1, 2. Andi njönku dinima u Jehovah sa ta hakisi deseei so juu, nöö un lai di Bëibel ta da de?

WAN mii di ta libi a Ingisiköndë, bi piki wan njönku sisa di ta sindo ku ën a di wan kalasi, taa: „A djei kuma i köni poi fii go dë ta biibi a Gadu.” Wan baaa u Alumanköndë bi sikifi taa: „Dee sëmbë dee ta lei mi soni a siköö ta si di pisi di dë a Bëibel di ta taki fa Gadu mbei soni, kuma wan anasi woto. Nöö an ta toobi de te dee mii ta biibi di lei de ta kai evolutie.” Wan njönku sisa di ta libi a gaan Faansi köndë bi taki taa: „Dee sëmbë dee ta lei mi soni a siköö ta foondo seei taa miii dë di ta biibi a di Bëibel jeti.”

² Sömëni sëmbë a di ten aki an ta biibi taa Gadu hën mbei u. Ee i da wan njönku dinima u Jehovah, nasö ee i ta lei soni u Jehovah, nöö kandë so juu i ta hakisi iseei unfa i sa konda da sëmbë taa Gadu hën mbei u. Di Bëibel ta heepi u fuu pakisei fundu u dee soni dee u ta jei, ku dee soni dee u ta lesi, söseei fuu sa ta fan nango ta ko ku wan sëmbë u dee soni dë. Di Wöutu u Gadu taki taa: „Di fusutan fii, o dë kuma wan wakitima da i.” Na un futu? Wë a o heepi i be ja ta haika soni di an dë tuu, söseei a o mbei i ko ta biibi Jehovah möön gaanfa.—Lesi Nöngö 2:10-12.

3. Andi woo luku a di woto aki?

³ Ee u kë ta biibi Jehovah möön gaanfa, nöö u musu sabi ën bunu  seei (1 Timoteo 2:4). Fëën mbei te i ta lesi di Bëibel ku dee buku fuu, nöö a dë fanöudu seei fii sindo pakisei u dee soni dee i lesi. Pooba u fusutan dee soni dee i ta lesi (Mateosi 13:23). Ee i ta lei iseei soni a di lö fasi aki, nöö joo feni te a hia soni di ta lei taa Jehovah da di Gadu di mbei u, söseei taa nëën di Bëibel kumutu (Hebelejën 11:1). Boo luku unfa u sa du di soni aki.

4. Na un fasi di biibi di sëmbë ta biibi di lei de kai evolutie dë kuma di biibi di sëmbë ta biibi taa Gadu hën mbei hii soni? Andi hiniwan fuu musu du?

⁴ Kandë wan sëmbë sa ko piki i taa: „Mi ta biibi a di lei u evolutie, u di dee könima taki taa a dë wan tuutuu soni. Unfa i sa ta biibi a Gadu ee na wan sëmbë an si ën wan daka?” Gaansë sëmbë ta pakisei sö a di ten aki. A dë sö tuu taa na wan fuu si Gadu wan daka, nasö na wan fuu si unfa a ta mbei wan soni (Johanisi 1:18). Ma unfa a dë ku dee sëmbë dee ta biibi a di lei de ta kai evolutie? De seei ta biibi wan soni di de an ta si. Na wan könima, söseei na wan libisëmbë si unfa wan soni di Gadu mbei göö ko toon wan woto soni. Na wan u de si wan daka ka wan sindeki ko toon wan pingo nasö ka wan wajamaka ko toon wan bofo (Jöpu 38:1, 4). Fëën mbei hii u tuu musu luku unfa soni dë tuutuu, söseei u musu pakisei fundu u dee soni dë, nöö nëën ufö u musu tei taa sö a dë tuutuu. Sömëni sëmbë bi luku dee soni dee Gadu mbei, hën de ko „si” taa Gadu dë tuutuu. De si „limbolimbo” taa Gadu hën mbei dee soni aki, de si taa a abi kaakiti, söseei taa a abi bunu fasi seei.—Loomë 1:20.

5. Andi u abi di sa heepi u fuu öndösuku soni fuu sa ko sabi möön soni u dee soni dee Gadu mbei?

⁵ Te u luku hii dee soni dee Gadu mbei, nöö u ta si taa hii de tuu mbei a wan foondo fasi. „Fa u ta biibi aki, nöö hën mbei u ko sabi” taa wan Gadu dë di mbei hii soni te kisi dee soni dee wa ta si ku wojo. U ko si taa a abi bunu fasi, nöö a köni seei (Hebelejën 11:3, 27). U sa ko sabi möön soni u dee soni dee Gadu mbei te u ta lesi dee soni di dee könima öndösuku. U sa feni dee soni aki a dee soni fuu kuma di fëlön De wonderen van de schepping onthullen Gods heerlijkheid, di brochure Is het leven geschapen? ku di brochure Vijf belangrijke vragen over het ontstaan van het leven, ku di buku Is er een Schepper die om u geeft? So juu di Ontwaakt! abi wan pisi ka de ta buta hakisi da könima, söseei da woto sëmbë di bi ta konda faandi mbei de ko ta biibi a Gadu nöunöu. Söseei i abi di pisi di de ta kai „Toeval of ontwerp?” ku soni di de konda u dee mbeti ku woto soni di Gadu mbei, söseei ku woto di ta lei unfa dee könima bi pooba u luku dee soni aki u mbei wan soni di ta wooko kuma dee soni dë.

6. Unfa dee soni dee u abi u öndösuku soni sa heepi i?

⁶ Wan baaa di ta libi na Amëëkanköndë di abi 19 jaa, bi taki wan soni u dee tu brochure dee u kai djunsu dë. A bi taki taa: „Dee brochure aki bi heepi mi seei. Mi lei soni a de sömëni pasi.” Wan sisa di ta libi a gaan Faansi köndë bi sikifi taa: „Dee woto u di pisi de kai ’Toeval of ontwerp?’ ta foondo mi seei! Dee woto aki ta lei taa di möön gaan könima seei sa pooba u  mbei dee soni dee Gadu mbei, ma tökuseei an o sa dë di wan seei kuma dee kofaliki soni dee Gadu mbei.” Di mama ku di tata u wan mujëë mii di ta libi a Zuid-Afiikan, di abi 15 jaa bi taki taa: „Di fosu soni di di mujëë mii fuu ta lesi a dee Ontwaakt!, hën da dee woto ka de ta buta hakisi da sëmbë.” Dee buku aki sa heepi i tu fii sa ko si taa Gadu hën mbei hii soni, nöö joo sa fusutan andi da poipoi lei, nöö ja o ta biibi de. Di biibi fii o ko taanga seei kuma wan pau di dee lutu fëën göö go fundu a goon basu, di ventu an sa böö tuwë.—Jelemia 17:5-8.

7. Faandi mbei Gadu kë fii ta wegi soni luku?

⁷ A dë wan föutu soni u hakisi iseei ee faandi mbei i ta biibi dee soni dee sikifi a di Bëibel ö? Nönö, an dë wan föutu soni. Jehovah an kë fii biibi wan soni u di wotowan ta biibi ën. A kë fii ta „wegi soni luku” fii ko sabi di Bëibel, söseei fii sa feni soni di ta lei taa hën mbei sëmbë sikifi ën. Möön i ko sabi andi di Bëibel ta taki, möön joo ko ta biibi ën. (Lesi Loomë 12:1, 2; 1 Timoteo 2:4.) Wan fasi fa i sa ko sabi di Bëibel bunu, hën da te i ta lei soni u dee pisi dee i kë sabi möön soni u de.

8, 9. (a) Un woto so sëmbë lo’ u lei soni u de? (b) Un wini so sëmbë bi feni di de bi pakisei fundu u dee soni di de bi lesi?

⁸ So sëmbë lo’ u lei soni u dee tjabukama woto u Bëibel. Nasö de lo’ u maaka dee soni dee sikifi a Bëibel ku dee soni di dee könima ku dee öndösukuma taki. Boo luku di tëkisi u Kenesesi 3:15. Jehovah bi taki di tjabukama woto aki kölö sö baka di Adam ku Eva hopo fia ku ën, taa an ta tii a wan bunu fasi. Di tjabukama woto aki da di fosuwan u dee tjabukama woto di dë a Bëibel, di ta heepi u fuu fusutan unfa di Könuköndë u Gadu o lei taa di fasi fa Gadu ta tii da di möön bunuwan, söseei unfa a o puu pena ku fuka. Unfa i sa lei soni u Kenesesi 3:15? Wë, i sa sikifi wantu Bëibel tëkisi di ta konda finifini unfa di tjabukama woto aki o pasa tuutuu. Baka di dë, nöö i sa go suku na un ten de bi sikifi dee tëkisi dë, nöö sikifi de buta kumafa de bi pasa baka na baka. Nöö joo ko si taa dee sëmbë dee sikifi Bëibel an bi libi a di wan seei ten, ma hiniwan u de bi sikifi soni di bi ta lei gbelingbelin unfa di tjabukama woto aki o pasa tuutuu. Di soni aki o heepi i fii ko fusutan taa di santa jeje u Jehovah hën bi tii dee sëmbë dee sikifi Bëibel.—2 Petuisi 1:21.

⁹ Wan baaa di ta libi na Alumanköndë bi ta pakisei fa hiniwan u dee buku u Bëibel ta taki soni u di Könuköndë. A bi taki taa: „Di soni aki dë sö tuutuu, hii fa 40 womi hën sikifi di Bëibel. Nöö sömëni u de an bi libi a di wan seei ten, söseei de an bi sabi deseei.” Wan sisa di ta libi a Ösutualia bi ta lei soni a wan woto di dë a Di Hei Wakitimawosu, hën a lei unfa di Pasika bi nama ku di soni di sikifi a Kenesesi 3:15, söseei unfa a bi nama ku di Mësiasi. ^[1] (Luku di pisi a kaba u di woto.) Di sisa bi sikifi taa: „Di woto dë bi jabi mi wojo seei. A bi mbei mi ko si unfa Jehovah bunu tjika. A bi bigi da mi seei taa wan sëmbë bi sa pakisei u seti sö wan soni da dee Isaëli sëmbë, söseei u dee soni dë ko pasa tuu a di libi u Jesosi. Mi fika piii, hën mi pakisei unfa di tjabukama woto di bi nama ku di Pasika bi dë wan gaan soni seei!” Faandi mbei di sisa aki bi ta fii sö? A bi pakisei fundu u dee soni dee a bi lesi, nöö a bi fusutan de. Di soni aki bi heepi ën faa ko abi wan taanga biibi, söseei faa ko dë möön gaan mati ku Jehovah.—Mateosi 13:23.

10. Unfa di konda di dee sëmbë dee sikifi Bëibel bi ta konda tuutuu soni, ta mbei u ko ta biibi di Bëibel möön gaanfa?

¹⁰ Wan woto soni, hën da dee sëmbë dee bi sikifi Bëibel an bi ta mindi soni. Hii juu de bi ta taki tuutuu soni, nöö de an bi ta fëëë u taki fa soni dë tuutuu. Dee sikifima u di ten dë bi ta sikifi  dee bumbuu soni u di föluku u de, ku dee bumbuu soni u dee fesima u de nöö. Ma dee tjabukama u Jehovah an bi ta sikifi dee bumbuu soni wanwan, ma de bi ta sikifi dee hogi soni di dee Isaëli sëmbë ku dee könu u de bi du tu (2 Kloniki 16:9, 10; 24:18-22). De bi taki söseei u dee föutu u de, ku dee föutu u dee woto dinima u Gadu (2 Samuëli 12:1-14; Maikusi 14:50). Wan njönku baaa di ta libi a Ingisiköndë bi taki taa: „Sëmbë an hia di ta taki tuutuu soni sö. Fëën mbei u sa biibi taa di Bëibel kumutu a Jehovah tuutuu.”

11. Unfa dee soni dee u ta lei a di Bëibel ta mbei u dë seiki taa a Gadu di Bëibel kumutu?

¹¹ Te sëmbë ta mbei di Bëibel ta tii de a di fasi fa de ta libi, nöö de ta si unfa a ta heepi de. Di soni aki ta mbei de dë seiki taa a Gadu di Bëibel kumutu. (Lesi Psalöm 19:7-11.) Wan njönku sisa di ta libi a Japan sikifi taa: „Te dee sëmbë u mi ta du andi di Bëibel ta lei, nöö u ta dë waiwai seei. U ta dë bööböö, u ta libi makandi kuma wan famii, nöö u ta lobi useei tu.” Di Bëibel bi heepi sömëni sëmbë u de ko fusutan taa dee soni di de bi ta biibi an bi dë tuutuu soni (Psalöm 115:3-8). Di Bëibel ta mbei sëmbë abi futoou a Jehovah, di Gadu di abi hii makiti, söseei di paamusi u taa woo feni wan bunu libi a di ten di ta ko. Ma hii fa so sëmbë ta taki taa Gadu an dë, tökuseei de ta tei dee soni dee Gadu mbei, ta dini kuma gadu. Woto sëmbë ta taki taa libisëmbë sa mbei u feni wan bunu libi a di ten di ta ko. Ma te u luku dee soni di de du kaa, nöö u ta si taa de an sa puu dee fuka dee dë a goonliba.—Psalöm 146:3, 4.

12, 13. Unfa u sa fan ku wan sëmbë u dee soni dee Gadu mbei, nasö u di Bëibel?

¹² Te i ta konda soni u dee soni dee Gadu mbei da wotowan, nasö te i ta konda soni u di Bëibel da de, nöö pooba u ko sabi andi de ta biibi fosu. Hoi a pakisei taa so u dee sëmbë dee ta biibi a di lei de kai evolutie, seei ta biibi taa Gadu dë. De ta taki taa Gadu wooko ku evolutie u mbei hii dee libilibi soni. Woto sëmbë ta biibi taa evolutie da wan tuutuu lei, u di de ta lei sëmbë di soni aki a siköö. Nöö so sëmbë an kë biibi a Gadu möön, u di dee keiki mbei de lasi hati. Fëën mbei hakisi di sëmbë fosu andi a ta biibi, söseei faandi mbei a ta biibi di soni dë. Nöö i musu ta haika bunu andi a ta konda da i. Ee i du sö, nöö kandë a o kë haika i.—Titusi 3:2.

¹³ Ee wan sëmbë piki i taa fusutan fii an ta wooko bunu u di i ta biibi taa wan Gadu dë di mbei hii soni, nöö unfa i sa piki ën? Wë, i sa hakisi di sëmbë a wan lesipeki fasi faa konda da i unfa a pakisei taa di libi bigi. I sa taki söseei taa ee wan libilibi soni bi ta göö ko toon woto soni, nöö di fosu libilibi soni bi musu sa ta mbei wotowan kuma hënseei. Ma wan könima bi taki taa wan libilibi soni bi o abi woto soni fanöudu faa sa mbei soni kuma hënseei: (1) Wan soni kuma sinkii kakisa u tjubi ën, (2) a bi musu sa ta feni kaakiti, nöö a musu sa wooko ku ën, (3) DNA ka hii soni sikifi fa a musu göö, ku (4) a bi musu sa ta mbei wotowan kuma hënseei. Di könima bi taki söseei taa: „Di fasi fa di möön pikiwan u dee libilibi soni aki mbei, ta foondo sëmbë seei.”

14. Andi i sa taki te i ta fan ku wan sëmbë u dee soni dee Gadu mbei?

¹⁴ Te i ta fan ku wan sëmbë u dee soni dee Gadu mbei, nöö i sa taki di soni di Paulosu bi taki. A bi sikifi taa: „Hiniwan wosu ta abi hën basi, ma di gaan basi a hii soni liba nöö hën da Masa Gaangadu” (Hebelejën 3:4). Wë sëmbë hën ta mbei wosu. Ma dee libilibi soni dee libisëmbë an sa mbei kumafa de ta mbei wan wosu, musu u abi wan sëmbë di mbei de. Söseei i sa wooko ku dee soni dee dë a dee buku fuu tu. Wan sisa bi fan ku wan njönku kijoo di an bi ta biibi a Gadu. A bi dëën tu u dee brochure dee u bi kai kaa. Hën baka wan wiki, hën di njönku  kijoo taki taa: „Awa ufö mi ta biibi a Gadu.” Di njönku kijoo bigi ta lei soni u Bëibel, hën bakaten a ko toon wan baaa fuu.

15, 16. Andi u musu du ufö u konda da wan sëmbë taa di Bëibel kumutu a Gadu? Nöö andi u musu ta hoi a pakisei hii juu?

¹⁵ Unfa i sa fan ku wan sëmbë di an ta kaba biibi dee soni dee sikifi a di Bëibel? Kumafa u bi taki kaa, nöö i musu hakisi di sëmbë andi a ta biibi fosu. Söseei i musu suku u ko sabi andi ta hai hën pakisei (Nöngö 18:13). Ee a lobi soni di könima ta öndösuku, nöö lei ën woto a di Bëibel di ta lei taa dee soni dee könima öndösuku sikifi a di Bëibel tu. Ee a lobi soni fu awooten, nöö i sa taki u wan soni di bi pasa di dë u feni a dee buku dee ta taki soni fu awooten, söseei lei ën unfa di Bëibel bi taki soni u di soni dë sömëni jaa a fesi ufö a bi pasa. Kandë so sëmbë o haika i te i lei de wan soni a di Bëibel di sa tooka de libi, kuma dee lai dee dë a di taki di Jesosi bi hoi a di kuun liba.

¹⁶ Hoi a pakisei taa wa kë buja ku sëmbë. U kë u de ta fii bunu te u ta fan ku de, söseei u kë u de lei wan soni a di Bëibel. Fëën mbei i musu ta hakisi de soni a wan lesipeki fasi, söseei i musu ta haika bunu te de ta fan. Te i ta konda da de andi i ta biibi, nöö du ën a wan lesipeki fasi, möönmöön ee di sëmbë gaanwan fii. Te i ta lesipeki wotowan, nöö deseei o ta lesipeki i tu. Söseei a o bigi da de seei taa i bi pakisei fundu u di soni di i ta biibi, hii fa i njönku jeti. Ma ee wan sëmbë kë buja ku i nasö ee a kë mbei i fa, nöö an dë fii piki ën.—Nöngö 26:4.

17, 18. (a) Andi sa heepi i fii ko abi wan taanga biibi a di Bëibel? (b) Un hakisi woo luku a di woto di ta ko?

¹⁷ Kandë u sabi dee möön fanöudu lei u Bëibel, ma u musu sabi möön soni ee u kë abi wan taanga biibi. U musu öndösuku dee möön fundu lei dee dë a Bëibel, kumafa sëmbë ta suku goutu ku djamanti sitonu (Nöngö 2:3-6). Wan u dee möön bunu fasi fa i sa taanga di biibi fii, hën da te i lesi hii di Bëibel kaba. Kandë i sa pooba u lesi ën kaba a wan jaa dendu. Di soni aki bi heepi wan keling gaanwomi u ko dë gaan mati ku Jehovah di a bi möön njönku. A bi taki taa: „Wan u dee soni di bi heepi mi u mi tei ën u bigi taa di Bëibel da di Wöutu u Gadu, hën da di mi bi lesi hii ën tuu. Dee woto u Bëibel dee mi bi lei di mi bi möön njönku, bi heepi mi seei.” Wan woto soni di i sa du tu, hën da i sa öndösuku soni a dee buku ku dee woto soni fuu dee dë a di töngö fii, di sa heepi i fii ko fusutan andi i ta lesi. Kandë i sa suku soni a di Watchtower Library a DVD, Watchtower LIBRARY A INTERNET, nasö a di buku Ondrosuku Bijbel moro fini—Gi Yehovah Kotoigi.

¹⁸ Un dee mama ku dee tata, unu da dee sëmbë dee o sa lei dee mii fuunu soni u Jehovah möön gaanfa. Wë unfa un sa heepi de u ko abi wan taanga biibi a Jehovah? Di woto di ta ko o taki u wantu fasi fa i sa du ën.