1. Andi Könu Salumon bi taki a Peleikima 7:20?

 KÖNU Salumon bi taki taa: „Na wan bunuhati sëmbë dë a goonliba di ta du bunu soni hii juu, söseei di an ta du zöndu” (Peleik. 7:20). Sö a dë tuu! Hii u tuu da zöndu libisëmbë (1 Joh. 1:8). Fëën mbei a o dë fanöudu fuu ta hakisi Gadu ku woto sëmbë paadon.

2. Unfa i ta fii te wan mati fii da i paadon?

² Kandë i sa mëni jeti faa i bi du wan soni di bi hati wan mati fii. U di ja bi kë fii ku di mati fii poi, mbei i bi hakisi ën faa da i paadon. Unfa i bi fii di di mati fii bi da i paadon ku hii hën hati? A musu u dë sö taa i bi wai seei!

3. Fuun soni woo taki a di woto aki?

³ U kë u Jehovah dë di möön gaan mati fuu. Ma so juu a sa pasa taa u taki wan soni nasö taa u du wan soni di hati ën. Unfa u sa dë seiki taa Jehovah dë kabakaba u da u paadon? Faandi mbei u sa taki taa di fasi fa Jehovah ta da u paadon tooka ku di fasi fa u ta da wotowan paadon? Söseei ambë Jehovah ta da paadon?

4. Faandi mbei u sa dë seiki taa Jehovah dë kabakaba u da u paadon?

⁴ Di Wöutu u Gadu ta lei u taa Jehovah dë kabakaba u da u paadon. Di Mosesi bi dë a di kuun de kai Sinai, hën Jehovah bi konda soni fu hënseei dëën. A bi mbei wan ëngëli taki taa: „Jehovah, Jehovah, wan Gadu di abi tjalihati u sëmbë, nöö a lobi sëmbë tu. Hati fëën an ta boonu hesi, a abi bunuhati pasa maaka, nöö hii juu a ta du dee soni dee a ta taki. A ta du bunu da dusudusu sëmbë, söseei a ta da sëmbë paadon te de mbei wan föutu” (Ëki. 34:6, 7). Jehovah da wan Gadu di abi bunuhati, nöö a ta dë kabakaba u da dee sëmbë dee ta tjali u dee zöndu u de paadon.​—Neh. 9:17; Ps. 86:15.

5. Andi Jehovah ta du u di a sabi unfa libisëmbë mbei, te u luku Psalöm 103:13, 14?

⁵ U di Jehovah da di Sëmbë di mbei u, mbei a sabi u bumbuu. A ta bigi da u seei te u ta pakisei unfa Jehovah sabi hii sëmbë a goonliba aki bunu tjika (Ps. 139:15-17). Jehovah ta si hii dee fasi fuu dee an bunu, dee u feni a dee gaansëmbë fuu. Boiti di dë, a sabi dee soni dee miti u, di mbei u ko dë kumafa u dë nöunöu. Andi di sabi di Jehovah sabi u sö bunu ta mbei a du? Wë a ta mbei a abi tjalihati fuu.​—Ps. 78:39; lesi Psalöm 103:13, 14.

6. Unfa Jehovah lei taa a dë kabakaba u da sëmbë paadon?

⁶ Jehovah bi lei sömëni pasi kaa taa a dë kabakaba u da sëmbë paadon. A sabi taa Adam hën mbei taa hii u tuu ko dë a zöndu ku dëdë basu (Lom. 5:12). Soni seei an dë di u bi sa du, u puu useei, nasö woto sëmbë a zöndu ku dëdë basu (Ps. 49:7-9). Ma di Gadu fuu di lobi u, bi lei taa a abi tjalihati fuu, hën a seeka soni fuu sa ko fii. Andi a bi du? Wë Johanisi 3:16 ta piki u taa Jehovah manda di wan kodo Womi Mii fëën ko a goonliba aki faa ko dëdë da u (Mat. 20:28; Lom. 5:19). Jesosi dëdë da u, sö taa hiniwan sëmbë di ta biibi nëën sa kumutu a zöndu ku dëdë basu (Heb. 2:9). A bi hati Jehovah gaanfa seei di a bi ta si unfa Jesosi bi ta dëdë a wan hogi fasi. Wë u sa taki taa u di Jehovah kë da u paadon u dee zöndu fuu, mbei a da pasi u Jesosi dëdë a sö wan fasi.

7. Un woto u sëmbë ta lei u unfa Jehovah ta da sëmbë paadon ku hii hën hati?

 ⁷ U sa feni sömëni woto u sëmbë a di Bëibel, di Jehovah bi da paadon ku hii hën hati (Ef. 4:32). Undi u dee sëmbë aki ta ko a i pakisei? Kandë i ta pakisei Könu Manase. Di hogihati womi aki bi du sömëni gaan zöndu. A bi ta dini poipoi gadu, söseei a bi ta da woto sëmbë taanga u de du di seei soni tu. A bi ta kii dee mii fëën, ta tjuma da poipoi gadu. A bi buta wan pindi u wan poipoi gadu a di Wosu u Jehovah seei. Di Bëibel ta taki taa: „A du gaan hia soni di Jehovah an feni bunu, u mbei Gadu hati ko boonu ku ën” (2 Klon. 33:2-7). Ma di Manase bi lei taa a bi ta tjali tuutuu u dee soni dee a bi du, hën Jehovah dëën paadon ku hii hën hati. Söseei Gadu bi dëën pasi fa bi sa toon könu baka (2 Klon. 33:12, 13). Kandë i ta pakisei Könu Dafiti tu di bi du gaan zöndu. A bi tei sëmbë mujëë, söseei a bi kii sëmbë. Ma di Dafiti lei taa a bi ta tjali tuutuu u dee soni dee a bi du, hën Jehovah dëën paadon (2 Sam. 12:9, 10, 13, 14). Awa, u sa dë seiki taa Jehovah dë kabakaba u da u paadon. A di woto aki, woo si taa di fasi fa Jehovah ta da u paadon, tooka ku di fasi fa libisëmbë ta da wotowan paadon.

8. Unfa di apaiti fasi fa Jehovah ta kuutu soni, ta mbei taa a sa ta da sëmbë paadon?

⁸ Jehovah da di Sëmbë „di ta kuutu hii di goonliba” (Ken. 18:25). A dë fanöudu u wan bunu kuutuma sabi dee wëti bumbuu. Jehovah da di Kuutuma fuu, nöö a ta fusutan dee wëti finifini, u di hën da di Sëmbë di ta da u wëti (Jes. 33:22). Sëmbë an dë di sabi andi da bunu ku hogi kuma Jehovah. Un woto soni wan bunu kuutuma musu sa’ u du? A musu sabi hii soni u wan woto finifini, ufö a koti kuutu. Wë fëën mbei u sa taki taa Jehovah da di möön bunu kuutuma, u di a sabi hii soni.

9. Andi ku andi Jehovah ta luku te a o da wan sëmbë paadon?

⁹ Jehovah an dë kuma dee kuutuma u di goonliba aki. Hii juu a ta sabi soni u wan woto finifini (Ken. 18:20, 21; Ps. 90:8). Libisëmbë ta kuutu soni ku dee soni di de ta jei, nasö ku dee soni di de ta si nöö. Ma Jehovah hën a ta fusutan faandi mbei wan sëmbë ta du wan soni, u di a ta luku di fasi fa wan sëmbë dë, di fasi fa de kiijëën, di kamian ka de kiijëën, söseei a ta fusutan unfa wan sëmbë ta fii ku di fasi fa a ta pakisei. Jehovah saandi dë a wan sëmbë hati. A ta fusutan gbelingbelin faandi mbei wan sëmbë ta du so soni. Hii soni tuu dë jabijabi hooo sö nëën wojo (Heb. 4:13). Jehovah ta da wan sëmbë paadon, u di a sabi hii soni u di sëmbë dë finifini.

10. Faandi mbei u sa taki taa hii juu Jehovah ta kuutu soni a wan leti fasi? (Detolonomi 32:4)

¹⁰ Hii juu Jehovah ta kuutu soni a wan leti fasi. A ta si hii sëmbë di wan fasi. Jehovah an ta da wan sëmbë paadon u di a hanse, u di a gudu, u di a dë wan nëbai sëmbë, nasö u di a sa’ u du soni (1 Sam. 16:7; Jak. 2:1-4). Na wan sëmbë sa duwengi Jehovah faa du wan soni, söseei na wan sëmbë sa pakëën faa du wan soni da de (2 Klon. 19:7). Nöiti Jehovah ta hopo du soni a wan föutu fasi u di hati fëën boonu nasö u di tjali u wan sëmbë kisi ën (Ëki. 34:7). A dë gbelingbelin u si taa Jehovah da di möön bunu kuutuma, u di a ta fusutan hii soni finifini.​—Lesi Detolonomi 32:4.

11. Faandi mbei di fasi fa Jehovah ta da paadon dë apaiti?

¹¹ Dee sëmbë dee bi sikifi dee Hebelejën  Buku u Bëibel, bi ko fusutan taa Jehovah ta da sëmbë paadon a wan apaiti fasi. So juu de ta wooko ku wan Hebelejën wöutu di ta lei „di fasi fa Gadu ta da sëmbë paadon te de du zöndu. Ma di wöutu dë an kë taki u di fasi fa wan libisëmbë ta da wan wotowan paadon”. Jehovah wanwan tö sa da wan sëmbë paadon te dou. Un wini u ta feni te Jehovah da u paadon?

12-13. (a) Un wini wan sëmbë ta feni te Jehovah dëën paadon? (b) Unfa Jehovah ta da u paadon tjika?

¹² Te u ta biibi taa Jehovah da u paadon tuutuu, nöö u ta dë bööböö, söseei u ta abi wan limbo háti. Woo sa ta fii bööböö tuutuu te Jehovah seei da u paadon (Tjab. 3:19). Te Jehovah da u paadon, nöö a ta da u pasi fuu ku ën ko dë gaan mati baka. A ta dë dëën kuma wa du na wan zöndu seei.

¹³ Te Jehovah da u paadon kaa, nöö an o taki soni u di föutu di u bi mbei nöiti möön, söseei an o sitaafu u fëën hedi möön (Jes. 43:25; Jel. 31:34). „Leti kumafa sonu kumutu longi ku sonu go”, sö nöö Jehovah buta dee zöndu fuu tee a longi ala * (Ps. 103:12). Te u ta pakisei unfa Jehovah ta da sëmbë paadon tjika, nöö u ta ko abi gaan lesipeki dëën (Ps. 130:4). Ma ambë Jehovah o da paadon?

14. Andi u lei u di fasi fa Jehovah ta da sëmbë paadon?

¹⁴ U bi lei taa te Jehovah ta da sëmbë paadon, nöö an ta luku ee wan gaan zöndu di sëmbë du, nasö ee di zöndu fëën an bigi te poi. U bi lei tu taa Jehovah da di Sëmbë di mbei u, hën da di Sëmbë di ta da u wëti, söseei hën da di Kuutuma fuu, nöö a ta wooko ku di köni fëën te a o da sëmbë paadon. Andi Jehovah ta luku ufö a da wan sëmbë paadon?

15. Andi da wan soni di Jehovah ta luku te a o da wan sëmbë paadon, te u luku Lukasi 12:47, 48?

¹⁵ Wan soni di Jehovah ta luku, hën da ee di sëmbë di du wan zöndu bi sabi taa di soni di a bi ta du an bunu. Jesosi bi taki u di soni aki a Lukasi 12:47, 48. (Lesi ën.) Te wan sëmbë buta taa a o du wan soni di a sabi taa Gadu an lobi, hën a du ën tökuseei, nöö hën da a du wan gaan zöndu. Kandë Jehovah  sa buta taa an o da sö wan sëmbë paadon (Maik. 3:29; Joh. 9:41). Ma so juu u ta sabi taa di soni di u bi du an bi bunu. Ee sö a dë, Jehovah o sa da u paadon u? Wë aai! U sa piki sö, u di wan woto soni dë di Jehovah ta luku jeti te a o da sëmbë paadon.

16. Andi a kë taki taa wan sëmbë ta tjali tuutuu u wan zöndu di a du, nöö faandi mbei di soni aki dë fanöudu ee u kë taa Jehovah da u paadon?

¹⁶ Wan woto soni di Jehovah ta luku te a o da wan sëmbë paadon, hën da ee di sëmbë ta tjali tuutuu u di zöndu di a du. Andi a kë taki taa wan sëmbë ta tjali tuutuu u wan zöndu di a du? Wë di soni aki kë taki taa di sëmbë ta „tooka di fasi fa a ta si soni, di fasi fa a ta tja hënseei, nasö so soni di a ta pakisei fundu nëën hati”. A kë taki tu taa a ta hati wan sëmbë taa a du wan soni di an bunu, nasö taa an du soni kumafa a bi musu du ën. Wan sëmbë di ta tjali tuutuu, ta tjali u di a du soni di an bunu. Ma a ta tjali tu u di an du dee soni dee a bi musu du sö taa di biibi fëën an ko suwaki. Könu Manase ku Könu Dafiti bi du gaan zöndu, ma tökuseei Jehovah bi da de paadon u di de bi tjali tuutuu u dee soni di de bi du (1 Kön. 14:8). Jehovah ta da u paadon te a si taa u ta tjali tuutuu u di soni di u du. Ma di tjali di u ta tjali dë wanwan an tjika. U musu dë kabakaba u hopo du soni. * Di soni aki da wan woto soni di Jehovah ta luku tu.

17. Andi a kë taki u bia du soni woto fasi, nöö unfa di soni aki sa heepi u fu wa toona du soni di an bunu? (Jesaaja 55:7)

¹⁷ Wan woto fanöudu soni di Jehovah ta luku te a o da wan sëmbë paadon, hën da ee di sëmbë bia ta du soni woto fasi. Di soni aki kë taki taa di sëmbë musu disa di fasi fa a bi ta libi, nöö a bia ko ta libi kumafa Jehovah kë faa libi. (Lesi Jesaaja 55:7.) Di sëmbë musu da Jehovah pasi faa tooka di pakisei fëën, be a ko ta pakisei kumafa Jehovah ta pakisei (Lom. 12:2; Ef. 4:23). A musu dë kabakaba u disa dee soni dee a bi ta pakisei, ku dee soni dee a bi ta du dee an bunu, nöö a bia ko ta du soni di ta kai ku Jehovah  (Kol. 3:7-10). Di biibi di u ta biibi taa Jesosi paka paima da u, ta mbei taa Jehovah sa da u paadon u dee zöndu fuu. Te Jehovah si taa u ta mbei taanga möiti u tooka di fasi fa u ta tja useei, nöö a o da u paadon u di Jesosi paka paima da u.​—1 Joh. 1:7.

18. Andi u lei u di fasi fa Jehovah ta da sëmbë paadon?

¹⁸ Boo taki kölö sö u dee fanöudu soni dee u lei a di woto aki. Jehovah da di Sëmbë di ta möön da sëmbë paadon. Faandi mbei u sa taki sö? Wë di fosu soni mbei u sa taki sö, hën da hii juu a ta dë kabakaba u da sëmbë paadon. Di u tu soni, hën da a sabi u bumbuu. Hën da di möön bunu sëmbë di sa sabi ee u ta tjali tuutuu u wan soni di u du. Di u dii soni, hën da te Jehovah ta da u paadon, nöö a ta da u paadon te dou. A ta ko dë kuma wa bi mbei na wan föutu. Di soni aki ta mbei u ko abi wan limbo háti, söseei a ta mbei Jehovah wai ku u.

19. Faandi mbei u sa ta dë waiwai, aluwasi u ta mbei föutu?

¹⁹ U di u da zöndu libisëmbë, mbei woo ta mbei föutu. Ma tökuseei u sa feni kötöhati a di soni di di buku Inzicht in de schrift, Deel 1, bladsëidë 285 ta taki. A taki taa: „Jehovah abi tjalihati fuu, u di a sabi taa dee dinima fëën da zöndu libisëmbë. Fëën mbei an dë fanöudu u de ta tjali nöömö, u di de ta mbei föutu (Ps. 103:8-14; 130:3). Ee de ta mbei taanga möiti u libi a wan fasi di Gadu kë, nöö de o sa dë waiwai (Fil. 4:4-6; 1 Joh. 3:19-22).” Di soni aki ta da u taanga seei!

20. Andi woo luku a di woto di ta ko?

²⁰ U ta tei ën u bigi taa Jehovah ta dë kabakaba u da u paadon, te u ta tjali tuutuu u dee föutu dee u mbei. Ma unfa u sa djeesi Jehovah a di fasi fa a ta da sëmbë paadon? Na un futu u ku Jehovah ta da sëmbë paadon a di wan fasi, ma na un futu a tooka? Faandi mbei a dë fanöudu fuu sabi di fasi fa di soni aki tooka? Woo piki dee hakisi aki a di woto di ta ko.