DE PAI mi a gaanliba u di jaa 1930 a wan kamian de ta kai Namkumba, a di köndë Malaawi. Dee famii u mi bi ta dini Gadu fajafaja. Mi buta mi libi a Jehovah maun a di jaa 1942, nöö mi tei dopu a wan u dee möön gaan waiti lio u di köndë. A dee 70 jaa dee pasa, mi bi pooba u du di soni di apösutu Paulosu bi da Timoteo taanga faa du. A bi piki ën taa: „I musu ta konda di Buka u Gadu nöömö da sëmbë e, ee i a’ peesa u kondëën, ee ja a’ peesa seei, ee sëmbë kë jei ën, ee de an kë jei, ma töku i musu dë kabakaba fii ta kondëën nöömö.”​—2 Timoteo 4:2.

A di jaa 1948, Nathan H. Knorr ku Milton G. Henschel bi ko a Malaawi, nöö di ko u de bi da mi taanga u du di hii-ten diniwooko hii mi libi da Jehovah. Bakaten, hën mi miti wan bunu sisa de kai Lidasi di bi abi di wan seei maaka kuma mi u du di hii-ten diniwooko tu. Hën u ko toou a di jaa 1950, nöö te u di jaa 1953 dou hën u pai tu mii. Hii fa u bi ko abi miii u kiija, u bi buta taa mi o bigi du di kowoonu pioniliwooko. Tu jaa baka di dë, hën de hakisi mi u go du di apaiti pioniliwooko.

Kölö sö baka di dë, hën mi kisi di gaandi u luku dee kemeente kuma keling gaanwomi. U di Lidasi bi ta da mi taanga hii juu, mbei mi bi sa tja dee faantiwöutu u di wosudendu fuu, nöö a di wan seei ten mi bi ta du di hii-ten diniwooko go dou. * (Luku di pisi a basu.) Hii u tuu bi kë du di hii-ten diniwooko hii u libi da Jehovah. Hën u bigi seeka soni pikipiki, nöö dee mii fuu bi ta heepi u tu. Fëën mbei Lidasi bi sa bigi du di hii-ten diniwooko a di jaa 1960.

A di jaa 1962 u bi go a di „Futuboi di abi degihati” Könklësi. Baka wan jaa, hën Baaa Henschel ko a Malaawi da di apaiti könklësi di bi hoi zuntu ku di foto Blantyre. Möön leki 10.000 sëmbë bi ko a di könklësi dë. Te mi pakisei di könklësi di bi hoi, nöö mi ta si taa a bi seeka u  a fesi, söseei unfa de taanga di biibi u hii u tuu a Malaawi da dee taanga ten dee bi o ko.

A di jaa 1964 de bi ta du ku dee Kotoigi, u di de an bi kë nama ku politiki soni. Di soni dë mbei de booko möön leki 100 Könuköndë zali ku möön leki 1000 wosu u dee Kotoigi. Mi ku mi mujëë Lidasi bi ta du keling wooko te dou di jaa 1967 di lanti tapa di wooko u dee Kotoigi. Lanti tei di bëikantoo fuu, hën de duwengi dee sëndëlengi u kumutu a di köndë, hën de buta sömëni Kotoigi a dunguwosu, te kisi mi ku Lidasi. Di de puu u a dunguwosu, hën u du di keling-wooko go dou tjubitjubi.

A bi dë wan daka a di jaa 1972 hën dee sëmbë u wan hogihati politiki kulupu u njönku sëmbë de ta kai di Malaawi Youth League bi ta ko a u pisi. Ma wan u dee sëmbë u di kulupu bi ko piki mi a fesi taa u musu go tjubi, biga de kë kii mi. Hën mi piki mi mujëë ku dee mii, u de go tjubi a dee bakuba mindi dee bi dë a zuntu dë. Hën mii subi go tjubi a wan gaan gindi manjan pau. Nöö a di manjan pau hedi mi dë ta si fa de ta booko di wosu fuu, ku hii dee soni dee u bi abi.

Di de bi ko ta du möön hogi soni ku dee Kotoigi, hën dusudusu u de foloisi kumutu a Malaawi. U bi go fika a wan lowema kampu a di köndë Mozambiki te dou di jaa 1974. A di ten dë, de bi hakisi mi ku Lidasi u go du di apaiti pioniliwooko a Dómue, a di köndë Mozambiki. U bi du di pioniliwooko te dou di jaa 1975. A di jaa dë, de duwengi u fuu go kumutu a Mozambiki, u toona go baka a Malaawi ka de bi ta du hogi ku dee Kotoigi jeti.

Di u toona go baka a di köndë, hën de hakisi u fuu go luku dee kemeente u di foto de kai Lilongwe. Hii fa de bi ta du hogi ku u, ku hii fa sömëni fuka bi ta miti u, tökuseei möön hia kemeente bi hopo a dee keling ka mi bi ta dini.

Wan daka hën u ko dou a wan kamian ka wanlö politiki sëmbë bi ta hoi komakandi. So u dee sëmbë bi ko sabi taa u da Kotoigi, hën de mbei u sindo ku wan politiki paatëi u njönku sëmbë de ta kai Malawi Young Pioneers. U bi begi Jehovah faa heepi u, söseei faa lei u andi u musu du. Di de kaba hoi di komakandi, hën de bigi fon u. Te fuu kë mëni, hën wan gaandi mma kule ko dou, hën a bai taa: „Gaantangi, un disa de ooo! Mi baaa mii disi. Un disëën be a go te ka a nango!” Hën di sëmbë di bi ta hoi di komakandi taa: „Un disa de be de go!” Wa sa’ faandi mbei di mujëë taki di soni dë, biga u ku di mujëë  na famii. U ta biibi taa Jehovah hën piki di begi fuu.

A di jaa 1981 di Malawi Young Pioneers bi kisi u baka. Di pasi aki, de tei dee baisigi fuu, dee lai fuu, dee buku, ku dee fanöudu pampia u dee baaa u di keling ka mi bi ta dini. Hën u feni wan fasi kule go tjubi a wan u dee gaanwomi pisi. Ma u bi ta booko u hedi ku dee soni dee bi sikifi a dee pampia de bi tei. Di di Malawi Young Pioneers paatëi luku dee pampia, hën de feni biifi di baaa u hii së u Malaawi bi manda da mi. De bi ko fëëë seei biga de bi mëni taa mi bi dë wan heihei sëmbë u di köndë. Fëën mbei de bi manda hii dee pampia go da dee gaanwomi u dee kemeente baka.

Wan woto pasi möön, u bi tei boto ta aba di lio. Di sëmbë di bi abi di boto bi dë wan hedima u politiki, nöö a bi kë si dee politiki kaita u hii sëmbë a di boto. Di a bi ta ko zuntu ku u, hën a si wan womi di siköutu bi ta suku. Di soni dë bi puu di womi pakisei a dee pampia dee a bi ta luku. Sö u bi si wan pasi möön fa Jehovah bi heepi u a wan lobi fasi.

A bakajailiba u di jaa 1984, di mi bi dë a pasi nango a Lilongwe u tja dee pampia u dee kemeente go da di bëikantoo u Zambia, hën wan siköutu tapa mi hën a öndösuku di tasi u mi. Di a feni wanlö Bëibel buku a mi hën tja mi go a di siköutu kantoo, hën a fon mi te na soni. Baka di dë, a tai mi ku tatai hën a tja mi go buta ku wanlö fufuuma a di wan kamba.

Di woto daka fëën, hën di siköutu basi ko tei mi tja go a wan woto kamba, hën a bi kë u mi teeken wan pampia ka a bi sikifi taa: „Mi Trophim R. Nsomba an kë dë wan Jehovah Kotoigi möön sö taa de sa puu mi a dunguwosu.” Ma bi kë teeken di pampia, hën mi piki ën taa: „Aantoobi ee un kë tai mi nasö ee un kë kii mi, ma mi o dë wan Jehovah Kotoigi jeti.” Hën di siköutu basi hati boonu seei te a bati di tafa fëën te wan woto siköutu di bi dë a di woto kamba kule ko luku andi ta pasa. Di siköutu basi piki ën taa: „Di womi aki an kë teeken di pampia taa an o ta peleiki möön. Nöö be a teeken taa a o dë wan Jehovah Kotoigi, nöö woo mandëën go a Lilongwe be de tai ën.” Di mujëë u mi an bi pena sabi naasë mi bi dë seei. Fö daka baka di dë ufö wanlö baaa ko piki ën andi bi pasa ku mi.

Dee siköutu u di siköutu kantoo u Lilongwe bi libi bunu ku mi seei. Di basi u dee siköutu bi taa: „Luku wan paabi njanjan aki, biga de söötö i u di Wöutu u Gadu hedi, ma dee woto sëmbë dee dë aki da fufuuma.” Hën a manda mi go  söötö a di dunguwosu u Kachere, ka de hoi mi feifi liba.

Di wakitima u di dunguwosu bi wai seei di mi ko, biga a bi ta suku wan „paiti” da di dunguwosu. Di a puu di womi di bi ta hoi keiki dë, hën a piki ën taa: „Ma kë fii hoi keiki aki möön, biga de söötö i u di i fufuu soni u di keiki fii!” Fëën mbei hiniwan wiki mi bi ta hoi komakandi u lei dee woto sëmbë di de bi söötö soni u Bëibel.

Bakaten soni ko möön hogi da mi seei. Dee fesima u di dunguwosu bi kë sabi un mëni Kotoigi dë a Malaawi. U di ma bi piki de andi de bi kë jei, mbei de fon mi te mi faau. Wan woto pasi möön de bi kë sabi naasë di hedikantoo fuu dë. Hën mi piki de taa: „Di hakisi fuunu an taanga seei, mi o piki unu.” Mi piki de taa di kamian ka di hedikantoo fuu dë sikifi a Bëibel. A foondo de seei, hën de hakisi mi taa: „Naasë u di Bëibel?”

Hën mi taa: „A Jesaaja 43:12.” De suku di tëkisi hën de lesi ën: „ ’Unu da kotoigi u mi, nöö mi da Gadu, sö Jehovah taki’.” De lesi di tëkisi te kisi dii pasi. Hën de hakisi mi taa: „Unfa di hedikantoo u Jehovah Kotoigi sa dë aki a di Bëibel ma na na Amëëkanköndë?” Mi piki de taa: „Dee Jehovah Kotoigi na Amëëkanköndë seei ta si taa di tëkisi aki ta lei te ka di hedikantoo u de.” U di ma piki de andi de bi kë jei hën de manda mi go söötö a di dunguwosu u Dzaleka di dë a bausë u Lilongwe.

Di mi ko dou a di dunguwosu u Dzaleka a baimatu-liba u di jaa 1984, nöö sömëni Kotoigi bi sai naandë söötösöötö. De bi söötö hia sëmbë sö tee taa 300 u de bi musu ta duumi peetapeeta a goon. Te u kaba fëën hii dee Kotoigi bi sa ko makandi a pikipiki kulupu u taki u wan Bëibel tëkisi hiniwan daka. Nöö di soni dë bi ta da u degihati u hoi dou seei.

A tinimu-liba u di jaa 1984 de bi tja hii u tuu go a kuutu, hën de da u tu jaa sitaafu. De bi toona buta u wan pasi möön a di wan dunguwosu ku sëmbë di an bi dë Kotoigi. Ma di wakitima bi piki hii dee sëmbë taa: „Jehovah Kotoigi an ta sumuku sigalëti. Nöö un dee wakitima aki, wan musu hakisi de sigalëti, nöö wan musu manda de u tei zonka da unu fuun sëndë sigalëti. De da sëmbë u Gadu! Un musu da hii Jehovah Kotoigi njanjan tu pasi a wan daka, biga de an söötö de u di de du wan hogi, ma u di de ta biibi a Bëibel.”

U bi feni sömëni wini seei u di u bi ta tja useei a wan bunu fasi. Te kamian bi dungu nasö te tjuba bi ta kai, nöö dee wakitima an bi ta disa sëmbë u go a döö. Ma de bi ta disa u biga de bi ta futoou  u, u di de bi sabi taa wa bi o fusi go. Wan daka di u bi ta wooko a dee goon, hën wan u dee wakitima ko siki. Hën u hopo ën tja go a di dunguwosu. U di u bi ta tja useei a wan bunu fasi hii juu, mbei dee womi di bi ta koti wakiti bi ta gafa di në u Jehovah.​—1 Petuisi 2:12. * (Luku di pisi a basu.)

Di de puu mi a di dunguwosu u Dzaleka a 11 u sebitaa-liba u di jaa 1985, nöö mi bi wai seei u dë ku di wosudendu u mi baka! U ta da Jehovah tangi u di a heepi u u hoi useei nëën a dee taanga ten dë. U bi ta fii kuma apösutu Paulosu, di bi sikifi taa: „Wë nöö dee sëmbë, u kë konda da unu taa dee sitaafu dee u tja . . . U bi fëëë seei tee u bi mëni taa de bi o kii u. Tuu e, dee sëmbë. Wë biga u bi ta fii a u hati kaa taa woo dëdë. Wë ma tökuseei, sö nöö a bi musu waka fuu musu puu pakisei a u seei taa wa sa heepi u seei, ma Gadu nöö u musu futoou taa hën nöö sa heepi u. Nöö a sa heepi u tuu, dee sëmbë, biga hën ta weki sëmbë puu a dëdë. Nöö sö a heepi u puu u a di hogi dëdë naandë e, nöö u ta futoou ën taa sö a o ta heepi u nöömö.”​—2 Kolenti 1:8-10.

So juu a bi ta djei kuma u bi o dëdë. Ma u bi ta hakisi hii juu faa da u degihati, köni, ku sakafasi sö taa u sa tja gafa ko da di gaan në fëën.

Jehovah bi heepi u u dini ën a „bunu ten ku hogi ten” tuu. A di ten aki u ta wai seei u si di hanse njunjun bëikantoo a Lilongwe, ku dee möön leki 1000 njunjun Könuköndë zali dee dë a Malaawi. Dee bunu dee Jehovah da u aki ta bigi da mi ku Lidasi seei. A dë kuma sunjan u ta sunjan! *​—Luku di pisi a basu.