Skip to content

Skip to table of contents

WOTO U WAN SËMBË

Jehovah mbei mi feni gaan bunu u di mi buta taa mi o dini ën

Jehovah mbei mi feni gaan bunu u di mi buta taa mi o dini ën

A di jaa 1939, hën u hopo a wan gaan ndeti, hën u lëi möön leki wan juu longi go a wan piki foto de kai Joplin di dë a Missouri, na Amëëkanköndë. Di u dou ala, hën u bigi tuusi talakitaati go a dee sëmbë döö basu. Di u kaba, hën u subi a wagi, hën u lëi go miti dee wotowan. Di juu dë, kamian bi bigi ta limbo. Ma faandi mbei u bi go peleiki sö fuuku di daka dë, hën u toona go ufö döö limbo? Mi o piki i bakaten.

De pai mi a di jaa 1934, nöö di ten dë mi mama ku mi tata bi dë Bëibel Öndösukuma 20 jaa kaa (de ta kai de Jehovah Kotoigi a di ten aki). Mi mama de kai Edna Molohan, nöö mi tata de kai Fred Molohan. Mi wai seei taa de heepi mi u mi ko lobi Jehovah sensi di mi bi dë miii. U bi ta dë a wan piki foto de kai Parsons, di dë a Kansas. Gaansë u dee sëmbë u di kemeente fuu bi dë salufuwan. U bi lo’ u go a dee komakandi, söseei a di peleikiwooko. U bi lo’ u go peleiki a sata sapate, a kamian ka hia sëmbë bi lo’ u dë. So juu u bi ta wei, ma hii juu mi tata bi lo’ u bai ice cream da u te u bi kaba peleiki.

Sëmbë an bi hia a di kemeente fuu, ma u bi musu nango ta peleiki a sömëni pikipiki foto, söseei a wanlö kamian ka sëmbë bi ta kiija mbeti ta paandi goon. So u dee sëmbë dee bi ta dë a dee kamian dë an bi ta da u möni te u bi da de buku, ma de bi ta da u guluntu, nasö de bi nango tei obo a dee ganian boto ko da u, nöö so juu de bi ta da u ganian seei. U di mi tata bi ta paka da dee buku fuu kaa, mbei u bi sa ta tei dee soni aki njan.

PELEIKI WAKA

De bi da mi mama ku mi tata wan gramofon u de bi sa peleiki ku ën. Mi bi piki poi u wooko ku di soni aki, ma mi bi lo’ u heepi mi mama ku mi tata pëë dee palati, sö taa dee studie u de ku dee sëmbë di de bi toona go luku, bi sa haika dee taki u Baaa Rutherford.

Mi ku mi mama ku mi tata a di wagi fuu fesi

U bi abi wan wagi de ta kai Ford, di de bi mbei a di jaa 1936, nöö mi tata bi buta wan gaan bökusu nëën liba fuu bi sa ta pëë soni da sëmbë a di peleikiwooko. Ma u bi lo’ u pëë poku da dee sëmbë ufö, nöö te u si taa de bi ta buta pakisei a di poku di u bi ta pëë, nöö u bi ta bia wan taki da de be de haika. Baka di dë, nöö u bi ta paati buku da dee sëmbë dee bi kë ko sabi möön soni u Bëibel.

Wan daka, mi tata bi lëi ku di wagi go a wan kamian ka sömëni sëmbë bi nango köi a sonde, a wan piki foto de kai Cherryvale, di dë a Kansas. Te wan pisi, hën dee siköutu ko dou, hën de piki mi tata taa an musu pëë soni a di kamian dë. Fëën mbei mi tata bi lëi di wagi go buta a wan pasi di bi dë zuntu ku di kamian dë, sö taa dee sëmbë bi sa jei dee soni dee u bi ta pëë jeti. Hii juu a bi ta suti da mi u dë makandi ku mi tata, söseei ku wan gaan baaa u mi de kai Jerry, te dee lö soni aki bi ta pasa.

A dee jaa dë, u bi ta peleiki a kamiankamian ka sëmbë an bi ta kë haika di buka di u bi ta konda da de. Kumafa mi bi taki a bigi u di woto, nöö u bi ta hopo a gaan ndeti, nöö u bi nango ta tuusi talakitaati ku woto pikipiki buku a dee sëmbë döö basu. Te u bi kaba, nöö u bi nango miti useei a döösë u di foto fuu luku ee siköutu an bi kisi wan fuu.

Wan woto soni di bi ta suti da mi a di peleikiwooko, da di tai di u bi ta tai böutu a u sinkii, nöö u ta waka a di foto dendu. Mi ta mëni taa wan u dee pasi dee baaa bi hëngi böutu a de sinkii, hën de ko waka a di foto ka u bi ta dë. Nöö di soni aki hën bi sikifi a dee böutu u de: „Poipoi Keiki da wan taapu ku wan bödjëë soni.” De bi kumutu a u pisi, hën de waka lontu wan kilomëti ku hafu sö a di foto dendu, hën de toona bia ko a u pisi. U wai taa sëmbë an bi tapa de a pasi, ma sömëni sëmbë bi kë sabi andi de bi ta du.

DEE KÖNKLËSI DI DE BI TA HOI DI MI BI MÖÖN NJÖNKU

Mi ku dee sëmbë u mi bi lo’ u go a dee könklësi di de bi ta hoi a Texas. Mi tata bi ta wooko da wan masikapei di bi ta seeka talanwagi soni a di köndë. Fëën mbei u bi sa ta tei talanwagi go a dee könklësi söndö u paka. Mi mama gaan baaa de kai Fred Wismar, nöö hën mujëë de kai Eulalie. De bi ta dë a di foto de kai Temple, di dë a Texas. Mi tio Fred bi ko sabi soni u di tuutuu lei di a bi njönku. A bi tei dopu, söseei a bi konda dee soni dee a bi lei da dee baaa ku dee sisa fëën, te kisi mi mama seei tu. Dee baaa ku dee sisa dee bi ta dë a Texas bi sabi mi tio Fred bumbuu, u di a bi dë wan pisiwata-dinai (a di ten aki de ta kai de keling-gaanwomi). A bi abi sutifasi, a bi ta dë waiwai, söseei a bi ta du di wooko fëën fajafaja. A bi dë wan sëmbë di mi bi sa djeesi a di fasi fa a bi ta dini Jehovah.

A di jaa 1941, hën u go ku talanwagi a wan gaan könklësi di de bi hoi a di foto St. Louis, di dë a Missouri. De bi kai hii dee njönkuwan u de ko sindo a di podium, u de haika di taki „Children of the King” (Dee mii u di Könu), di Baaa Rutherford bi ta hoi. Di Baaa Rutherford hoi di taki te a kaba, hën de da hii dee 15.000 njönkuwan dee bi sai dë wan kado, nöö di soni dë bi bigi da u seei. Baaa Rutherford ku dee sëmbë dee bi ta wooko makandi ku ën bi da hii u tuu wan njunjun buku de kai Children.

A piki-deewei-liba u di jaa 1943, u bi go a di „Call to Action” keling-komakandi, di de bi hoi a di foto Coffeyville, di dë a Kansas. A di keling-komakandi dë de bi piki u taa hii dee kemeente tuu bi o ta hoi wan njunjun siköö. De bi o ta kai ën di Teokalasia-siköö. De bi da u wan piki buku di bi abi 52 lësi, di u bi o ta wooko ku de a di siköö. A di seei jaa dë dendu mi bi hoi di fosu taki u mi a di Teokalasia-siköö. Wan woto soni di ta mbei ma sa fëëkëtë di keling-komakandi aki, da u di nëën mi ku wanlö woto sëmbë bi tei dopu a wan tobo dendu, a wan wei goon di bi dë a zuntu dë, nöö di wata u di tobo bi kötö.

MI BI KË GO WOOKO A BËTËLI

Mi kaba siköö a di jaa 1951, nöö mi bi musu luku andi mi bi o du ku mi libi. A di ten dë, mi gaan baaa Jerry bi ta wooko a Bëtëli, nöö mi bi kë go wooko a Bëtëli tu. Fëën mbei mi bi fuu di pampia di sëmbë bi ta fuu u de sa go wooko ala. An bi tei longi seei, hën de kai mi u mi go wooko a Bëtëli a 10 u gaanliba u di jaa 1952. Di go di mi go a Bëtëli aki bi heepi mi gaanfa seei u mi sa dini Jehovah möön gaanfa.

Mi bi kë wooko a di pisi ka de ta doloki buku. Ma na di wooko dë de bi da mi u mi du. De bi mbei mi ta buta njanjan a tafa, hën bakaten hën de buta mi ta wooko a boiwosu. Mi bi lobi dee wooko aki seei, nöö mi bi lei sömëni soni a de tu. Hiniwan sëmbë bi abi hën juu di a bi ta wooko, nöö wa bi ta wooko a so juu a di daka dendu. Mi bi lo’ u go a di kamian ka de ta buta buku a Bëtëli, nöö dee buku dee bi dë ala mi bi ta tei u lei soni u Bëibel. Di soni aki bi heepi mi u mi ko abi wan möön taanga biibi, söseei u mi ku Jehovah ko dë möön gaan mati. Mi bi ko möön dë kabakaba u dini Jehovah a Bëtëli, aluwasi mi bi musu dini ën ala sömëni jaa longi. Jerry bi kumutu a Bëtëli a di jaa 1949, hën a tööu ku wan sisa de kai Patricia. Ma de bi ta libi zuntu ku Brooklyn, nöö de bi ta heepi mi ta da mi taanga u di di ten dë ma bi dë a Bëtëli longi sö jeti.

Kölö sö baka di mi bigi wooko a Bëtëli, hën dee baaa bigi ta suku sëmbë di ta wooko a Bëtëli di sa hoi taki a dee komakandi. Dee baaa di de bi feni bi ta kumutu a Brooklyn, nöö de bi ta lëi söwan 320 kilomëti go luku dee baaa ku dee sisa u wanlö woto kemeente. Te de bi dou ala, nöö de bi ta hoi wan taki, söseei de bi ta wooko makandi ku dee baaa ku dee sisa a di peleikiwooko. Mi da wan u dee baaa di de bi tei u du di wooko aki. Senuwe bi ta naki mi di mi bigi du di soni aki. A di ten dë, dee taki bi ta hoi wan juu longi. Mi bi lo’ u tei talanwagi u go luku dee kemeente aki. Ma ta fëëkëtë di soni di bi pasa a wan sonde sapate a di jaa 1954. Di daka dë ëisi bi ta kai. Mi bi tei wan talanwagi a New York, nöö mi bi musu dou a Bëtëli di sapate dë seei. Ma di mi bi dë a pasi nango, hën ventu bigi ta böö seei, nöö ëisi seei bi ta kai tu. Te fuu mëni, hën di mötë u di talanwagi booko, nöö a di feifi juu ganian kanda ufö mi go dou a di foto New York City. Di mi dou ala, hën mi tei wan woto talanwagi go a Brooklyn. Di mi dou a Bëtëli, hën mi kule wantewante go a boiwosu. Mi bi dou pikisö lati, nöö mi bi wei gaanfa seei u di ma bi duumi di ndeti dë. Ma di wai di mi bi ta wai te mi bi go luku dee baaa ku dee sisa u dee kemeente dë, söseei di si di mi bi ta si woto baaa ku sisa di ma bi sabi, bi ta mbei mi fii bunu te a mi dendu.

U ta seeka soni u fan a di ladio Stasiön de kai WBBR

Di mi bi dë a Bëtëli dou wantu jaa, hën mi bigi ta heepi hiniwan wiki a di ladio stasiön fuu de kai WBBR. Di studio bi dë a di u tu södö u wan hei wosu de bi ta kai 124 Columbia Heights. Baaa Alexander H. Macmillan, da wan baaa di bi ta wooko a Bëtëli sömëni jaa kaa, nöö hënseei bi ta wooko a di ladio stasiön tu. U bi ta kai ën Baaa Mac. U dee njönku baaa dee bi dë a Bëtëli bi ta feni taanga nëën u dini Gadu go dou, u di a bi hoi hënseei a Jehovah sömëni jaa longi, hii fa sömëni tesi bi miti ën.

U bi ta paati dee pampia aki u mbei reklame da WBBR

A di jaa 1958, hën dee baaa buta mi be mi ta du wan woto wooko. Mi bi ta heepi dee baaa ku dee sisa te de kaba di Giliati-siköö. Mi bi ta heepi de u de feni dee pampia di de bi abi fanöudu u de bi sa go a di köndë ka de bi o manda de go, söseei mi bi ta seeka soni sö taa de bi sa dou a di köndë dë. A di ten dë, di opolani bi dii te na soni. Fëën mbei dee baaa ku dee sisa di de bi ta manda go na Afiikan nasö a Asia, bi nango ala ku sipi. Baka sömëni jaa, di di opolani an bi ko dii sö möön, nöö gaansë u dee baaa ku dee sisa dee bi ta kumutu a di Giliati-siköö bi nango ku opolani a di kamian ka de manda de go.

Mi ta seeka dee pampia da dee baaa ku sisa di kaba ku di Giliati-siköö

U BI NANGO A DE KÖNKLËSI

A di jaa 1960, mi bi ta seeka soni sö taa hii dee baaa ku dee sisa tuu bi sa tei di wan opolani, u de buwa kumutu na Amëëkanköndë go a Europa a dee gaan könklësi dee bi ta hoi a di jaa 1961. Mi bi go a wan u dee könklësi aki di de bi hoi a di foto Hamburg, na Alumaköndë. Baka di könklësi, hën mi ku dii woto baaa u Bëtëli bi juu wan wagi, hën u lëi kumutu na Alumaköndë go a Italiaköndë, go luku di Bëikantoo di dë a di foto Rome. Baka di dë, hën u kumutu dë, hën u lëi go a Gaan Faansiköndë, toona kumutu ala go a Sipanjöluköndë. De bi tapa di wooko fuu a di köndë dë, ma tökuseei u bi feni pasi da dee baaa ku sisa fuu u u di foto Barcelona wanlö buku di u bi lolu buta a kado pampia u sëmbë bi sa si de mëni taa kado u tja ko da de. U bi wai tee di u ku de miti! Di u kumutu dë, hën u go tei opolani a di foto Amsterdam, hën u buwa go a New York na Amëëkanköndë.

A di jaa 1962, de bi buta mi u mi seeka soni da 583 baaa ku sisa di bi o go a wan gaan könklësi di de bi o hoi a dee köndëköndë u goonliba. Di könklësi aki bi dë di „Everlasting Good News” könklësi di de bi hoi a di jaa 1963. Dee baaa ku dee sisa aki bi o go a di könklësi aki a Europa, a Asia, söseei a Stille Zuidzee, nöö baka di dë de bi o go nëën na Amëëkanköndë a di foto Honolulu, di dë a Hawaii, söseei a di foto Pasadena, di dë a California. De bi o go a Lebanon ku Jordan tu, u de go luku dee kamian di di Bëibel ta taki soni u de. Di pisi ka mi bi ta wooko a Bëtëli bi seeka soni sö taa dee baaa ku dee sisa bi sa tei opolani, sö taa dee bi sa feni wan hotëli u libi, söseei u de bi sa feni dee pampia di de bi abi fanöudu.

MI KU WAN WOTO SËMBË BI BIGI WOOKO MAKANDI

Di jaa 1963 bi dë wan apaiti jaa da mi. Mi bi tööu ku Lila Rogers a 29 u höndima-liba. A bi kumutu a di foto Missouri ko ta wooko a Bëtëli a di jaa 1960. Wan wiki baka di u tööu, hën u go a Giikiköndë, Egepiti ku Lebanon. U tei wan opolani a Lebanon hën u go a Joodan. Ma dee tiima an bi kë u dee Jehovah Kotoigi du di peleikiwooko a di köndë dë, nöö dee an bi ta da dee Jehovah Kotoigi pampia u go a di köndë tu. Fëën mbei wa bi sabi andi bi o miti u te u bi dou ala. An dë u taki taa u bi ta wai seei di u bi si wan lö baaa ku sisa a di opolani goon ta wakiti u. De bi dë ku wan gaan pisi koosu ka de bi sikifi taa: „U ta da dee Jehovah Kotoigi wan suti ko”! A bi bigi da u seei u go a dee köndë di di Bëibel ta taki u de. Köndë kuma ka Abahamu, Isaki ku Jakopu bi ta libi, dee köndë ka Jesosi ku dee apösutu fëën bi ta peleiki, ku dee kamian ka dee lei u Keesitu bi bigi ta paaja da „hii pei sëmbë u goonliba”.​—Tjabukama 13:47.

Lila bi wooko makandi ku mi 55 jaa longi a hii de soni di dee baaa bi hakisi mi u du da di ölganisaasi. U bi go sömëni pasi a Sipanjöluköndë ku Potigeköndë hii fa de bi tapa di wooko fuu a dee köndë dë. U bi sa ta da dee baaa ku dee sisa dee bi ta libi ala taanga, söseei u bi ta da de buku ku woto soni di de bi abi fanöudu tu. U bi go luku so u dee baaa ku dee sisa dee bi dë a dunguwosu a di foto Cádiz, di dë a Sipanjöluköndë. Mi bi wai seei taa mi bi sa hoi wan taki da de, di bi sa da de degihati.

U ku Patricia ku Jerry Molohan bi nango a di könklësi de kai „Peace on Earth”, a di jaa 1969

Sensi di jaa 1963, mi bi ta seeka soni da dee gaan komakandi di bi ta hoi na Afiikan, a Ösutualia, a Centraal-Amerika, a Zuid-Amerika, a Europa, a Hawaii, a Njunjun Zeeland, a Puerto Rico ku Asia. Mi ku Lila bi go a sömëni könklësi di wa o sa fëëkëtë. Di könklësi di de bi hoi a di jaa 1989 a di foto Warsaw di dë a Poland bi dë wan u dee könklësi aki. Sömëni baaa ku sisa u Losiaköndë bi sa ko a di gaan könklësi aki. A bi dë di fosu pasi di dee baaa ku sisa aki bi sa go a wan könklësi! U bi miti sömëni baaa ku sisa di de bi buta a dunguwosu sömëni jaa longi u di biibi u de hedi a di ten u di Sovyet-Unie.

Wan woto wooko di mi bi lobi seei da di go di mi bi sa go a hii së u goonliba u da dee baaa ku dee sisa dee ta wooko a dee Bëtëli taanga, söseei u da dee sëmbë dee ta du di sëndëlengiwooko taanga. Di u bi go a Zuid-Kolea u da dee baaa ku sisa taanga, hën u bi miti 50 u dee baaa di bi dë a dunguwosu a di foto Suwon. De bi dë waiwai, nöö de bi ta wakiti di ten ka de bi o sa dini Jehovah fiifii. Di fan di u bi fan ku dee baaa aki bi da u taanga seei!​—Loomë 1:11, 12.

DI KO DI DEE JEHOVAH KOTOIGI KO MÖÖN HIA TA DA U PIIZII

Sömëni jaa longi kaa mi ta si fa Jehovah ta heepi dee sëmbë fëën. Di mi bi tei dopu a di jaa 1943, nöö söwan 100.000 peleikima bi dë. Nöunöu möön leki 8.000.000 sëmbë ta dini Jehovah, a 240 köndë. U di dee sëmbë di bi go a di Giliati-siköö bi wooko taanga, mbei taa di wooko go a fesi sö. Mi ta wai seei taa mi bi sa wooko makandi ku dee baaa ku dee sisa aki, söseei taa mi bi sa heepi de u de dou a di köndë ka de bi manda de go.

Mi ta wai seei taa sensi di mi njönku hën mi buta taa mi o dini Jehovah hii mi libi, söseei mi wai taa mi bi fuu di pampia u go wooko a Bëtëli. Jehovah mbei mi feni gaan bunu. Mi ku Lila lobi di wooko di u ta wooko a Bëtëli, ma boiti di dë u bi lobi di go di u bi nango ta peleiki makandi ku dee baaa ku sisa a dee peipei kemeente di dë a Brooklyn. Möön leki 50 jaa longi u du di wooko aki, nöö u ko abi sömëni mati.

Nöunöu mi ku Lila ta wooko a Bëtëli jeti. Hii fa mi pasa 84 jaa, tökuseei mi ta wai taa mi sa ta sikifi biifi ta manda da dee baaa ku dee sisa.

Mi ku Lila nöunöu

A dë wan gaandi u dë a di ölganisaasi u Jehovah, söseei u si unfa di soni di sikifi a Maleaki 3:18 ta pasa tuutuu. A sikifi dë taa: „Nöö woon sa toona si gbelingbelin baka ambë da wan limbohati sëmbë, ku ambë da wan hogihati sëmbë, ambë ta dini Gadu, ku ambë an ta dini ën.” Hiniwan daka u ta si fa di goonliba u Saatan ta ko möön hogi, taa sëmbë an ta si kuma soni o ko möön bunu, söseei taa sëmbë an ta piizii ku di libi möön. Ma dee sëmbë dee lobi Jehovah ta dini ën, abi wan piizii libi, hii fa soni ta taanga da de, söseei de sabi taa soni o ko möön bunu a di ten di ta ko. A dë wan gaandi u konda soni u di bunu buka da woto sëmbë! (Mateosi 24:14). Di Könuköndë u Gadu o mbei di goonliba aki ko toon wan paladëisi. U ta wakiti di daka dë seei! A di ten dë nöö hii sëmbë u goonliba o dë gösöntu, de o ta dë waiwai, söseei de o libi u teego.