Go na content

Go na table of contents

¡A Kisi Frulusu fu den Mofo fu den Lew!

¡A Kisi Frulusu fu den Mofo fu den Lew!

Kapitel Aiti

¡A Kisi Frulusu fu den Mofo fu den Lew!

1, 2. (a) Fa Darius a Mediasma ben orga a gran kownukondre fu en di ben kon moro bigi? (b) Fruteri fu den wroko nanga a makti fu den ondro-kownu.

¡BABILON ben fadon! A moifasi di a ben abi wan hondro yari langa leki wan grontapumakti ben tyari kon na wan kaba na ini wan tu yuru nomo. Wan nyun ten ben e bigin — di fu den Mediasma nanga den Persiasma. Leki a sma di ben kon na tapu a kownusturu baka Bèlsasar, Darius a Mediasma ben abi a muilek wroko now fu orga a gran kownukondre fu en di ben kon moro bigi.

2 Wan fu den fosi sani di Darius ben du ben de fu poti 120 ondro-kownu na wroko. Sma e denki taki den wan di ben abi a posisi disi, sontron ben teki puru na mindri den famiri fu a kownu. Awansi fa a no fa, ibri ondro-kownu ben e tiri wan bigi distrikt noso wan moro pikin pisi kontren fu a gran kownukondre (Danièl 6:1). Den wroko fu en ben de so srefi fu teki belasting èn fu seni a belasting go na a paleisi fu a kownu. Ala di ten na ten wan sma di ben e teki presi gi a kownu ben e kon ondrosuku finifini fa sani e waka, toku na ondro-kownu ben abi bun furu makti. A nen fu en ben wani taki „a sma di e kibri a Kownukondre”. Na ini a distrikt fu en, sma ben e si na ondro-kownu leki wan vasal-kownu di ben abi pikinmoro ala makti, boiti a soeverein makti.

3, 4. Fu san ede meki Darius ben lobi Danièl moro èn na tapu sortu posisi a kownu ben poti en?

3 Pe Danièl ben sa fiti na ini a nyun seti disi? ¿Darius a Mediasma ben sa puru na owru Dyu profeiti disi, di ben abi moro leki 90 yari now, fu en posisi? ¡Kwetikweti! Darius sondro tweifri ben frustan taki Danièl ben taki soifri na fesi fu a fadon fu Babilon èn taki so wan fasi fu taki sani na fesi ben musu de fu wan sma nanga a koni fu man si sani krin di hei moro libisma. Boiti dati, Danièl ben abi furu yari ondrofeni na ini a fasi fa a ben handri nanga difrenti grupu katiboman na Babilon. Darius ben abi na prakseri fu abi vrede nanga den sma di de na en ondro èn di a ben wini no so langa pasa. Fu dati ede a ben sa wani wan sma di ben abi a koni nanga ondrofeni fu Danièl leki wan raiman fu kownu. Ini sortu posisi?

4 A ben sa de wan fruwondru sani kaba efu Darius ben sa poti a Dyu katiboman Danièl na wroko fu de wan ondro-kownu. ¡Ma prakseri a dyugudyugu nomo di ben kon di Darius ben meki a bosroiti fu en bekènti fu meki Danièl tron wan fu den dri hei tiriman di ben sa luku a wroko fu den ondro-kownu! A no dati wawan, ma Danièl „doronomo ben de moro bun” èn ben sori taki a de moro koni leki den kompe hei tiriman fu en. Fu tru, „wan tumusi aparti yeye” ben de na ini en. Darius ben abi na prakseri srefi fu gi en a posisi leki fosi minister.​—Danièl 6:2, 3.

5. Fa den tra hei tiriman nanga ondro-kownu ben musu du na tapu a posisi di Danièl ben kisi, èn fu san ede?

5 Den tra hei tiriman nanga den ondro-kownu ben musu e kuku fu atibron. ¡Den no ben man frudrage na idea taki Danièl — di no ben de wan Mediasma noso wan Persiasma noso wan memre fu a kownu famiri — ben de ini wan posisi pe a ben abi makti tapu den! Fa Darius ben kan poti wan dorosei-sma na tapu so wan hei posisi èn na so fasi ben abra en eigi kondreman, srefi en eigi famiri? So wan fasi fu handri ben musu gersi wan onregtfardiki sani. Boiti dati, den ondro-kownu kande ben si a soifri retifasi fu Danièl leki wan sani di ben hendri den fu teki tyuku èn fu du den kruka fu den. Ma den hei tiriman nanga ondro-kownu no ben abi nofo deki-ati fu taki nanga Darius fu a tori. Te yu luku en bun, Darius ben abi furu lespeki gi Danièl.

6. Fa den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben pruberi fu pori a nen fu Danièl, èn fu san ede a muiti disi ben de fu soso?

6 Fu dati ede den dyarusu politiekman disi ben meki wan komplot. Den ben pruberi „fu feni wan sani teige Danièl ini a tori fu a kownukondre”. ¿Wan sani ben kan de fowtu na a fasi fa a ben du den frantiwortu fu en? ¿A no ben de eerlijk? Den hei tiriman nanga den ondro-kownu no ben kan feni no wan mi-no-ke fasi noso no wan kruka ini a fasi fa Danièl ben e du den wroko fu en. „Na ini a Danièl disi wi no sa feni no wan sani teige en srefisrefi,” den ben taki, „noso wi abi fu feni dati na en na ini a wet fu en Gado.” Èn na so a ben kon taki den bedrigiman disi ben meki wan komplot. Den ben prakseri taki disi ben sa meki Danièl lasi en libi.​—Danièl 6:4, 5.

WAN KOMPLOT FU KIRI WAN MAN E BIGIN

7. Sortu idea den hei tiriman nanga ondro-kownu ben pristeri a kownu, èn na sortu fasi den ben du dati?

7 Wan grupu hei tiriman nanga ondro-kownu ben go na Darius èn den „ben go leki wán bigi grupu”. Na Arameisi wortu di gebroiki dyaso e gi na idea fu wan bun bigi dyugudyugu. Soleki fa a sori, dan den man disi ben meki a sori leki den ben abi wan tumusi prenspari tori fu fruteri Darius. Kande den prakseri taki a no ben sa tweifri furu na a idea fu den efu den ben sa tyari dati kon na fesi nanga overtoigi èn leki wan sani di ben musu du wantewante. Fu dati ede den no ben draidrai nanga a tori èn ben taki: „Ala den hei tiriman fu a kownukondre, den ede-granman nanga den ondro-kownu, den hei paleisi tiriman nanga den granman, agri fu meki wan wet bosroiti fu kownu èn fu poti krakti na wan komando, taki a sma di dritenti dei langa e begi na iniwan gado noso libisma, boiti na yu, o kownu, den musu trowe en go na ini a lew-olo.” *​—Danièl 6:6, 7.

8. (a) Fu san ede Darius ben feni a wet di den ben pristeri, wan moi sani gi en? (b) San ben de a tru reide fu den hei tiriman nanga ondro-kownu?

8 Historia tori e agri taki a ben de wan gwenti taki sma ben e si den kownu fu Mesopotamia leki gado èn ben e anbegi den. So bun, sondro tweifri Darius ben lobi na idea disi di den ben pristeri en. Kande a si so srefi taki a wet di den ben pristeri abi wan winimarki. Memre taki gi den sma di ben e libi na ini Babilon, Darius ben de wan trakondre-sma èn wan nyunsma. A nyun wet disi ben sa tranga a posisi fu en leki kownu èn ben sa gi den ipi-ipi sma di ben e libi na ini Babilon a deki-ati fu fruteri taki den de loyaal na a nyun tiri èn taki den e horibaka gi a tiri dati. Ma di den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben kon nanga na idea fu a komando, dan den no ben e broko den ede srefisrefi nanga a tanbun fu a kownu. A trutru reide fu den ben de fu kisi Danièl nanga wan trapu, bika den ben sabi a gwenti di a ben abi fu begi Gado dri tron wan dei na fesi den opo fensre fu en daki-kamra.

9. Fu san ede a nyun wet no ben sa de wan problema gi a moro bigi pisi fu sma di no de Dyu?

9 ¿A skotu disi di den ben skotu sma fu begi ben sa de wan problema gi ala den relisi grupu na ini Babilon? Disi no ben abi fu de so, spesrutu fu di a skotu ben sa tan wan mun nomo. Moro fara, pikinso sma di no ben de Dyu, ben sa si na anbegi di den e anbegi wan libisma fu wan pisi ten leki wan fasi fu skeki. Wan Bijbel sabiman e taki: „Na anbegi di den ben anbegi kownu no ben e aksi no wan sani di a moro bigi pisi fu den nâsi di ben anbegi kruktugado no ben gwenti fu du; èn fu dati ede, te den ben aksi a Babilonsma fu gi a winiman — Darius a Mediasma — a grani di wan gado ben musu kisi, dan a ben gi yesi wantewante na a sani di den ben aksi fu en. A ben de soso a Dyu di ben weigri fu du so wan sani di den ben aksi fu en.”

10. Fa den Mediasma nanga de Persiasma ben si wan wet di a kownu fu den ben meki?

10 Awansi fa a no fa, den fisitiman fu Darius ben gi en tranga fu „agri nanga a wet bosroiti èn fu poti [en] nen na ondro san skrifi, so taki sma no kan kenki en, akruderi a wet fu den Mediasma nanga den Persiasma, di sma no man puru moro” (Danièl 6:8). Na ini den Owstusei-kondre fu owruten, sma ben e si a wani fu wan kownu furutron leki wet. Disi ben meki na idea de ala ten taki a no ben man meki fowtu. ¡Srefi wan wet di ben kan meki sma di no ben du noti, dede, no ben kan kenki baka!

11. Fa na ordru fu Darius ben sa abi takru bakapisi gi Danièl?

11 Sondro fu prakseri Danièl, Darius ben poti en nen na ondro a komando (Danièl 6:9). A du di a ben du disi ben meki taki, sondro fu a ben sabi, a ben poti en nen na ondro a dedestrafu fu a moro warti dinari fu en. Iya, Danièl seiker ben o firi a takru bakapisi fu na ordru disi.

DARIUS BEN MUSU GI WAN TAKRU KRUTU

12. San Danièl ben du so esi leki a ben kon sabi fu a nyun wet? (b) Suma ben e luku Danièl, èn fu san ede?

12 Heri esi Danièl ben kon sabi fu a wet di e skotu sma fu begi. Wantewante a ben go na ini en oso èn ben go na en daki-kamra, pe den fensre ben opo na a sei pe Yerusalem de. * Drape Danièl ben bigin begi Gado „soleki fa a ben gwenti du disi na fesi kaba”. Kande Danièl prakseri taki a ben de en wawan, ma den sma di ben meki wan komplot ben e luku en. Wantronso den „ben kon na inisei na ipi-ipi”, sondro tweifri na a srefi faya fasi di den ben go na Darius. Now den ben si nanga den eigi ai — Danièl ben „e begi èn aksi tranga fu kan kisi bun-ati na fesi en Gado” (Danièl 6:10, 11). Den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben abi ala buweisi di den ben abi fanowdu fu kragi Danièl na fesi a kownu.

13. San den feanti fu Danièl ben fruteri a kownu?

13 Den feanti fu Danièl ben aksi Darius na wan triki fasi: „¿Wan komando no de di yu poti yu nen na ondro, taki iniwan sma di dritenti dei langa e begi na iniwan gado noso libisma, boiti na yu, o kownu, den musu trowe en go na ini a lew-olo?” Darius ben piki: „A tori seti bun akruderi a wet fu den Mediasma nanga den Persiasma, di sma no man puru moro.” Now den man di ben meki a komplot, wantewante ben bigin taki fu a tori di den ben abi na prakseri. „Danièl, di de wan fu den katiboman fu Yuda, no poti prakseri na yu, o kownu, èn no na a komando di yu poti yu nen na ondro, ma dri tron wan dei a e begi.”​—Danièl 6:12, 13.

14. Soleki fa a sori, dan fu san ede den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben taki fu Danièl dati a de „fu den katiboman fu Yuda”?

14 A de wan prenspari sani taki den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben taki fu Danièl taki a de „fu den katiboman fu Yuda”. Soleki fa a sori, dan den ben wani poti krakti na tapu taki a Danièl disi, di Darius ben gi so wan hei posisi, trutru ben de noti moro leki wan Dyu srafu nomo. ¡Den ben e bribi taki fu di a ben de wan Dyu srafu, dan seiker a ben abi fu gi yesi na a wet — awansi fa kownu ben denki fu en!

15. (a) San Darius ben du na tapu a nyunsu di den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben tyari kon gi en? (b) Fa den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben sori moro fara taki den ben wisiwasi Danièl?

15 Kande den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben fruwakti taki a kownu ben o pai den fu a koni dektawroko fu den. Efu den ben fruwakti dati, dan heri esi den ben o ondrofeni wan onfruwakti sani. Darius ben bruya srefisrefi di den ben tyari a nyunsu kon gi en. Na presi taki a ben atibron nanga Danièl noso ben seni en wantewante go na ini a lew-olo, Darius ben du muiti heri dei fu fri en. Ma a muiti di a ben du ben de fu soso. No langa baka dati, den man di ben meki wan komplot ben kon baka, èn sondro fu abi syen den ben aksi taki Danièl ben musu dede.​—Danièl 6:14, 15.

16. (a) Fu san ede Darius ben lespeki a Gado fu Danièl? (b) San Darius ben howpu gi Danièl?

16 Darius ben si taki a no ben man du noti fu drai a tori. A no ben man puru a wet èn a no ben kan gi Danièl pardon fu en „fowtu”. A wan-enkri sani di Darius ben kan taigi Danièl ben de: „A Gado fu yu, di yu e dini ala ten, ensrefi sa frulusu yu.” A gersi taki Darius ben abi lespeki gi a Gado fu Danièl. A ben de Yehovah di ben gi Danièl a koni fu man taki na fesi fu a fadon fu Babilon. Gado ben gi Danièl „wan tumusi aparti yeye” tu di ben meki taki a ben de tra fasi leki den tra hei tiriman. Kande Darius ben sabi taki someni tenti yari na fesi a srefi Gado disi ben fri dri yongu Hebrewsma fu wan bun faya onfu. Kande a kownu ben howpu taki Yehovah ben sa fri Danièl now, fu di Darius no ben man kenki a wet di a ben poti en nen na ondro. Fu dati ede den ben trowe Danièl go na ini a lew-olo. * Baka dati „den ben tyari wan ston kon èn den ben poti en na a mofo fu na olo, èn a kownu ben poti wan lakstampu na en tapu nanga en seigel-linga èn nanga a seigel-linga fu den heiheiman fu en, so taki noti ben musu kenki na ini a kefal fu Danièl”.​—Danièl 6:16, 17.

WAN ONFRUWAKTI KENKI E KON NA INI DEN SANI DI PASA

17, 18. (a) San e sori taki Darius ben sari fu a situwâsi fu Danièl? (b) San ben pasa di a kownu ben go baka na a lew-olo a tra mamanten?

17 Darius di ben brokosaka ben drai go baka na en paleisi. No wan pokuman ben tyari kon na en fesi, bika a no ben firi fu abi wan prisiriten. Na presi fu dati, Darius e tan na ai a heri neti èn e faste. „Srefi en sribi ben gowe libi en.” Musudei, Darius ben hasti ensrefi go na a lew-olo. A ben bari kari nanga wan sari sten: „¿O Danièl, futuboi fu a libi Gado, a Gado fu yu di yu e dini ala ten, ben man frulusu yu fu den lew?” (Danièl 6:18-20) ¡A ben fruwondru srefisrefi taki a ben kisi wan piki èn en ati ben kon sidon baka!

18 „O kownu, tan libi, iya, te ten di no skotu.” Nanga a lespeki odi disi Danièl ben sori taki a no ben hori a kownu nanga feanti. A ben frustan taki a frufolgu fu en no ben kon fu Darius trutru, ma fu den dyarusu hei tiriman nanga den ondro-kownu. (Teki gersi Mateus 5:44; Tori fu den Apostel 7:60.) Danièl ben taki moro fara: „Mi eigi Gado ben seni en engel kon èn a ben tapu a mofo fu den lew, èn den no pori mi, bika na en fesi a ben kon si taki mi no ben du notinoti; èn teige yu so srefi, o kownu, mi no du no wan ogri.”​—Danièl 6:21, 22.

19. Fa den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben bedrigi Darius èn ben overtoigi en na wan triki fasi?

19 ¡Den wortu disi ben musu naki a konsensi fu Darius! A ben sabi sensi ten kaba taki Danièl no ben du noti fu frudini en taki den trowe en go na ini a lew-olo. Darius ben sabi heri bun taki den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben meki wan komplot fu meki Danièl dede èn taki den ben overtoigi a kownu na wan triki fasi fu doro den eigi marki wawan. Fu di den ben taki dati „ala den hei tiriman fu a kownukondre” ben rikomanderi taki na ordru ben bun, dan den ben gi na idea leki den ben aksi a rai fu Danièl tu ini a tori. Baka ten Darius ben sa handri nanga den bedrigi man disi. Ma na a fosi presi a ben gi a komando fu hari Danièl komoto na ini a lew-olo. ¡A ben de wan wondru sani taki Danièl no ben kisi no wan krabu srefi!​—Danièl 6:23.

20. San ben pasa nanga den ogri-ati feanti fu Danièl?

20 Now di Danièl no ben de na ini kefar moro, dan Darius ben abi tra wroko fu du. „A kownu ben gi a komando, èn den ben tyari den man disi di gosontu èn tranga na skin fasi èn di ben kragi Danièl, kon èn den ben trowe den, den manpikin fu den nanga den wefi fu den go na ini a lew-olo; èn den no ben doro na ondrosei fu na olo ete di den lew ben grabu den, èn den ben broko ala den bonyo fu den na pisipisi.” *​—Danièl 6:24.

21. Sortu difrenti ben de na mindri a Wet fu Moses nanga den wet fu son kulturu fu owruten ini a fasi fa den ben handri nanga memre fu na osofamiri fu sma di ben du ogri?

21 A kiri di den ben kiri no wawan den man di ben meki wan komplot, ma so srefi den uma nanga den pikin fu den, gersi wan tumusi ogri-ati sani. Kontrari fu dati, a Wet di Gado ben gi nanga yepi fu Moses ben taki: „Unu no musu kiri papa fu den pikin ede èn unu no musu kiri pikin fu den papa ede. Unu musu kiri ibriwan sma fu en eigi sondu ede” (Deuteronomium 24:16). Ma toku na ini son kulturu fu owruten, a no ben de wan freimde sani taki den ben e kiri memre fu na osofamiri makandra nanga a sma di ben du na ogri, na ini a kefal fu wan seryusu ogridu. Kande den ben du disi, so taki memre fu na osofamiri no ben sa suku fu teki refensi baka ten. Ma a sani disi di den ben du nanga den osofamiri fu den hei tiriman nanga den ondro-kownu, seiker no ben de a fowtu fu Danièl. Kande Danièl ben brokosaka fu a rampu ede di den godelowsu man disi ben tyari kon na tapu den osofamiri fu den.

22. Sortu nyun fruklari Darius ben meki bekènti?

22 Den hei tiriman nanga ondro-kownu di ben abi triki, no ben de moro. Darius ben meki wan fruklari bekènti di ben taki: „Na mi fesi wan komando gi taki na ini ala kontren fu a kownukondre fu mi, den sma musu beifi èn musu frede a Gado fu Danièl. Bika en na a libi Gado èn a Sma di e tan te ten di no skotu, èn a kownukondre fu en na wan di sma no sa pori, èn a tiri fu en de fu têgo. Èn a e frulusu èn e fri sma èn a e du marki nanga wondru na hemel èn na grontapu, bika a frulusu Danièl fu den srapu nangra fu den lew.”​—Danièl 6:25-27.

DINI GADO ALA TEN

23. Sortu eksempre Danièl ben poti ini a tori fu en grontapuwroko, èn fa wi kan de leki en?

23 Danièl ben gi wan moi eksempre na ala futuboi fu Gado na ini a ten disi. A fasi fa a ben tyari ensrefi ala ten ben de sondro fowtu. Na en grontapuwroko, Danièl „ben de getrow èn no wan mi-no-ke fasi noso no wan kruka den ben feni na en” (Danièl 6:4). Na wan srefi sortu fasi wan Kresten musu wroko fayafaya na wrokopresi. Disi no wani taki fu de wan ogri-ati sma di e du bisnis sondro fu hori ensrefi na gronprakseri èn di e feti na baka materia gudu fayafaya èn di no e broko en ede nanga a tanbun fu trawan soso fu kan meki wan nen na ini wan bedrijf (1 Timoteus 6:10). Den Buku fu Bijbel e aksi taki wan Kresten musu du den frantiwortu di a abi na grontapu na wan eerlijk fasi èn nanga en heri sili „leki gi Yehovah”.​—Kolosesma 3:22, 23; Titus 2:7, 8; Hebrewsma 13:18.

24. Fa Danièl ben sori taki a no ben skeki ini a tori fu anbegi?

24 Danièl no ben skeki nanga na anbegi fu en. Ala sma ben sabi a gwenti fu en fu begi. Moro fara, den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben sabi heri bun taki Danièl ben teki na anbegi fu en leki wan seryusu sani. Iya, den ben abi na overtoigi taki a ben sa tan du a sani disi di a ben gwenti fu du, srefi efu wan wet ben tapu en fu du dati. ¡Disi de trutru wan moi eksempre gi Kresten na ini a ten disi! Den abi a nen tu taki den e poti na anbegi fu Gado na a fosi presi (Mateus 6:33). Sma di e luku musu man si disi wantewante, bika Yesus ben gi den bakaman fu en a komando: „Meki un leti skèin gi sma, so taki den kan si den bun wroko fu unu èn gi glori na un Tata, di de na hemel.”​—Mateus 5:16.

25, 26. (a) San son sma ben sa kan taki fu a fasi fa Danièl ben handri? (b) Fu san ede Danièl ben si wan kenki ini a fasi fa a ben gwenti du sani, a srefi leki te a ben sa skeki?

25 Son sma ben sa kan taki dati Danièl no ben abi fu kisi frufolgu efu a ben begi Yehovah na wan kibri fasi na ini a pisi ten fu 30 dei. Te yu luku en bun, dan wi no abi fu teki wan spesrutu posisi noso presi fu Gado kan arki a begi fu wi. A kan si srefi den dipi prakseri fu na ati (Psalm 19:14). Ma toku Danièl ben si iniwan kenki na ini a fasi fa a ben gwenti fu du sani, a srefi leki te a ben sa skeki. Fu san ede?

26 ¿Fu di furu sma ben sabi a gwenti fu Danièl fu begi, dan sortu denki sma ben sa kisi efu a ben sa tapu wantronso nanga dati? Sma di ben luku fa a tori ben waka ben sa kan taki dati Danièl ben e frede libisma èn taki a komando fu a kownu ben poti a wet fu Yehovah na wan sei (Psalm 118:6). Ma Danièl ben sori nanga den du fu en taki a ben anbegi Yehovah wawan (Deuteronomium 6:14, 15; Yesaya 42:8). A no de fu taki dati Danièl no ben wisiwasi sondro lespeki a wet fu kownu fu di a ben du dati. Ma a no ben kikbak èn ben skeki fu di a ben beifi fu frede. Danièl ben tan begi nomo na ini en daki-kamra, „soleki fa a ben gwenti du” bifo na ordru fu kownu.

27. Fa futuboi fu Gado na ini a ten disi kan de leki Danièl ini (a) a saka di den e saka densrefi na ondro den hei tirimakti? (b) a gi di den e gi yesi na Gado leki tiriman moro leki libisma? (c) a muiti di den e meki fu libi na ini vrede nanga ala sma?

27 Futuboi fu Gado na ini a ten disi kan leri wan sani fu na eksempre fu Danièl. Den e tan „saka [densrefi] na ondro den hei tirimakti”, fu di den e gi yesi na den wet fu a kondre pe den e libi (Romesma 13:1). Ma te den wet fu libisma no e kruderi nanga den wet fu Gado, dan a pipel fu Yehovah e teki a fasi fu si sani fu den apostel fu Yesus, di ben taki sondro frede: „Wi musu gi yesi na Gado leki tiriman moro leki na libisma” (Tori fu den Apostel 5:29). Te Kresten e du dati, dan den no e du dati fu meki sma meki opruru noso opo densrefi teige tirimakti. Na presi fu dati, a marki fu den de fu libi na ini vrede nanga ala sma, so taki den „kan tan libi wan tiri libi sondro bruya nanga a gi di [den] e gi [densrefi] na ini a dini fu Gado dorodoro”.​—1 Timoteus 2:1, 2; Romesma 12:18.

28. Fa Danièl ben dini Yehovah „ala ten”?

28 Na tu okasi Darius ben taki dati Danièl ben e dini Gado „ala ten” (Danièl 6:16, 20). Na Arameisi rutu fu a wortu di vertaal nanga „ala ten” wani taki fu „drai na ini wan lontu”. A e gi na idea fu wan sani di e drai kon baka ibritron doronomo, noso wan sani di de fu têgo. A soifri retifasi fu Danièl ben de leki dati. A ben de wan fasi fu libi di sma ben kan taki na fesi fa a ben o de. Tweifri no ben de san Danièl ben o du te a ben kisi fu du nanga tesi, awansi den ben bigi noso pikin. A ben sa go doro nanga a fasi fu libi di a ben abi so wan 80 yari na fesi kaba — fu de loyaal èn getrow na Yehovah.

29. Fa futuboi fu Yehovah na ini a ten disi kan kisi wini fu a getrow fasi fu libi fu Danièl?

29 Den futuboi fu Gado na ini a ten disi wani waka na baka a fasi fu libi fu Danièl. Iya, na apostel Paulus ben frumane ala Kresten fu luku na eksempre fu sma fu owruten di ben abi frede gi Gado. Nanga yepi fu bribi, den „ben kisi regtfardikifasi, ben kisi pramisi”, èn — a de krin taki disi e sori go na Danièl — „ben tapu den mofo fu lew”. Leki futuboi fu Yehovah na ini a ten disi, meki wi sori a bribi fu Danièl soleki fa a ben du dati ala ten èn „horidoro fu lon a streilon di poti na wi fesi”.​—Hebrewsma 11:32, 33; 12:1.

[Futuwortu]

^ paragraaf 7 Sani di kerfu na tapu ston e buweisi taki wan „lew-olo” ben de na ini Babilon èn taki tiriman fu Owstusei-kondre furutron ben abi werdri meti na ini a dyari fu den pe den ben kweki busimeti.

^ paragraaf 12 A daki-kamra ben de wan aparti kamra pe wan sma ben kan go fu rostu te a no ben wani taki sma fruferi en.

^ paragraaf 16 A lew-olo ben kan de wan ondrogron kamra nanga wan mofo na tapusei. Kande a ben abi doro noso trarki tu di ben kan opo fu gi den meti pasi fu go na inisei.

^ paragraaf 20 A wortu „kragi” na wan vertaling fu wan Arameisi wortu di kan vertaal so srefi nanga „ogri-ati lei fu pori sma nen”. Disi e poti krakti tapu na ogri-ati prakseri fu den feanti fu Danièl.

SAN YU BEN KON FRUSTAN?

• Fu san ede Darius a Mediasma ben bosroiti fu gebroiki Danièl na ini wan hei posisi?

• Sortu takru komplot den hei tiriman nanga den ondro-kownu ben meki? Fa Yehovah ben frulusu Danièl?

• San yu ben leri fu di yu poti prakseri na a eksempre fu Danièl fu getrowfasi?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki di e tapu heri bladzijde 114]

[Prenki di e tapu heri bladzijde 121]

[Prenki di e tapu heri bladzijde 127]

Danièl ben dini Yehovah „ala ten”. ¿Yu e du dati?