1. Andi sa heepi u fuu ko lo’ u lei soni u dee tjabukama woto u Bëibel?

 WAN njönku baaa de kai Ben bi taki taa: „Mi lo’ u öndösuku soni u dee tjabukama woto u Bëibel gaanfa seei.” Iseei lo’ u du di soni dë tu ö? Naa i ta si kuma dee tjabukama woto taanga u fusutan poi? A kan taa an ta dë wan piizii soni da i fii öndösuku soni u dee tjabukama woto u Bëibel. Ma te i ko sabi faandi mbei Jehovah mbei sëmbë sikifi de buta a di Wöutu fëën, nöö di soni dë sa mbei i ko lobi de.

2. Na un soni woo buta pakisei a di woto aki?

² A di woto aki, woo taki faandi mbei u musu sabi soni u dee tjabukama woto u Bëibel, söseei woo taki unfa u sa öndösuku de. Baka di dë, nöö woo taki soni u tu tjabukama woto di sikifi a di buku Daniëli, fuu si unfa u sa feni wini u de nöunöu kaa te u ta fusutan de.

3. Andi u musu du ee u kë fusutan dee tjabukama woto u Bëibel?

³ Ee u kë fusutan dee tjabukama woto u Bëibel, nöö u musu hakisi sëmbë u de heepi u. Buta pakisei a di woto aki. Boo taa i go köi a wan kamian di ja sabi, ma wan mati fii di i ku ën go, sabi di kamian bumbuu. A sabi naasë un dë, söseei a sabi naasë hiniwan u dee pasi ta tja sëmbë go. Wë, a musu u dë sö taa i bi o wai taa di mati fii bi kë ko ku i a di waka! Wë sö nöö a dë taa Jehovah sabi na un ten u goonliba u ta libi, söseei a sabi andi o pasa a di ten di ta ko. Fëën mbei ee u kë fusutan dee tjabukama woto u Bëibel, nöö a bunu fuu saka useei, nöö u hakisi Jehovah faa heepi u.​—Dan. 2:28; 2 Pet. 1:19, 20.

4. Faandi mbei Jehovah mbei sëmbë sikifi tjabukama woto buta a di Wöutu fëën? (Jelemia 29:11) (Luku di peentje tu.)

⁴ Jehovah kë u soni waka bunu da dee mii fëën, leti kumafa  wan mama ku wan tata di lobi dee mii u de, ta kë u soni waka bunu da de. (Lesi Jelemia 29:11.) Ma Jehovah hën a tooka ku dee gaansëmbë fuu, u di hën a sa piki u soifi andi o pasa a di ten di ta ko. A mbei sëmbë sikifi tjabukama woto buta a di Wöutu fëën da u, sö taa u sa sabi a fesi andi da dee gaangaan soni dee o pasa (Jes. 46:10). Fëën mbei u sa taki taa dee tjabukama woto u Bëibel, dë kuma kado di di Tata fuu di dë a liba ala da u. Ma unfa i sa dë seiki taa dee soni di di Bëibel ta taki o pasa tuutuu?

5. Andi dee njönkuwan sa lei u di soni di bi pasa ku Baaa Max?

⁵ Te dee njönkuwan u di kemeente dë a siköö, nöö de ta dë a sëmbë dendu di an ta kaba lesipeki di Bëibel. Dee soni di dee sëmbë dë ta taki, ku dee soni di de ta du, sa mbei taa wan njönkuwan di dë Kotoigi an ko ta biibi dee soni u Bëibel sö möön. Luku andi bi pasa ku wan baaa de kai Max. A bi taki taa: „Di mi bi a’ teni jaa ku mii, hën mi bi bigi ta hakisi miseei ee mi mama ku mi tata bi ta lei mi soni u di tuutuu biibi, söseei ee Gadu hën bi mbei sëmbë sikifi di Bëibel tuutuu.” Andi hën mama ku hën tata bi du? A bi taki taa: „Mi bi sabi taa de bi ta booko de hedi. Ma tökuseei de an bi du soni ku hatiboonu.” Max mama ku hën tata bi tei di Bëibel u piki dee soni dee a bi hakisi de. Ma Max bi du wan soni tu. A bi taa: „Mi bi go öndösuku dee tjabukama woto u Bëibel, hën mi taki u dee soni dee mi bi lei ku woto njönkuwan.” Andi bi ko pasa? Max bi taki taa: „Baka di dë, mi bi ko dë seiki taa Gadu hën mbei sëmbë sikifi di Bëibel!”

6. Andi i musu du ee ja ta kaba biibi taa di Bëibel ta taki tuutuu soni, nöö faandi mbei i musu du di soni dë?

⁶ Ee iseei ko ta hakisi iseei ee di Bëibel ta taki tuutuu soni, kumafa a bi pasa ku Max, nöö sen an musu kisi i. Ma a dë fanöudu fii hopo du wan soni. Ee wan sëmbë an ta kaba biibi wan soni, nöö di soni dë sa ko dë dëën kuma sukufu. Ee an mbei möiti, nöö di sukufu sa poi bumbuu soni fëën kaba a sösö. Ee ja kë u di biibi fii ko suwaki, nöö i musu hakisi iseei taa: ’Mi ta biibi dee soni di di Bëibel ta taki taa o pasa a di ten di ta ko u?’ Ee ja ta kaba biibi, nöö a dë fanöudu fii öndösuku soni u dee tjabukama woto u Bëibel dee pasa tuutuu kaa. Ma unfa i sa du di soni dë?

7. Andi bi heepi Daniëli faa bi sa öndösuku dee tjabukama woto u Bëibel? (Daniëli 12:10) (Luku di peentje tu.)

⁷ U sa djeesi Daniëli a di fasi fa a bi ta öndösuku dee tjabukama woto u Bëibel. A bi ta lei soni u de, u di a bi kë ko sabi unfa soni dë tuutuu. Daniëli bi abi sakafasi tu. A bi sabi taa Jehovah bi o heepi ën faa ko fusutan dee tjabukama woto ee a bi ta hoi hënseei nëën, söseei ee a bi ta piki hën buka (Dan. 2:27, 28; lesi Daniëli 12:10.) Daniëli bi ta lei taa a bi a sakafasi, u di a bi ta futoou Jehovah (Dan. 2:18). Boiti di dë, Daniëli bi ta öndösuku soni finifini. A bi ta öndösuku soni a dee pisi u di Wöutu u Gadu dee a bi abi (Jel. 25:11, 12; Dan. 9:2). Unfa i sa djeesi Daniëli?

8. Faandi mbei so sëmbë an ta kë biibi taa dee tjabukama woto u Bëibel ta pasa tuutuu, ma andi uu musu du?

⁸ Wegi luku faandi mbei i ta öndösuku soni.  I ta öndösuku dee tjabukama woto u Bëibel u di i kë ko sabi unfa soni dë tuutuu ö? Ee sö, nöö Jehovah o heepi i (Joh. 4:23, 24; 14:16, 17). Ma faandi mbei so sëmbë ta öndösuku dee tjabukama woto u Bëibel? Wë so sëmbë sa ta du ën u di de kë feni soni di ta lei taa na Gadu hën mbei sëmbë sikifi di Bëibel. A sö wan fasi de o sa taki taa de abi leti u taki da deseei andi da bunu ku andi da hogi. Ma wa musu ta öndösuku soni a Bëibel u dee lö soni dë hedi. Boiti di dë, wan fasi dë di u musu abi fuu sa fusutan dee tjabukama woto u Bëibel.

9. Un fasi u musu abi fuu sa fusutan dee tjabukama woto u Bëibel?

⁹ U musu abi sakafasi. Jehovah paamusi u taa a o heepi dee sëmbë dee abi sakafasi (Jak. 4:6). Fëën mbei u musu begi ën be a heepi u fuu fusutan dee tjabukama woto u Bëibel. U musu tei tu taa a dë fanöudu u di köni saafu heepi u, u di hën Jehovah buta u lei u soni u Bëibel (Luk. 12:42). Jehovah da wan Gadu di an ta du soni fanjanfanjan. Fëën mbei an ta bigi da u taa wan kulupu sëmbë nöö a buta u heepi u fuu fusutan dee soni dee sikifi a di Wöutu fëën.​—1 Kol. 14:33; Ef. 4:4-6.

10. Andi i ta lei u di woto u Sisa Esther?

¹⁰ Tei i ten öndösuku soni. I sa bigi öndösuku wan tjabukama woto di i kë sabi soni fëën. Di soni dë wan sisa de kai Esther bi du. A bi kë sabi soni u dee tjabukama woto dee ta taki soni u di ko di di Mësiasi bi o ko. A bi taki taa: „Di mi bi a’ 15 jaa, hën mi bi bigi öndösuku soni u mi ko sabi ee dee tjabukama woto dë bi sikifi tuutuu ufö Jesosi ko a goonliba.” A bi ko dë seiki u di soni dë, di a bi lesi soni u dee pampia lolu dee sëmbë bi feni a di Bë Ze. A bi taki taa: „So u dee pampia lolu dë bi dë ufö Jesosi ko a goonliba. Hën da Gadu nöö bi sa mbei sëmbë sikifi dee tjabukama woto dee bi dë a de.” Esther bi taki tu taa: „Mi bi musu lesi soni sömëni pasi u mi sa fusutan de.” Ma a bi wai taa a bi mbei di möiti dë. Di a bi öndösuku soni u sömëni tjabukama woto, hën a bi taki taa: „Miseei bi ko si gbelingbelin taa di Bëibel ta taki tuutuu soni!”

11. Un wini u ta feni te u ta mbei möiti fuu ko dë seiki taa di Bëibel ta taki tuutuu soni?

¹¹ Te u si unfa so tjabukama woto u Bëibel bi pasa tuutuu, nöö woo ko ta möön futoou Jehovah, te dou ku di fasi fa a ta tii u. Boiti di dë, dee tjabukama woto u Bëibel ta heepi u fuu ta biibi hii juu taa dee soni dee Jehovah paamusi u o pasa tuutuu, aluwasi ee fuka ta miti u. Boo taki soni u tu tjabukama woto di Daniëli bi sikifi, di ta pasa tuutuu a di ten fuu aki. Te u ko fusutan de, nöö de sa heepi u fuu du soni a wan köni fasi.

12. Andi da dee futu u di pindi, di mbei ku ’felu mökisi ku pötöpötö’? (Daniëli 2:41-43)

¹² Lesi Daniëli 2:41-43. A di sunjan di Daniëli bi puu da Könu Nebukatnesali, di könu bi si taa di futu u di pindi bi mbei ku ’felu mökisi ku pötöpötö’. Te u tei di tjabukama woto aki maaka ku woto tjabukama woto di sikifi a di buku Daniëli ku di buku Akoalimbo, nöö u  ta fusutan taa dee futu u di pindi da di tii u Ingisiköndë ku Amëëkanköndë. Dee tu köndë aki ta wooko makandi, nöö di tii u de da di möön makiti tii u goonliba. Daniëli bi taki wan soni u di tii aki. A bi taki taa „wan pisi u di könuköndë o taanga, nöö di woto pisi fëën o suwaki”. Faandi mbei a bi taki sö? U di dee sëmbë di dee köndë aki ta tii, an ta da de pasi u de du soni di ta lei taa de taanga kuma felu. b

13. Un fanöudu soni u ko sabi, u di u ta fusutan di tjabukama woto aki?

¹³ U ta lei sömëni soni u dee soni dee Daniëli bi taki u di pindi, möönmöön dee a bi taki u dee futu fëën. Di fosu soni, hën da Ingisiköndë ku Amëëkanköndë bi lei taa de taanga. Di soni dë bi dë u si di de wini di Fosu Goonliba Feti ku di u Tu Goonliba Feti. Ma hii fa de abi möön makiti a hii goonliba, tökuseei de lasi so u di makiti u de. Nöö möönmöön de o ta lasi ën, u di dee sëmbë di de ta tii an ta libi fiifii ku deseei, söseei de an ta saka deseei a di tii u de basu. Di u tu soni, hën da di tii aki hën o dë di lasitiwan ufö di Könuköndë u Gadu ko puu hii dee tii u di goonliba aki a pasi. Hii fa woto köndë o sa ta fia ku Ingisiköndë ku Amëëkanköndë, tökuseei de an o tei de kamian. U sabi di soni dë, u di di sunjan bi ta lei taa wan „sitonu” hën bi naki di futu u di pindi booko. Hën da di Könuköndë u Gadu, di dë kuma „di sitonu”, hën o puu di tii u Ingisiköndë ku Amëëkanköndë a pasi.​—Dan. 2:34, 35, 44, 45.

14. Unfa woo sa du soni ku köni, te u ko fusutan di tjabukama woto di ta taki soni u dee futu u di pindi, di mbei ku felu mökisi ku pötöpötö?

¹⁴ I ta biibi taa di tjabukama woto di Daniëli bi taki u dee futu u di pindi, di mbei ku felu mökisi ku pötöpötö o pasa tuutuu ö? Wë ee i ta biibi ën, nöö a o dë u si a di fasi fa i ta libi. Ja o biinga a gudu baka, u di i sabi taa abiti möön Gadu o puu di hogi goonliba aki a pasi (Luk. 12:16-21; 1 Joh. 2:15-17). Ee i fusutan di tjabukama woto aki, nöö a o heepi i tu fii fusutan unfa a dë fanöudu tjika fuu ta peleiki, ta lei sëmbë soni u Bëibel (Mat. 6:33; 28:18-20). Te i öndösuku soni u di tjabukama woto aki te i kaba, nöö a bi o bunu fii hakisi iseei taa: ’Dee soni dee mi ta du, ta lei taa mi ta biibi tuutuu taa abiti möön di Könuköndë u Gadu o puu hii dee tii u di goonliba aki a pasi ö?’

15. Ambë da „di könu u bausë” ku „di könu u libasë” a di ten aki? (Daniëli 11:40)

¹⁵ Lesi Daniëli 11:40. Daniëli kapitë 11 ta taki soni u tu könu, nasö u tu tii di ta fia ku deseei u di de kë tii di goonliba. Te u tei di tjabukama woto aki maaka ku woto tjabukama woto di sikifi a di Bëibel, nöö u ta fusutan taa „di könu u bausë” da Losiaköndë ku dee köndë dee ta wooko makandi ku ën. Nöö „di könu u libasë” da Ingisiköndë ku Amëëkanköndë. c

16. Andi ta miti dee dinima u Gadu dee ta libi a di pisiwata ka „di könu u bausë” ta tii?

¹⁶ „Di könu u bausë” ta du ku dee dinima u Gadu dee ta libi a di pisiwata ka a ta tii. De fon so u dee Kotoigi, söseei de buta de a dunguwosu u di biibi u de hedi. Ma dee soni di „di könu u bausë” ta du ku dee baaa ku dee sisa fuu an ta mbei de fëëë, ma a ta mbei de ko abi wan möön taanga biibi. Faandi mbei u taki sö? Wë u di dee baaa ku dee sisa fuu sabi taa di du di sëmbë ta du ku dee dinima u Gadu, ta lei taa dee  soni dee Daniëli bi taki ta pasa tuutuu d (Dan. 11:41). Di soni dë sa heepi u fuu hoi useei a Gadu, söseei fuu dë seiki taa a o du hii dee soni dee a paamusi u.

17. Andi bi miti dee sëmbë u Gadu dee ta libi a di pisiwata ka „di könu u libasë” ta tii?

¹⁷ A di ten di pasa, „di könu u libasë” bi du ku dee sëmbë u Gadu tu. A di pisiten u di Fosu Goonliba Feti ku di u Tu Goonliba Feti, de bi buta sömëni baaa ku sisa a dunguwosu u di biibi u de hedi. Söseei de bi puu so u dee mii u dee Kotoigi a siköö tu. A dee jaa dee pasa aki, woto pei tesi bi miti dee sëmbë u Jehovah de ta libi a di pisiwata ka di könu dë ta tii, nöö de bi musu lei ee de bi o hoi deseei a Jehovah. Kandë te sitëm bi ta sitëm, nöö wan Keesitu sëmbë bi sa fii u tei së da wan politiki paatëi nasö da wan sëmbë. Kandë an bi go taa a bi o go sitëm, ma a bi tei së nëën hati ku hën fusutan. A dë fanöudu seei fu wa tei së a politiki soni na wan pikisö tësitësi seei! Fëën mbei u kë köni ku dee soni dee u ta du, ku dee soni  dee u ta pakisei, söseei ku di fasi fa u ta fii.​—Joh. 15:18, 19; 18:36.

18. Andi u ta du te u ta si taa „di könu u bausë” ku „di könu u libasë” ta fia ku deseei? (Luku di peentje tu.)

¹⁸ Dee sëmbë dee an ta biibi dee tjabukama woto u Bëibel sa fëëë, te de ta si taa „di könu u libasë” ku „di könu u bausë” ta „fia” ku deseei (Dan. 11:40). Dee tu könu aki tuu abi gaan bömu di sa piki kii hii soni a goonliba aki. Ma u sabi taa Jehovah an o da pasi u di soni dë pasa (Jes. 45:18). Fëën mbei wa ta fëëë te u ta si taa „di könu u bausë” ku „di könu u libasë” ta fia ku deseei. Ma di soni dë ta mbei di biibi fuu ko möön taanga, u di a ta lei u taa di kaba u di goonliba aki zuntu tuutuu.

19. Andi u musu tei taa wa sabi, te a nama ku dee tjabukama woto u Bëibel?

¹⁹ Wa sabi unfa so u dee tjabukama woto u Bëibel o pasa. Di tjabukama Daniëli seei an bi ta kaba fusutan hii dee soni dee Gadu bi mbei a sikifi (Dan. 12:8, 9). Ma na u di wa ta kaba fusutan unfa wan tjabukama woto o pasa, mbei an o pasa tuutuu. U sa dë seiki taa Jehovah o heepi u fuu ko fusutan dee soni dee u musu fusutan a di soifi ten, leti kumafa a bi du ën a di ten di pasa.​—Amös. 3:7.

20. Un tjabukama woto u Bëibel o pasa tuutuu abiti möön, nöö andi u musu ta du go dou?

²⁰ Sëmbë o taki taa: „Aai, hii soni dë bunu kaa. An dë fuu fëëë möön” (1 Tes. 5:3). Te de taki sö, nöö dee tiima u di goonliba aki o booko hii dee poipoi keiki puu (Ako. 17:16, 17). Baka di dë, nöö de o go feti ku dee sëmbë u Gadu (Eze. 38:18, 19). Nöö sö di feti fu Amagedon o bigi (Ako. 16:14, 16). U sa dë seiki taa an o tei longi möön ufö dee soni aki pasa. Fëën mbei boo ta buta pakisei a dee tjabukama woto u Bëibel go dou, söseei boo ta heepi wotowan u de du sö tu. A sö wan fasi, woo lei di Tata fuu di dë a liba ala taa u ta tei soni u bigi.