pasi a dee biifi u de (Lom. 1:25; 16:27; 1 Pet. 4:11). Di buku Akoalimbo ta lei seei taa so ëngëli bi ta gafa Jehovah, nöö de bi ta taki: „Amen. Un boo gafa Jah e!” (Ako. 19:1, 4, NW) Dee fesiten Keesitu sëmbë bi lo’ u taki „amen” baka te de kaba begi a dee komakandi u de (1 Kol. 14:16). Ma hii fa a dë sö, tökuseei de an bi ta taki di wöutu aki u di de bi musu taki ën nöö a kaba.

Te u luku fa dee dinima u Jehovah bi ta wooko ku di wöutu „amen” a di ten di pasa, nöö u ta fusutan faandi mbei u musu ta taki „amen” a kaba u wan begi. Te u ta taki ën te u seei kaba begi, nöö u ta lei taa dee soni dee u taki a di begi fuu kumutu a u hati tuutuu. Nöö te u ta taki „amen” te wan  sëmbë kaba begi, aluwasi ee a u hati u taki ën, nöö u ta lei taa dee soni di di sëmbë taki, ta kai ku u. Boo luku wantu woto soni di mbei a dë fanöudu fuu ta taki „amen”.

U ta lei taa u ta buta pakisei a di dini di u ta dini Jehovah. Di begi di u ta begi da wan fasi fa u ta dini Jehovah. Na dee soni dee u ta taki te u ta begi nöö ta lei taa u ta dini Jehovah, ma di fasi fa u ta tja useei te u ta begi ta lei tu taa u ta dini ën. U di u kë taki „amen” ku hii u hati, mbei wa o ta du soni di an fiti te wotowan ta begi, söseei woo ta buta hii u pakisei a dee soni dee a ta taki a di begi.

U ta dini Jehovah makandi. Te wan baaa ta begi a komakandi, nöö hii dee sëmbë u di kemeente tuu ta jei di wan seei begi (Tjab. 1:14; 12:5). Te hii u tuu ta taki „amen” makandi, nöö di soni dë ta mbei u ta ko möön dë wan makandi. Te u ta piki „amen” makandi, nöö di soni dë sa mbei Jehovah o kë möön piki di begi fuu.

U ta gafa Jehovah. Jehovah ta si hii dee soni dee u ta du a di dini di u ta dini ën (Luk. 21:2, 3). A ta si faandi mbei u ta du wan soni, söseei a ta si andi dë a u hati. Aluwasi u ta haika di komakandi a tëlëfön, tökuseei u sa dë seiki taa Jehovah ta jei te u ta taki „amen”. Te u ta taki „amen” aluwasi u ta haika di komakandi a tëlëfön, nöö a ta dë taa u ta gafa Jehovah makandi ku di kemeente.

A sa djei kuma di taki di u ta taki „amen” an dë wan apaiti soni, ma di soni aki dë wan fanöudu soni seei. Wan buku di ta taki soni u Bëibel ta taki taa di taki di dee dinima u Gadu ta taki „di wan kodo wöutu dë”, ta heepi de u de lei taa „de ta biibi di soni di de jei a di begi, taa a kai ku de, söseei taa de ta biibi tuutuu taa soni o waka bunu a di ten di ta ko”. Be a dë sö taa di „amen” di u ta taki, ta kai ku Jehovah.​—Ps. 19:14.