Möön u ta lei soni u wan sëmbë, möön u ta ko sabi di sëmbë möön bunu, nöö u ku ën sa ko dë möön gaan mati. Di wan seei soni u sa taki u Jehovah. Te u ko sabi dee fasi di Jehovah abi, nöö woo ko sabi un pei sëmbë a dë tuutuu, nöö di soni dë o mbei u ku ën ko dë möön gaan mati. Gadu abi sömëni fasi, ma fö u de da apaiti wan seei. Dee fö fasi aki da di makiti di a abi, di köni di a abi, di kuutu a ta kuutu soni a wan leti fasi, ku di lobi di a abi.

„Ke, Mi Kaba Hei Masa Jehovah! Wë ku i gaan kaakiti ku i maun, iseei mbei mundu ala ku goonliba. Soni an bigi da i poi di ja sa du.”​—JELEMIA 32:17.

Dee soni dee Gadu mbei ta lei taa a abi makiti. Boo taa i taanpu a döö a deewei, nöö andi i ta fii? I ta fii fa di sonu kendi. Te i luku ën bunu, nöö i ta fii pikisö u di makiti di Jehovah abi. Un hia kaakiti di sonu abi? Di mindi pisi u di sonu kendi söwan 15.000.000 graad Celsius. Hiniwan sekonde, di kaakiti di ta kumutu a di sonu ta dë kuma te de suti höndöhöndö milion u dee kofaliki bömu dee ta poi soni kaba a sösö.

Tökuseei te i maaka di sonu ku dee milionmilion woto teeja dee dë a mundu, nöö di sonu piki seei. Dee könima ko si taa wan u dee möön gaan teeja di de ta kai UY Scuti, bigi söwan 1700 pasi möön di sonu. Ee di teeja aki bi dë a di sonu kamian, nöö di goonliba ku hii dee woto soni a liba ala di dë zuntu ku di sonu, an bi o dë möön. Di soni aki sa  heepi u fuu ko möön fusutan di soni di Jelemia bi taki, di a taa Jehovah Gadu mbei liba ala ku goonliba aki. Hën da Jehovah hën mbei hii di mundu, ku di gaan kaakiti fëën.

Un wini u sa feni u di makiti di Gadu abi? U abi dee soni dee Gadu mbei fanöudu, fuu sa dë a libi. Hën da u abi di sonu ku hii dee woto soni dee dë a di goonliba aki fanöudu. Söseei Gadu ta wooko ku di makiti fëën u heepi hiniwan fuu apaiti. Na un fasi? A di ten di pasa, Gadu bi da Jesosi di makiti faa du foombo soni. U ta lesi taa: „Bookowojoma ko ta si soni, lanma hopo ta waka, sikitjinama ta ko bunu, bookojesima ko ta jei soni, dëdë sëmbë ta weki” (Mateosi 11:5). Unfa a dë a di ten aki? Di Bëibel ta taki u Gadu taa: „Te wan sëmbë wei, nöö a ta dëën kaakiti baka.” A taki söseei taa: „Dee sëmbë dee ta futoou Jehovah o feni kaakiti baka” (Jesaaja 40:29, 31). Gadu sa da u di „gaan kaakiti” fëën u heepi u fuu sa hoi dou te fuka ta miti u (2 Kolenti 4:7). U dë seiki taa hii u tuu kë dë mati ku wan Gadu di lobi u sö gaanfa taa a ta wooko ku di makiti di a abi u heepi u ku dee fuka fuu.

„Ke Jehovah, dee soni dee i mbei hia seei! I mbei de a wan köni fasi.”​—PSALÖM 104:24.

Te u ta ko sabi dee soni dee Gadu mbei, nöö möönmöön u ta foondo u si fa a köni tjika. Dee könima ta öndösuku dee soni Jehovah mbei, u deseei mbei dee soni di de bi mbei kaa, ko möön bunu. De ta luku dee soni dë u de sa mbei soni di piki kuma di wojo u wan footoo masini, nasö u de sa mbei wan möön gaan soni kuma wan opolani.

Te u luku di fasi fa Gadu mbei libisëmbë sinkii, nöö u ta si taa a köni gaanfa seei. Pakisei unfa wan mii ta göö nëën mama bëë dendu. A ta bigi ku wan piki soni de kai cel, nöö di soni aki hën ta lei unfa di mii o ko dë. Di cel aki ta paati a woto pisipisi cel di ta djei deseei. Nöö a di soifi ten dee pisipisi cel aki ta tooka ko woto pei cel, kuma dee cel dee ta dë a di buuu fii, dee cel dee ta mbei i ta fii soni ku dee cel u dee bonu fii. Baka di dë dee soni a i sinkii dendu dee ta mbei i ta libi, soni kuma i hati, dee fuköfukö fii ku di tiipa fii, ta bigi ta wooko. Baka nëigi liba, dee cel dë ta ko toon wan mii. Di köni fasi fa Jehovah mbei libisëmbë ta mbei hia sëmbë piki ku di Bëibel sikifima di bi taki taa: „Mi o gafa i u di i mbei mi a sö wan foombo fasi.”​—Psalöm 139:14.

Un wini u sa feni u di köni di Gadu abi? Di Gadu di mbei u, sabi andi u abi fanöudu fuu sa dë waiwai. U di Jehovah sabi hia soni sö, söseei u di a ta fusutan u tu, mbei a ta da u köni lai a di Wöutu fëën, di Bëibel. Luku wan u dee lai di di Bëibel ta da u: „Ee i ku sëmbë a’ soni, . . . nöö ja musu hoi ën a bëë” (Kolosën 3:13). Di soni dë da wan bunu lai ö? Wë aai. Dee data ko si taa te ja ta hoi wotowan a bëë, nöö i sa ta duumi möön bunu, söseei di buuu fii an ta hei poi. Te ja ta hoi wotowan a bëë, nöö a ta mbei taa ja ta kisi siki u di i ta pakisei soni poi. Gadu dë kuma wan köni mati di ta booko hën hedi ku u, nöö hii juu a ta da u bunu lai  di ta heepi u (2 Timoteo 3:16, 17). Ja bi o kë sö wan sëmbë u mati ö?

„Jehovah da wan sëmbë di lobi leti libi.”​—PSALÖM 37:28.

Hii ten Gadu ta du bunu soni. Te u luku ën bunu, nöö u sa taki taa „na tuu seei taa Gadu ta du hogi e! Di sëmbë di a’ hii makiti an sa du soni a wan hogi fasi wan daka!” (Jöpu 34:10) A ta kuutu soni a wan leti fasi, fëën mbei di psalöm sikifima bi piki Jehovah taa: „Joo kuutu hii sëmbë a wan leti fasi” (Psalöm 67:4). U di „Jehovah ta si andi dë a di hati dendu”, mbei wa sa ganjëën. Fëën mbei a ta kuutu soni a wan leti fasi hii ten (1 Samuëli 16:7). Boiti di dë, Gadu sabi hii dee hogi ku hii dee poipoi soni dee ta pasa a di goonliba, fëën mbei a paamusi u taa a di ten di ta ko a o „koti dee hogidu sëmbë puu a goonliba”.​—Nöngö 2:22.

Ma tökuseei Gadu an dë wan hogihati kuutuma di dë u kuutu sëmbë nöö. A ta abi tjalihati da sëmbë te a dë fanöudu. Di Bëbel ta piki u taa „Jehovah da wan Gadu di abi tjalihati ku bunuhati” da hogihati sëmbë tu, ee de lei tuutuu taa de ta tjali u dee hogi di de du. Di soni aki an ta lei taa Gadu ta kuutu soni a wan leti fasi ö?​—Psalöm 103:8; 2 Petuisi 3:9.

Un wini u sa feni u di kuutu di Gadu ta kuutu soni a wan leti fasi? Apösutu Petuisi bi taki taa: „Aai, wë dee sëmbë, mi jei. Nöö awaa mi ko sabi taa Masa Gadu an ta luku fesi. A ta si hii sëmbë di wan fasi” (Tjabukama 10:34, 35). U ta feni wini u di kuutu di Gadu ta kuutu soni a wan leti fasi u di an ta tei së, söseei u di an lobi wan sëmbë möön di wotowan. Libi fuu sa kai ku ën, söseei u sa ko dë dinima fëën aluwasi un föluku sëmbë u dë, aluwasi un köndë sëmbë u dë, aluwasi na un siköö u go, aluwasi u gudu nasö u pooti.

U di Gadu kë fuu fusutan di fasi fa a ta kuutu soni a wan leti fasi, söseei u di a kë fuu feni wini u di soni dë, mbei a da u wan háti di ta tii u. Di Bëibel ta taki taa di háti fuu dë kuma wan wëti di dë „sikifisikifi a libisëmbë hati kaa”, nöö a ta ’kuutu  ku u’ te u du wan bunu nasö wan hogi soni (Loomë 2:15). Un wini fëën u sa feni? Ee u seeka di háti fuu faa sa ta wooko a wan bunu fasi, nöö a o heepi u fu wa du hogi soni. Aluwasi u mbei wan föutu seei, a o heepi u fuu lei taa u ta tjali u di soni dë, söseei fuu du bunu soni. Te u ta fusutan unfa Gadu ta kuutu soni a wan leti fasi, nöö a ta heepi u fuu ku ën sa ko dë mati!

„Masa Gadu, hën hatiböö da lobi.”​—1 JOHANISI 4:8.

Gadu ta lei taa a abi makiti, taa a köni söseei taa a ta kuutu soni a wan leti fasi. Ma di Bëibel an ta taki taa Gadu hatiböö da makiti, köni nasö leti libi. A ta taki taa hën hatiböö da lobi. Faandi mbei a taki sö? U di u sa taki tuutuu taa di makiti u Gadu ta mbei a ta du soni, nöö di leti libi ku di köni fëën ta tii ën te a ta du soni. Ma di lobi di Jehovah abi ta mbei taa a kë du wan soni. Di lobi fëën dë u ta si a hii dee soni dee a ta du.

Hii fa Jehovah an bi ta makei na wan soni, tökuseei di lobi fëën bi mbei a mbei soni di köni, u libi ku ën a liba ala, söseei u libi a goonliba aki. Hii de tuu sa feni wini u di lobi fëën ku di sölugu di a ta sölugu sëmbë. A seeka di goonliba a sö wan bunu fasi, faa sa dë di möön bunu tan kamian da libisëmbë. Te kuma tide a ta lei taa a lobi hii sëmbë u di „te di sonu fëën ta jabi, nöö a ta jabi da dee bunu sëmbë ku dee hogi wan tuu. Te tjuba fëën ta kai, a ta kai te dou a hii sëmbë, dee ta libi bunu nëën wojo ku dee an ta libi bunu nëën wojo tuu”.​—Mateosi 5:45.

Boiti di dë, „Gadu abi tjalihati u sëmbë” (Jakobosi 5:11). A ta lei taa a lobi dee sëmbë dee ta mbei möiti u de ko sabi ën, söseei u de toon mati fëën. Gadu ta si hiniwan u dee sëmbë aki apaiti. I sa dë seiki taa „a a’ toobi ku i”.​—1 Petuisi 5:7.

Un wini u sa feni u di Gadu lobi u? A ta hanse da u te u ta si fa di sonu nango. U lobi te wan piki mii ta lafu. U ta fii bunu seei te dee famii fuu ta lei taa de lobi u. Hii fa wa abi dee soni aki fanöudu fuu sa dë a libi, tökuseei de ta mbei di libi fuu ta suti seei.

U ta feni wini u wan woto fasi fa Gadu ta lei taa a lobi u. Hën da te u ta fan ku ën. Di Bëibel ta piki u taa: „Wan musu ta booko un hedi ku na wan soni e, ma un musu ta begi Gadu nöömö ta dëën tangi. Te un du sö, nöö a o ko sabi andi un kë.” U di Gadu dë kuma wan tata di lobi u, mbei a kë fuu go suku heepi nëën te u abi bookohedi. Te u du sö, nöö Jehovah ta paamusi u taa a o da u „di kötöhati u Gadu di bigi pasa hii sëmbë fusutan”.​—Filipi 4:6, 7.

A di woto aki, u taki u dee fasi di Gadu abi, kuma di makiti di a abi, di köni di a abi, di kuutu di a ta kuutu soni a wan leti fasi ku di lobi di a abi. Dee soni aki an heepi i fii ko sabi möön bunu unfa Gadu dë tuutuu ö? Ee i kë ko sabi möön soni u Gadu, nöö mbei möiti fii ko sabi andi a du da i kaa, söseei andi a o du da i jeti.