DE PAI mi a di foto Wichita, Kansas, na Amëëkanköndë, a 10 u tuwalufumu-liba u di jaa 1936. Mi mama ku mi tata pai fö mii, nöö mi da gaan wan u de tuu. Mi tata de kai William, nöö mi mama de kai Jean. Hii de tuu bi dë fajafaja dinima u Jehovah. Mi tata bi dë wan kulupu-dinai, ma nöunöu de ta kai ën fesima u dee gaanwomi. Mi mama bi ko sabi soni u di tuutuu lei, u di hën mama bi lei ën soni u Bëibel. De bi ta kai ën Emma Wagner. Mi avo Emma bi lei sömëni sëmbë soni u di tuutuu lei. A bi lei Gertrude Steele tu, di bi du di sëndëlengi wooko a Pelito Liko. * (Luku di pisi a basu.) Fëën mbei sömëni sëmbë bi dë seei di mi bi sa djeesi.

A wan sata sapate, hën mi ku mi tata bi ta paati di Hei Wakitimawosu, ku di Consolation di u sabi kuma Ontwaakt! nöunöu, da dee sëmbë dee bi ta waka pasa a di pasi. Di ten dë mi bi abi feifi jaa, nöö di köndë fuu seei bi ta feti di u Tu Goonliba Feti tu. Ma mi tata an bi kë go a sodati. Wan data di bi bebe dööngö, bi taki taa mi tata da wan fëëësonima, nöö a bi taki taa mi tata ta suku fasi fu an go a di feti. Di data ko taanpu a mi tata fesi, hën a piki ën taa: „Naki mi, i fëëësonima ju!” Mi bi fëëë seei, ma a bi foondo mi seei di mi  si fa mi tata an bi fëëë. A bi dë fëën ta hakisi dee sëmbë dee bi ta luku andi ta pasa ee de an bi kë dee buku fuu. Hën wan sodati bi ta waka pasa, hën di data bai piki ën taa: „Du wan soni ku di fëëësonima aki!” Di sodati bi si taa di womi bi dööngö. Fëën mbei a piki ën taa: „Go a i pisi go kandi duumi!” Hën di data ku di sodati tuu waka go. Mi wai seei taa Jehovah bi da mi tata degihati. Mi tata abi tu koti uwii kamian a Wichita, nöö di data bi dë wan u dee sëmbë di bi ta ko koti uwii nëën!

Di mi bi abi aiti jaa, hën mi mama ku mi tata sei di wosu u de, ku dee koti uwii kamian u de, hën de mbei wan möön piki wosu, nöö de bi buta banti dëën. Hën u foloisi go libi a di kamian de kai Colorado, di bi dë zuntu ku Grand Junction, fuu go heepi ka möön hia peleikima bi dë fanöudu. Mi mama ku mi tata bi ta du di pioniliwooko, nöö a wantu daka a di wiki dendu de bi ta paandi soni, ta kiija mbeti. U di de bi ta wooko fajafaja, söseei u di Jehovah bi heepi de, mbei wan kemeente bi ko hopo. A 20 u höndima-liba u di jaa 1948, hën mi tata dopu mi a wan lio, nöö di wata u di lio bi ta kai kumutu a wan kuun. Söseei a bi dopu Billie Nichols ku hën mujëë tu. Bakaten de bi go du di keling-wooko, nöö di womi mii u de ku di mujëë fëën seei bi go du di keling-wooko tu.

U bi dë gaan mati seei ku sömëni sëmbë di ta dini Jehovah fajafaja. I bi abi Don ku Earlene, Dave ku Julia, söseei i bi abi Si ku Martha. U ku de bi lo’ u taki soni u Bëibel, nöö de bi heepi mi gaanfa seei. De bi ta lei mi taa soni o ta waka bunu a di libi u mi, söseei mi o ta dë waiwai, te mi ta buta di Könuköndë a di fosu kamian a mi libi.

Di mi bi abi 19 jaa, hën Bud Hasty, di bi dë wan gaan mati fuu, bi hakisi mi u mi ko du di pioniliwooko makandi ku ën a libasë fu Amëëkanköndë. Di keling-gaanwomi bi hakisi u fuu foloisi go a di foto Ruston, Louisiana, ka sömëni Kotoigi an bi ta peleiki möön. A bi piki u taa hiniwan wiki u bi musu ta hoi hii dee komakandi, aluwasi ee na wan woto sëmbë bi o ta ko a dee komakandi. U bi ko feni wan kamian fuu ta hoi komakandi, hën u seekëën wantewante fuu bi bigi hoi dee komakandi. U bi ta hoi hii dee komakandi, ma wan hii pisiten mi ku ën nöö bi ta dë a dee komakandi. Te mi bi ta hoi wan pisi u di komakandi, nöö hën bi ta da dee piki. Ma te a bi ta hoi wan pisi, nöö mi bi ta da dee piki. Ee di pisi di u bi musu du bi abi wan demo, nöö mi ku ën bi nango a di podium liba, hii fa na wan sëmbë bi ta sai dë! Te u kaba fëën, wan gaandi sisa bi ta ko tu. Bakaten wantu sëmbë di u bi ta lei soni u Bëibel, ku wantu peleikima di an bi ta peleiki möön, bi ta ko tu. Hën baka wan pisiten u bi ko toon wan kemeente.

Wan daka, hën mi ku Bud miti wan fesima u di keiki de kai „Keiki u Keesitu”, nöö a bi ta taki soni u Bëibel tëkisi di ma bi sabi. Di soni aki bi toobi mi seei, nöö a bi mbei mi go pakisei fundu u di soni di mi ta biibi. Wan hii wiki mi bi ta öndösuku soni u te gaan ndeti u mi bi sa sabi andi mi bi musu piki di womi. Di soni aki bi heepi mi u mi ku Jehovah ko dë möön gaan mati tu, nöö mi bi dë fajafaja seei u miti wan woto fesima u keiki baka.

Baka di dë, hën di keling-gaanwomi bi hakisi mi u mi foloisi go libi a di foto El Dorado, Arkansas, sö taa mi bi sa heepi di kemeente di bi sai dë. Hii fa mi bi dë ala, nöö di sodati kulupu u Colorado bi lo’ u manda kai mi, u di de bi kë u mi go a sodati. Wan u dee pasi di u bi nango, hën mi ku wantu woto baaa ku sisa di ta du di pioniliwooko bi go makandi. Hën wë di wagi u mi go naki di u bi dë a Texas, nöö di wagi u mi bi booko kaba a sösö. U bi bëli wan baaa, hën a ko tei u tja go nëën pisi, hën bakaten a tja u go a komakandi. A di komakandi de bi taki u di soni di bi miti u, hën dee baaa ku dee sisa bi da u möni. Di baaa bi sei di wagi u mi da 25 Amëëkandala.

U bi ko feni sëmbë tja u go a Wichita. U bi miti  wan gaan mati fuu ala de kai E. F. McCartney, di bi ta du di pioniliwooko. U bi ta kai ën Doc. A bi abi tu womi mii, de bi dë tulengi. Wan u de da Frank, di wotowan da Francis. Nöö mi ku de bi dë gaan mati jeti. De bi abi wan gaandi wagi u de, hën de sei ën da mi u 25 Amëëkandala. Di wan seei möni dë de bi paka mi da di booko wagi u mi. Disi bi dë di fosu pasi ka mi si fa Jehovah lei mi gbelingbelin taa u di mi bi buta di Könuköndë a di fosu kamian a mi libi, mbei a bi da mi di soni di mi bi abi fanöudu. Naandë seei famii McCartneys tja wan hanse sisa ko lei mi. De ta kai di sisa dë Bethel Crane. Di mama u di sisa aki de ta kai Ruth, nöö a bi dë wan fajafaja Kotoigi di ta libi a di foto Wellington, Kansas. A bi ta du di pioniliwooko, hii fa a bi abi 90 jaa kaa. An bi pena dou wan jaa seei, hën mi ku Bethel tööu a di jaa 1958. Hën u bigi du di pioniliwooko makandi a di kamian de kai El Dorado.

U bi kë du dee bunu soni dee u bi lei. Fëën mbei u bi buta taa woo du hiniwan wooko di di ölganisaasi u Jehovah kai u fuu go du. De bi manda u go du di apaiti pioniliwooko a di foto Walnut Ridge, di dë a Arkansas. Nöö a di jaa 1962, u bi wai seei, u di u bi kisi wan kai fuu go a di u 37 kalasi u di Giliati-siköö. U bi wai seei di u ko sabi taa u ku Don Steele bi dë a di wan seei kalasi. Baka di u kaba di siköö, hën de manda mi ku Bethel go a di foto Nairobi, di dë a Kenia. A bi hati u seei fa u bi o kumutu a New York, ma u bi möön wai seei di u dou a di opolani goon u Nairobi, u di dee baaa ku dee sisa fuu di bi sai dë ta wakiti u!

An bi tei longi seei, hën u bi ko lobi Kenia seei, söseei u bi ko lo’ u peleiki naandë. Dee fosu sëmbë dee u bi ta lei soni u Bëibel dee bi ko a di tuutuu lei, da Chris ku Mary Kanaiya. De ta du di hii ten diniwooko a Kenia jeti. Di jaa baka di dë, hën de hakisi u fuu go peleiki a wan Afiikan köndë de kai Kampala, Uganda. U bi dë dee fosu sëndëlengi di bi go a di köndë dë. Dee ten dë bi suti da u seei, u di sömëni sëmbë bi kë lei soni u  Bëibel, nöö de bi ta tei dopu tu. Baka dii jaa ku hafu, hën u toona go na Amëëkanköndë, u di u bi o pai miii. Di u bi kumutu na Afiikan, u bi möön tjali möön di u bi kumutu a New York. U lobi dee sëmbë na Afiikan, nöö u bi o kë toona go ala baka.

U bi foloisi go libi wan pisi u di kamian de kai Colorado, ka mi mama ku mi tata bi ta libi. An tei longi möön hën u bi ko pai di fosu mujëë mii fuu de kai Kimberly, nöö baka 17 liba, hën u ko pai Stephany. U bi ta si di njunjun faantiwöutu fuu kuma wan gaan soni seei. U bi ta mbei taanga möiti fuu lei dee waiti mujëë mii fuu soni u di tuutuu lei. U bi kë djeesi wotowan di bi ta du bunu soni. U bi sabi taa te u du soni a wan bunu fasi, nöö a bi o sa heepi dee mii fuu gaanfa seei, ma di soni aki an kë taki nömönömö taa de bi o dini Jehovah te de ko bigi. A bi tjali taa di piki baaa u mi ku di piki sisa u mi bi go disa di tuutuu lei. Mi bi o kë taa de toona ko ta djeesi dee sëmbë dee bi lei de bunu soni tu.

U bi ta wai seei u kiija dee mujëë mii fuu, söseei hiniwan juu u bi ta pooba u du soni makandi ku de. U di u bi ta libi zuntu ku wan kamian de kai Aspen, di dë a Colorado, mbei u bi lei di sport di de ta pëë a ëisi liba, fuu bi sa nango ta du di soni aki makandi. Söseei u bi lo’ u go a matu kamian ka u bi sa seti kampu, nöö u bi lo’ o sindo ta da suti woto ku de a faja bandja. Hii fa de bi njönku gaanfa jeti, tökuseei de bi ta hakisi u taa: „Andi mi o du te mi ko möön bigi?” Söseei „Ku un pei sëmbë mi o tööu?”. U bi du hii soni di u bi sa du u dee mujëë mii fuu bi sa ko lobi Jehovah. Hii juu u bi ta da de degihati u de buta di hii-ten diniwooko kuma wan maaka a de libi, söseei u de tööu ku wan sëmbë di kë du di wan seei soni. U bi pooba u heepi de u de ko fusutan taa a bi o möön bunu ee de an tööu njönku poi. U bi lo’ u piki de taa: „Wan musu tööu ufö un tapa 23 jaa e.”

U bi ta du kumafa u mama ku u tata bi ta du. U bi ta mbei möiti seei fuu nango a dee komakandi, söseei fuu bi ta peleiki makandi. U bi ta seti soni, sö taa dee baaa ku dee sisa dee bi ta du di hii-ten diniwooko, bi sa ko ta duumi a u pisi. Söseei u bi lo’ u ta taki unfa u lobi di sëndëlengi wooko tjika. U bi o wai seei ee wan daka bi o dou ka hii u fö bi o sa go na Afiikan makandi. Dee mujëë mii fuu bi kë go seei.

Hii juu u bi ta du di Wosudendu Dini. U bi lo’ u hoi demo u soni di bi sa pasa a siköö, nöö dee mujëë mii fuu bi ta pëë kuma de da di Kotoigi di ta piki dee soni dee sëmbë ta hakisi de. A bi ta suti da de te de bi ta lei soni a sö wan fasi, söseei a bi ta heepi de u de an fëëë u peleiki. Di de ko möön bigi, nöö so juu de bi ta guunjan te u bi musu hoi di Wosudendu Dini. Wan daka hati u mi boonu ku de, hën mi piki de be de go a de kamba, nöö wa o du di Wosudendu Dini möön. De bi panta seei, hën de bigi ta këë. Hën de taki taa de kë lei soni u Bëibel. Naandë ufö u ko  fusutan taa u bi ta heepi de tuutuu u de ko lobi di lei di de bi ta lei soni u Jehovah. Möön di ten bi ta pasa, möönmöön de bi ko ta lobi di lei di de bi ta lei soni u Bëibel. Söseei de an bi ta fëëë u konda da u unfa de bi ta pakisei, ku unfa de bi ta fii. So juu a bi ta taanga da u te de bi ta taki taa wan lei u Bëibel an ta kai ku de. Ma u ko sabi unfa de ta fii tuutuu. Te u bi heepi de u de ko fusutan wan lei u Bëibel, nöö de bi ta lesipeki dee wëti u Jehovah.

Dee jaa dee u bi ta kiija dee mujëë mii fuu bi pasa hesi seei. Ma u di dee lai u di ölganisaasi u Gadu bi heepi u, mbei u bi du hii soni di u bi sa du fuu kiija de u de lobi Jehovah. U bi wai seei taa hii dee tu mujëë mii fuu bi bigi du di pioniliwooko di de kaba siköö, nöö de bi ko sa’ u du wan wooko di bi o sa heepi de u de sölugu deseei. Hën de foloisi go a di foto Cleveland, Tennessee, ku tu woto sisa, sö taa de bi sa go heepi ka de bi abi möön peleikima fanöudu. U ta hangi de seei, ma u ta wai seei taa de ta du di hii-ten diniwooko. Mi ku Bethel bi bigi ta du di pioniliwooko baka, nöö di soni aki bi mbei u ko feni di okasi bakaten u ta du di keling-wooko te di keling-gaanwomi an bi dë, söseei u bi ta du wooko di nama ku könklësi.

Ufö dee mujëë mii fuu foloisi go a Tennessee, hën de go a London, a Ingisiköndë. Hën de go luku di bëikantoo. A di ten dë Stephany bi abi 19 jaa. Hën a miti wan njönku baaa de kai Paul Norton, di bi ta wooko a di bëikantoo dë. Di de toona go baka, hën Kimberly miti wan baaa de kai Brian Llewellyn. A bi ta wooko makandi ku Paul Norton a di wan seei bëikantoo. Di Stephany tapa 23 jaa, hën a tööu ku Paul. Nöö di jaa nëën baka di Kimberly tapa 25 jaa, hën a tööu ku Brian. Hën da de wakiti te de dou 23 jaa ufö de tööu kumafa u bi piki de. U bi wai seei ku dee baaa di de bi tööu ku de.

Dee mujëë mii fuu piki u taa di fasi fa u ku dee avo u de bi libi, bi heepi de u de buta di Könuköndë a di fosu kamian a de libi, aluwasi de bi abi möni fuka (Mateosi 6:33). A piki-deewei-liba u di jaa 1998, hën de kai Paul ku Stephany u go a di u 105 kalasi u di Giliati-siköö. Bakaten de bi manda de go heepi a di Afiikan köndë de kai Malaawi. A di wan seei ten de bi kai Brian ku Kimberly u de go wooko a di Bëtëli u London. U bi wai seei, u di dee mii fuu bi ta du di möön bunu soni a de libi.

A jailiba u di jaa 2001, hën de bi bëli mi, kumafa mi bi taki a bigi u di woto aki. A di ten dë, Baaa Marais hën bi ta tei fesi a di kantoo di ta luku dee soni dee u ta puu ko a woto töngö. A bi piki mi taa dee baaa bi ta seeka wan lësi di bi o heepi dee baaa ku dee sisa a hii së u goonliba, di ta puu buku ko a woto töngö u de sa fusutan Ingisitöngö möön bunu. Hii fa mi bi abi 64 jaa, tökuseei de bi kë lei mi soni u mi bi sa dë wan u dee sëmbë di bi o da dee baaa ku dee sisa lësi. Mi ku Bethel bi begi u di soni dë, nöö u bi hakisi dee mama fuu unfa de bi ta si di soni dë. Hii fa de bi gaandi kaa, ku hii fa sëmbë an bi o dë u heepi de möön, tökuseei hii de tuu bi kë taa u musu go du di wooko dë. Mi ta mëni jeti taa mi bi piki de taa u bi o wai seei ee u bi sa du di apaiti wooko di de bi hakisi u fuu du dë.

Baka di dë, hën mi mama ko jei taa a abi kankël. Hën mi piki ën taa wa o go möön, ma woo fika u heepi mi sisa Linda u luku ën. Ma mi mama an bi kë. Hën a piki u taa: „A o möön hogi da mi ee wan go.” Linda seei bi ta si ën sö tu. U bi tei ën u bigi seei taa de bi dë kabakaba u disa u be u go. Söseei u bi tei ën u bigi taa dee baaa ku dee sisa u di pisiwata ka u bi ta libi, bi heepi u tu. U bi foloisi go a Patterson a di kamian de kai Watchtower Educational Center. Di debooko fëën, hën Linda bëli piki u taa mi mama dëdë. Wë u bi fika ta du di njunjun wooko di de bi da u, kumafa mi mama bi da u taanga fuu du.

U bi wai seei di u bi ko sabi taa di bëikantoo u  Malaawi bi dë di fosu kamian ka de bi o manda u go. Naandë dee mujëë mii fuu ku dee manu u de bi ta wooko da Jehovah. A bi suti seei taa u bi dë makandi baka. Baka di dë, hën u go a di köndë de kai Zimbabwe u go da dee baaa ku dee sisa fuu lësi. Baka di dë hën u go a wan woto köndë de kai Zambia. Dii jaa ku hafu baka di u bi da dee baaa ku dee sisa lësi, hën u toona go a Malaawi fuu bi sa sikifi dee woto u dee Kotoigi di bi miti gaan tesi, u di de an bi kë nama ku politiki soni. *​—Luku di pisi a basu.

A di jaa 2005, u bi tjali seei di u bi musu foloisi kumutu na Afiikan. U bi toona go a di foto Basalt, Colorado. Naandë mi ku Bethel bi du di pioniliwooko go dou. A di jaa 2006, Brian ku Kimberly bi foloisi ko a di wan seei kamian u de bi sa kiija dee tu mujëë mii u de, de kai Mackenzie ku Elizabeth. Paul ku Stephany dë a Malaawi jeti, nöö Paul ta wooko a di Bëikantoo Komite. Abiti möön mi o tapa 80 jaa, nöö mi ta wai seei te mi ta si fa dee njönku baaa dee mi ku de bi ta wooko makandi, ta du dee wooko dee mi bi ta du. U bi mbei möiti u djeesi woto baaa ku sisa di bi du bunu soni, sö taa dee mii fuu ku dee mii u de, bi sa djeesi u tu. Di soni aki bi mbei u ta piizii seei.