1-2. (a) Un pei fesa de ta hoi a so köndë, nöö andi da di Piizii-jaa? (Luku di pisi „ Andi da di Piizii-jaa?”) (b) Fuun soni Jesosi bi ta taki a Lukasi 4:16-18?

A SO köndë de ta hoi wan gaan piizii te wan könu, nasö te wan mujëë könu, tii dou 50 jaa. Sëmbë sa hoi di piizii dë wan daka, wan wiki nasö möön longi seei. Ma di piizii dë ta kaba, nöö te u kaba fëën, sëmbë ta fëëkëtëën.

² A di woto aki woo taki u wan piizii di bunu möön di piizii di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi wan hii jaa longi, baka 50 jaa. Di piizii di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi dë, bi ta mbei de ko fii. Faandi mbei u musu ko sabi soni u di piizii di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi wan hii jaa longi? Wë u di a ta mbei u mëni wan gaan bunu soni di Jehovah seeka da u. Di soni dë o mbei taa woo sa ko fii u nöömö. Boiti di dë, u sa feni wini u di soni dë nöunöu kaa. Jesosi bi taki soni u di gaan bunu soni di Jehovah seeka da u aki.​—Lesi Lukasi 4:16-18.

3. Unfa dee Isaëli sëmbë bi ta feni wini u di Piizii-jaa, te u luku andi Leifitiki 25:8-12 ta taki?

³ Gadu bi seeka wan Piizii-jaa da dee Isaëli sëmbë u de ta hoi. Ee u taki soni u di Piizii-jaa dë, nöö woo möön fusutan di soni di Jesosi bi taki, di a bi taki soni u di ko di sëmbë bi o ko fii. Jehovah bi piki dee Isaëli sëmbë taa: „Di u feifi-teni jaa musu dë wan santa jaa da unu. Hii sëmbë u di köndë musu ko fii. A dë wan Piizii-jaa. Hiniwan fuunu musu toona go baka a di kamian fëën, söseei hiniwan fuunu musu toona go baka nëën famii.” (Lesi Leifitiki 25:8-12.) A di woto ufö disi, u bi taki unfa dee Isaëli sëmbë bi ta feni wini u di Saba daka di de bi ta hoi hiniwan wiki. Ma unfa dee Isaëli sëmbë bi ta feni wini u di piizii di de bi ta hoi wan hii jaa longi, baka 50 jaa? Wë ee wan Isaëli sëmbë  bi abi te a hia paima u paka, hën a bi sei di goon fëën faa bi sa paka dee paima dë, nöö di sëmbë bi musu toona dëën di goon fëën baka a di Piizii-jaa. A sö wan fasi di sëmbë bi sa „toona go baka a di kamian fëën”, nöö a bi o sa disa di goon dë da dee mii fëën bakaten. Nasö a sa kan taa wan sëmbë bi sei wan mii fëën kuma saafu faa bi sa paka wan paima, nasö a bi mbei hënseei ko dë saafu faa bi sa paka di paima. Ma te di Piizii-jaa bi dou, nöö di sëmbë bi musu mbei di saafu „toona go baka nëën famii”. A di lö fasi dë, na wan sëmbë bi o dë wan saafu u nöömö! Di soni aki ta lei u taa Jehovah bi ta booko hën hedi ku dee sëmbë fëën tuutuu!

4-5. Faandi mbei u musu kë ko sabi soni u di Piizii-jaa di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi?

⁴ Andi da wan woto wini di dee Isaëli sëmbë bi ta feni a di Piizii-jaa? Jehovah bi taki taa: „Na wan fuunu o pena, u di Jehovah di Gadu fuunu, o mbei un feni gaan bunu a di köndë di Jehovah da unu fuun libi” (Deto. 15:4). Wë di soni aki tooka gaanfa seei ku di fasi fa soni dë a di goonliba a di ten fuu aki! A di ten aki u ta si taa dee sëmbë dee gudu ta ko möön gudu, nöö dee sëmbë dee ta pena, ta möön pena.

⁵ U dee Keesitu sëmbë an dë a di Wëti u Mosesi basu. Di soni aki kë taki taa wa ta hoi di Piizii-jaa di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi, ka de bi musu mbei dee saafu ko fii, ka de bi musu da sëmbë dee goon u de baka, söseei ka de an bi musu tei möni a sëmbë di bi abi paima a de möön (Lom. 7:4; 10:4; Ef. 2:15). Ma hii fa a dë sö, tökuseei a dë fanöudu fuu ko sabi soni u di Piizii-jaa di dee Isaëli sëmbë bi ta hoi. Faandi mbei? Wë u di Jehovah ta mbei u ko fii a wan fasi di ta mbei u mëni di fii di a bi ta mbei dee Isaëli sëmbë ko fii a di Piizii-jaa.

6. Fuun soni libisëmbë musu ko fii?

⁶ Hii u tuu musu ko fii, u di u da saafu u zöndu, nöö di soni dë da wan gaan hogi soni seei. U di u abi zöndu, mbei u ta siki, ta gaandi, ta dëdë. Sömëni sëmbë ta si taa sö di soni aki dë tuutuu te de luku deseei a sipei, nasö te de go a data u di de dë ku suwaki. Wan woto soni, hën da u ta fii bookosaka te u du wan zöndu. Apösutu Paulosu seei bi taki taa ’zöndu ta wooko a hii dee pisipisi fëën sinkii tuu. . . , nöö a ta hoi ën gingin a hogidu basu’. A bi taki tu  taa: „Ee maingë, unfa seei mi o du te mi kumutu a di fuka aki basu? Ambë seei o puu mi u di sinkii aki an tja mi go kii?”​—Lom. 7:23, 24, NW.

7. Un soni di nama ku di ko di sëmbë bi o ko fii, Jesaaja bi taki?

⁷ U wai taa Jehovah seeka soni da u fuu sa ko fii u zöndu. Jesosi da di sëmbë di Gadu tei faa bi sa seeka di soni dë da u. Möön leki 700 jaa ufö Jesosi ko a goonliba, di tjabukama u Gadu de kai Jesaaja bi taki wan soni. A bi taki taa wan ten bi o ko ka sëmbë bi o sa ko fii. A di ten dë, sëmbë o ko fii a wan möön bunu fasi, möön fa dee Isaëli sëmbë bi ta ko fii a di Piizii-jaa. Jesaaja bi sikifi di soni aki: „Di jeje u di Möön Hei Masa Jehovah dë a mi liba, u di Jehovah salufu mi u mi konda bunu buka da dee saapifasi sëmbë. A manda mi u mi go tai dee kasikaasi u dee sëmbë dee ta fii bookosaka, u mi piki dee sëmbë dee dë a katibo taa de o ko fii” (Jes. 61:1). Ku ambë di tjabukama woto aki nama?

8. Jesaaja bi taki wan tjabukama woto di nama ku di fii di sëmbë bi o ko fii. Fu ambë di tjabukama woto dë ta taki?

⁸ Baka di Jesosi bi bigi du di diniwooko fëën, hën sëmbë bi bigi ko fii, kumafa di tjabukama woto bi taki. Di Jesosi bi go a di keikiwosu u dee Dju di dë a Nazalëti, a di foto ka de bi kiijëën, hën a bi lesi di tjabukama woto u Jesaaja dë, da dee sëmbë dee bi sai dë. Jesosi bi lei taa hën da di sëmbë di di tjabukama woto bi ta taki. A bi taki taa: „Di [jeje] u Masa Gadu dë a mi liba. Masa Gadu tei mi fu mi konda di Bunu Buka fëën da dee pootima ku dee möfina sëmbë. A tei mi u mi konda da dee sëmbë dee dë taitai, taa mi sa puu de a di fuka de sai dë fu de ko feni böö. A tei mi u mi konda da dee bookowojoma taa dee wojo u de sa ko bunu fu de ko si soni baka. A tei mi u mi konda da dee sëmbë dee ta dë a sitaafu ta kaba a sösö taa de sa kumutu a di sitaafu dë basu. A tei mi u mi konda da hii sëmbë tuu taa di juu dou awaa fu Masa Gadu limbo fesi da libisëmbë” (Luk. 4:16-19). Unfa Jesosi bi mbei di tjabukama woto dë pasa tuutuu?

9. Naandi basu sömëni sëmbë u di ten u Jesosi bi kë ko fii kumutu?

⁹ Di Jesosi bi dë a goonliba aki, hën sëmbë bi bigi ko fii kumafa di tjabukama woto u Jesaaja bi taki. Jesosi bi lei taa sëmbë bi bigi ko fii a di ten dë, di a bi taki taa: „Wë di pisi u di Buku di i si u lesi aki, nöö di Sëmbë di Gadu taa a o manda ko dë nöö hën wë disi e” (Luk. 4:21). A kan taa sömëni u dee sëmbë dee bi jei di soni di Jesosi bi lesi a di Wöutu u Gadu, bi ta si kuma de bi o ko fii kumutu a di tii u Loomë  basu. A kan taa de bi ta pakisei kuma dee tu womi dee bi taki taa: „Wë u bi pakisei taa hën sa dë di sëmbë di bi o puu u dee Isaëli sëmbë a dee fuka fuu” (Luk. 24:13, 21). Ma u sabi taa Jesosi an bi da dee bakama fëën taanga u de hopo fia ku Loomë, hii fa dee Loomë sëmbë bi ta tii de a wan hogihati fasi. Jesosi bi da dee bakama fëën taanga u de ’da könu di soni di dë u könu’ (Mat. 22:21). Wë nöö unfa Jesosi bi mbei sëmbë ko fii?

10. Fuun soni Jesosi bi mbei sëmbë ko fii?

¹⁰ Di womi mii u Gadu bi ko heepi libisëmbë u de ko fii a tu pei fasi. Di fosuwan, hën da a bi heepi sëmbë u de an ta biibi dee poipoi lei di dee Dju keiki fesima bi ta lei sëmbë möön. De bi ta duwengi sömëni u dee Dju u di ten dë, u de ta hoi dee wëti di libisëmbë seei mbei, söseei de bi ta duwengi de u de biibi poipoi lei (Mat. 5:31-37; 15:1-11). Dee sëmbë dee bi ta taki taa de ta heepi sëmbë u de dini Gadu seei, an bi ta dini Gadu a di soifi fasi. Fëën mbei u sa taki taa de bi dë kuma bookowojoma. Dee sëmbë aki an bi kë biibi di Mësiasi ku dee soni dee a bi ta lei sëmbë. Fëën mbei de an bi ko sabi Gadu, nöö Gadu an bi da de paadon u dee zöndu u de (Joh. 9:1, 14-16, 35-41). Jesosi bi mbei sëmbë ko sabi di tuutuu lei, söseei a bi du soni a wan bunu fasi. Fëën mbei dee sakafasi sëmbë bi sa ko fii u di ganjan di sëmbë bi ta ganjan de ku poipoi lei.​—Maik. 1:22; 2:23–3:5.

11. Andi da di u tu fasi fa Jesosi bi mbei sëmbë ko fii?

¹¹ Di u tu fasi fa Jesosi bi mbei libisëmbë ko fii, hën da a bi mbei de ko fii kumutu a zöndu basu. U di Jesosi dëdë paka di lusupaima, mbei Gadu sa da wan sëmbë paadon u dee zöndu fëën, ee a du soni di ta lei taa a ta biibi a di lusupaima (Heb. 10:12-18). Jesosi bi taki taa: „Ee di Mii u Gadu aki, hën puu i a saafu mbei i ko fii, nöö i ko fii tuutuu seei”(Joh. 8:36). Di fii di sëmbë bi sa ko fii a di lö fasi aki, bi bunu möön di fii di sëmbë bi sa ko fii a di Piizii-jaa! Wan sëmbë di bi ko fii a di Piizii-jaa, bi sa ko saafu baka, nöö te u kaba fëën a bi o dëdë.

12. Ambë da dee fosu sëmbë dee bi feni wini u di fii di Jesosi bi taki taa sëmbë bi o ko fii?

¹² A di Pensiti daka u di jaa 33 Baka Keesitu, Jehovah bi salufu dee apösutu ku di santa jeje. A bi salufu wanlö woto womi ku wanlö mujëë tu. A bi tei de ko miii fëën vö, faa bi sa weki de bakaten, u de bi sa tii ku Jesosi a liba ala (Lom. 8:2, 15-17). Dee sëmbë aki da dee fosu sëmbë dee bi feni wini u di fii di Jesosi bi taki taa sëmbë bi o ko fii, di a bi dë a di keiki wosu u dee Dju a Nazalëti. Dee womi ku dee mujëë aki an bi dë saafu u dee poipoi lei ku dee guwenti u  dee hedima u keiki möön. Dee lei dë an bi ta kai ku di Wöutu u Gadu. Gadu bi ta si dee sëmbë aki tu kuma sëmbë di bi kumutu a zöndu ku dëdë basu. Di soni di Jehovah bi seeka u libisëmbë sa toona ko fii, bi bigi a di jaa 33 Baka Keesitu, di Jehovah salufu dee bakama u Keesitu. Nöö a o kaba te di Dusu Jaa Tii u Jesosi kaba. Un bunu soni o pasa a di ten fuu aki te go miti kaba u di Dusu Jaa Tii u Jesosi?

13-14. Boiti dee salufuwan, ambë ku ambë sa ko fii, kumafa Jesosi bi taki?

¹³ A di ten aki, milionmilion limbohati sëmbë dë di kumutu a dee nasionnasion. Di Bëibel ta kai dee sëmbë dë, dee „oto sikafu” (Joh. 10:16). Gadu an tei dee sëmbë aki u de go tii ku Jesosi a liba ala. Ma di Bëibel ta taki taa de o sa libi u teego a goonliba aki. I da wan u dee sëmbë dë u?

¹⁴ Nöunöu kaa i sa feni so u dee bunu di dee salufuwan ta feni. U di i ta biibi taa Jesosi ko dëdë paka paima da u, mbei i sa hakisi Jehovah faa da i paadon u dee zöndu fii. A sö wan fasi Gadu o wai ku i, nöö di soni dë o mbei i ta dë bööböö (Ef. 1:7; Ako. 7:14, 15). Pakisei dee bunu dee i ta feni tu, u di ja ta biibi dee poipoi lei dee sëmbë bi lei i möön. Jesosi bi taki taa: „Woon ko sabi sondi gbelingbelin, leti kumafa a dë a Gadu wojo. Nöö te un ko sabi sondi sö kaa, nöö a o mbei un ko fii” (Joh. 8:32). U ta wai seei taa u ko fii a di lö fasi aki!

15. Unfa woo ko fii a di ten di ta ko, nöö u bunu u sa dë ku di mëni taa woo feni?

 ¹⁵ I sa dë ku di mëni taa woo ko fii a wan möön bunu fasi. Abiti möön Jesosi o puu hii poipoi keiki a goonliba, söseei a o puu di tii u libisëmbë a pasi. Gadu o tjubi „wanlö gaan hia sëmbë” di dini ën, nöö bakaten nöö a o da de pasi u de libi u teego a wan paladëisi a goonliba aki, ka de o ta feni gaan bunu (Ako. 7:9, 14). Te a hia sëmbë o weki ko a libi baka, nöö de o feni pasi u de ko fii u hii dee soni dee ta pasa ku u, u di Adam du zöndu.​—Tjab. 24:15.

16. Na un apaiti fasi libisëmbë o ko fii a di ten di ta ko?

¹⁶ A di pisiten u di Dusu Jaa Tii, Jesosi ku dee woto sëmbë dee o tii makandi ku ën o heepi libisëmbë u de ko dë söndö zöndu. Söseei de o heepi de u de ku Gadu ko bunu baka. Di Dusu Jaa Tii u Jesosi ka a o seeka soni ko bunu, söseei ka a o mbei sëmbë ko fii, o dë kuma di Piizii-jaa di de bi ta hoi a Isaëli. Di soni dë kë taki taa hii dee sëmbë dee ta dini Gadu ku hii de hati, o ko dë söndö zöndu.

17. Unfa Jesaaja 65:21-23 ta piki u taa dee sëmbë u Gadu o dë a di ten di ta ko? (Luku di peentje u di kafiti.)

¹⁷ Wan tjabukama woto di ta taki u di fasi fa di libi o dë a goonliba a di ten di ta ko, sikifi a Jesaaja 65:21-23. (Lesi ën.) A di ten dë wa o dë sëmbë di malëngë u wooko, nasö di an ta du na wan soni. Ma di Bëibel ta taki taa dee sëmbë u Gadu o du wan gaan bumbuu wooko a di ten dë, nöö de o ta piizii ku di wooko di de ta du. Baka di Dusu Jaa Tii u Keesitu, nöö u sa dë seiki taa „woo kumutu a dëdë basu ko fii, nöö hii dee soni Gadu mbei tuu o feni di fii naandë tu”.​—Lom. 8:21.

18. Faandi mbei u sa dë seiki taa woo ta dë waiwai a di ten di ta ko?

¹⁸ Leti kumafa Jehovah bi ta mbei taa dee Isaëli sëmbë bi sa ta feni ten u de wooko, söseei u de ta böö, sö nöö a o du da dee sëmbë fëën a di pisiten u di Dusu Jaa Tii u Keesitu. U sa dë seiki taa woo ta feni ten fuu dini Gadu. A dë fanöudu fuu dini Gadu ee u kë ta dë waiwai a di ten aki. Nöö sö nöö soni o dë a di njunjun goonliba. Hii sëmbë o dë waiwai a di pisiten u di Dusu Jaa Tii u Keesitu, u di woo ta du wooko di u lobi, söseei u di hii u tuu o ta dini Gadu.