FAANDI mbei mi tata hati bi boonu sö? Be mi konda da unu. De pai mi a 29 u baimatu-liba, a di jaa 1929. De kiija mi a wan boiti kamian di dë a wan pisiwata u di köndë Filipijnen. De ta kai ën Bulacan. Wa bi gudu, nöö u bi ta libi ku di pikisö möni di u bi ta wooko. Di mi bi njönku, hën dee sodati u di köndë Japan booko ko a di köndë, hën feti ko dë a di köndë. Ma u di u bi ta dë a wan kamian di an bi zuntu ku köndë ganda, mbei di feti an bi dou a u. A sëmbë nöö u bi ta jei soni u di feti, u di wa bi abi ladio, wa bi abi teefei, söseei wa bi sa ta bai kolanti tu.

Mi mama ku mi tata bi abi aiti mii, nöö di mi bi abi aiti jaa, hën mi öuma ku mi öupa tei mi ta kiija. U bi nango a Lomusu keiki, ma tökuseei mi öupa bi ta kë u woto sëmbë taki keiki soni ku ën, söseei a bi ta tei wanlö keiki buku di wanlö mati fëën bi ta dëën. Mi ta mëni jeti taa a bi lei mi di buku Protection, di buku Safety, ku di buku Uncovered a di Tagalögutöngö. * (Luku di pisi a basu.) Söseei a bi lei mi wan Bëibel tu. Mi bi ta fii bunu seei te mi bi ta lesi di Bëibel, möönmöön te mi bi ta lesi dee fö buku u Bëibel dee ta taki soni u di libi u Jesosi. Di soni aki bi ta mbei mi bi ta kë djeesi Jesosi a di fasi fa a bi ta libi.​—Johanisi 10:27.

Dee sodati u Japan bi kumutu a Filipijnen a di jaa 1945. A di ten dë, mi mama ku mi tata bi manda kai mi u mi toona ko a wosu baka. Mi öupa bi da mi taanga u mi toona go, hën wë mi go.

A tuwalufumu-liba u di jaa 1945, dee Jehovah Kotoigi u di foto Angat bi ko peleiki a di kamian ka u bi ta dë. Wan Kotoigi di bi ko a jaa kaa, bi ko peleiki da u, hën a konda da u andi di Bëibel ta taki u „dee lasiti daka” (2 Timoteo 3:1-5). A bi kai u fuu go a wan Bëibel studie di de bi o hoi a wan kamian di bi dë zuntu ku ka u bi ta libi. Mi mama ku mi tata an bi go, ma mi bi go. Söwan 20 sëmbë bi ko a di komakandi, nöö so u de bi ta hakisi soni di nama ku di Bëibel.

U di ma bi ta kaba fusutan andi de bi ta taki, mbei  mi bi ta pakisei taa a bi o möön bunu u mi go. Nöö hën de bigi ta kanda wan könuköndë kanda. Mi bi lobi di kanda seei, nöö hën mi ko fika. Baka di de kaba kanda, hën de begi, hën de kai hii u tuu di bi ko dë da wan komakandi, di de bi o hoi di woto wiki sonde a di foto Angat.

De bi hoi di komandi dë a di wosu u wan famii de kai Cruz, nöö so fuu bi musu waka söwan aiti kilomëti u dou ala. Söwan 50 sëmbë bi ko a di komakandi, nöö a bi ta foondo mi seei u si taa dee piki mii seei bi ta da piki, hii fa dee hakisi bi taanga u piki. Baka di mi go a komakandi sömëni pasi, hën wan baaa di bi ta du di pioniliwooko, kai mi u mi ko duumi nëën pisi. Di baaa dë de kai Damian Santos, nöö a bi ko gaandi kaa. U bi taki soni u Bëibel hii di ndeti dë.

A di ten dë, wan sëmbë bi sa tei dopu, te a bi ko sabi dee fanöudu lei u di Bëibel. Baka di mi bi go a wantu u dee komakandi, hën dee baaa hakisi mi ku wanlö woto sëmbë taa: „Wan kë dopu ö?” Hën mi piki taa: „Aai, mi kë.” Mi bi sabi taa mi bi kë wooko da „Masa [Jesosi] Keesitu kuma saafu” (Kolosën 3:24). U bi go a wan lio di bi dë a zuntu dë, hën de dopu tu fuu. A bi dë a di 15 u bakajailiba u di jaa 1946.

Mi bi ko fusutan taa wan sëmbë di tei dopu ko dë Keesitu sëmbë musu ta peleiki hii juu kumafa Jesosi bi ta du ën. Mi tata bi ta feni taa mi njönku poi u peleiki, nöö na u di mi bi dopu mbei mi bi musu u dë wan peleikima. Mi bi piki ën taa Gadu hën kë taa u musu ta paaja di bunu buka u di Könuköndë fëën (Mateosi 24:14). Di mi bi piki ën tu taa mi bi musu hoi miseei a di buka di mi ku Gadu bi mbei, nöö nëën a piki mi di soni di dë a bigi u di woto aki. A bi dë nömönömö u tapa mi u ma peleiki. Disi bi dë di fosu pasi di mi bi musu disa soni a baka u dini Jehovah.

Famii Cruz bi kai mi u mi go dë a de pisi a Angat. Söseei de da mi ku di möön njönku mujëë mii u de de kai Nora degihati, u du di pioniliwooko. Mi ku Nora bi bigi du di pioniliwooko a 1 u ëlefumu-liba, a di jaa 1947. Mi bi fika na Angat, ma Nora hën a bi go du di pioniliwooko a wan woto foto.

Baka di mi du di pioniliwooko tu jaa longi, hën wan baaa de kai Earl Stewart, di bi ta wooko a Bëtëli, bi hoi wan taki a di foto Angat ka söwan 500 sëmbë bi ko haikëën. A bi ta fan Ingisitöngö, nöö mi bi ta puu ën ko a Tagalögutöngö. Disi bi dë di fosu taki di mi bi puu ko a Tagalögutöngö. Mi bi du di soni aki sömëni jaa longi. Andi bi heepi mi u mi sa du di soni aki? Hii fa seibi jaa longi nöö mi bi go a siköö, tökuseei mi bi ta haika te dee sëmbë dee bi ta lei mi soni bi ta fan Ingisitöngö. Boiti di dë, mi bi lei soni a sömëni buku fuu a Ingisitöngö, u di de an bi sikifi hia soni di nama ku di Bëibel a Tagalögutöngö. Dee soni aki bi heepi mi u mi sa fusutan di Ingisitöngö  bumbuu tjika u mi bi sa ta puu dee taki ko a Tagalögutöngö.

Baaa Stewart bi piki dee baaa taa dee sëndëlengi bi o go na Amëëkanköndë a di gaan komakandi de kai Theocracy’s Increase Assembly, di bi o hoi a di foto New York a di jaa 1950. Nöö fëën mbei di bëikantoo bi kë u wan nasö tu pionili ko heepi a Bëtëli. Mi bi dë wan u dee baaa di de bi kai. Sö a ko pasa taa mi bi musu disa soni wan pasi möön u mi bi sa go wooko a Bëtëli.

Mi bi dou a Bëtëli a 19 u höndima-liba u di jaa 1950. Di Bëtëli bi dë wan gaan wosu, nöö a bi gaandi. A bi dë a wan gaan djai di bi abi wanlö gaan pau. Söwan tuwalufu baaa di an bi tööu, bi ta wooko naandë. Hiniwan mamate fuuku mi bi ta wooko a di kamian ka u bi ta boi soni. Nöö dee pisiten u nëigi juu, nöö mi bi ta tiiki koosu. Di wan seei soni mi bi ta du te sapate. Di dee sëndëlengi toona ko seei, mi bi fika ta wooko a Bëtëli. Mi bi ta du hiniwan soni di dee baaa bi hakisi mi u du. Mi bi ta seeka dee buku lai a soni dendu, u manda de go da sëmbë di bi ta tei buku hiniwan liba, söseei mi bi ta tei tëlëfön te sëmbë bi bëli.

A di jaa 1952, de bi manda kai mi ku sikisi woto baaa di bi ta libi a Filipijnen u go a di u 20 kalasi u di Giliati Siköö. Di soni aki bi bigi da mi seei! Di u bi dë na Amëëkanköndë, u bi si sömëni soni, söseei u bi lei sömëni njunjun soni tu. Di fasi fa di libi bi dë ala bi tooka gaanfa ku ka mi bi ta libi.

U bi musu lei u wooko ku soni di wa bi si wan daka. Di wei bi tooka gaanfa! Wan mamate, di mi hopo, hën hii di kamian bi dë wetiweti faan. A bi dë di fosu pasi di mi si ëisi ta kai. A bi hanse u si, ma a bi ta kötö gaanfa seei!

Dee lei dee bi mi kisi a di Giliati siköö bi mbei mi ta dë waiwai seei, nöö di soni dë bi mbei an bi ta taanga da mi sö u mi dë ala. Dee sëmbë dee bi ta lei u soni, bi sa’ u lei sëmbë soni, nöö de bi lei u unfa u musu ta lei soni u Bëibel ku unfa u musu ta öndösuku soni u Bëibel. Dee soni di de lei u a di Giliati-siköö bi mbei mi ku Jehovah ko dë gaan mati seei.

Baka di mi kumutu a di Giliati-siköö, hën de manda mi go a di foto Bronx, a New York City, u go du di apaiti pioniliwooko. U di mi bi dë a di foto dë, mbei mi bi sa go a wan gaan komakandi di bi hoi a sebitaa-liba u di jaa 1953. Di në u di komakandi aki da New World Society. Baka di komakandi aki, hën de manda mi go baka a Filipijnen.

Dee baaa u Bëtëli bi manda mi u mi go du di keling-wooko. Di soni aki bi heepi mi u mi sa möön djeesi Jesosi, di bi ta waka nango a dee longi kamian, u go heepi dee sëmbë u Jehovah (1 Petuisi 2:21).  Mi bi musu du di keling-wooko a central Luzon, nöö di pisiwata aki bi bigi seei. A dë di möön gaan paati u Filipijnen. Mi bi musu go a dee foto, Bulacan, Nueva Ecija, Tarlac, ku Zambales. Te mi bi musu go a so u dee foto aki, nöö mi bi musu subi di sitonu kuun de kai Sierra Madre. Besi ku talanwagi an bi ta lëi go a dee kamian dë, fëën mbei mi bi ta hakisi dee sëmbë dee bi ta lëi toloki go a dee kamian dë ee mi sa sindo a dee soni dee de bi ta tja liba. Sömëni pasi de bi ta tja mi a di fasi aki, ma di soni aki bi ta mbei sinkii bi ta hati mi seei.

Gaansë u dee kemeente bi piki, nöö de bi dë njunjun kemeente tu. Dee baaa bi ta tei ën u bigi seei te mi bi ta heepi de seeka soni u hoi dee komakandi ku dee peleikiwooko komakandi möön bunu.

Bakaten, de bi mbei mi go du di keling-wooko a hii di pisiwata u Bicol. Sömëni pikipiki kulupu bi dë a di pisiwata dë. Dee apaiti pionili bi ta peleiki dë tu, a kamian ka dee Kotoigi an bi go wan daka. A wan u dee wosu dë, di kamian ka u bi nango a weesei bi dë wan baaku di de bi diki, hën de buta tu pau lodo kaasi abëën. Di mi bi taanpu a dee pau, hën mi ku de tuu kai go a di baaku. A bi tei wan hii pisiten u mi seeka miseei ufö mi bi sa kaba u go bebe te!

Di mi ta du di keling-wooko a di pisiwata dë, hën mi bi ko ta mëni soni u Nora. Mi ku ën bi bigi di pioniliwooko a di wan seei ten. A bi ko dë wan apaiti pionili a di foto de kai Dumaguete. Hën wë mi go luku ën. Baka di dë, hën u bigi ta sikifi biifi ta manda da useei. Te u kaba fëën, hën u tööu a di jaa 1956. Wan wiki baka di u tööu, hën u go luku wan kemeente a di paati de kai Rapu Rapu. U bi subi sömëni kuun, nöö u bi ta waka longi seei. Ma u bi ta wai u di u bi dë makandi, söseei u di u bi ta heepi dee baaa ku dee sisa dee bi ta libi a longi kamian.

Mi ku mi mujëë bi du di keling-wooko fö jaa longi. Baka di dë, hën dee baaa kai u fuu go wooko a bëikantoo. U bigi wooko ala a jailiba u di jaa 1960. A hii dee jaa dee mi bi wooko a Bëtëli, mi bi ko ta wooko ku baaa di bi abi gaan faantiwöutu a di ölganisaasi u Jehovah, nöö mi bi lei sömëni soni a de. Nora seei bi du peipei wooko a Bëtëli.

A dë wan gaandi da mi seei taa mi bi sa si fa daka fu daka sëmbë bi ko ta dini Jehovah a di köndë Filipijnen. Di mi bi go a Bëtëli a di pisiten di ma bi tööu jeti, nöö söwan 10.000 peleikima bi dë a di köndë. Nöunöu möön leki 200.000 peleikima dë a Filipijnen, nöö höndöhöndö baaa ku sisa ta wooko a Bëtëli, sö taa di peleikiwooko sa go a fesi.

Möön dee jaa bi ta pasa, möön kamian bi ko dë fanöudu fuu bi sa du di wooko a Bëtëli. Hën wë di Tii Kulupu hakisi u fuu suku kamian fuu bi sa mbei di bëikantoo fuu ko möön bigi. Mi ku di baaa di bi ta tei fesi a di kamian ka de bi ta doloki buku, bi go hakisi dee sëmbë dee bi ta libi zuntu ku di Bëikantoo ee de an bi kë sei dee djai u de da u. Na wan u de bi kë sei da u. Wan sëmbë bi piki u taa: „Sinëisi an ta sei soni. Bai u ta bai.”

Ma wan daka, wan soni pasa di wa bi mëni. Wan u dee sëmbë dee bi ta libi a u bandja bi o foloisi go libi na Amëëkanköndë, hën a hakisi u ee wa kë bai di djai fëën. Baka di dë, hën wan wotowan taa a o sei di djai fëën da u tu. Nöö hënseei da dee wotowan taanga u de sei dee djai u de da u tu. U bi feni pasi bai di djai u di womi di bi piki u taa: „Sinëisi an ta sei soni.” Baka wan pisiten, hën di bëikantoo bi ko bigi dii toon möön fa a bi dë. Mi dë seiki taa Jehovah hën bi kë u soni pasa sö.

A di jaa 1950, mi bi dë di möön njönku sëmbë di bi ta wooko a Bëtëli. Ma nöunöu, mi ku mi mujëë da dee möön gaan sëmbë u di Bëtëli. An ta hati mi seei taa mi waka a Jesosi baka, aluwasi fa soni bi dë. Mi mama ku mi tata bi jaka mi puu a de wosu. Ma Jehovah bi mbei mi ko dë a wan gaan famii di abi sëmbë di lobi hën. Mi ta biibi tuutuu taa Jehovah ta da u hiniwan soni di u abi fanöudu, aluwasi un wooko u musu du dëën. Mi ku Nora ta da Jehovah tangi seei u dee bunu soni dee a da u, nöö u ta da wotowan taanga u de pooba Jehovah luku a sö wan fasi tu.​—Maleaki 3:10.

Wan daka, Jesosi bi kai wan womi de kai Mateosi Leifi, faa ko dë bakama fëën. Di womi dë bi ta pii lanti möni. Wë Andi Mateosi bi du? Di Bëibel taa: „Di womi hopo disa hii soni fëën dë, hën a waka go a Masa Jesosi baka” (Lukasi 5:27, 28). Miseei bi disa soni u mi sa waka a Jesosi baka tu, nöö mi ta da wotowan taanga u de du di wan seei soni, sö taa deseei sa feni gaan bunu.