1. Un faantiwöutu Jehovah da mama ku tata?

JEHOVAH mbei dee fosu libisëmbë ku di fii u pai miii. Di Bëibel ta taki taa: „Miii da wan gudu di Jehovah da i” (Ps. 127:3). Andi di soni aki kë taki? Pakisei taa wan gaan mati fii hakisi i fii hoi wan gaan möni fëën dëën. Unfa i bi o fii? Wë a musu u dë sö taa i bi o wai seei taa di mati aki ta futoou i. Ma kandë i bi o ta booko i hedi ee unfa i bi o tjubi di möni aki. Jehovah, di möön gaan mati fuu, da mama ku tata wan soni u de hoi dëën di dii möön möni. A da de di faantiwöutu u de ta luku dee mii u de bunu, söseei a da de di faantiwöutu u heepi de u de sa ta dë waiwai.

2. Un hakisi woo luku a di woto aki?

² Ambë musu taki ee wan womi ku wan mujëë di tööu musu pai miii nasö na un ten de musu pai miii? Nöö andi mama ku tata sa du u heepi dee mii u de u de sa abi wan piizii libi? Buta pakisei a wantu mama wëti di dë a di Wöutu u Gadu, di sa heepi Keesitu sëmbë di tööu, u de sa du soni ku köni.

3. (a) Ambë musu taki da wan womi ku wan mujëë di tööu ee de musu pai miii? (b) Un mama wëti u Bëibel dee mati ku dee famii u wan womi ku wan mujëë di tööu, musu hoi a pakisei?

³ A so kamian, sëmbë ta pakisei taa te wan womi ku wan mujëë tööu, nöö an musu tei longi ufö de pai miii. Kandë dee famii u de, nasö woto sëmbë sa ta da de taanga u de pai miii wante. Wan baaa de kai Jethro, di ta libi a di pisiwata u Asia, bi taki taa: „So sëmbë u di kemeente di abi miii, ta piki dee baaa ku dee sisa  dee tööu, dee an abi miii, taa de musu pai miii.” Wan woto baaa di ta libi a Asia de ta kai Jeffrey, bi taki taa: „So sëmbë ta piki dee baaa ku dee sisa dee an abi miii, taa de an o abi sëmbë u luku de te de ko gaandi.” Hiniwan womi ku wan mujëë di tööu musu taki da deseei ee de o pai miii, nasö ee de an o pai miii. De hën musu taki andi de o du. De hën abi di faantiwöutu dë (Gal. 6:5). U ta fusutan taa dee mati ku dee famii u wan womi ku wan mujëë di tööu, ta kë u de ta dë waiwai. Ma tökuseei dee famii ku dee mati u de musu fusutan taa na de hën abi di faantiwöutu u taki da de ee de musu pai miii, nasö ee de an musu pai miii.​—1 Tes. 4:11.

4-5. Andi da tu soni di womi ku mujëë di o tööu musu taki u de, nöö na un ten da di möön bunu ten u de sa taki u dee soni aki?

⁴ Wan womi ku wan mujëë di tööu di buta taa de o pai miii, musu taki u tu fanöudu soni. Di fosu soni da: Na un ten de kë pai miii? Di u tu soni hën da: Un mëni mii de kë pai? Na un ten da di möön bunu ten di wan womi ku wan mujëë musu taki u dee soni aki? Nöö faandi mbei dee tu soni aki dë fanöudu?

⁵ Ufö wan womi ku wan mujëë tööu, nöö de musu taki ee de o pai miii, nasö ee de an o pai miii. Faandi mbei de musu taki u dee soni aki? Wë u di dee tu sëmbë dee o tööu musu ta pakisei di wan fasi te a nama ku di soni aki. Söseei de musu luku ee de dë kabakaba u de tja di faantiwöutu dë. So womi ku mujëë di tööu, ta buta taa de o wakiti baka wan jaa nasö tu jaa ufö de pai miii, u di te de pai miii kaa, nöö de musu abi ten ku kaakiti u ta luku di mii u de. De ta taki taa di soni aki ta da de pasi u de feni ten tjika u de ko guwenti u libi ku deseei a di tööu libi u de.​—Ef. 5:33.

6. Andi so womi ku mujëë di tööu buta taa de o du, u di u ta libi a wan hogi ten?

⁶ So Keesitu sëmbë de de buta taa de o du soni kuma dee dii womi mii u Noa ku dee mujëë u de. Dee dii womi aki ku dee dii mujëë aki bi tööu, ma de an bi pai miii wantewante (Ken. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Pet. 2:5). Jesosi bi taki taa di ten fuu aki dë kuma „di ten u Noa”, nöö an dë u taki taa u ta libi a „wan tumisi hogi ten” (Mat. 24:37; 2 Tim. 3:1). Di soni aki mbei so sëmbë di tööu buta taa de an o pai miii a di ten aki, nöö de sa feni möön ten u du soni a di dini di de ta dini Jehovah.

7. Unfa dee mama wëti dee dë a Lukasi 14:28, 29, ku Nöngö 21:5, sa heepi wan womi ku wan mujëë di tööu?

⁷ Womi ku mujëë di tööu, di ta luku ee de o pai miii, nasö di ta luku un mëni mii de o pai, nango „sindo pakisei te de kaba” luku ee de o sa tja di faantiwöutu dë. (Lesi Lukasi  14:28, 29.) Wanlö mama ku tata di kiija miii ko bigi kaa, ta taki taa möni ku kaakiti, ku ten dë fanöudu u kiija miii. Fëën mbei a dë fanöudu u wan womi ku wan mujëë di tööu, hakisi deseei dee soni aki: ’U tu sëmbë tuu musu wooko fuu sa ta bai dee soni di di wosudendu fuu abi fanöudu ö? U tu sëmbë tuu ta kai a wan te a nama ku dee soni dee u ta si taa dë fanöudu da di wosudendu fuu ö? Ee u tu sëmbë musu wooko, nöö ambë o ta luku dee mii? Ambë o lei de unfa de musu ta pakisei, söseei unfa de musu ta du soni?’ Te wan womi ku wan mujëë di tööu ta taki u dee soni aki a wan lesipeki fasi, nöö de ta lei taa de ta du di soni di sikifi a Nöngö 21:5.​—Lesi ën.

8. Un bookohedi wan womi ku wan mujëë di tööu sa ta dë ku di mëni taa de o abi, nöö andi wan womi di lobi hën mujëë o du?

⁸ Wan mii abi hën mama ku hën tata fanöudu. Fëën mbei di mama ku di tata tuu musu abi ten da di mii. Ma te wan womi ku wan mujëë di tööu pai sömëni mii di zuntu a jaa, nöö a sa taanga da de u de ta buta pakisei a hiniwan u dee mii kumafa a dë fanöudu. So mama ku tata di bi pai sömëni mii baka-na-baka, ta taki taa de an ta sabi andi de musu du, nöö a ta hebi da de seei. Wan mama sa ta fii taa hii juu a ta dë weiwei. A sa ta wei sö tee taa an ta abi peesa u lei soni u Bëibel, u begi, nasö faa nango a di peleikiwooko. A sa ta taanga dëën tu faa ta buta pakisei a dee komakandi, söseei faa ta feni wini u de. Ma an dë u taki taa wan womi di lobi hën mujëë o ta heepi hën mujëë luku dee mii te de dë a komakandi, söseei te de dë a wosu. Di womi sa ta heepi hën mujëë du soni a wosu. A o ta mbei möiti u hii dee sëmbë fëën wosudendu sa ta feni wini u di Wosudendu Dini. Boiti di dë, a o nango makandi ku dee sëmbë fëën a di peleikiwooko.

9-10. Andi mama ku tata musu du u de sa kiija dee mii u de?

⁹ Andi da wantu soni di dee mama ku dee tata sa du, u heepi dee mii u de u de ko lobi Jehovah? Unfa de sa tjubi dee mii u de u di hogi goonliba aki an tja de go kaba a sösö? Boo taki u wantu soni di dee mama ku dee tata sa du.

¹⁰ Begi Jehovah faa heepi i. Buta pakisei a di fasi fa Manoa ku di mujëë fëën bi du soni. Di womi aki ku di mujëë fëën, de bi pai Simison. Di Manoa ko sabi taa hën mujëë dë ku bëë faa pai wan womi mii, hën a begi Jehovah faa heepi de u de sa ko sabi unfa de musu kiija di mii u de.

11. Unfa mama ku tata sa djeesi Manoa, kumafa u ta si a Kuutuma 13:8?

¹¹ Wan baaa de kai Nihad ku hën mujëë Alma, ta libi a Bosnia ku Herzegovina. De bi lei soni a di woto u Manoa. De bi taki taa: „U bi begi  Jehovah faa da u köni fuu sa sabi unfa u musu kiija dee mii fuu, leti kumafa Manoa bi du ën. Nöö Jehovah bi piki dee begi fuu a peipei fasi. U bi ta si fa a bi ta piki u te u bi ta lesi di Bëibel, dee buku fuu, ku te u bi nango a dee komakandi ku dee könklësi.”​—Lesi Kuutuma 13:8.

12. Unfa Josëfu ku Malia bi du soni a wan fasi u dee mii u de bi sa djeesi de?

¹² Du soni u dee mii fii sa djeesi i. Dee soni dee i ta taki da dee mii fii dë fanöudu. Ma dee soni dee i ta du, o sa möön heepi dee mii fii. U sa dë seiki taa Josëfu ku Malia bi du soni a wan fasi di bi mbei dee mii u de djeesi de, te kisi Jesosi seei tu. Josëfu bi ta wooko taanga u sölugu dee sëmbë fëën wosudendu. Boiti di dë, a bi ta heepi dee sëmbë fëën wosudendu u de ko lobi di dini di de bi ta dini Jehovah (Deto. 4:9, 10). Hii fa di Wëti an bi ta taki taa Josëfu bi musu u ta tja dee sëmbë fëën go dini Gadu a Jelusalen „hiniwan jaa”, tökuseei a bi ta du ën (Luk. 2:41, 42). So tata di bi ta libi a di ten u Josëfu, bi sa si kuma an bi dë fanöudu u du di soni dë. De bi sa ta si kuma di soni dë bi o mbei de lasi ten ku kaakiti, ku möni u sösö. Ma Josëfu bi lobi soni di bi nama ku di dini u Jehovah, nöö a bi ta heepi dee mii fëën u de ko dë sö tu. Malia seei bi sabi di Wöutu u Gadu bumbuu. Dee soni dee a bi ta taki ku dee soni dee a bi ta du, ta lei taa a bi musu u ta heepi dee mii fëën u de ko lobi di Wöutu u Gadu.

13. Unfa wan womi ku wan mujëë di tööu bi djeesi Josëfu ku Malia?

¹³ Nihad ku Alma, di u bi taki u de kaa, bi kë djeesi Josëfu ku Malia. Unfa di soni dë bi heepi de u de bi sa heepi di womi mii u de faa ko lobi Gadu, söseei faa bi sa ta dini ën? De bi taki taa: „U bi ta mbei möiti u libi a wan fasi di sa heepi di womi mii fuu faa ko fusutan unfa a dë fanöudu tjika faa musu ta libi ku dee mama wëti u Bëibel.” Nihad bi taki tu taa: „Mbei möiti fii ko dë di sëmbë di i bi o kë u di mii fii ko dë.”

14. Faandi mbei mama ku tata musu sabi ku ambë dee mii u de ta hulu?

¹⁴ Heepi dee mii fii u de sa feni bunu mati. Mama ku tata tuu musu sabi ku ambë dee mii u de ta hulu, söseei de musu sabi andi de ta du. Di soni aki kë taki taa de musu sabi ku ambë dee mii u de ta fan a Internet nasö a tëlëfön. Dee sëmbë di dee mii ta hulu, sa mbei de ko ta pakisei wan pei fasi, nasö de sa mbei de ko ta du soni a wan pei fasi.​—1 Kol. 15:33.

15. Andi mama ku tata sa lei a di woto u Jessie?

¹⁵ Andi mama ku tata sa du ee a dë taa de an sabi computer soni, nasö ee de an sabi tëlëfön soni wan bëtë? Wan womi de kai Jessie ta libi a di köndë Filipijnen, nöö a abi miii. A bi taki taa: „Wa sabi computer ku tëlëfön soni wan bëtë. Ma di soni dë an tapa u fu wa piki dee mii fuu u de ta köni ku computer ku tëlëfön soni.” Jessie an bi tapa dee mii fëën u de an wooko ku dee soni aki, u di hën an sabi soni u de wan bëtë. A ta taki taa: „Mi da dee mii u mi taanga u de ta wooko ku computer ku tëlëfön soni u lei wan njunjun töngö, u de seeka deseei da dee komakandi, söseei u de sa ta lesi di Bëibel hiniwan daka.” Wan pisi dë a jw.org^® de kai „Yonguwan”, di ta taki u di fan di sëmbë ta fan ku deseei a Internet, söseei di ta taki u di buta di sëmbë ta buta footoo a Internet. Un dee mama ku dee tata dee abi miii, un bi lesi di pisi aki, nasö un bi taki u de ku dee mii fuunu kaa u? Un bi luku di fëlön de kai Ambë da di basi, ju naa di tëlëfön? ku di fëlön Wooko ku Internet a wan köni fasi, makandi ku dee mii fuunu kaa u? * Dee soni aki sa heepi i fii lei dee mii fii unfa de musu wooko ku computer  soni, nasö ku tëlëfön soni a wan köni fasi.​—Nöng. 13:20.

16. Andi sömëni mama ku tata du, nöö unfa soni bi waka da de?

¹⁶ Sömëni u dee mama ku dee tata ta seeka soni sö taa dee mii u de sa ko dë mati ku sëmbë di ta dini Gadu a wan bunu fasi. Wan baaa de kai N’Déni ku hën mujëë Bomine, di ta libi a Côte d’Ivoire, lo’ u hoi di keling-gaanwomi a de pisi te a ko luku de. N’Déni ta taki taa: „Di soni aki bi heepi di gaan womi mii fuu seei. A bi bigi du di pioniliwooko fosu, nöö nöunöu a ta heepi du di keling-wooko tu te di keling gaanwomi an o sa go luku wan kemeente.” I sa seeka soni da dee mii fii a di lö fasi aki tu ö?

17-18. Na un ten mama ku tata musu bigi lei dee mii u de soni?

¹⁷ Pikipiki kaa i musu bigi lei dee mii fii soni. Möön dee mama ku dee tata bigi lei dee mii u de soni fuukufuuku, möön a möön bunu (Nöng. 22:6). Boo taki u Timoteo, di bi göö ko bigi, hën a bigi ta waka ku apösutu Paulosu. Di mama u Timoteo de kai Euniki ku di avo fëën de kai Loisi, bi ta lei ën soni ’sensi di a bi dë piki mii seei’.​—2 Tim. 1:5; 3:15.

¹⁸ Wan woto baaa de kai Jean-Claude, ku hën mujëë Peace, bi kiija dee sikisi mii u de u de ko lobi Jehovah, söseei u de ko ta dini ën. Andi bi heepi de? De bi djeesi Euniki ku Loisi. De taki taa: „U bi lei dee mii fuu soni a di Wöutu u Gadu sensi di de bi dë miii. Boo taa kölö sö baka di u pai de.”​—Deto. 6:6, 7.

19. Andi a kë taki u „lei” dee mii fii soni a di Wöutu u Gadu?

¹⁹ Andi a kë taki u „lei” dee mii fii soni a di Wöutu u Jehovah? A Detolonomi 6:7, di Hebelejën wöutu di de puu ko „lei” kë taki „lei wan sëmbë soni nöömö. A kë taki tu taa i ta lei wan sëmbë soni faa sa dou hën hati, u di joo ta lei ën dee soni dë hii juu”. Ee mama ku tata kë dou di maaka aki, nöö de musu abi di guwenti u ta dë makandi ku dee mii u de. So juu mama ku tata sa ta fii bookosaka, u di de musu ta lei dee mii u de soni hiniwan juu baka. Ma mama ku tata musu si di okasi aki kuma wan ten di de abi u heepi dee mii u de u de ko fusutan di Wöutu u Gadu, söseei u de ko ta libi ku dee soni di de lei.

20. Konda unfa wan sëmbë sa wooko ku di soni di sikifi a Psalöm 127:4, u kiija miii?

²⁰ Mbei möiti fii ko sabi dee mii fii bunu. Psalöm 127 ta taki taa miii dë kuma piiwa. (Lesi Psalöm 127:4.) I sa tei peipei soni u mbei wan piiwa, söseei na hii piiwa ta bigi di wan fasi. Sö  nöö hiniwan miii tooka. Fëën mbei mama ku tata musu luku unfa de musu lei hiniwan u dee mii u de soni apaiti. Wan baaa ku hën mujëë di ta libi a di köndë Isaëli u di ten aki, bi kiija tu mii u de ku di lei u Jehovah u tefa de ko bigi. De bi taki andi bi heepi de. De bi taki taa: „U bi ta lei soni u Bëibel ku hiniwan u de apaiti.” Ma hiniwan hedima u wosudendu musu luku ee a dë fanöudu u du soni a di lö fasi aki, nasö ee de sa ta du ën sö tu.

21. Na un fasi Jehovah dë kabakaba u heepi dee mama ku dee tata?

²¹ So juu mama ku tata sa ta fii bookosaka, u di a ta taanga da de u de lei dee mii u de soni. Ma miii da wan gudu di Jehovah da de. Hii juu Jehovah ta dë kabakaba u heepi dee mama ku dee tata. A ta dë kabakaba u haika dee begi u dee mama ku dee tata. Nöö a ta piki dee begi dë ku di Bëibel, ku dee buku fuu, ku di fasi fa wotowan a di kemeente di taanga a di biibi, ta du soni, nasö ku dee lai di de ta da u fuu kiija dee mii fuu.

22. Andi da wantu u dee möön bunu soni di mama ku tata sa da dee mii u de?

²² Sëmbë ta taki taa di kiija di mama ku tata ta kiija wan mii, ta tei 20 jaa. Ma te i luku ën, nöö nöiti wan mama ku wan tata ta kaba u kiija wan mii. Wantu u dee möön bunu soni di de sa da dee mii u de, da di lobi di de o ta lei taa de lobi de, di ten di de o ta tei u dë makandi ku de, ku di lei di de o ta lei de soni u Bëibel. Na hii mii ta tei di lei di i ta lei ën soni a di wan seei fasi. Ma tökuseei sömëni mii abi mama ku tata di lobi Jehovah, nöö de ta fii kumafa wan sisa de kai Joanna Mae di ta libi a Asia, ta fii. Di sisa aki bi taki taa: „Te mi luku di fa mi mama ku mi tata kiija mi te kaba, nöö mi dë ku tangi a hati taa de lei mi soni, söseei taa de bi heepi mi u mi ko lobi Jehovah. Na pai nöö de pai mi, ma de heepi mi u mi sa abi wan bunu libi” (Nöng. 23:24, 25). Milionmilion Kotoigi dë di bi o taki di wan seei soni tu.