1-2. (a) Ee wan sëmbë kë tööu, nöö na un soni a musu buta pakisei ufö a bigi suku wan sëmbë? (b) Andi a kë taki fuu „mbei möiti u ko sabi ee u ku wan sëmbë fiti”? (Luku di pisi „Soni di taki möön fini”.)

 I KË tööu ö? Wë sömëni baaa ku sisa di njönku, nasö di ko abi jaa kaa, kë feni wan sëmbë di fiti de u de sa tööu, hii fa a dë taa na tööu nöö wan sëmbë musu tööu ufö a sa ta dë waiwai. Te wan sëmbë kë tööu, nöö ufö a bigi suku wan sëmbë, a musu sabi hënseei bunu, a musu dë gaan mati ku Jehovah, söseei a musu sa sölugu di sëmbë di hën ku ën o tööu a (1 Kol. 7:36). Ee i du soni a di fasi dë, nöö joo sa abi wan piizii tööu libi.

² So juu a ta taanga da sëmbë u de feni wan sëmbë di fiti de (Nöng. 31:10). Ma aluwasi ee i si wan sëmbë di i kë ko sabi möön bunu u luku ee i ku ën fiti u tööu, tökuseei kandë a sa taanga da i fii go hakisi ën. b A di woto aki, woo si andi sa heepi wan baaa nasö wan sisa di kë tööu faa feni wan sëmbë di fiti ën. Söseei woo si andi a sa du faa ko sabi di sëmbë di a kë möön bunu, ufö a buta taa a o tööu ku ën. Boiti di dë, woo si andi dee wotowan u di kemeente sa du u heepi dee baaa ku dee sisa dee kë tööu.

ANDI SA HEEPI I FII FENI WAN SËMBË DI FITI I?

3. Andi wan Keesitu sëmbë musu hoi a pakisei te a ta suku wan sëmbë faa tööu?

³ Ee i kë tööu, nöö a bi o bunu seei fii mbei möiti ko sabi a fesi un pei fasi i bi o kë u di mujëë fii musu abi ufö i go pidi  wan sisa. c Ee ja du di soni dë a fesi, nöö a sa pasa taa i waka pasa wan sëmbë di bi o fiti i. Nasö a sa pasa taa i bigi pidi wan sëmbë di an fiti i. An dë u taki taa di mujëë di joo suku musu dë wan sëmbë di dopu kaa (1 Kol. 7:39). Ma tökuseei a bunu fii sabi taa na hii sëmbë di dopu o sa fiti i. Fëën mbei a bi o bunu fii hakisi iseei dee soni aki: ’Andi da dee soni dee mi kë du a mi libi? Un pei fasi mi kë taa mi mujëë musu abi? Mi ta suku fini poi ö?’

4. Andi so sëmbë ta hakisi Jehovah?

⁴ Ee i kë tööu, nöö a musu u dë taa i kondëën da Jehovah kaa (Fil. 4:6). Ma a bunu fii sabi taa Jehovah an paamusi na wan sëmbë taa a o mbei a feni wan sëmbë faa tööu. Jehovah ta booko hën hedi ku dee soni dee i abi fanöudu, söseei a ta booko hën hedi ku di fasi fa i ta fii. A sa heepi i a di suku di i ta suku wan sëmbë u tööu. Fëën mbei ja musu ko wei u konda dëën andi i kë, söseei ja musu ko wei u konda dëën unfa i ta fii (Ps. 62:8). Begi ën be a da i köni, söseei be a heepi i fii ko abi pasensi (Jak. 1:5). Wan baaa di ta libi na Amëëkanköndë de kai John, d di an tööu jeti, bi taki taa: „Mi ta piki Jehovah andi da dee fasi dee mi kë u mi mujëë musu abi. Mi ta hakisi ën faa heepi mi be mi feni di okasi u dë a kamian ka mi sa feni wan sëmbë di fiti mi. Söseei mi ta hakisi ën faa heepi mi be mi ko abi dee fasi dee o mbei mi ko dë wan bunu manu.” Wan sisa de kai Tanya, di ta libi a wan köndë de kai Sili Lanka bi taki taa: „A di seei ten di mi ta suku wan sëmbë, mi ta hakisi Jehovah faa heepi mi be mi abi wan taanga biibi go dou, söseei u mi ta dë waiwai go dou.” Aluwasi ee a ko pasa taa i musu wakiti möön longi möön fa i bi mëni, tökuseei i sa dë seiki taa Jehovah o da i dee  soni dee i abi fanöudu. A paamusi taa a o ta sölugu i, taa a o ta lobi i, söseei taa a o ta booko hën hedi ku i.​—Ps. 55:22.

5. Unfa wan Keesitu sëmbë di an tööu jeti sa miti woto baaa ku sisa di lobi Jehovah, söseei di an tööu jeti? (1 Kolenti 15:58) (Luku di peentje tu.)

⁵ Di Bëibel ta da u taanga fuu „ta abi hia soni ta du a di wooko u Masa”. (Lesi 1 Kolenti 15:58.) Ee i ta abi hia soni ta du da Jehovah, söseei ee i lo’ u dë makandi ku tookatooka baaa ku sisa, nöö joo ta piizii seei u di joo ko abi sömëni bunu mati. Joo sa miti woto baaa ku sisa di an tööu jeti, söseei di ta mbei möiti u dini Jehovah ku hii de hati leti kuma i. Boiti di dë, joo sa miti wan sëmbë di fiti i. Te i ta du hii soni di i sa du u mbei Jehovah piizii, nöö joo ta dë waiwai.

6. Andi wan Keesitu sëmbë musu hoi a pakisei te a ta suku wan sëmbë u tööu?

⁶ Hii fa i kë tööu, tökuseei i musu ta köni ku wan soni. I musu ta köni taa di suku di i ta suku wan sëmbë fii tööu, an ko dë di möön fanöudu soni da i (Fil. 1:10). Ja o ta möön dë waiwai u di i tööu, nasö u di ja tööu. Ma joo ta dë waiwai u di i ku Jehovah dë mati (Mat. 5:3). Boiti di dë, te ja tööu nöö i sa ta möön dë kabakaba u wooko da Jehovah möön gaanfa (1 Kol. 7:32, 33). A bunu seei fii wooko ku di ten dë a wan köni fasi. Wan sisa de kai Jessica, di ta libi na Amëëkanköndë, tööu di a bi abi bëina 40 jaa. A bi taki taa: „Di ma bi tööu jeti, nöö mi bi ta du sömëni soni a di diniwooko. Di soni dë bi heepi mi u mi ta dë waiwai hii fa ma bi feni wan sëmbë u tööu jeti.”

TEI TEN FII KO SABI DI SËMBË DI I KË BUMBUU

7. Faandi mbei a bunu fuu tei ten luku di sëmbë di u kë, ufö u go pidi ën? (Nöngö 13:16)

⁷ Andi joo du ee a ko pasa taa i si wan sëmbë kë? Joo biinga go pidi ën wantewante u? Di Bëibel ta piki u taa wan köni sëmbë ta mbei möiti u ko sabi soni, ufö a hopo du wan soni. (Lesi Nöngö 13:16.) Fëën mbei a bi o dë wan köni soni seei fii luku wan sëmbë bunu, ufö i go piki ën taa i këën. Wan baaa de kai Aschwin, di ta libi a Holansiköndë bi taki taa: „Hesihesi seei i sa ko abi fii da wan sëmbë. Ma di fii dë sa toona lasi go hesihesi tu. Fëën mbei te i tei ten luku wan sëmbë, nöö ja o go bigi pidi ën fuun luku ee un fiti u tööu ku unuseei, hii fa i sabi kaa taa di fii di i abi dëën dë sa lasi go amanjan.” Te i tei ten luku wan sëmbë, nöö i sa ko fusutan taa di sëmbë dë an fiti i.

8. Unfa wan baaa sa luku ee hën ku wan sisa fiti, söndö u di sisa sabi taa a ta luku ën? (Luku di peentje tu.)

⁸ Unfa i sa luku ee i ku wan sëmbë fiti, söndö faa sabi taa i ta luku ën ku di pakisei dë? Wë te un dë a dee komakandi fuu, söseei te un dë makandi ku woto baaa ku sisa, nöö i sa ko sabi un pei fasi a abi. I sa ko si unfa di biibi fëën taanga tjika, söseei unfa a ta tja hënseei. Ambë da dee mati fëën, nöö fuun soni a lo’ u taki? (Luk. 6:45) Dee soni dee a kë du ta kai ku dee fii ö? A bi o bunu fii fan ku dee gaanwomi u di kemeente fëën, nasö ku woto baaa ku sisa di taanga a di biibi, di sabi ën bumbuu (Nöng. 20:18). A bi o bunu fii hakisi de ee andi da dee bunu fasi dee a abi, söseei ee a abi wan bunu në (Luti 2:11). Ma te i ta buta pakisei a di sëmbë, nöö köni taa ja du soni u mbei a fii wan fasi. I musu lei taa i ta lesipeki ën. An musu ta fii kuma i ta hulu soni fëën poi, nasö taa ja abi toobi ku di fasi fa a ta fii.

9. Fuun soni i musu dë seiki ufö i go fan ku di sëmbë di i si kuma sa fiti i?

⁹ Un longi i musu luku wan sëmbë ufö i go piki ën taa i këën? Wë ee i biinga go pidi wan mujëë, nöö sëmbë sa si kuma ja ta tei ten kai pakisei ufö i du wan soni (Nöng. 29:20). Ma  ee di mujëë ko si taa i këën, ma ja nango piki ën möönsö, nöö a sa ko ta pakisei taa i da wan sëmbë di ta naanaa poi u hopo du soni (Peleik. 11:4). Na fëëkëtë di soni aki e. Ja a’ fu suku u dë seiki taa i ku wan sëmbë fiti, ufö i go fan ku ën. Ma i musu dë seiki taa i dou dee maaka fii sa tööu, söseei i musu dë seiki taa di woto sëmbë da wan sëmbë di sa fiti i.

10. Andi i musu du ee i ko si taa wan sëmbë kë i, hii fa an dë wan sëmbë di i kë?

¹⁰ Andi joo du ee i ko si taa wan sëmbë kë i? Wë ee ja kë ko sabi di sëmbë dë möön bunu u luku ee i ku ën fiti, nöö i musu mbei möiti faa dë u si gbelingbelin a di fasi fa i ta du soni. An bi o bunu fii ta du soni di ta mbei wan sëmbë si kuma i këën, hii fa ja këën tuutuu.​—1 Kol. 10:24; Ef. 4:25.

11. Andi so sëmbë musu hoi a pakisei, ee de ta libi a wan köndë ka woto sëmbë hën ta suku manu nasö mujëë da wotowan?

¹¹ A so köndë, nöö mama ku tata, nasö woto sëmbë u di famii de ta suku di mujëë, nasö di womi di de kë u di sëmbë u de tei tööu. Nöö a wanlö woto köndë, nöö dee famii, nasö dee mati u di sëmbë di kë tööu de ta heepi ën suku wan sëmbë di de ta si kuma sa fiti ën. Baka di dë, nöö de ta seeka soni da de, sö taa de sa ko miti be deseei luku ee de fiti u tööu ku deseei. Wë ee wan baaa nasö wan sisa ko hakisi i fii heepi ën suku wan sëmbë di sa fiti ën, nasö fii suku wan sëmbë dëën fëën ku ën tööu, nöö i musu du soni ku köni. I musu suku wan sëmbë di di sëmbë o abi fanöudu, söseei di i dë seiki taa a o kë. Ee i ko si wan sëmbë di bi o fiti ën, nöö mbei möiti u ko sabi ën bumbuu. Mbei möiti u ko sabi dee fasi dee a abi, söseei mbei möiti u ko sabi unfa hën ku Jehovah dë mati tjika. Di dë di hën ku Jehovah musu dë gaan mati, dë fanöudu gaanfa möön möni ku hei siköö, söseei a dë fanöudu möön gudu. Boiti di dë, i musu hoi a pakisei taa dee tu sëmbë de musu taki ee de o tööu ku deseei.​—Gal. 6:5.

UNFA I SA LEI WAN SËMBË TAA I KË KO SABI EE I KU ËN FITI?

12. Unfa i sa piki wan sëmbë taa i kë ko sabi ee i ku ën fiti?

¹² Ee i kë ko sabi ee i ku wan sëmbë fiti, nöö andi i sa du u mbei di sëmbë ko sabi? e I sa go fan ku di sëmbë fesi ku fesi, ma na a wan tjubitjubi kamian. Nasö i sa fan ku ën a tëlëfön.  Piki ën gbelingbelin taa i lobi ën, söseei taa i kë ko sabi ën möön bunu u luku ee un fiti u tööu ku unuseei (1 Kol. 14:9). Ee a dë fanöudu, nöö da di sëmbë ten faa kai pakisei luku unfa a o piki (Nöng. 15:28). Nöö ee di sëmbë an kë, nöö ja musu duwengi ën.

13. Andi i sa du ee wan sëmbë ko piki i taa a kë ko sabi i möön bunu, u luku ee i ku ën fiti? (Kolosën 4:6)

¹³ Andi i bi o du ee wan sëmbë ko piki i taa a kë ko sabi i möön bunu u luku ee i ku ën fiti? Wë an dë u taki taa di sëmbë dë bi musu u tai hati ko piki i di soni dë. Fëën mbei a bi o bunu seei fii fan suti ku ën u lei ën taa i ta lesipeki ën. (Lesi Kolosën 4:6.) Ee i ta si kuma i abi ten fanöudu u pakisei luku andi joo piki di sëmbë, nöö i sa mbei a sabi (Nöng. 13:12). Ma ee ja kë, nöö i musu piki ën gbelin taa ja kë, ma i musu du ën a wan lesipeki fasi. Luku unfa wan baaa de kai Hans, di ta libi a Oostenrijk bi piki wan sisa di bi ko fan ku ën. A bi taki taa: „Mi bi piki ën gbelingbelin unfa mi ta pakisei. Nöö mi bi du ën a wan lesipeki fasi. Mi bi du ën wantewante tu, u di ma bi kë faa ko ta pakisei taa mi ku ën bi o dë. Bakaten mi bi ko ta köni ku di fasi fa mi bi ta fan ku ën, söseei ku di fasi fa mi ta du soni fu an ko pakisei taa mi këën.” Ma andi i musu du ee iseei kë di sëmbë tu? Konda dëën unfa i ta fii, nöö un taki gbelingbelin unfa woon du soni te woon ta mbei möiti u ko sabi ee un fiti u tööu ku unuseei. A sa pasa taa dee soni dee joo taki an kai ku di fasi fa di wotowan ta pakisei. Kandë u di a kiija woto fasi, nasö u wan woto soni hedi.

UNFA DEE WOTOWAN SA HEEPI DEE BAAA KU DEE SISA DEE KË TÖÖU?

14. Unfa u sa heepi dee baaa ku dee sisa dee an tööu?

¹⁴ Unfa hiniwan fuu sa heepi dee baaa ku dee sisa dee kë tööu? Wan u dee fasi fa u sa heepi de, da te u ta köni ku dee soni dee u ta taki (Ef. 4:29). U sa hakisi useei taa: ’Mi ta mbei sipoutu ku de di sa hati de, nasö di sa mbei de fii kuma de musu tööu nömönömö u?’ Te mi si wan baaa ku wan sisa ta fan, nöö mi ta bigi pakisei taa de kë deseei ö?’ (1 Tim. 5:13) Boiti di dë, nöiti u musu mbei wan Keesitu sëmbë fii kuma a ta makei wan soni u di an tööu. Baaa Hans di u bi taki soni fëën a fesi, bi taki taa: „So baaa ku sisa ta taki taa: ’Faandi mbei ja tööu jeti? Biga ja njönku poi u na tööu.’ Dee lö fan dë ta mbei dee baaa ku dee sisa dee an tööu fii kuma de an bunu tjika, söseei a ta mbei de fii kuma de musu tööu nömönömö.” Ka fuu du sö, nöö a bi o möön bunu fuu gafa de!​—1 Tes. 5:11.

15. (a) Andi u musu hoi a pakisei ufö u heepi wan baaa nasö wan sisa suku wan sëmbë faa tööu, te u luku Loomë 15:2? (Luku di peentje tu.) (b) Andi i lei a di fëlön? (Luku di pisi di ta taki u woto fanöudu soni.)

 ¹⁵ Andi joo du ee i ko si ta wan baaa ku wan sisa bi o fiti? Wë di Bëibel ta piki u taa u musu ta hoi dee fii u wotowan a pakisei. (Lesi Loomë 15:2.) Sömëni baaa ku sisa an ta kë u sëmbë suku wan sëmbë tja ko lei de. Wë nöö u musu lesipeki de (2 Tes. 3:11). Ma i abi wotowan di ta kë u sëmbë heepi de. Hii fa a dë sö, wa musu hopo du wan soni ee na de hakisi u f (Nöng. 3:27). So baaa ku sisa an ta kë u de tja wan sëmbë langalanga ko a de. Wan sisa de kai Lydia, di ta libi na Alumaköndë, bi taki taa: „I sa kai de apaiti be de ko a wan kamian ka sömëni woto baaa ku sisa dë. Ja a’ fu du gaan soni, suku nöö fii suku wan okasi da de u de sa miti makandi. Nöö disa de be deseei luku andi de o du.”

16. Andi dee baaa ku dee sisa dee an tööu jeti musu hoi a pakisei?

¹⁶ Hii u tuu sa abi wan suti libi, söseei u sa ta dë waiwai aluwasi ee u tööu, nasö wa tööu! (Ps. 128:1) Ee i kë tööu, ma ja feni wan sëmbë jeti, nöö buta pakisei a di dini di i ta dini Jehovah go dou. Wan sisa de kai Sin Yi, di ta libi wan köndë de kai Makau, bi taki taa: „Di pisiten di i ku di sëmbë di i ku ën o tööu o libi a di paladëisi, bigi gaanfa möön di pisiten di joo dë i wanwan. Fëën mbei i musu wai ku di pisiten dë, söseei i musu wooko ku ën a wan bunu fasi.” Ma unfa a dë ee i ku wan sëmbë bigi luku ee un fiti unuseei? A di woto di ta ko, woo luku andi o heepi i u soni waka bunu da i, te i ku wan sëmbë ta mbei möiti u ko sabi ee un fiti u tööu ku unuseei.