1. Unfa u du sabi taa dee sëmbë u Gadu bi o kumutu a di Gaan Babilon, nöö un hakisi woo piki a di woto aki?

A DI woto di pasa, u bi lei taa dee Keesitu sëmbë dee bi ta hoi deseei a Gadu, bi ko dë a katibo a di Gaan Babilon. Ma de an bi o dë a katibo u nöömö. U sabi di soni aki, u di Gadu ta piki dee sëmbë fëën a di Bëibel taa de musu „kumutu” a hii dee poipoi keiki dee dë a goonliba. (Lesi Akoalimbo 18:4.) Di soni aki ta lei u taa dee Keesitu sëmbë bi o kumutu a di Gaan Babilon. U kë sabi seei na un ten de bi o kumutu a di Gaan Babilon! Ma di fosu soni, hën da u musu feni piki a dee hakisi aki: Andi dee Bëibel Öndösukuma bi dë kabakaba u du ufö di jaa 1914, di de bi dë a di Gaan Babilon? Unfa dee baaa ku dee sisa fuu bi ta peleiki fajafaja tjika a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti? Dee sëmbë u Gadu bi dë a katibo a di ten dë, u di de bi musu tooka so u dee soni di de bi ta du ö?

2. Andi dee Bëibel Öndösukuma bi buta taa de o du ufö di Fosu Goonliba Feti bigi?

² Sömëni jaa ufö di Fosu Goonliba Feti (1914-1918), hën Charles Taze Russell ku dee woto Bëibel Öndösukuma bi ko fusutan taa dee keiki an bi ta lei sëmbë dee tuutuu lei u Bëibel. Fëën mbei de an bi  kë nama ku poipoi keiki möön. A di jaa 1879 seei di Zion’s Watch Tower bi taki taa hiniwan keiki di ta taki taa hën da di mujëë u Keesitu, ma a ta wooko makandi ku dee tiima, hën da a dë a di Gaan Babilon, di di Bëibel ta kai di mötjö mujëë.​—Lesi Akoalimbo 17:1, 2.

3. Andi dee Bëibel Öndösukuma bi du u lei taa de an ta nama ku poipoi keiki möön? (Luku di peentje a bigi u di woto.)

³ Dee womi ku dee mujëë dee bi ta hoi deseei a Gadu bi sabi taa ee de ta nama ku poipoi keiki, nöö Gadu an bi o mbei de feni gaan bunu. Fëën mbei gaansë u de bi sikifi biifi manda da dee keiki ka de bi nango, u piki de taa de o kumutu a di keiki. So u de bi go lesi di biifi a fesi keiki be hii sëmbë jei. Ma ee de an bi ta da de pasi u du di soni aki, nöö de bi ta manda biifi da hiniwan sëmbë u di keiki. Dee Bëibel Öndösukuma bi lei gbelingbelin taa de an bi kë nama ku poipoi keiki möön! A dee jaa a fesi, de bi sa kii de ee de bi du sö wan soni. Ma a di jaa 1870, dee tiima u sömëni köndë an bi ta wooko makandi ku dee keiki möön. Nöö sëmbë bi sa konda soni u Bëibel da wotowan, söseei de bi sa taki ee dee lei u dee keiki an ta kai ku de.

4. Konda unfa dee Bëibel Öndösukuma bi ta si di Gaan Babilon a di ten u di Fosu Goonliba Feti.

⁴ Dee Bëibel Öndösukuma bi ko fusutan taa na piki nöö de bi musu piki dee famii u de, dee mati u de, ku dee woto sëmbë u di keiki taa de an ta nama ku poipoi keiki möön, nöö a kaba. Ma de bi kë u hii di goonliba sabi taa di Gaan Babilon da wan mötjö mujëë! Fëën mbei a tuwalufumu-liba u di jaa 1917 ku bigi u di jaa 1918, dee dusudusu Bëibel Öndösukuma bi dë fajafaja seei ta paati 10.000.000 u di talakitaati di bi abi wan pisi a dendu de kai „The Fall of Babylon” (Babilon kai). Di talakitaati bi ta taki unfa dee keiki dë tuutuu. Wë i sa pakisei fa di soni aki bi mbei dee keiki hedima hati bi boonu gaanfa seei! Ma dee Bëibel Öndösukuma an tapa ku di wooko u de. De bi dë kabakaba u peleiki go dou, söseei u piki „Masa Gadu buka . . . möön gaanfa möön libisëmbë buka” (Tjabukama 5:29). Andi di soni aki ta lei u? Wë a ta lei u taa a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti, nöö dee Keesitu sëmbë aki an bi dë a katibo möön, ma de bi kumutu a poipoi keiki kaa, nöö de bi ta heepi woto sëmbë u kumutu a poipoi keiki tu.

5. Faandi mbei u ta taki taa dee baaa ku dee sisa bi ta peleiki fajafaja seei a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti?

⁵ A di ten di pasa, u bi taki taa Gadu an bi wai ku dee sëmbë fëën a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti, u di de an bi ta peleiki fajafaja. Fëën mbei u bi ta biibi taa Jehovah bi da di Gaan Babilon pasi faa tei dee sëmbë fëën tja go a katibo u wan pisiten. Ma dee baaa ku dee sisa dee bi abi wan taanga biibi, dee bi ta dini Gadu a di jaa 1914 te go miti di jaa 1918, bi taki bakaten taa de bi ta du hii soni di de bi sa du u peleiki go dou. Di fusutan di u ko fusutan andi bi pasa ku dee Bëibel Öndösukuma a di pisiten dë, ta heepi u fuu fusutan wantu soni di sikifi a Bëibel.

6, 7. (a) Andi bi miti dee Bëibel Öndösukuma a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti? (b) Andi ta lei u taa dee Bëibel Öndösukuma bi dë fajafaja seei?

⁶ Dee Bëibel Öndösukuma bi ta peleiki fajafaja seei a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti. Ma sömëni soni bi ta miti de tu. Boo go luku tu u dee soni di bi ta miti de. Di fosu soni hën da dee Bëibel Öndösukuma an bi lei u peleiki ku di Bëibel wanwan. De bi guwenti u ta paati buku, nöö dee buku bi ta lei dee sëmbë di tuutuu lei. Fëën mbei di dee tiima bi taki a di jaa 1918, taa de an musu paaja di buku The Finished Mystery möön, hën di peleikiwooko bi ko taanga da sömëni u de. Di u tu soni, hën da a di wan seei jaa dë, wan siki de ta kai Spaanse griep  bi ta kisi sëmbë. Ee di taku siki aki bi kisi wan sëmbë, nöö a bi sa kisi wan woto sëmbë tu. Fëën mbei a bi ta taanga da dee baaa ku dee sisa u go peleiki a woto kamian. Hii fa dee soni aki bi ta miti de, tökuseei dee Bëibel Öndösukuma bi ta mbei hii möiti u du di peleikiwooko go dou.

⁷ A di jaa 1914, di piki kulupu u dee Bëibel Öndösukuma bi ta pëë di „Photo-Drama der Schepping” da sëmbë. A bi dë wan pei fëlön di bi abi hanse peentje ku kulölu di de bi ta pëë, söseei sati fëlön ka i ta jei sëmbë töngö, nöö a bi abi poku tu. A bi dë wan njunjun soni a di ten dë. A di Bëibel pëë aki de bi ta lei soni u sensi di ten di Gadu mbei Adam te kisi di ten u di kaba u di tii u Keesitu. Di de bi pëë ën a di jaa 1914, nöö söwan 9.000.000 sëmbë bi luku ën. Pakisei di soni aki luku. Dee sëmbë aki bi hia möön dee Jehovah Kotoigi dee dë a hii së u goonliba a di ten aki! Kumafa de bi sikifi, nöö a di jaa 1916, möön leki 809.000 sëmbë bi nango a dee komakandi na Amëëkanköndë, nöö a di jaa 1918 de bi ko dë 950.000 sëmbë di bi nango a dee komakandi. Dee Bëibel Öndösukuma aki bi dë fajafaja seei!

8. Unfa dee baaa dee bi ta tei fesi bi ta da dee Bëibel Öndösukuma taanga a di ten u di Fosu Goonliba Feti?

⁸ A di pisiten u di Fosu Goonliba Feti, dee baaa dee bi ta tei fesi bi ta wooko taanga seei u mbei buku, söseei u da dee Bëibel Öndösukuma taanga. Di soni aki bi heepi de u de peleiki go dou. Richard H. Barber di bi dë wan fajafaja peleikima a di ten dë, bi taki taa: „U bi sa ta manda wantu keling-gaanwomi go a dee kemeente jeti, u bi sa ta manda The Watch Tower da dee kemeente hii juu, söseei u bi sa ta mandëën go a Kanada ka de bi tapa di peleikiwooko.” A bi taki söseei taa: „Mi bi abi di gaandi u manda di pikiwan u di buku The Finished Mystery da wantu mati fuu, u di lanti bi tei di u de puu a de. Baaa Rutherford bi taki taa u musu hoi könklësi a peipei foto na Amëëkanköndë, nöö u bi musu manda baaa u go hoi taki u da dee baaa ku dee sisa taanga.”

9. (a) Faandi mbei dee sëmbë u Gadu bi musu tooka so soni di de bi ta du a di jaa 1914 te go miti di jaa 1919? (b) Andi wa musu pakisei, hii fa de bi musu tooka so soni di de bi ta du?

⁹ Wan soni bi dë jeti di dee Bëibel Öndösukuma bi musu tooka. De an bi ta kaba fusutan andi a kë taki te Jehovah taki taa u musu ta piki dee tiima buka (Loomë 13:1). Fëën mbei de bi ta nama ku feti soni u di köndë. Wë di di pelesidënti fu Amëëkanköndë bi hakisi dee sëmbë a 30 u sebitaa-liba u di jaa 1918 u begi be bööböö libi dë a di köndë, hën The Watch Tower bi piki dee Bëibel Öndösukuma u deseei begi tu. So u dee baaa bi da möni u di köndë sa go a feti, nöö wantu u de bi ko toon sodati, hën de go a feti. Ma hii fa dee Bëibel Öndösukuma bi musu tooka so soni di de bi ta du, tökuseei an bi o bunu fuu pakisei taa hën bi mbei de bi tja de go a katibo a di Gaan Babilon. Biga a bi fika pikisö, nöö de bi kumutu tuu a hii dee poipoi keiki di dë a hii së u goonliba a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti.​​—Lesi Lukasi 12:47, 48.

10. Unfa dee Bëibel Öndösukuma bi ta lei taa de ta lesipeki di libi u wan sëmbë?

¹⁰ A dë sö tuu taa dee Bëibel Öndösukuma an bi ta kaba fusutan taa wan Keesitu sëmbë an musu go nama ku feti soni u wan köndë. Ma de bi sabi taa de an bi musu kii sëmbë. Fëën mbei hii fa so u dee baaa bi toon sodati, ta tja goni a di pisiten u di Fosu Goonliba Feti, tökuseei de an bi kë kii sëmbë ku di goni. De bi ta manda so u dee baaa dee an bi kë kii sëmbë u go a fesi ka di feti bi ta feti möön gaanfa, sö taa de bi sa dëdë.

11. Andi dee tiima bi du di dee Bëibel Öndösukuma an bi kë go a feti?

¹¹ Didibi hati bi boonu gaanfa seei, u di dee baaa bi ta hoi deseei a Gadu. Te u kaba fëën hën Didibi mbei de „mbei wëti u du hogi” ku de (Psalöm 94:20). Di hedima u dee sodati fu Amëëkanköndë de kai James Franklin Bell, bi piki Baaa Rutherford ku Baaa Van Amburgh taa, dee tiima bi pooba u mbei wan njunjun wëti di ta taki taa de musu kii hiniwan sëmbë di an kë go a feti. Wë dee Bëibel Öndösukuma a bi ta taki. Di hedima u dee sodati hati bi boonu seei, hën a piki Baaa Rutherford taa de an mbei di wëti möön, u di di pelesidënti fu Amëëkanköndë an bi kë. Di hedima u dee sodati bi taki taa: „Ma u sabi andi u musu du ku unu, nöö woo du ën tu!”

12, 13. (a) Faandi mbei de bi söötö aiti baaa u wan longi pisiten? (b) Dee baaa aki bi pasa Jehovah buka di de bi söötö de u?

¹² Dee tiima bi feni wan fasi u sitaafu dee Bëibel Öndösukuma. De bi söötö Baaa Rutherford ku Baaa Van Amburgh, ku sikisi woto baaa di bi ta tei fesi a di Watch Tower Society. Di kuutuma di bi ta kuutu di taki u dee baaa aki, bi taki taa dee baaa bi hogi möön dee sodati fu Alumanköndë. A bi taki taa de bi wisiwasi dee tiima, dee sodati, ku hii dee keiki, nöö de musu kisi gaan sitaafu. ^[1] (Luku di pisi a kaba u di woto.) Fëën mbei de bi söötö dee aiti Bëibel Öndösukuma aki u wan longi pisiten na Atlanta di dë a Georgia. Ma di di feti kaba, hën de puu de a dunguwosu, hën de ko disa de.

¹³ Hii fa dee aiti baaa aki bi dë a dunguwosu, tökuseei de bi ta hoi deseei a di wëti u Gadu ku hii de hati. Unfa u du sabi di soni aki? De bi sikifi wan biifi manda de di pelesidënti fu Amëëkanköndë, u hakisi ën faa puu de a dunguwosu. A di biifi de bi sikifi taa di Bëibel ta piki u taa wa musu kii sëmbë. Fëën mbei hiniwan sëmbë di buta hën libi a Gadu maun, ma an kë piki hën buka, nöö Gadu an o lobi sö wan sëmbë, söseei a o kii ën tu. De bi sikifi a di biifi taa u di soni aki mbei de an o sa kii wan libisëmbë. Dee baaa aki bi abi degihati seei u sikifi di biifi aki manda da di pelesidënti! Wë nöiti dee baaa aki bi o pasa Jehovah buka.

14. Konda unfa di Bëibel ta lei u andi bi pasa a di jaa 1914 te go miti di jaa 1919.

¹⁴ Maleaki 3:1-3 ta taki andi bi o pasa ku dee Bëibel Öndösukuma a di jaa 1914 te go miti bigi u di jaa 1919. (Lesi ën.) Jehovah Gadu „di tuutuu Masa” ku Jesosi Keesitu „di bosikopuma u di buka”, bi ko u luku „dee Leifi sëmbë” dee bi dë kuma dee salufuwan. Baka di Jehovah bi seeka hii soni, söseei di a wasi de ko limbo, hën de bi feni wan njunjun wooko. A di jaa 1919, hën Jesosi buta di „köni saafu di dë u futoou” u tii dee dinima u Gadu, söseei u lei de soni (Mateosi 24:45, NW). Dee sëmbë u Gadu bi ko fii u di Gaan Babilon awaa. Sensi di ten dë, hën de ta lei möön soni u di kë u Gadu, nöö de bi ko lobi ën möön gaanfa. De dë ku tangi a hati seei u di gaan bunu aki! ^[2]​​—Luku di pisi a kaba u di woto.

15. Unfa u sa lei taa u dë ku tangi a hati seei u di u kumutu a di Gaan Babilon?

¹⁵ U dë ku tangi a hati seei u di u kumutu a di Gaan Babilon. Saatan an bi sa poi di tuutuu biibi. Ma u musu hoi a pakisei faandi mbei Jehovah bi puu u a katibo. A abi a pakisei u tjubi hii sëmbë (2 Kolenti 6:1). Dee poipoi keiki ta tii milionmilion bunuhati sëmbë jeti, nöö u musu heepi dee sëmbë dë! Boo du hii soni di u sa du u djeesi dee baaa fuu dee bi hoi deseei a Gadu, u di woo ta heepi woto sëmbë u de ko fii tu.