Go na content

Go na table of contents

„Hèl” — A de troetroe?

„Hèl” — A de troetroe?

Kapitel 9

„Hèl” — A de troetroe?

1. San den relisi leri sma foe hèl?

MILJOENMILJOEN sma ben kisi leri foe den relisi foe den, taki wan presi de pe den e gi sma skin-ati foe têgo èn di den e kari „hèl”. A de a presi pe den ogri sma e go. Soleki fa na Encyclopœdia Britannica e taki, dan „a Lomsoe Kerki e leri taki hèl . . . sa tan foe têgo; wan kaba no sa kon na a pina di sma e pina drape”. Na encyclopedia e go moro fara foe taki dati „foeroe protestant groepoe, di e hori tranga na a bribi foe den, e hori densrefi te now ete” na a katolik leri disi. Den Hindoesma, den Boedasma nanga Mohamedsma, e leri sma toe taki hèl na wan presi pe den e gi sma skin-ati. A no de foe froewondroe taki sma di ben kisi a leri disi, nofotron e taki dati efoe hèl na so wan takroe presi, dan den no wani taki foe en.

2. Fa Gado ben prakseri foe a bron di den ben bron pikin na ini faja?

2 Disi e meki na aksi kon na fesi: Na Almakti Gado ben meki so wan presi pe den e gi sma skin-ati? We, fa Gado ben si a tori, di den Israèlsma ben bigin bron den pikin foe den na ini faja, foe di den ben waka baka na eksempre foe den pipel di ben libi krosibei foe den? Gado e tjari kon na krin na ini en Wortoe, taki: „Den bow den hei presi foe Tofèt, di de na ini a lagi presi foe a manpikin foe Hinom, foe bron den manpikin nanga den oemapikin foe den na ini faja, wan sani di mi no ben komanderi èn di no ben kon na ini mi ati.” — Jeremia 7:31.

3. Foe san ede a no de nanga reti èn so toe no soleki fa bijbel e leri, foe denki taki Gado ben sa gi sma skin-ati?

3 Prakseri dati pikinso. Efoe a prakseri foe losi libisma na ini faja no ben kon noiti na ini na ati foe Gado, dan a de nanga reti foe bribi taki a ben meki wan faja hèl gi den sma di no e dini en? Bijbel e taki, dati „Gado na lobi” (1 Johanes 4:8). Wan lobi-ati Gado troetroe ben sa gi libisma skin-ati foe têgo? Joe ben sa doe dati? Foe di wi sabi taki Gado na lobi, dan dati moesoe boeweigi wi foe go na en Wortoe foe kon sabi efoe „hèl” na troetroe wan presi pe den e gi sma skin-ati foe têgo.

SJEOL NANGA HADES

4. (a) Fa bijbel e sori taki Sjeol nanga Hades wani taki a srefi sani? (b) San e kon na krin foe di Jesus ben de na ini Hades?

4 Te bijbel e sori go na a presi pe libisma e go te den dede, dan a e gebroiki a wortoe „Sjeol” na ini den Hebrew Boekoe foe bijbel èn „Hades” na ini den Griki Boekoe foe bijbel. Taki den wortoe disi wani taki a srefi sani, e kon na krin te wi loekoe Psalm 16:10 nanga Tori foe den Apostel 2:31, di joe kan si na a tra bladzijde. Loekoe taki di den teki wan pisi foe Psalm 16:10, pe Sjeol tanapoe, èn skrifi dati poti na ini Tori foe den Apostel 2:31, den gebroiki Hades drape. Son sma e taki, dati Hades na wan presi pe den e gi sma skin-ati foe têgo. Ma loekoe taki Jesus Krestes ben de na ini Hades. Wi moesoe bribi taki Gado ben gi Krestes skin-ati na ini wan „hèl” foe faja? Nôno! Di Jesus dede, a ben go na en grebi nomo.

5, 6. Fa den sani di den taki foe Jakob nanga en manpikin Josef, nanga foe Job, e sori taki Sjeol no de wan presi pe den e gi sma skin-ati?

5 Genesis 37:35 e froeteri foe Jakob, di ben de na low gi en lobi manpikin Josef, di a ben denki taki sani ben kiri en. Bijbel e taki foe Jakob: „A ben tan weigri foe den trowstoe en èn ben e taki: ’Bika mi sa tan low te leki mi sa saka go na mi manpikin na ini Sjeol!’” We, tan foe wan momenti èn prakseri. Sjeol ben de wan presi pe den ben e gi sma skin-ati? Jakob ben bribi taki en manpikin Josef ben go na so wan presi foe tan drape foe têgo, èn a ben wani foe go miti en drape? Noso, a no ben de moro foeroe so, taki Jakob ben prakseri nomo taki en lobi manpikin dede èn ben de na ini grebi èn taki Jakob srefi ben wani dede?

6 Ija, boen sma e go na Sjeol. Foe eksempre, prakseri Job di sma sabi foe en getrowfasi nanga soifri retifasi na Gado. Di a ben pina foeroe, a ben aksi Gado foe jepi en. A begi foe en skrifi na ini Job 14:13: „O, taki joe ben sa kibri mi na ini Sjeol, . . . taki joe ben sa poti wan pisi ten gi mi èn ben sa prakseri mi!” Prakseri now: Efoe Sjeol wani taki wan presi foe faja, pe den e gi sma skin-ati, dan Job ben sa wani foe go tan drape te leki Gado ben prakseri en? A de krin taki Job ben wani dede èn go na ini grebi, so taki a pina di a ben pina ben sa kon na wan kaba.

7. (a) Na ini sortoe fasi den sma de, di de na ini Sjeol? (b) So boen, san na Sjeol nanga Hades?

7 Na ala den presi pe a wortoe Sjeol skrifi na ini bijbel, a no abi foe doe noiti nanga libi, wroko noso gi sma skin-ati. Na presi foe dati, nofotron a abi foe doe nanga dede nanga pe wroko no de. Foe eksempre, prakseri Preikiman 9:10 pikinso, pe wi e leisi: „Ala san joe anoe feni foe doe, doe dati nanga joe krakti, bika no wan wroko noso prakseri noso sabi noso koni no de na ini Sjeol, a presi pe joe e go.” So boen, a piki no moeilek moro. Sjeol nanga Hades no abi foe doe nanga wan presi pe den e gi sma skin-ati, ma nanga a grebi foe a libisma famiri (Psalm 139:8). Boen sma nanga takroe sma e go na Sjeol, noso Hades.

KOMOTO NA INI HÈL

8, 9. Foe san ede Jona ben taki dati a ben de na ini hèl, ala di a ben de na ini a bere foe a fisi?

8 Libisma kan komoto na ini Sjeol (Hades)? Loekoe pikinso a tori foe Jona. Di Gado ben meki wan bigi fisi swari Jona foe jepi en taki a no dede na watra, dan Jona ben begi na ini a bere foe a fisi: „Na ini mi banawtoe mi ben bari kari Jehovah, èn a ben bigin foe piki mi. Na ini a bere foe Sjeol mi ben bari foe kisi jepi. Joe ben jere mi sten.” — Jona 2:2.

9 San Jona ben wani taki nanga „na ini a bere foe Sjeol”? We, a bere foe a fisi dati seiker no ben de wan presi pe den e gi sma skin-ati na ini faja. Ma, a ben kan tron a grebi foe Jona. Te joe loekoe en boen, dan Jesus Krestes ben taki foe ensrefi: „Neleki fa Jona ben de dri dei nanga dri neti na ini a bere foe a kefalek bigi fisi, na so a Manpikin foe libisma sa de dri dei nanga dri neti na ini na ati foe grontapoe.” — Mateus 12:40.

10. (a) Sortoe boeweisi de, taki den sma di de na ini hèl kan komoto na ini? (b) Sortoe boeweisi de moro ete, taki „hèl” wani taki „grebi”?

10 Jesus dede èn ben de dri dei langa na ini en grebi. Ma bijbel e froeteri, taki: „Den no ben libi en na ini Hades . . . A Jesus disi, Gado ben opo en baka” (Tori foe den Apostel 2:31, 32). Na a srefi fasi, tapoe a komando foe Gado, Jona ben kisi wan opobaka na Sjeol, dati wani taki, na san ben o tron en grebi. Disi ben pasa di a fisi ben pio en na tapoe a drei gron. Ija, libisma kan komoto na Sjeol! A pramisi di e waran na ati èn di gi na ini Openbaring 20:13, de so, taki ’dede nanga Hades sa gi den dedewan abra di de na den ini’. Fa a leri foe bijbel, ini a tori foe a fasi pe den dedewan de na ini, de heri tra fasi leki san foeroe relisi leri sma!

GEHÈNA NANGA A SE FOE FAJA

11. Sortoe Griki wortoe, di de foe feni 12 tron na ini bijbel, a Njoe Testament nanga dem Psalm e vertaal 11 tron nanga „hel”, „da faja vo hel” noso „faja vo teego”?

11 Tokoe wan sma ben sa kan taki ete: ’Bijbel e taki foe hèlfaja nanga a se foe faja. Disi no e boeweisi taki wan presi de pe den e gi sma skin-ati?’ A troe, na ini son bijbel vertaling, soleki a Njoe Testament Nanga dem Psalm, den e taki foe a „faja vo hel” èn foe „hiti . . . na ini hel, na ini da faja vo teego” (Mateus 5:22; Markus 9:45). Ala nanga ala, joe abi 12 vers ini den kresten Griki Boekoe foe bijbel, pe na ini 11 foe den vers disi a Njoe Testament Nanga dem Psalm e gebroiki den wortoe „hel”, „da faja vo hel” noso „faja vo teego” foe vertaal a Griki wortoe Gehèna. Gehèna na troetroe wan presi pe den e gi sma skin-ati na ini faja, ala di Hades wani taki a grebi nomo?

12. San na Gehèna, èn san den ben doe drape?

12 A de krin taki a Hebrew wortoe „Sjeol” nanga a Griki wortoe „Hades” wani taki a grebi. Ma, san Gehèna wani taki dan? Na ini den Hebrew Boekoe foe bijbel Gehèna na „a lagi presi foe Hinom”. Prakseri taki Hinom ben de a nen foe a lagi presi leti na dorosei foe den skotoe foe Jerusalem, pe den Israèlsma ben òfer den pikin foe den na ini faja. Baka wan pisi ten, a boen kownoe Josia ben meki a lagi presi disi kon tron wan presi di no ben fiti moro foe gebroiki gi so wan toemoesi takroe doe (2 Kownoe 23:10). A ben kon tron wan kefalek bigi doti-ipi.

13. (a) Gi sortoe sani den ben gebroiki Gehèna na ini a ten foe Jesus? (b) San den no ben trowe noiti na ini?

13 So boen, na ini a ten di Jesus ben de na grontapoe, Gehèna ben de a doti-ipi foe Jerusalem. Den ben meki faja tan leti, foe di den ben poti swarfoe na tapoe foe meki a doti bron. Smith’s Dictionary of the Bible, Pisi 1, e tjari kon na krin, taki: „A ben tron a doti-ipi foe ala sma foe a foto, pe den ben trowe den dede skin foe ogriman nanga den dedebonjo foe meti nanga ibri tra sortoe foe doti.” Ma mekisani di ben de na libi, no ben trowe na ini.

14. Sortoe boeweisi de, taki den ben gebroiki Gehèna leki wan agersifasi foe têgo pori?

14 Den sma di ben libi na Jerusalem, di ben sabi a doti-ipi foe a foto foe den, ben froestan san Jesus ben wani taki di a ben taigi den ogri relisi fesiman, taki: „Oen sneki, oen sneki pikin, fa oenoe sa lon komoto gi a kroetoe foe Gehèna?” (Mateus 23:33) Kwetikweti Jesus no ben wani taki, dati den relisi fesiman dati ben sa kisi skin-ati. Di den Israèlsma ben bron den pikin foe den libilibi na ini a lagi presi dati, dan Gado ben taki dati so wan toemoesi takroe sani noiti ben kon na ini en ati ete! So boen, a ben de krin taki Jesus ben gebroiki Gehèna leki wan agersifasi foe wan pori di de dorodoro èn foe têgo. Jesus ben wani taki dati den ogri relisi fesiman dati no ben warti foe kisi wan opobaka. Den sma di ben arki Jesus, ben kan froestan taki den sma di ben o go na Gehèna, neleki doti ben sa kisi pori foe têgo.

15. San na „a se foe faja”, èn sortoe boeweisi de foe disi?

15 San na „a se foe faja” dan, di a bijbel boekoe Openbaring e taki foe en? A wani taki a srefi sani leki Gehèna. A no wani taki foe gi wan sma skin-ati ala di a sma de nanga en krin froestan, ma têgo dede noso pori. Loekoe pikinso fa bijbel srefi e taki disi na ini Openbaring 20:14: „Èn dede nanga Hades ben fringi go na ini a se foe faja. Disi wani taki a di foe toe dede: a se foe faja.” Ija, a se foe faja wani taki a „di foe toe dede”, a dede pe sma no kan kisi wan opobaka foe en. A de krin taki a „se” disi de leki wan agersifasi foe wan sani, bika dede nanga hèl (Hades) e trowe go na ini. Sma no kan bron dede nanga hèl troetroe. Ma den sani disi kan kon èn sa kon na wan kaba noso kisi pori.

16. San a wani taki, dati Didibri sa kisi skin-ati foe têgo na ini „a se foe faja”?

16 ’Tokoe bijbel e taki, dati Didibri sa kisi skin-ati foe têgo na ini a se foe faja’, kande wan sma sa taki (Openbaring 20:10). San disi wani taki? Di Jesus ben de na grontapoe, dan sontron den ben kari sma di e loekoe strafoeman „sma di e gi tra sma skin-ati”. Soleki fa Jesus ben taki foe wan seiker man na ini wan foe en agersitori: „Èn en masra ben de nanga atibron, èn ben gi en abra na den sma di e gi tra sma skin-ati, te leki a ben sa pai ala san a moesoe pai” (Mateus 18:34). Foe di den sma di den e trowe go na ini „a se foe faja”, e go na ini a „di foe toe dede”, pe sma no kan kisi wan opobaka foe drape, dan, foe taki en so, den kisi den hori na ini dede foe têgo. Den e tan foe têgo na ini dede neleki na ondro na ai foe sma di e loekoe strafoeman. A no de foe taki, dati den ogri sma no e kisi skin-ati troetroe, foe di soleki fa wi si, te wan sma dede, a no de kwetikweti moro. A no sabi noti moro.

A GOEDOEMAN NANGA LASARUS

17. Fa wi sabi taki san Jesus ben taki foe a goedoeman nanga Lasarus, ben de wan agersitori?

17 San Jesus ben wani taki dan, di a ben taki na ini wan foe en agersitori: „A begiman dede èn den engel ben tjari en go na a borsoe posisi foe Abraham. A goedoeman dede toe èn den ben beri en. Èn na ini Hades a ben opo en ai, ala di a ben de nanga skin-ati, èn a ben si Abraham farawe èn Lasarus na a borsoe posisi foe en”? (Lukas 16:19-31) Foe di, soleki fa wi si, Hades abi foe doe nanga a grebi foe a libisma famiri èn no nanga wan presi pe den e gi sma skin-ati, dan a de krin taki Jesus ben froeteri den sma dja wan agersitori noso wan tori. Leki ete wan boeweisi taki disi no ben de wan troetroe tori, ma wan agersitori, loekoe disi pikinso: Hèl de troetroe so krosibei na hemel, so taki so wan troetroe takimakandra ben kan feni presi? Boiti foe dati, efoe a goedoeman ben de na ini wan troetroe se foe faja, dan fa Abraham ben kan seni Lasarus go foe kowroe en tongo nanga soso wan dropoe watra na a ede foe en finga? San Jesus ben wani tjari kon na krin dan nanga na agersitori disi?

18. San na agersitori wani taki ini a tori foe (a) a goedoeman? (b) Lasarus? (c) a dede foe ibriwan foe den? (d) den skin-ati di a goedoeman ben kisi?

18 A goedoeman na ini na agersitori ben prenki den heimemre relisi fesiman di ben trowe Jesus èn baka ten ben kiri en. Lasarus ben prenki a pipel di ben teki a Manpikin foe Gado. A dede foe a goedoeman nanga foe Lasarus ben prenki wan kenki ini a fasi pe den ben de na ini. A kenki disi ben feni presi di Jesus ben gi njanjan na jejefasi na den sma di no ben kisi sorgoe èn di joe kan teki gersi nanga Lasarus, so taki den ben kisi a boen-ati foe a Moro Bigi Abraham, Jehovah Gado. Na a srefi ten, den falsi relisi fesiman „dede” na a fasi disi, taki den no ben abi a boen-ati foe Gado moro. Foe di Gado ben trowe den, dan den ben kisi skin-ati, di den bakaman foe Krestes ben poeroe den ogri wroko foe den kon na doro (Tori foe den Apostel 7:51-57). So boen, na agersitori disi no e leri taki son dedesma e kisi skin-ati na ini wan troetroe faja hèl.

LERI DI KOMOTO NA DIDIBRI

19. (a) Sortoe lei Didibri panja? (b) Foe san ede wi kan de seiker taki a leri foe vagevuur falsi?

19 A ben de Didibri di ben taigi Eva: „Joe no sa dede kwetikweti” (Genesis 3:4; Openbaring 12:9). Ma a dede troetroe; noti foe en ben tan libi doro. Taki a sili e libi go doro baka te wan sma dede, na wan lei di ben bigin na Didibri. Èn taki den sili foe den ogri sma e kisi skin-ati na ini wan hèl noso wan vagevuur, na wan lei toe, di Didibri ben meki sma panja. Foe di bijbel e sori krin, taki den dedewan no sabi noti, dan den leri disi no ben kan troe. Te joe loekoe en boen, dan no a wortoe „vagevuur”, no a prakseri foe wan vagevuur de foe feni na ini bijbel.

20. (a) San wi leri foe a kapitel disi? (b) Sortoe krakti a sabi disi abi tapoe joe?

20 Wi si kaba taki Sjeol, noso Hades, na wan presi foe rostoe ini howpoe gi den dedewan. Boen sma nanga takroe sma e go drape, foe wakti na opobaka. Wi leri toe, taki Gehèna no wani taki wan presi pe den e gi sma skin-ati, ma bijbel e gebroiki en leki wan agersifasi foe têgo pori. Na a srefi fasi „a se foe faja” a no wan troetroe presi foe faja, ma a e prenki a „di foe toe dede”, pe sma no sa kisi wan opobaka foe drape. Disi no ben kan de wan presi pe den e gi sma skin-ati, foe di so wan prakseri noiti ben kon na ini na ede noso na ati foe Gado. Moro fara, foe gi wan sma skin-ati foe têgo, foe di a ben doe ogri na grontapoe wan toe jari, de teige gerègtighèit. Fa a de wan boen sani foe sabi a waarheid di abi foe doe nanga den dedewan! A kan meki wan sma kon fri troetroe foe frede nanga kroektoe bribi. — Johanes 8:32.

[Aksi foe a tori disi]

[Faki na tapoe bladzijde 83]

A Hebrew wortoe „Sjeol” nanga a Griki wortoe „Hades” wani taki a srefi sani

New World Translation

Psalm 16:10

10 Bikasi joe no sa libi mi sili na

ini Sjeol.

Joe no sa gi pasi taki a lo-

yaalwan foe joe si a peti.

Tori foe den Apostel 2:31

31 a ben si na fesi èn a ben taki foe na opobaka foe Krestes, taki den no ben libi en na ini Hades èn taki meti foe en no si pori.

[Prenki na tapoe bladzijde 84, 85]

Foe san ede Jona ben taki, baka di wan fisi ben swari en: ’Na ini a bere foe hèl mi ben bari’?

[Prenki na tapoe bladzijde 86]

Gehèna ben de wan lagi presi dorosei foe Jerusalem. Den ben gebroiki en leki wan agersifasi foe têgo dede