1-2. Unfa so sëmbë ta si di mbei di tu sëmbë ta mbei möiti u ko sabi ee de fiti u tööu ku deseei?

 DI PISITEN ka wan baaa ku wan sisa ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu sa dë wan gaan suti pisiten seei. Ee i da wan u dee sëmbë dë, nöö an dë u taki taa i kë u soni waka bunu da i. Wë soni ta waka bunu seei da sömëni sëmbë. Wan sisa de kai Tsion, a di ta libi a di köndë de kai Etiopia, bi taki taa: „Wan u dee möön suti pisiten u mi libi bi dë di mi ku mi manu bi ta mbei möiti u ko sabi ee u bi fiti u tööu ku useei. U bi ta taki u sömëni soni di bi dë fanöudu, nöö u bi ta lafu tu. Mi bi wai seei di mi bi ko fusutan taa mi feni wan sëmbë di mi lobi, söseei di lobi mi.”

² Wan baaa u Holansiköndë de kai Alessio bi taki taa: „A bi dë wan piizii soni seei a di pisiten di mi ku mi mujëë bi ta mbei möiti u ko sabi useei möön bunu. Ma tökuseei soni bi ta taanga da u so juu.” A di woto aki, woo luku andi sa mbei a taanga da dee sëmbë dee ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu. Söseei woo luku wantu mama wëti u Bëibel di sa heepi de u soni waka bunu da de. Woo luku tu, unfa dee baaa ku dee sisa u di kemeente sa heepi de.

FAANDI MBEI TU SËMBË TA MBEI MÖITI U KO SABI DESEEI MÖÖN BUNU?

3. Faandi mbei tu sëmbë ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu? (Nöngö 20:25)

³ Hii fa a sa dë wan piizii soni te wan baaa ku wan sisa ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu, tökuseei de musu si di pisiten dë kuma wan gaan fanöudu ten. Biga te u kaba fëën, de musu taki ee de o tööu, nasö ee de an o tööu ku deseei. Te tu sëmbë ta tööu, nöö de ta paamusi deseei a Jehovah fesi taa de o ta lesipeki deseei, söseei de o ta lobi deseei solanga de böö ta naki. Ma u musu kai pakisei bunu a fesi, ufö u paamusi taa woo du wan soni. (Lesi  Nöngö 20:25.) Sö nöö a dë da di soi di sëmbë ta soi te de ta tööu. Te wan baaa ku wan sisa ko sabi deseei bumbuu, nöö di soni dë ta heepi de u de ko sabi andi de musu du. So juu de ta buta taa de o tööu ku deseei, ma so juu de ta buta taa de an o tööu ku deseei. Ee a ko pasa taa de an kë tööu ku deseei, nöö di soni dë an kë taki taa soni an waka bunu da de. Biga de dou di maaka di de bi kë dou. De ko sabi ee de fiti deseei.

4. Faandi mbei u musu ko ta si soni kumafa a fiti, te a nama ku di mbei di wan baaa ku wan sisa ta mbei möiti u ko sabi ee de fiti u tööu ku deseei?

⁴ Te tu sëmbë ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu, nöö de musu ta hoi a pakisei taa luku de ta luku ee a bi o fiti u de tööu ku deseei. Te wan sëmbë ta si soni a di fasi dë, nöö an o mbei möiti u suku u ko sabi ee hën ku wan sëmbë fiti, hii fa a sabi a fesi kaa taa an o kë tööu ku di sëmbë dë. Ma na dee baaa ku dee sisa dee kë tööu nöö musu ta hoi di soni dë a pakisei. Hii u tuu musu ta mbei möiti u hoi a pakisei faandi mbei wan baaa ku wan sisa ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu. So sëmbë ta pakisei taa dee tu sëmbë dë musu tööu ku deseei nömönömö. Ma unfa di soni dë ta mbei dee tu sëmbë fii? Wan sisa de kai Melissa di ta libi na Amëëkanköndë, di an tööu jeti, bi taki taa: „Te wan baaa ku wan sisa ta mbei möiti u ko sabi ee de fiti, nöö di fasi fa wotowan ta du soni ta mbei de ta booko de hedi gaanfa. Di soni dë ta mbei taa aluwasi ee dee tu sëmbë ko fusutan taa de an fiti deseei, tökuseei so u de nango dou. Ma a ta mbei tu taa dee baaa ku dee sisa dee an tööu fëëë u bigi wan soni ku wan sëmbë di de si. Di fasi fa dee wotowan ta du soni sa mbei dee baaa ku dee sisa dee kë tööu, ko ta booko de hedi gaanfa seei.”

UN MBEI MÖITI FUUN KO SABI UNUSEEI BUMBUU

5-6. Andi tu sëmbë di ta mbei möiti u ko sabi deseei musu ko sabi u di wotowan? (1 Petuisi 3:4)

⁵ Ee i ta mbei möiti u ko sabi wan sëmbë möön bunu, nöö andi sa heepi i fii sabi ee joo tööu ku ën, nasö ee ja o tööu ku ën? Mbei möiti fii ko sabi ën bumbuu. A musu u dë taa i bi si wan soni lobi a di sëmbë ufö un bigi mbei möiti u ko sabi unuseei. Ma awaa ufö i feni di okasi fii ko sabi andi dë nëën hati dendu. (Lesi 1 Petuisi 3:4.) Hën da i sa ko sabi unfa di sëmbë ku Jehovah dë mati tjika, un pei fasi a abi, söseei unfa a ta pakisei u soni. Te u kaba fëën, i musu sa piki dee hakisi aki: ’Di sëmbë aki o dë wan bumbuu mujëë, nasö wan bumbuu manu da mi tuutuu ö?’ (Nöng. 31:26, 27, 30; Ef. 5:33; 1 Tim. 5:8) ’Mi o sa ta du soni u lei taa mi lobi ën u, söseei a o sa ta du soni u lei taa a lobi mi tu ö? A o taanga da mi u mi libi ku ën söndö u mi buta pakisei a dee  pikipiki föutu fëën u?’ b (Lom. 3:23) Hoi a pakisei taa di möön fanöudu soni, da di fasi fa joo ta dë kabakaba u libi ku di sëmbë hii fa i ku ën tooka a so soni.

⁶ Un woto soni u di sëmbë i sa mbei möiti u ko sabi? Ufö i ko lobi di sëmbë taanga poi, nöö a bi o bunu fuun taki u wantu fanöudu soni a fesi. Soni kuma dee maaka dee a kë dou. Ma unfa a dë ku soni di nama ku di gösöntu fëën, nasö woto soni kuma möni fuka, nasö dee soni dee bi pasa ku ën di abi kaakiti nëën libi? Wë na hii pei soni ta dë fanöudu fuun bigi taki u de wantewante. (Luku Johanisi 16:12.) Ee i ta si kuma a fuuku poi fii konda so soni fii da di sëmbë, nöö i sa piki ën. Ma baka wan pisiten, di woto sëmbë musu ko sabi dee soni dë faa sa luku ee a o bunu fii ku ën tööu. Hën da te u kaba fëën un musu fan gbelingbelin ku unuseei.

7. Andi dee tu sëmbë dee ta mbei möiti u ko sabi deseei sa du u ko sabi de na de möön bunu? (Luku di pisi aki tu: „ Te i ta mbei möiti u ko sabi wan sëmbë di ta libi te a wan woto kamian.”) (Luku dee peentje.)

⁷ Unfa i sa ko sabi andi dë a di sëmbë hati dendu tuutuu? Wë, wan u dee möön bunu fasi fa i sa ko sabi, hën da te un ta taki soni da unuseei kumafa a dë. Wan musu ta tjubi soni da unuseei. I sa hakisi di wotowan wan soni di i kë ko sabi, nöö i musu ta haikëën bunu te a ta fan (Nöng. 20:5; Jak. 1:19). Kandë un sa ta du so soni makandi di sa mbei an taanga da unu fuun fan ku unuseei. Un sa ta njan makandi, go köi makandi a kamian ka woto sëmbë dë, söseei un sa ta peleiki makandi tu. Un sa ko sabi unuseei möön bunu tu te un ta du soni makandi ku dee mati fuunu, nasö ku dee famii fuunu. Boiti di dë, un sa ta du so soni makandi ka joo sa ta si unfa di wotowan ta du soni te a dë makandi ku tookatooka sëmbë, nasö te a nama ku woto soni. Luku andi baaa Aschwin di ta libi a Holansiköndë bi pooba u du, di hën ku sisa Alicia bi ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu. Aschwin bi taki taa: „U bi ta mbei möiti u du soni di bi o sa heepi u fuu ko sabi useei möön bunu. Möön gaanfa, dee soni dee u bi ta du bi ta dë pikipiki soni kuma, boi soni makandi, nasö du so wooko makandi. Dee soni dë bi heepi hiniwan fuu, fuu ko si dee bunu fasi u di wotowan, ku dee suwakifasi fëën.”

8. Unfa tu sëmbë di ta mbei möiti u ko sabi ee de fiti u tööu ku deseei, sa feni wini u di lei di de o ta lei soni u Bëibel makandi?

⁸ Un sa ko sabi unuseei möön bunu tu te un ta lei soni u Bëibel makandi. Ee a ko pasa taa un ko tööu ku unuseei, nöö un musu abi wan ten ka un  musu ta du di Wosudendu Dini makandi, sö taa Gadu sa dë ku unu a di tööu libi fuunu (Peleik. 4:12). Fëën mbei a bi o bunu seei, ee un bigi abi di guwenti u ta lei soni u Bëibel makandi ku unuseei nöunöu kaa. Te tu sëmbë ta luku ee de fiti u tööu ku deseei, nöö de an dë manu ku mujëë jeti. Hën da di baaa an dë di hedima u di sisa jeti. Ma tökuseei di lei di woon ta lei soni u Bëibel makandi, o heepi hiniwan fuunu fuun ko sabi unfa di wotowan ku Jehovah dë mati tjika. Wan baaa de kai Max ku hën mujëë Laysa, ta libi na Amëëkanköndë, nöö de bi taki u wan woto wini di de bi feni. Max bi taki taa: „Bigibigi kaa u bi bigi lei soni u Bëibel makandi a dee buku fuu dee ta taki soni u di tööu libi, u di wosudendu libi, söseei ku di fasi fa tu sëmbë sa du soni u ko sabi deseei möön bunu. Dee buku dë bi heepi u fuu bi sa taki u sömëni fanöudu soni di bi o sa taanga da u fuu taki u de.”

WOTO SONI DI I MUSU SABI

9. Un soni tu sëmbë di ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu ku deseei, musu hoi a pakisei te de o luku ambë ku ambë de o kondëën da?

⁹ Ambë ku ambë i sa piki taa i ta mbei möiti u ko sabi wan sëmbë möön bunu, u luku ee un fiti u tööu? Wë ju hën musu luku ambë joo konda da. Bigibigi, nöö kandë wantu sëmbë nöö joo piki (Nöng. 17:27). Ee i du soni sö, nöö a sa heepi i fii ja ta booko i hedi poi, söseei a sa tjubi i da so soni di sëmbë sa kë hakisi i. Ma ee ja piki na wan sëmbë tu, nöö a sa pasa taa un ta tjubi ta dë makandi unu wanwan. Wë di soni dë an bunu seepiseepi. Fëën mbei a bi o dë wan köni soni fuun piki dee sëmbë dee sa da unu bunu lai, söseei di o sa du woto soni u heepi unu (Nöng. 15:22). I sa piki so u dee sëmbë fii, so u dee mati fii di dë gaangaan sëmbë a di biibi, nasö dee gaanwomi u di kemeente.

10. Andi tu sëmbë di ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu ku deseei sa du u lei taa de ta lesipeki Jehovah? (Nöngö 22:3)

¹⁰ Unfa i sa du soni a wan lesipeki fasi, te i ku wan sëmbë ta mbei möiti u luku ee un fiti unuseei? Te dee fii fii ta ko möön taanga, nöö joo ta kë nama ku di wotowan fii möön gaanfa. Andi sa heepi i u na du soni di Jehovah an lobi? (1 Kol. 6:18) Un musu ta köni taa wan ta taki fanafiti soni go a di së u manu ku mujëë soni, söseei taa wan ta dë unu wanwan a wan kamian ka sëmbë an sa si unu. Un musu ta köni tu taa wan ta bebe daan pasa maaka tu (Ef. 5:3). Dee soni dë sa mbei dee manu ku mujëë fii fuunu ko möön taanga, söseei de sa mbei a taanga da unu fuun hoi unuseei. A bi o bunu fuun ta abi di guwenti u taki u dee soni dee un sa du u lei taa un ta lesipeki unuseei, söseei taa un ta lesipeki dee wëti u Jehovah. (Lesi Nöngö 22:3.) Luku andi bi heepi wan baaa de kai Dawit ku wan sisa de kai Almaz, di ta libi a di köndë de kai Etiopia. De bi taki taa: „Wa bi ta dë u wanwan a wan kamian ka woto sëmbë an dë. Nöiti u bi ta dë u wanwan a wan wosu, nasö a wan wagi dendu. Fuu taki ën, nöö u bi ta köni ku soni di bi sa mbei taa u du soni di an bunu.”

11. Andi tu sëmbë di ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu musu hoi a pakisei te de o luku andi de sa du u kai lobi ku deseei?

¹¹ Un sa kai lobi ku unuseei ö? Wë te di lobi fuunu ta ko möön taanga, nöö un sa luku unfa un sa ta kai lobi ku unuseei a wan fasi di fiti. Ma ee dee manu ku mujëë fii fii ko möön taanga, nöö a sa taanga da i gaanfa seei fii si ee i ku di sëmbë fiti u tööu ku unuseei tuutuu (Kanda. 1:2; 2:6). Boiti di dë, te un ta kai lobi ku unuseei nöö a sa möön taanga da unu fuun hoi unuseei u na du soni di Jehovah an lobi (Nöng. 6:27). Fëën mbei bigibigi kaa un musu luku dee mama wëti u Bëibel, nöö un taki andi woon ta du, ku andi wan o ta du te un ta kai lobi ku unuseei c (1 Tes. 4:3-7). Un sa hakisi unuseei taa: ’Unfa dee sëmbë u di pisiwata ka u ta dë, ta si di fasi fa u ta  kai lobi? Dee soni dee u ta du sa mbei de manu ku mujëë fii fuu ko möön taanga u?’

12. Andi tu sëmbë di ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu musu hoi a pakisei te de ta kisi toobi?

¹² Unfa un sa seeka soni te un kisi toobi, nasö te un abi bookohedi? Te un ta kisi toobi so juu, nöö di soni dë kë taki taa wan fiti u tööu ku unuseei ö? Wë aan fu dë sö, biga a ta pasa so juu taa dee sëmbë dee tööu an ta fan fusutan deseei. Wan bunu tööu libi, da wan tööu libi ka dee tu sëmbë ta wooko makandi u seeka dee bookohedi u de. Fëën mbei di fasi fa un ta du soni nöunöu o heepi unu fuun sabi ee woon abi wan bunu tööu libi. Un sa hakisi unuseei taa: ’Un sa ta taki u dee bookohedi fuu a wan lesipeki fasi ö? Un ta dë kabakaba u tei taa un mbei wan föutu ö? Söseei un ta mbei möiti u du soni möön bunu ö? Un ta dë kabakaba u hakisi unuseei paadon, söseei u da unuseei paadon u?’ (Ef. 4:31, 32) Ee un ta kisi toobi hii juu, nöö soni an o tooka baka te un tööu. Ee i ko si taa i ku di woto sëmbë an fiti, nöö a bi o möön bunu fu wan tööu. d

13. Andi sa heepi tu sëmbë di ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu ku deseei, u sabi un longi de musu dë ufö de taki andi de o du?

¹³ Un longi u musu luku ee un fiti u tööu ku useei? Möön gaanfa te wan sëmbë ta biinga du soni, nöö an ta du soni ku köni (Nöng. 21:5). Fëën mbei un musu tei ten tjika fuun ko sabi unuseei bunu. Ma wan musu mbei a longi möön fa a dë fanöudu. Di Bëibel ta taki tu taa: „Te wan sëmbë an sa feni di soni di a kë, nöö hati fëën ta ko suwaki” (Nöng. 13:12). Boiti di dë, möön un ta dë makandi ku unuseei, möön a sa taanga da unu fuun hoi unuseei fu wan du fanafiti soni (1 Kol. 7:9). Ka fii ta booko i hedi ku un longi woon tei u luku ee un fiti, nöö a bi o möön bunu fii hakisi iseei taa: ’Andi mi musu mbei möiti u ko sabi u di sëmbë aki jeti, sö taa mi sa taki ee mi ku ën fiti u tööu?’

UNFA WOTOWAN SA HEEPI DEE BAAA KU DEE SISA DEE TA MBEI MÖITI U KO SABI DESEEI MÖÖN BUNU?

14. Na un fasi wotowan sa heepi dee sëmbë dee ta luku ee de fiti u tööu? (Luku di peentje tu.)

¹⁴ Ee u sabi sëmbë di ta luku ee de fiti u tööu ku deseei, nöö andi u sa du u heepi de? U sa kai de u de ko njan makandi ku u, u de ko a di Wosudendu Dini fuu, nasö u sa kai de te u ta du soni u piizii makandi (Lom. 12:13). Dee soni dë sa heepi de u de ko sabi deseei möön bunu. Kandë i sa ta dë makandi ku de be de an ta dë de wanwan. I sa dë makandi ku te de dë a wagi nango a wan kamian, nasö i sa kai de ko a i pisi be de sa fan ku deseei söndö u sëmbë jei de (Gal. 6:10). Alicia di u bi taki soni fëën a fesi bi taki wan soni  di hën ku Aschwin bi ta tei u bigi seei. A bi taki taa: „U bi ta wai seei te so baaa ku sisa bi ta kai u ko a de pisi te u bi abi wan kamian fanöudu u dë makandi.” I sa si ën kuma wan gaandi te de hakisi i fii sa dë makandi ku de. Luku bunu taa ja disa de be de dë de wanwan, ma so juu i sa ta da de pasi be de fan de wanwan ee a de fanöudu.​—Fil. 2:4.

15. Na un woto fasi wotowan sa heepi dee sëmbë dee ta luku ee de fiti u tööu ku deseei? (Nöngö 12:18)

¹⁵ Wan woto fasi fa u sa heepi dee sëmbë dee ta luku ee de fiti deseei, da te u ta luku bunu andi u ta taki. So juu u musu ta hoi useei u na taki na wan soni. (Lesi Nöngö 12:18.) So juu u ta kë konda da wotowan taa tu sëmbë ta luku ee de fiti u tööu ku deseei. Ma a kan taa dee sëmbë seei bi o kë kondëën da wotowan. Wa musu ta hulu soni u de, söseei wa musu ta kuutu de tu (Nöng. 20:19; Lom. 14:10; 1 Tes. 4:11). Boiti di dë, wa musu ta taki soni, nasö ta hakisi de soni di o mbei de fii kuma de musu tööu ku deseei nömönömö. Wan sisa de kai Elise ku hën manu bi taki taa: „Sen bi ta kisi u te sëmbë bi ta hakisi u na un ten u bi o tööu, hii fa wa bi taki jeti ee woo tööu ku useei.”

16. Unfa u musu du soni ee wan baaa ku wan sisa buta taa de an o tööu ku deseei?

¹⁶ Unfa a dë ee wan baaa ku wan sisa buta taa de an o tööu ku deseei? Wa musu go fini de soni, söseei wa musu kuutu wan u de taa hën mbei soni waka sö (1 Pet. 4:15). Wan sisa de kai Lea bi taki taa: „Mi bi jei taa wotowan bi ta kisi kontu ta taki faandi mbei mi ku wan baaa an tööu. Di soni dë bi hati mi seei.” Kumafa u bi taki a fesi, nöö te tu sëmbë buta taa de an o tööu ku deseei, nöö di soni dë an kë taki taa soni an waka bunu da de. Möön gaanfa di soni dë ta lei taa de dou di maaka di de bi kë dou. De ko sabi ee de fiti u tööu ku deseei. Ma tökuseei di soni dë sa hati de, söseei a sa mbei de fii kuma de dë de wanwan. Fëën mbei u musu luku andi u sa du u heepi de.​—Nöng. 17:17.

17. Andi tu sëmbë di ta mbei möiti u ko sabi ee de fiti u tööu ku deseei, musu mbei möiti u du go dou?

¹⁷ Kumafa u si, nöö te tu sëmbë ta mbei möiti u luku ee de fiti u tööu ku deseei, nöö soni sa ta taanga da de. Ma di pisiten dë sa dë wan piizii pisiten da de tu. Wan sisa de kai Jessica bi taki taa: „Fuu taki ën kumafa a dë, nöö na hii juu a ta dë wan kösökösö soni te tu sëmbë ta mbei möiti u ko sabi deseei möön bunu. Ma mi bi wai seei taa u bi tei u ten du hii dee soni dee u bi sa du, sö taa u bi sa ko sabi useei möön bunu.” Ee i ta mbei möiti u ko sabi ee i ku wan sëmbë fiti, nöö mbei möiti go dou u ko sabi fa di sëmbë dë tuutuu. Ee i du sö, nöö soni o waka bunu da unu tuu. Woon sabi ee un musu tööu, nasö ee wan musu tööu ku unuseei.