1. Na un fasi u sa dë makandi ku Jehovah?

 U LO’ u dë makandi ku sëmbë di u lobi. Womi ku mujëë di tööu lobi te de ta du soni makandi. Njönku sëmbë lobi te de ku dee mati u de dë makandi. Söseei hii u tuu lobi te u dë makandi ku dee baaa ku dee sisa fuu. Ma möön gaanfa u lobi te u ta du soni di ta mbei u ta dë makandi ku di Gadu fuu. U sa du di soni aki te u ta begi, te u ta lesi di Wöutu fëën, te u ta kai pakisei a dee soni dee a o du, söseei te u ta kai pakisei a dee waiti fasi fëën. Di dë di u ta dë makandi ku Jehovah a dee lö fasi dë ta bunu seei!​—Ps. 139:17.

2. Andi da dee soni dee ta taanga da u?

² Hii fa u lo’ u du soni di ta mbei u dë makandi ku Jehovah, tökuseei a sa taanga da u fuu du dee soni aki. U ta abi te a hia soni u du. Fëën mbei a sa ta taanga da u fuu feni ten u du dee soni dee u musu du a di dini u Jehovah. Di wooko di u ta du, dee famii fuu ku woto fanöudu soni di u musu du, sa mbei u fii kuma wa abi ten tjika fuu begi, fuu lei soni u Bëibel, nasö fuu kai pakisei a dee soni dee u ta lei.

3. Andi da wan woto soni di sa tei hia ten fuu?

³ Wan woto soni dë jeti di sa mbei wa abi ten tjika. Ee wa köni, u sa ta du soni di an hogi, ma di sa tei sö hia ten fuu taa wa ko abi ten möön fuu du soni di sa mbei u ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Pakisei dee soni dee u ta du fuu mbei piizii. Hii u tuu ta feni wini te u ta mbei piizii. Aluwasi dee soni dee u ta tei u mbei piizii an hogi, tökuseei de sa tei sö hia ten fuu taa wa ko abi ten möön fuu du soni da Jehovah. U musu hoi a pakisei taa piizii an dë di möön fanöudu soni.​—Nöng. 25:27; 1 Tim. 4:8.

4. Fuun soni woo taki nöunöu?

 ⁴ A di woto aki woo luku faandi mbei a dë fanöudu fuu luku andi da dee möön fanöudu soni a di libi fuu. Woo luku tu unfa u sa wooko ku di ten fuu a wan köni fasi te u ta du soni a di dini u Jehovah, söseei unfa u sa feni wini te u ta wooko ku di ten fuu a wan bunu fasi.

5. Unfa dee soni dee sikifi a Efeise 5:15-17, sa heepi wan njönkuwan faa sabi andi a o du ku hën libi?

⁵ Du di möön bunu soni ku di libi fii. Njönku sëmbë ta hakisi deseei andi da di möön bunu fasi fa de sa libi. Dee siköö mësitë ku dee famii u de di an ta dini Jehovah, sa da de taanga u de go a gaan hei siköö sö taa de sa feni wan bunu wooko ka de o ta feni gaan hia möni. Nöö ee de du di soni aki, nöö a sa tei gaan hia ten u de. Ma dee gaan sëmbë u de ku dee baaa ku sisa a di kemeente, sa da dee njönkuwan aki taanga tu u de wooko da Jehovah hii de libi longi. Andi sa heepi wan njönkuwan di ta dini Jehovah faa du di möön bunu soni ku hën libi? A o feni bunu te a lesi Efeise 5:15-17, nöö a kai pakisei nëën. (Lesi ën.) Baka te wan njönkuwan lesi dee vers aki, nöö a sa hakisi hënseei taa: ’Andi da di soni di „[Jehovah] kë”? Andi o kai ku ën? Andi mi musu du u lei taa mi ta wooko ku di ten u mi a wan köni fasi?’ Hoi a pakisei taa „u dë a wan gaan hogi ten”, nöö di goonliba di Saatan ta tii aki an o dë möön. A dë wan köni soni fuu libi a wan fasi di o sa mbei Jehovah wai ku u.

6. Andi Malia bi du, nöö faandi mbei di soni di a bi du dë bi dë wan köni soni?

⁶ Buta dee möön fanöudu soni a di fosu kamian. So juu u ta abi tu soni di u musu du, ma ee u kë wooko ku di ten fuu a wan köni fasi, nöö u musu luku undi u dee soni aki woo du, hii fa de tuu dë bunu soni u du. U ta si di soni aki te u luku andi bi pasa di Jesosi bi go luku Malia ku Maita a de pisi. Maita bi ta wai gaanfa seei di Jesosi bi ko nëën pisi, nöö fëën mbei a bi kë boi wan bunu soni dëën faa njan. Ma Malia bi sindo makandi ku Jesosi ta haika andi a bi ta taki. Di soni di Maita bi du bi bunu, ma Jesosi bi taki taa Malia bi „du di möön bunu soni” (Luk. 10:38-42). A kan taa bakaten Malia bi fëëkëtë di soni di de bi njan di daka dë, ma u sa dë seiki taa an bi fëëkëtë dee soni dee Jesosi bi lei ën. Wë leti kumafa Malia bi tei di okasi di a bi feni faa dë makandi ku Jesosi, sö nöö useei ta suku okasi fuu sa ta du soni di ta da u pasi fuu sa dë makandi ku Jehovah. Unfa u sa wooko ku di ten fuu a wan köni fasi a dee pisiten dë?

7. Faandi mbei a dë fanöudu fuu ta begi, ta lei soni u Bëibel, ta kai pakisei a dee soni dee u ta lei?

⁷ A bunu fii fusutan taa te i ta begi, ta lei soni u Bëibel, ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei, nöö a dë wan fasi fa i ta dini Jehovah. Te u ta begi, nöö u tan fan ku di Tata fuu a liba ala di lobi u gaanfa seei (Ps. 5:7). Te u ta lei soni u Bëibel, nöö u ta „ko sabi Gadu tuutuu”, di dë di möön köni sëmbë u hii di mundu (Nöng. 2:1-5). Te u ta kai pakisei a dee soni dee u ta lei u Jehovah, nöö u ta ko si dee bunu fasi fëën, söseei dee gaan soni dee a o du da libisëmbë. Disi da di möön bunu soni di u sa du ku di ten fuu. Ma andi sa heepi u fuu du di soni aki?

8. Andi u sa lei u di fasi fa Jesosi wooko ku di ten fëën a di sabana?

⁸ Ee a sa, nöö suku wan piii kamian ka i sa go. Pakisei di woto u Jesosi. Ufö a bigi du di diniwooko fëën a goonliba aki, a bi go dë a di sabana 40 daka longi (Luk. 4:1, 2). U di a bi  dë a wan piii kamian, mbei a bi sa begi Jehovah, söseei a bi sa kai pakisei a dee soni dee hën Tata bi kë faa du. Di soni aki bi mbei Jesosi bi dë seekaseeka da dee fuka dee bi o miti ën. Andi i sa lei a di woto u Jesosi aki? Ee i dë a wan gaan wosudendu, nöö na hii juu joo sa feni wan piii kamian ka i sa dë i wanwan. Ee sö a dë, nöö suku wan piii kamian ka i sa go dë i wanwan. Ee sö soni dë da i, nöö i sa suku wan piii kamian a döösë u di wosu. Di soni dë wan sisa de kai Julie ta du te a kë begi Jehovah. Di sisa aki ku hën manu ta libi a wan piki wosu a Gaan Faansiköndë, nöö di soni dë ta mbei a ta taanga dëën faa feni wan piii kamian ka a sa dë hën wanwan. Sisa Julie bi taki taa: „Hiniwan daka mi nango waka a wan kamian ka sëmbë nango köi. Na ala mi sa dë mi wanwan, mi sa buta pakisei a dee soni dee mi ta du, söseei mi sa fan möön bunu ku Jehovah.”

9. Unfa Jesosi bi lei taa a ta tei ën u bigi taa hën ku Jehovah dë gaan mati, hii fa a bi abi hia soni u du?

⁹ Jesosi bi abi gaan hia soni u du di a bi dë a goonliba aki. Di a bi ta du di diniwooko fëën, nöö gaan hia sëmbë bi ta waka nëën baka, u di de bi kë dë makandi ku ën. Wan daka, a bi pasa taa ’hii sëmbë u di köndë tuu bi hai ko a di dööbuka’ u di wosu ka Jesosi bi dë, u de sa si ën. Ma tökuseei Jesosi bi tei ten faa bi sa begi Jehovah. Ufö sonu jabi, hën a „go dë a wan kamian piii hën wanwan”, sö taa a bi sa fan ku hën Tata.​—Maik. 1:32-35.

10-11. Te u luku Mateosi 26:40, 41, nöö andi Jesosi bi da dee bakama fëën taanga u de du di de bi dë a di djai u Gëtiseimani, ma andi bi pasa?

¹⁰ A di ndeti ufö Jesosi dëdë, a bi toona suku wan piii kamian ka a bi o sa kai pakisei a soni, söseei ka a bi o sa begi. A bi feni di piii kamian aki a di djai u Gëtiseimani (Mat. 26:36). A di ndeti dë, Jesosi bi piki dee bakama fëën wan fanöudu soni u di begi di de musu ta begi.

¹¹ Boo luku andi bi pasa. Di de dou a di djai u Gëtiseimani, a bi lati seei, nöö a kan taa tuwalufu juu bi pasa kaa. Jesosi bi piki dee apösutu fëën be de „dë ku wojo”, hën a go begi (Mat. 26:37-39). Ma di a bi dë ta begi, hën de duumi go. Di Jesosi bi ko si taa de ta duumi, hën a da de taanga u de ’ta begi nöömö’. (Lesi Mateosi 26:40, 41.) A bi si taa de bi dë ku gaan bookohedi, söseei taa de bi wei. Jesosi bi fusutan taa ’de an bi taanga sö’. Tökuseei Jesosi bi toona go begi tu pasi möön, nöö di a bi toona ko, hën a bi si taa dee bakama fëën bi ta duumi ka u de begi.​—Mat. 26:42-45.

12. Andi u sa du ee wa ta fii u begi, u di u wei nasö u di u dë ku bookohedi?

¹² Suku di möön bunu ten. So juu wa ta fii u  begi, u di u wei nasö u di u dë ku bookohedi. Ee di soni dë pasa ku i kaa, nöö sabi taa na ku i wanwan a ta pasa. Andi i sa du? So sëmbë di lo’ u begi Jehovah a ndeti ufö de go kandi, ko si taa a ta möön bunu da de te de ta begi a ndeti buka ufö sinkii u de wei gaanfa. Wotowan ko si taa te de seeka sindo, nasö te de tjökö kini a goon, nöö de ta möön dë ku hii de pakisei te de ta begi. Ma andi i sa du te i dë ku bookohedi, nasö te i ta fii bookosaka sö tee ta ja ta fii u begi? Wë piki Jehovah unfa i ta fii. I sa dë seiki taa di Tata fuu di ta fii ku u, o fusutan i.​—Ps. 139:4.

13. Unfa di tëlëfön fuu sa puu u pakisei te u ta begi, te u ta lei soni u Bëibel, söseei te u dë a dee komakandi?

¹³ Na mbei soni puu i pakisei te i ta lei soni u Bëibel. Begi an dë di wan kodo soni di sa heepi u fuu ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Te u ta lei soni a di Wöutu u Gadu, söseei te u nango a dee komakandi, nöö de sa heepi u fuu ku Gadu ko dë mati tu. Wan soni dë di i sa du fii wooko möön bunu ku di ten di i ta tei u lei soni u Bëibel, nasö u dë a dee komakandi ö? Hakisi iseei di soni aki: ’Andi ta kë puu mi pakisei te mi dë a dee komakandi, nasö te mi ta lei soni u Bëibel?’ A dë sö taa sëmbë ta bëli i, nasö ta manda bosikopu da i a di tëlëfön fii, nasö a wan woto soni ö? Nöunöu milionmilion sëmbë ta wooko ku dee tëlëfön dee i sa du sömëni soni ku de. So sëmbë di ta öndösuku soni ta taki taa te u ta mbei möiti u buta hii u pakisei a wan soni, nöö ee wan tëlëfön seei dë a u bandja, nöö a sa puu u pakisei a di soni di u ta du. Wan könima bi taki taa: „Ja ta buta pakisei a di soni di i ta du, ma pakisei fii ta dë a wan hii woto soni.” Te u dë a dee keling-komakandi ku dee könklësi, nöö dee baaa ta da u taanga fuu seeka soni a di tëlëfön fuu a sö wan fasi taa an ta puu woto sëmbë pakisei. U sa seeka di tëlëfön fuu a sö wan fasi taa an puu u pakisei te woo begi, te woo lei soni u Bëibel, söseei te u dë a dee komakandi.

14. Unfa Jehovah sa heepi u fuu buta pakisei a dee soni dee u ta du, te u luku andi Filipi 4:6, 7 ta taki?

¹⁴ Hakisi Jehovah faa heepi i fii buta hii i pakisei a di soni di i ta du. Te i si taa i ta pakisei woto soni te i ta begi, te i ta lei soni u Bëibel nasö te i dë a dee komakandi, nöö hakisi  Jehovah be a heepi i. Ee i dë ku bookohedi, nöö a sa taanga da i fii buta hii i pakisei a di Wöutu u Gadu, ma a dë fanöudu fii du di soni aki. Begi Gadu faa da i di kötöhati di o tjubi i hati ku i „fusutan”.​—Lesi Filipi 4:6, 7.

15. Un gaan bunu joo feni te i ta fan ku Jehovah, te i ta haikëën, söseei te i ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei fëën?

¹⁵ Te i ta fan ku Jehovah, te i ta haikëën, söseei te i ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei fëën, nöö joo feni gaan bunu. Unfa sö? Di fosu soni, hën da joo ta du soni a wan möön köni fasi. Di Bëibel ta taki taa „di sëmbë di ta waka ku köni sëmbë o ko köni” (Nöng. 13:20). Fëën mbei te i ta du dee soni aki, nöö Jehovah di möön köni sëmbë u hii di mundu, o mbei i ko köni. Joo ko ta fusutan möön bunu unfa i sa du soni di sa mbei a wai ku i, söseei unfa i sa köni fu ja du soni di o hati ën.

16. Unfa di begi di u ta begi, di lei di u ta lei soni u Bëibel, ku di go di u nango a dee komakandi, ta heepi u fuu ko möön sa’ u lei sëmbë soni?

¹⁶ Di u tu soni, hën da joo ko möön sa’ u lei sëmbë soni. Te u ta lei wan sëmbë soni u Bëibel, nöö wan u dee möön fanöudu maaka fuu, ta dë fuu heepi ën fëën ku Jehovah ko dë mati. Möön u ta fan ku di Tata fuu di dë a liba ala, möön woo ko lobi ën, nöö möönmöön woo ko dë seekaseeka u heepi di sëmbë di u ta lei soni faa ko lobi ën tu. Pakisei di fasi fa Jesosi bi ta du soni. A bi ta taki soni u Jehovah a sö wan fasi taa dee bakama fëën seei bi ta ko lobi Jehovah tu.​—Joh. 17:25, 26.

17. Faandi mbei di biibi fuu ta ko möön taanga te u ta begi, söseei te u ta lei soni u Bëibel?

¹⁷ Di u dii soni, hën da di biibi fii o ko möön taanga. Buta pakisei a di soni di ta pasa te i hakisi Gadu faa tii i, faa da i kötöhati, nasö faa heepi i. Hiniwan juu te Jehovah piki di begi fii, nöö di biibi fii ta ko möön taanga (1 Joh. 5:15). Andi da wan woto soni di sa heepi i u di biibi fii ko möön taanga? Te i ta lei soni u Bëibel. Hoi a pakisei taa „biibi ta ko baka te wan sëmbë jei di bosikopu” (Lom. 10:17). Ma ee u kë u di biibi fuu ko möön taanga, nöö na lei nöö u musu ta lei soni. Un woto soni u musu du tu?

18. Konda faandi mbei a bunu fuu ta kai pakisei a soni.

¹⁸ A dë fanöudu fuu ta kai pakisei a dee soni dee u ta lei. Boo luku di woto u di sëmbë di sikifi Psalöm 77. A bi ta booko hën hedi, u di a bi ta si kuma Jehovah an bi ta feni hën ku dee woto Isaëli sëmbë bunu möön. Di soni aki bi ta mbei taa an bi sa ta duumi a ndeti (Vers  2-8). Andi a bi du? A bi piki Jehovah taa: „Mi o ta pakisei fundu u hii dee soni dee  i du. Dee soni dee i du wanwan nöö mi o ta pakisei” (Vers 12). Di Psalöm sikifima bi sabi andi Jehovah bi du da dee sëmbë fëën a di ten di pasa, ma tökuseei a bi ta hakisi hënseei taa: „Fëëkëtë Gadu fëëkëtë u du bunu da u nö? U di hati fëën boonu ku u, mbei an kë abi tjalihati u sëmbë möön nö?” (Vers 9) Di Psalöm sikifima bi kai pakisei a dee soni dee Jehovah bi du, söseei a bi pakisei di tjalihati di Jehovah bi lei taa a bi abi da de a di ten di pasa (Vers 11). Andi bi ko pasa bakaten? A bi ko dë seiki taa Jehovah an bi o go disa dee sëmbë fëën (Vers 15). Wë sö nöö di biibi fii o ko möön taanga tu, te i ta kai pakisei a dee soni dee Jehovah du da dee sëmbë fëën, söseei a dee soni dee a du da i.

19. Un woto bunu woo feni te u ta du soni di ta mbei u dë makandi ku Jehovah?

¹⁹ Di u fö soni, hën da joo ko möön lobi Jehovah, nöö di soni aki da di möön fanöudu soni. Lobi da di soni di o möön heepi i fii ta piki Jehovah buka, fii ta du soni di a lobi, söseei fii sa hoi dou te fuka ta miti i (Mat. 22:37-39; 1 Kol. 13:4, 7; 1 Joh. 5:3). Na wan soni dë di waiti möön di dë di u ku Jehovah dë gaan mati!​—Ps. 63:1-8.

20. Andi joo du fii sa ta begi, fii sa ta lei soni u Bëibel, söseei fii sa ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei?

²⁰ Hoi a pakisei taa di begi di i ta begi, di lei di i ta lei soni u Bëibel, ku di kai di i ta kai pakisei a dee soni dee i ta lei, da wan fasi fa i ta dini Jehovah. Suku piii kamian ka joo sa ta du soni di ta mbei i ta dë makandi ku Jehovah. Na mbei soni puu i pakisei a dee soni dee i ta du. Te joo du soni di nama ku di dini u Jehovah, nöö hakisi Jehovah faa heepi i fii sa buta hii i pakisei a dee soni dë. Ee i ta wooko ku di ten fii a wan bunu fasi nöunöu kaa, nöö Jehovah o mbei i libi u teego a di njunjun goonliba.​—Maik. 4:24.