A santa yeye na a krakti di Gado e gebroiki fu du sani (Mika 3:8; Lukas 1:​35). Gado e gebroiki a yeye fu en fu du iniwan sani di a wani.​—Psalm 104:30; 139:7.

 Na ini Bijbel, a wortu di vertaal nanga „yeye” na ini Hebrewtongo na ruʹach èn a Grikiwortu na pneuʹma. Furutron den wortu disi abi fu du nanga a krakti di Gado e gebroiki fu du a wani fu en, noso en santa yeye (Genesis 1:2). Ma Bijbel e gebroiki den wortu disi gi tra sani tu:

•   A bro fu libisani.​—Habakuk 2:​19; Openbaring 13:15.

•   Winti.​—Genesis 8:1; Yohanes 3:8.

•   A libikrakti.​—Yob 34:14, 15.

•   A fasi fa wan sma de noso fa a e denki.​—Numeri 14:24.

•   Yeye soleki Gado nanga den engel.​—1 Kownu 22:21; Yohanes 4:​24.

 Ala den wortu disi abi fu du nanga sani di libisma no man si, ma di man du sani di libisma e si. Na so a de tu taki a krakti fu Gado „de leki a winti, yu no man si en, yu no man fasi en, ma a abi furu krakti.”​—An Expository Dictionary of New Testament Words, di W.  E. Vine skrifi.

 Bijbel e taki fu a santa yeye fu Gado tu leki en „anu” noso „finga” (Psalm 8:3; 19:1; Lukas 11:20; luku Mateyus 12:28). Neleki fa wan sma e gebroiki en anu fu du noso fu meki wan sani, na so Gado gebroiki en santa yeye fu meki den sani disi:

•   Hemel nanga grontapu.​—Psalm 33:6; Yesaya 66:​1, 2.

•   A Bijbel.​—2 Petrus 1:​20, 21.

•   Den wondru di den futuboi fu en ben du na ini owru ten, nanga a fasi fa den ben preiki fayafaya.​—Lukas 4:​18; Tori 1:8; 1 Korentesma 12:​4-​11.

•   Den moi fasi fu den anbegiman fu en.​—Galasiasma 5:​22, 23.

A santa yeye a no wan sma

 A santa yeye fu Gado a no wan sma, fu di Bijbel e taki fu en leki en „anu”, en „finga” noso „bro” (Eksodes 15:​8, 10). Den anu fu wan libisma no man wroko sondro en skin nanga en frustan. Na so a de tu taki a santa yeye fu Gado no man wroko efu Gado srefi no gebroiki en (Lukas 11:13). Bijbel e agersi a santa yeye fu Gado tu nanga watra èn a e kari en makandra nanga sani leki bribi nanga sabi. Disi e sori taki a santa yeye a no wan sma.​—Yesaya 44:3; Tori 6:5; 2 Korentesma 6:6.

 Bijbel e kari a nen fu Gado (Yehovah) nanga en Manpikin (Yesus Krestes), ma na nowan presi ini Bijbel wi e leisi taki a santa yeye abi wan nen (Yesaya 42:8; Lukas 1:​31). Di sma ben de fu kiri Stefanus fu a bribi fu en, a kisi wan fisyun fu hemel pe a si tu sma nomo, a no si dri sma. Bijbel e taki: „Fu di a santa yeye ben de na Stefanus tapu, meki a luku go na hemel èn a si a glori fu Gado èn sosrefi Yesus di ben e tanapu na Gado en reti-anusei” (Tori 7:​55). A santa yeye na a krakti fu Gado di ben meki taki Stefanus ben man si a fisyun disi.

 Fowtu denki: Sma e bribi taki a santa yeye na wan pisi fu a Driwánfasi, soleki fa skrifi na ini Mateyus 28:19, 20.

 A tru: Mateyus 28:19, 20 e taki fu a Papa, a Manpikin, nanga a santa yeye. Son sma e taki dati disi e sori taki den na dri sma na ini wán. Ma leisi den vers disi gi yusrefi. Yu leisi taki den ala dri de wán Gado? Yu leisi taki den de a srefi, taki den abi a srefi koni, makti nanga posisi? Nono, a tekst no taki dati. Na so a de tu nanga tra tekst di e kari den ala dri na a srefi ten.

 Fowtu denki: Bijbel e taki fu a santa yeye leki en na wan sma, èn disi e sori taki a santa yeye na wan sma.

 A tru: A tru taki son leisi Bijbel e taki fu a santa yeye leki en na wan sma, ma disi no wan taki dati a santa yeye na wan sma. Bijbel e taki fu koni, dede, nanga sondu leki den na sma tu (Odo 1:​20; Romesma 5:​17, 21). Fu eksempre, a e taki dati koni man du „bun sani” èn taki a „abi pikin.” Bijbel e taki fu sondu tu leki a man kori sma, a man kiri, èn a kan meki sma kisi bigi-ai.​—Mateyus 11:19; Lukas 7:​35; Romesma 7:​8, 11.

 Di Yohanes ben taki fu den wortu fu Yesus, a ben kari a santa yeye „a yepiman” (parakleet) di ben o tyari sani kon na krin, a ben o tiri den, a ben o taki, a ben o yere, a ben o meki bekenti, a ben o gi grani èn a ben o kisi. A ben taki fu en leki wan sma di a kari a santa yeye, wan yepiman.​—Yohanes 16:​7-​15

 Fowtu denki: Dopu na ini a nen fu a santa yeye e sori taki a santa yeye na wan sma.

 A tru: Son leisi Bijbel e taki den wortu „na ini a nen fu” fu sori go na a makti fu wan sma noso wan sani (Deuteronomium 18:​5, 19-​22; Ester 8:​10). Na ini Bakratongo sma e gebroiki den wortu „na ini a nen fu a wet”, ma disi no e sori taki a wet na wan sma. Te wan sma dopu „na ini a nen fu ” a santa yeye dan a e sori taki a e bribi taki disi na a krakti di Gado e gebroiki fu du a wani fu en.​—Mateyus 28:19.

 Fowtu denki: Den apostel fu Yesus nanga den tra disipel fu en ben bribi taki a santa yeye na wan sma.

 A tru: Bijbel no e taki disi, èn disi no e kon na krin tu na ini a historia. Na Encyclopædia Britannica e taki: „A taki di sma e taki dati a santa yeye na wan sma . . . bigin na a Kerki konmakandra fu Konstantinopel na ini a yari 381.” Disi ben de sowan 250 yari baka di na lasti apostel dede.