1. Andi u musu du fuu sa wini di fia kule, te u luku Hebelejën 12:1?

 DI BËIBEL ta tei di libi u wan Keesitu sëmbë maaka ku di kule di sëmbë ta fia kule. Dee sëmbë dee o kule dou te a di kaba o feni teego libi (2 Tim. 4:7, 8). U musu mbei taanga möiti fuu sa kule go dou, u di u zuntu ku ka u nango. Apösutu Paulosu hën a wini di fia kule kaa, nöö a bi konda da u andi da dee soni dee o heepi u fu useei wini ën tu. A bi taki taa: „Dee soni dee ta hebi u fu wa sa kule bunu, nöö u musu puu de a u sinkii tuwë . . . nöö un boo tai hati e, dee sëmbë, ta kule a di pasi liba nöömö di Gadu maaka buta da u fuu kule nëën.”​—Lesi Hebelejën 12:1.

2. Andi di puu di u musu puu „dee soni dee ta hebi” tuwë kë taki?

² Di Paulosu bi taki taa u musu puu „dee soni dee ta hebi” tuwë, nöö a bi kë taki taa wan Keesitu sëmbë musu dë hooo söndö soni u tja u? Wë nönö, na di soni dë a bi kë taki. A bi kë taki taa wa musu tja dee soni dee an dë fanöudu. Dee lö soni dë sa mbei u ko ta kule sapisapi, nasö de sa mbei u ko wei. Ee u kë hoi dou, nöö u musu ta fusutan hesihesi ee u ta tja dee lö soni dë, söseei u musu ta dë kabakaba u puu de tuwë wantewante. Ma di soni aki an kë taki taa u musu tuwë dee soni dee dë fanöudu. Ee u du sö, nöö woo lasi di fia kule (2 Tim. 2:5). Andi da dee soni dee u musu tja?

3. (a) Andi u musu tja, te u luku Galasia 6:5? (b) Andi woo luku a di woto aki, nöö faandi mbei?

³ Lesi Galasia 6:5. Paulosu bi ko fusutan andi da wan u dee  soni dee u musu tja. A bi sikifi taa: „hiniwan sëmbë musu piki Gadu hënseei a dee soni dee a ta du.” Di soni di Paulosu bi taki aki ta lei u andi Gadu kë u hiniwan fuu du a di dini di u ta dini ën, nöö woto sëmbë an sa du ën da u. A di woto aki, woo si andi da di piki di hiniwan sëmbë musu „piki Gadu hënseei a dee soni dee a ta du”. Boiti di dë, woo luku andi da dee soni dee an dë fanöudu fuu tei tja, söseei woo luku unfa u sa puu de tuwë. Te u ta tja dee faantiwöutu fuu, söseei te u ta tuwë dee soni dee an dë fanöudu, nöö woo sa wini di kule di u ta kule fuu feni teego libi.

4. Faandi mbei an dë wan taanga soni u du di soni di u paamusi Jehovah? (Luku di peentje tu.)

⁴ Di paamusi di u paamusi Jehovah taa woo dini ën u teego. Te u buta u libi a Jehovah maun, nöö u ta paamusi ën taa woo dini ën, söseei taa woo ta du soni kumafa a kë. U musu hoi useei a di soni di u paamusi ën. Di soni aki dë wan gaan faantiwöutu, ma an dë wan gaan taanga soni u du, u di Jehovah mbei u a sö wan fasi taa u sa ta du soni di ta kai ku ën (Ako. 4:11). A mbei u ku di fii fuu ta kë dini ën, söseei a mbei u kumafa hënseei  dë. Dee soni dë ta mbei taa u ku hën sa ko dë mati, söseei woo ta dë ku piizii te u ta dini ën (Ps. 40:8). Boiti di dë, te u ta du soni kumafa Jehovah kë, söseei te u ta waka a di womi mii fëën baka, nöö woo „feni böö te dou” a u hati.​—Mat. 11:28-30.

5. Andi sa heepi i fii hoi iseei a di soni di i paamusi Jehovah (1 Johanisi 5:3)?

⁵ Andi sa heepi i fii hoi iseei a di soni di i paamusi Jehovah? Tu soni sa heepi i. Di fosu wan da, te i ta mbei möiti fii ko möön lobi Jehovah. I sa du di soni aki te i ta kai pakisei a hii dee soni dee a du da i, söseei a dee soni dee a o du da i. Möön i ta lobi Jehovah möön joo ta kë piki hën buka a soni. (Lesi 1 Johanisi 5:3.) Di u tu soni, da di djeesi di u musu ta djeesi Jesosi. A bi hoi hënseei a Jehovah, u di a bi lo’ u begi ën, söseei a bi ta buta hii hën pakisei a dee bunu dee a o feni (Heb. 5:7; 12:2). Leti kuma Jesosi, i musu ta begi Jehovah ta hakisi ën faa da i taanga, söseei i musu ta hoi di teego libi di Jehovah o da i a pakisei. Joo sa hoi iseei a di soni di i paamusi Jehovah, te i ta ko möön lobi Jehovah, söseei te i ta djeesi di womi mii fëën.

6. Faandi mbei u musu tja dee faantiwöutu dee u abi a di wosudendu fuu? (Luku di peentje tu.)

⁶ Dee faantiwöutu dee u abi a di wosudendu fuu. U musu lobi Jehovah ku Jesosi möön dee sëmbë fuu (Mat. 10:37). Di soni aki an kë taki taa u musu buta dee faantiwöutu dee u abi a di wosudendu fuu a wan së, u di u ta si kuma de ta tapa u fuu du soni di o mbei Jehovah ku Jesosi wai ku u. Ee u kë u Jehovah ku Jesosi ta wai ku u, nöö u musu ta tja dee faantiwöutu fuu a di wosudendu (1 Tim. 5:4, 8). Te u ta du di soni dë, nöö woo ta möön dë waiwai. Jehovah sabi taa dee sëmbë u wan wosudendu o ta dë waiwai, te di womi ku hën mujëë lobi deseei, te de ta lesipeki deseei, te de lobi dee mii u de, te de ta lei de soni, söseei te dee mii u de ta piki de buka a soni.​—Ef. 5:33; 6:1, 4.

7. Andi sa heepi i fii tja dee faantiwöutu dee i abi a di wosudendu fii?

⁷ Unfa i sa tja dee faantiwöutu fii a di wosudendu? Wë aluwasi ee i dë wan mama, wan tata, nasö wan mii, tökuseei i musu ta biibi dee lei u Bëibel. Na ta suku u du soni kumafa iseei kë, kumafa sëmbë guwenti u du soni a di pisiwata ka i ta dë, nasö kumafa dee sëmbë dee ta kai deseei könima ta taki (Nöng. 24:3, 4). Wooko ku dee lei dee dë a dee buku fuu. Sömëni mama wëti u Bëibel di sa heepi i dë a de. I sa feni sömëni bunu soni a di website fuu jw.org di sa heepi manu ku mujëë, ku mama ku tata. Söseei sömëni soni dë di sa heepi dee njönkuwan ku dee fuka de ta miti a di ten aki. b Dë kabakaba u wooko ku dee lei u Bëibel, aluwasi ee so sëmbë u di wosudendu fii ta du soni woto fasi. Te i ta du sö, nöö dee sëmbë u di wosudendu fii o ta feni wini fëën, söseei Jehovah o mbei i feni gaan bunu.​—1 Pet. 3:1, 2.

8. Unfa dee soni dee u ta du sa mbei soni waka da u?

⁸ Dee soni dee ta miti u, u di wa bi du soni ku köni. Jehovah mbei u a sö wan fasi taa u sa taki da useei andi woo du. A dë wan kado di a da u. A kë fuu ta du soni a wan köni fasi, sö taa u sa ta dë waiwai. Ma te wa du soni ku köni, nöö an ta puu u u hogi an miti u (Gal. 6:7, 8). Fëën mbei u ta abi u tja dee fuka dee ta miti u, u di u bi taki nasö du soni a wan fasi di an bunu, nasö u di dee soni dee u bi buta taa  woo du an bi dë köni soni. So soni di u bi du, sa mbei hati fuu ta fon u. Ma di sabi di u sabi taa useei musu piki Gadu andi da dee soni dee u du, sa da u taanga fu wa tjubi di zöndu di u du. A sa da u taanga fuu seeka soni ko bunu baka, söseei fuu mbei möiti u di soni dë an miti u möön. Te u ta du dee soni aki, nöö woo sa kule go dou fuu sa feni di libi u teego.

9. Andi sa heepi i fii tja dee fuka dee ta miti i, u di ja bi du soni a wan köni fasi? (Luku di peentje tu.)

⁹ Unfa i sa tja dee fuka dee ta miti i, u di ja bi du soni ku köni? Ee ja sa seeka wan soni di ja bi du bunu, nöö tei ën kumafa a ko dë da i nöö. Hoi a pakisei taa te wan soni pasa kaa, nöö ja sa tookëën möön. Na lasi i ten ku i kaakiti u suku u lei taa i abi leti, nasö taa sembë hën mbei i du soni föutu. Tei taa i mbei wan föutu, nöö i mbei möiti u du andi i sa du go dou. Ee hati fii ta fon i da wan soni di ja bi du bunu, nöö i lei taa i abi sakafasi, nöö i begi Jehovah, söseei tei taa i mbei wan föutu, nöö i hakisi ën paadon (Ps. 25:11; 51:3, 4). Ee i bi du wan soni di hati wan sëmbë, nöö i hakisi ën paadon. Ee a dë fanöudu, nöö i suku heepi a dee gaanwomi (Jak. 5:14, 15). Lei wan soni a dee föutu dee i bi mbei, nöö i mbei möiti u dee soni dë an miti i möön. Te i du sö, nöö i sa dë seiki taa Jehovah o lei i taa a abi tjalihati fii, söseei a o heepi i ku dee fuka fii.​—Ps. 103:8-13.

10. Faandi mbei u sa ko ta kule fukafuka ee u ta fii hii juu taa wa ta du soni da Jehovah tjika? (Galasia 6:4)

¹⁰ Di fii di u ta fii hii juu taa wa ta du soni da Jehovah tjika. Soni sa ko möön taanga da u te u ta tei useei maaka ku wotowan. (Lesi Galasia 6:4.) Ee hii juu u ta tei useei maaka ku wotowan, nöö u sa ko ta haun ku de, söseei u sa ko ta fia ku de (Gal. 5:26). A sa pasa taa u ta suku u tja wan soni di wa sa tja, u di u ta mbei möiti nömönömö u du di seei soni di u ta si wotowan ta du, hii fa di fasi fa soni dë da u an ta da u pasi fuu du sö. Ee ’hati fuu ta ko suwaki’ te u ta wakiti longi poi fuu feni wan soni di u kë, nöö an dë u taki taa woo möön fii bookosaka te u ta wakiti fuu feni wan soni di kandë wa o sa feni nöiti! (Nöng. 13:12) Ee u ta du sö, nöö di soni dë sa mbei u ko ta kule fukafuka sö tee taa u ko wei u kule.​—Nöng. 24:10.

11. Andi sa heepi i fu ja ta suku u du soni di ja sa du?

¹¹ Unfa i sa puu di fii dë tuwë? Na suku u du soni di ja sa du, u di Jehovah seei an ta suku fii du wan soni di a sabi taa ja sa du (2 Kol. 8:12). I sa dë seiki taa Jehovah an ta tei dee soni dee i ta du maaka ku dee soni di wotowan ta du (Mat. 25:20-23). A ta wai ku hii dee soni dee i ta du dëën, a ta wai ku di hoi di i ta hoi dou, söseei a ta wai ku di taanga biibi fii. Be di sakafasi di i abi, heepi i fii hoi a pakisei taa ja sa du so soni nöunöu, u di kandë di jaa fii, di gösöntu fii, nasö di fasi fa soni dë da i an ta da i pasi fii du dee soni dë. Leti kuma Balisilai, dë kabakaba u disa so soni di i bi o kë du da wotowan, ee di gösöntu fii an ta da i pasi (2 Sam. 19:35, 36). Leti kuma Mosesi, dë kabakaba u tei di heepi di wotowan kë heepi i, söseei dë kabakaba u disa faantiwöutu da de te a dë fanöudu (Ëki. 18:21, 22). Te i abi sakafasi, nöö ja o ta suku u du soni di ja sa du, u di dee soni dë sa mbei ja sa kule go dou möön.

12. Te wan sëmbë an du soni a wan köni fasi, nöö a u di föutu kumutu ö?

¹² Te u ta fii kuma u hën mbei wan wotowan fuu mbei wan föutu. Wa sa taki da wotowan andi de musu du. Sö nöö wa sa ta tjubi de hii juu da dee fuka dee o miti de, u di de an bi du soni a wan köni fasi. Wan mii sa buta taa an o dini Jehovah möön. Di soni dë sa hati hën  mama ku hën tata gaanfa seei. Ma ee de ta kuutu deseei taa a de di föutu kumutu, nöö hën da de ta suku u tja wan hebi soni di Jehovah an kë u de tja.​—Lom. 14:12.

13. Unfa mama ku tata sa du soni te wan mii u de buta taa an o dini Jehovah möön?

¹³ Unfa i sa puu di hebi lai dë tuwë? Hoi a pakisei taa Jehovah mbei hii sëmbë ku di fii u de du soni kumafa de kë. A ta disa hiniwan sëmbë u de taki da deseei andi de o du. Di soni dë nama tu, ku di taki di wan sëmbë musu taki ee a o dini Jehovah, nasö ee an o dini ën. Un dee mama ku dee tata, Jehovah sabi taa un da zöndu libisëmbë. Hakisi nöö a ta hakisi unu fuun heepi dee mii fuunu ka un sa heepi de dou. Ma di mii fii seei hën musu ta buta mëni a dee soni dee a ta du, na ju hën abi di faantiwöutu dë (Nöng. 20:11). Ma tökuseei, kandë a ta pasa taa i ta pakisei dee föutu dee i bi mbei. Ee sö a dë, nöö piki Jehovah unfa i ta fii, nöö hakisi ën faa da i paadon. Jehovah sabi taa ja sa toona ko a baka futu möön, söseei taa ja sa tooka dee soni dee pasa kaa. Boiti di dë, Jehovah an ta suku fii puu di mii fii fu an tja sitaafu da dee soni dee a du. Hoi a pakisei taa ee di mii fii mbei möiti faa toona ko a Jehovah baka, nöö a o tei ën ku wai seei.​—Luk. 15:18-20.

14. Faandi mbei di tjali di u sa ta tjali pasa maaka da wan soni di u musu puu tuwë?

¹⁴ Te u ta tjali pasa maaka. Te u du wan zöndu, nöö a bunu taa u ta tjali. Ma tökuseei Jehovah an kë fuu ta tjali nango u nöömö. Di soni dë da wan u dee soni dee u musu puu tuwë. Unfa u sa sabi ee u ta tjali pasa maaka? Wë ee u konda di zöndu di u du, ee u lei taa di soni dë ta hati u, söseei ee u ta mbei möiti fu wa du di soni dë möön, nöö u sa dë seiki taa Jehovah da u paadon (Tjab. 3:19). Te u du dee soni dë kaa, nöö Jehovah an kë fuu ta tjali u di soni dë hedi möön. A sabi taa di soni dë sa mbei u fii bookosaka (Ps. 31:10). Ee u ta tjali pasa maaka, nöö a sa pasa taa u mati disa di kule di u ta kule.​—2 Kol. 2:7.

15. Andi sa heepi i te i ta tjali pasa maaka? (1 Johanisi 3:19, 20) (Luku di peentje tu.)

 ¹⁵ Unfa i sa puu di soni dë tuwë? Ee i ta tjali pasa maaka, nöö a bi o bunu fii buta pakisei a di da di Gadu ta da sëmbë „paadon tuutuu” (Ps. 130:4). Te a da wan sëmbë paadon, u di di sëmbë lei taa a ta tjali u di soni di a du, nöö a ta paamusi ën taa: ’Ma o hoi dee zöndu fëën a bëë möön’ (Jel. 31:34). Hën da nöiti möön Jehovah o pakisei dee zöndu dee i bi du. Fëën mbei an bi o bunu fii ta pakisei taa Jehovah an da i paadon, u di i ta si taa soni ta taanga da i jeti u dee föutu dee i bi mbei dë hedi. Söseei hati fii an musu ta boonu ku iseei, u di dee föutu dee i bi mbei an ta da i pasi fii du so soni di i bi o kë du da Jehovah a di ten aki. Jehovah an hoi dee zöndu fii a bëë, nöö iseei an musu hoi dee zöndu fii a bëë tu.​—Lesi 1 Johanisi 3:19, 20.

16. Andi u musu ko sabi te u ta kule di kule di o mbei u feni teego libi?

¹⁶ Te u ta kule a di pasi di o mbei u feni teego libi, nöö u ’musu biinga kule a sö wan fasi taa u sa wini’ (1 Kol. 9:24). U sa du di soni dë te u ko fusutan andi da dee soni dee u musu tja, ku dee soni dee u musu puu tuwë. A di woto aki u taki u wantu u dee soni dë nöö, ma sömëni woto soni dë jeti. Jesosi bi taki taa fuu ’mëni u seei, fu wa booko u hedi ku dee sölugu u di goonliba aki ku dee jajo libi fëën, te nöö hati fuu ko hebi. Wa musu ta sai dë ta dööngö ta poi ten te nöö di daka kisi u söndö fuu mëni’ (Luk. 21:34). Di tëkisi aki ku sömëni woto tëkisi sa heepi i fii ko sabi andi i musu tooka a di libi fii, sö taa i sa kule di kule go dou.

17. Faandi mbei u sa dë seiki taa woo wini di kule di u ta kule fuu feni teego libi?

¹⁷ U sa dë seiki taa woo wini di kule, u di Jehovah ta da u di kaakiti di u abi fanöudu (Jes. 40:29-31). Fëën mbei ja musu wei! Djeesi apösutu Paulosu, di bi biinga kule faa feni di paima di Gadu bi paamusi ën (Fil. 3:13, 14). Na wan woto sëmbë sa kule di kule aki da i, ma Jehovah o heepi fii wini. Jehovah sa heepi i tja dee soni dee ta hebi da i, söseei a sa heepi i tuwë dee soni dee i musu tuwë (Ps. 68:19). U di Jehovah dë ku i, mbei joo sa hoi dou fu te i wini!