Go na content

Go na table of contents

Den Kownu Di E Strei Nanga Makandra E Doro a Kaba fu Den

Den Kownu Di E Strei Nanga Makandra E Doro a Kaba fu Den

Kapitel Tinasiksi

Den Kownu Di E Strei Nanga Makandra E Doro a Kaba fu Den

1, 2. Fa wan tra kondre ben teki a ròl fu a kownu fu noordsei baka a di fu tu grontapufeti?

DI A Fransi filosofiaman nanga historia skrifiman Alexis de Tocqueville ben e denki fu a politiek situwâsi fu Amerkankondre nanga Rosiakondre, dan a ben skrifi na ini 1835: „A wan [kondre] abi fri leki a moro prenspari wrokosani fu du sani; a trawan e hori sma na ini katibo. Den . . . pasi fu den de difrenti fu makandra; ma toku a gersi leki ibriwan fu den abi wan noso tra sikrit sani di Gado seti na fesi, taki wan dei den sa abi na ini den anu a fasi fa sani sa waka nanga afu fu grontapu.” O soifri a sani disi di ben taki na fesi ben de, baka a di fu Tu Grontapufeti? Historia skrifiman J. M. Roberts e skrifi: „Na a kaba fu wan di fu Tu Grontapufeti a ben gersi trutru taki, te fu kaba kande tu bigi sistema fu tiri kondre di e difrenti srefisrefi ben o tiri a fasi fa sani ben o waka na grontapu; wan ben de na ini san ben de Rosiakondre èn wan na ini Amerkankondre.”

2 Na ini den tu grontapufeti, Doisrikondre ben de a moro prenspari feanti fu a kownu fu zuidsei — na Anglo-Amerkan Grontapumakti — èn ben teki a posisi fu a kownu fu noordsei. Ma baka a di fu Tu Grontapufeti, a nâsi dati ben prati. West-Doisrikondre ben tron wan patna fu a kownu fu zuidsei èn Owstu-Doisrikondre ben teki a sei fu wan tra makti grupu — a communist grupu fu nâsi di ben abi a Sovyet-Unie leki fesiman. A grupu disi, noso politiek grupu, ben opo leki a kownu fu noordsei èn ben kakafutu gi na Anglo-Amerkan wrokomakandra. Èn a feantifasi na mindri den tu kownu ben tron wan Kowru Feti di ben tan fu 1948 te go miti 1989. Moro na fesi, a Doisri kownu fu noordsei ben handri „teige a santa frubontu” (Danièl 11:28, 30). Fa a communist grupu ben sa handri ini a tori fu a frubontu?

TRU KRESTEN E NAKI FUTU, MA DEN E WINI

3, 4. Suma na den wan „di e handri na wan godelowsu fasi nanga a frubontu”, èn sortu matifasi den abi nanga a kownu fu noordsei?

3 „Den wan di e handri na wan godelowsu fasi nanga a frubontu,” na so na engel fu Gado ben taki, „a [a kownu fu noordsei] sa meki den fadon komoto na bribi nanga yepi fu grati wortu.” Na engel ben taki moro fara: „Ma ini a tori fu a pipel di sabi a Gado fu den, den sa wini èn sa handri nanga bun bakapisi. Èn ini a tori fu den di abi inzicht na mindri a pipel, den sa meki furu sma kon frustan sani. Èn den sma sa meki den naki futu seiker nanga yepi fu a feti-owru èn nanga yepi fu faya, nanga yepi fu katibo èn nanga yepi fu fufuru, wan tu dei langa.”​—Danièl 11:32, 33.

4 Den wan „di e handri na wan godelowsu fasi nanga a frubontu” kan de soso den fesiman fu Krestenhèit di e taki dati den na Kresten, ma di nanga den sani di den e du, e pori a nen fu Krestendom. Walter Kolarz e taki na ini en buku, Religion in the Soviet Union: „[Na a ten fu a di fu tu grontapufeti] a tiri fu Sovyet-Unie ben suku fu kisi yepi na materia sei èn na moreel sei fu den kerki, fu feti gi a mamakondre.” Baka a feti, dan kerki fesiman ben pruberi fu hori a matifasi dati, ala di a tirimakti, di ben de now a kownu fu noordsei, ben wroko na wan fasi di e sori taki Gado no de. Na so fasi Krestenhèit ben tron moro leki oiti wan ten wan pisi fu a grontapu disi — wan fasi fu fadon komoto na bribi di de wan tegu sani ini na ai fu Yehovah.⁠—Yohanes 17:16; Yakobus 4:4.

5, 6. Suma ben de „a pipel di sabi a Gado fu den”, èn fa a ben waka nanga den na ondro a kownu fu noordsei?

5 Fa a de nanga opregti Kresten — „a pipel di sabi a Gado fu den”, nanga „den di abi inzicht”? Ala di na wan yoisti fasi den ben „saka [d]ensrefi na ondro den hei tirimakti”, toku Kresten di ben libi na ondro a tirimakti fu a kownu fu noordsei no ben de wan pisi fu a grontapu disi (Romesma 13:1; Yohanes 18:36). Ala di den ben sorgu taki den pai „Caesar den sani baka di de fu Caesar”, toku den ben gi so srefi „Gado den sani di de fu Gado” (Mateus 22:21). Fu a sani disi meki sma ben tyalensi a soifri retifasi fu den.​—2 Timoteus 3:12.

6 A bakapisi ben de taki tru Kresten ben „naki futu” èn ben „wini”. Den ben naki futu na a fasi disi taki den ben kisi hebi frufolgu èn sma ben kiri srefi son wan fu den. Ma den ben wini na a fasi disi taki a moro bigi pisi fu den ben tan getrow. Den ben wini grontapu, neleki fa Yesus ben du dati (Yohanes 16:33). Boiti dati, noiti den ben tapu fu preiki, srefi efu den ben de na ini dungru-oso noso na ini strafuman kampu. Fu di den ben du dati, dan den ’ben meki furu sma kon frustan sani’. Ala di den Kotoigi fu Yehovah ben kisi frufolgu na ini furu kondre pe a kownu fu noordsei ben e tiri, toku a nomru fu den ben gro. Leki wan bakapisi fu a getrowfasi fu „den di abi inzicht”, meki wan pisi fu a „bigi ipi” di e gro doronomo, kon de fu si na ini den kondre dati.​—Openbaring 7:9-14.

A PIPEL FU YEHOVAH E MEKI KON SOIFRI

7. Sortu „pikin yepi” den salfu Kresten di ben de na ondro a kownu fu noordsei ben kisi?

7 „Te sma meki den [a pipel fu Gado] naki futu, dan den sa kisi yepi nanga wan pikin yepi”, na engel ben taki (Danièl 11:34a). A wini di a kownu fu zuidsei ben wini na ini a di fu tu grontapufeti ben abi leki bakapisi taki den Kresten di ben de na ondro a kownu di ben e strei nanga a kownu fu zuidsei, ben kisi pikinso frulekti. (Teki gersi Openbaring 12:15, 16.) Na a srefi fasi den wan di ben kisi frufolgu fu a nyun kownu fu noordsei, ben kisi frulekti ten na ten. Di a Kowru Feti ben kon na wan kaba, dan furu fesiman ben kon frustan taki getrow Kresten no de wan kefar èn fu dati ede ben erken den na wet. Yepi ben kon so srefi fu a nomru sma fu a bigi ipi di ben kon moro bigi èn di ben du wan sani na tapu a preiki di den salfuwan ben preiki na wan getrow fasi èn ben yepi den.​—Mateus 25:34-40.

8. Fa wan tu sma ben moksi densrefi nanga a pipel fu Gado „nanga yepi fu wan grati fasi fu taki”?

8 A no ala sma di ben taki dati den abi belangstelling fu dini Gado na ini den yari fu a Kowru Feti, ben abi bun reide fu du dati. Na engel ben warskow: „Furu sma sa moksi densrefi seiker nanga den, nanga yepi fu wan grati fasi fu taki” (Danièl 11:34b). Wan bigi nomru sma ben sori belangstelling gi a waarheid, ma den no ben wani gi densrefi abra na Gado. Ma trawan di ben gersi leki den ben teki a bun nyunsu, ben de trutru spion gi den tirimakti. Wan verslag fu wán kondre e taki: „Son wan fu den hoigri sma disi ben de tranga communist di ben boro kon safrisafri na ini na organisâsi fu Masra, ben sori taki den ben de nanga faya srefisrefi, èn den ben poti na wroko srefi fu dini na prenspari frantiwortu posisi.”

9. Fu san ede Yehovah ben gi pasi meki son getrow Kresten „naki futu” fu den man ede di ben boro kon na ini?

9 Na engel ben taki moro fara: „Èn sma sa meki wan tu fu den di abi inzicht, naki futu, fu man du wan wroko fu soifri sani fu den ede èn fu krin den èn fu meki den kon weti, te na a ten fu a kaba; bika a de gi a fasti ten ete” (Danièl 11:35). Den man di ben boro kon na ini ben meki wan tu fu den getrow sma fadon ini na anu fu den tiriman. Yehovah ben gi pasi meki den sortu sani dati pasa fu soifri a pipel fu en èn fu krin den. Neleki fa Yesus ’ben leri fu gi yesi na ini den pina fu en’, na so den getrow sma disi ben leri fu horidoro na ini a tesi di den ben kisi tapu a bribi fu den. (Hebrewsma 5:8; Yakobus 1:2, 3; teki gersi Maleaki 3:3.) Na so den ben meki kon ’soifri, krin èn weti’.

10. San den wortu „te na a ten fu a kaba” wani taki?

10 A pipel fu Yehovah ben musu naki futu èn ben musu meki kon soifri „te na a ten fu a kaba”. A no de fu taki dati den e fruwakti fu kisi frufolgu te na a kaba fu a godelowsu seti fu sani disi. Ma a meki kon krin èn a meki kon weti fu a pipel fu Gado leki wan bakapisi fu a kon di a kownu fu noordsei ben kon na den mindri, ben de „gi a fasi ten”. Fu dati ede „a ten fu a kaba” na Danièl 11:35 musu abi fu du nanga a kaba fu a pisi ten di ben de fanowdu gi a pipel fu Gado fu meki den kon soifri ala di den e horidoro ondro a feti di a kownu fu noordsei e feti nanga den. Soleki fa a sori, dan a naki di den ben naki futu ben kon na wan kaba na a fasti ten di Yehovah ben poti.

A KOWNU E GI ENSREFI GLORI

11. San na engel ben taki fu a fasi fu a kownu fu noordsei ini a tori fu a soevereiniteit fu Yehovah?

11 Na engel ben taki moro fara fu a kownu fu noordsei: „A kownu sa du trutru akruderi en eigi wani, èn a sa hei ensrefi èn gi ensrefi glori, moro leki na ibri tra gado; èn [fu di a e weigri fu erken a soevereiniteit fu Yehovah] teige a Gado fu den gado a sa taki sani di e fruwondru sma. Èn a sa sori fu abi bun bakapisi seiker te leki a krutu di den krutu en na publiki, sa kon na wan kaba; bika a sani di den ben bosroiti, musu feni presi. Èn a no sa poti prakseri na a Gado fu den papa fu en; èn a no sa poti prakseri na a lostu fu uma, èn so srefi na ibri tra gado, ma a sa gi ensrefi moro glori leki trawan.”​—Danièl 11:36, 37.

12, 13. (a) Na sortu fasi a kownu fu noordsei ben weigri fu erken „a Gado fu den papa fu en”? (b) Suma ben de den „uma” di a kownu fu noordsei no ben prakseri a „lostu” fu den? (c) Na sortu „gado” a kownu fu noordsei ben gi glori?

12 A kownu fu noordsei ben meki den profeiti wortu disi kon tru fu di a ben weigri fu erken „a Gado fu den papa fu en”, soleki a Dri-wánfasi gado fu Krestenhèit. A communist grupu ben horibaka krinkrin gi a bribi taki Gado no de. Na so a kownu fu noordsei ben meki ensrefi tron wan gado èn ben ’gi ensrefi glori, moro leki ibriwan sma”. Fu di a no e poti prakseri na „a lostu fu uma” — kondre di ben de na en ondro, soleki Noord-Vietnam, di ben dini leki wrokosani fu a tiri fu en — dan a kownu ben handri „akruderi en eigi wani”.

13 Na engel ben go doro nanga a profeititori èn ben taki: „A sa gi glori na a gado fu den fortresi ini a posisi fu en; èn wan gado di den papa fu en no ben sabi, a sa gi glori nanga yepi fu gowtu èn nanga yepi fu solfru èn nanga yepi fu diri ston èn nanga yepi fu warti sani” (Danièl 11:38). Fu taki en leti, a kownu fu noordsei ben poti en frutrow na ini a disiten sabidensi tapu a kontren fu srudati tori, „a gado fu den fortresi”. A ben suku frulusu nanga yepi fu a „gado” disi èn ben òfer kefalek furu gudu na tapu na altari fu en.

14. Fa a kownu fu noordsei ben „handri nanga bun bakapisi”?

14 „A sa handri nanga bun bakapisi nanga den fortresi di meki kon tranga, makandra nanga wan dorosei gado. A sma di erken en, a sa gi glori pasa marki, èn a sa meki den tiri trutru na mindri furu sma; èn a gron a sa prati gi wan prijs” (Danièl 11:39). A kownu fu noordsei ben handri „nanga bun bakapisi” srefisrefi, fu di a ben frutrow na ini a srudati „dorosei gado” fu en èn ben sori fu de wan tranga srudatimakti na ini „den lasti dei” (2 Timoteus 3:1). Den wan di ben horibaka gi na idea fu en ben kisi yepi na politiek sei, na moni sei, èn sontron na srudati sei.

WAN „TUKA” NA INI A TEN FU A KABA

15. Fa a kownu fu zuidsei ben „tuka” nanga a kownu fu noordsei?

15 „Na ini a ten fu a kaba, a kownu fu zuidsei sa tuka nanga en”, na engel ben taigi Danièl (Danièl 11:40a). ¿A kownu fu zuidsei „tuka” nanga a kownu fu noordsei na ini „a ten fu a kaba”? (Danièl 12:4, 9) Iya, fu tru. Baka a fosi grontapufeti, a kruderi fu vrede di ben de leki wan strafu èn di den ben poti na tapu a kownu fu noordsei fu a ten dati — Doisrikondre — ben de wan „tuka” trutru, wan sani di ben pusu en fu teki refensi. Baka di a kownu fu zuidsei ben wini na ini a di fu tu grontapufeti, a ben seti nucleair fetisani, di e meki sma frede, fu sutu go na tapu a kownu di ben de en feanti èn a ben orga wan tranga wrokomakandra fu srudatilegre teige en, a Noord Atlantis Verdrag Organisâsi, NAVO. Wan historia skrifiman fu Ingrisikondre e taki fu a sani di a NAVO ben abi leki marki: „A ben de a moro prenspari wrokosani fu skotu a makti fu Sovyet-Unie, di den ben e si now leki a moro bigi kefar gi a vrede fu Europa. A wroko fu en ben tan 40 yari, èn tweifri no de taki a wroko ben du nanga bun bakapisi.” Di den yari fu a Kowru Feti ben pasa, dan a „tuka” fu a kownu fu zuidsei ben abi na ini tu, a spion di den ben spion sani nanga yepi fu kefalek nyun tèknik yepisani èn so srefi nanga diplomatiek nanga srudatifeti.

16. San a kownu fu noordsei ben du di a kownu fu zuidsei ben tuka nanga en?

16 San a kownu fu noordsei ben du? „A kownu fu noordsei sa kon na en tapu nanga fetiwagi èn nanga asi-tyariman èn nanga furu sipi; èn seiker a sa kon na ini den kondre èn sungu sani èn pasa go doro” (Danièl 11:40b). A historia fu den lasti dei taki spesrutu fu a bradi di a kownu fu noordsei ben bradi en kontren. Na ini a di fu tu grontapufeti, a Nazi „kownu” ben sungu sani pasa den grens fu en èn ben go na ini den kondre lontu en. Na a kaba fu a feti dati, a „kownu” di ben kon baka en, ben bow wan tranga gran kownukondre. Na ini a Kowru Feti, a kownu fu noordsei ben feti nanga a kownu di ben de en feanti, fu di ala tu ben e horibaka gi orloku nanga opruru na ini Afrika, Asia nanga Latino-Amerika. A ben frufolgu opregti Kresten, ben hendri a wroko fu den, ma a no ben tapu a wroko kwetikweti. Èn den srudati feti nanga diplomatiek feti fu en ben meki wan lo kondre kon na ondro en makti. Disi na soifri san na engel ben taki na fesi: „So srefi a sa go trutru na ini a Tumusi Moi kondre [a yeye situwâsi fu a pipel fu Yehovah], èn furu kondre sa naki futu.”​—Danièl 11:41a.

17. Sortu sani ben skotu a bradi di a kownu fu noordsei ben e bradi en kontren?

17 Ma toku a kownu fu noordsei no ben man teki heri grontapu abra. Na engel ben taki na fesi: „Disi na den wan di sa lowe komoto na en anu: Edom nanga Moab nanga a moro bigi pisi fu den manpikin fu Amon” (Danièl 11:41b). Na ini owruten, Edom, Moab nanga Amon ben de na mindri den kontren fu na Egipti kownu fu zuidsei nanga a Siria kownu fu noordsei. Na ini a ten disi, den kondre dati e prenki nâsi nanga organisâsi di a kownu fu noordsei ben abi na prakseri fu teki den abra, ma di a no ben man tyari kon na ondro en makti.

EGIPTI NO E LOWE GOWE

18, 19. Na sortu fasi a kownu fu zuidsei ben firi a krakti di a kownu di ben de en feanti, ben abi tapu en?

18 Na engel fu Yehovah ben taki moro fara: „A [a kownu fu noordsei] sa tan langa en anu go teige den kondre; èn ini a tori fu a kondre Egipti, a no sa sori fu de wan kondre di lowe gowe. Èn a sa tiri trutru den gudu fu gowtu èn fu solfru di kibri èn ala den warti sani fu Egipti. Èn den Libiasma nanga den Etiopiasma sa waka pe a e waka” (Danièl 11:42, 43). Srefi a kownu fu zuidsei, „Egipti”, no ben lowe gowe gi den bakapisi fu a politiek fu a kownu fu noordsei fu bradi en kontren. Fu eksempre, a kownu fu zuidsei ben lasi wan hebi lasi na Vietnam. Èn fa a de nanga „den Libiasma nanga den Etiopiasma”? Den birtikondre disi fu Egipti fu owruten ben sa kan prenki heri bun den nâsi di, te yu luku a presi pe den de na grontapu, de birtikondre fu a disiten „Egipti” (a kownu fu zuidsei). Ten na ten den de bakaman fu a kownu fu noordsei — ’e waka pe a e waka’.

19 ¿A kownu fu noordsei ben tiri den ’gudu fu Egipti di kibri’? A ben abi trutru bun furu krakti na tapu a fasi fa a kownu fu zuidsei gebroiki a moni fu en. Fu di a kownu fu zuidsei ben frede a kownu di ben de en feanti, meki a gebroiki bun furu moni fu ondrow wan bun bigi legre na syoro, wan legre na tapu se èn wan legre na loktu. Na a fasi disi a kownu fu noordsei „tiri” noso ben abi makti tapu a fasi fa a kownu fu zuidsei gebroiki en gudu.

A LASTI FETIWAKA

20. San na engel e taki fu a lasti fetiwaka fu a kownu fu noordsei?

20 A strei na mindri a kownu fu noordsei nanga a kownu fu zuidsei — efu dati de tapu a kontren fu srudati, ekonomia noso tra sani — e doro en kaba. Di na engel fu Yehovah ben tyari den finifini tori fu wan feti di musu kon ete, kon na krin, a ben taki: „Boskopu sa de di sa bruya en [a kownu fu noordsei] di komopo na pe son e opo èn na noordsei, èn a sa hari go seiker nanga bigi atibron fu wai sani puru èn fu tyari pori kon na tapu furu sma. Èn a sa prani den paleisi tenti fu en na mindri a bigi se nanga a santa bergi fu Tumusi Moi sani; èn a musu kon na en kaba krinkrin, èn no wan yepiman sa de gi en.”​—Danièl 11:44, 45.

21. San wi musu kon sabi ete fu a kownu fu noordsei?

21 Fu di den kondre puru densrefi na ini a Sovyet-Unie na ini december 1991, dan a kownu fu noordsei ben lasi en makti srefisrefi. Suma sa de a kownu disi te Danièl 11:44, 45 e kon tru? ¿A sa de wan fu den kondre di ben de wan pisi fu a Sovyet-Unie fu fosi? ¿Noso a sa de krinkrin wan tra kondre soleki fa dati ben pasa furu leisi na fesi kaba? ¿A meki di moro nâsi e meki nucleair fetisani sa meki wan nyun strei bigin fu abi moro fetisani èn a sa abi krakti tapu suma a kownu dati sa de? Ten nomo kan gi den piki tapu den aksi disi. A de wan koni sani fu wi sei fu no go rai suma sa de a kownu dati. Te a kownu fu noordsei e bigin nanga en lasti fetiwaka, dan ala sma di abi inzicht di abi en gron tapu Bijbel, sa si krin a kontru fu profeititori.​—Luku „Den Kownu na ini Danièl Kapitel 11”, na tapu bladzijde 284.

22. Sortu aksi e opo kon ini a tori fu a lasti fetiwaka di a kownu fu noordsei e bigin?

22 Ma wi sabi san a kownu fu noordsei o du heri esi. Fu di a kisi boskopu „di komopo na pe son e opo èn na noordsei”, meki a sa orga wan fetiwaka ’fu wai furu sma puru’. Nanga suma a fetiwaka disi de? Èn sortu „boskopu” e meki so wan feti kon?

TAKRU BOSKOPU E BRUYA EN

23. (a) Sortu tumusi aparti sani musu feni presi bifo Armagedon? (b) Suma na „den kownu na pe son e opo”?

23 Luku san a buku Openbaring abi fu taki fu a kaba fu Babilon a Bigiwan, a grontapumakti fu falsi relisi. Fosi „a feti fu a bigi dei fu Gado na Almaktiwan”, Armagedon, „den sa bron” a bigi feanti disi fu tru anbegi „krinkrin nanga faya” (Openbaring 16:14, 16; 18:2-8). Den e prenki a pori fu en nanga a kanti di den e kanti a di fu siksi komki fu na atibron fu Gado na tapu na agersi Eufraatliba. A liba kon drei, so taki „a pasi ben sa kan sreka gi den kownu na pe son e opo” (Openbaring 16:12). Suma na den kownu disi? ¡No wan tra sma leki Yehovah Gado nanga Yesus Krestes!​—Teki gersi Yesaya 41:2; 46:10, 11.

24. Sortu sani di Yehovah o du, sa bruya a kownu fu noordsei kande?

24 Den e taki krin fu a pori fu Babilon a Bigiwan na ini a buku Openbaring di e taki: „Den tin tutu di yu ben si [den kownu di e tiri na ini a ten fu a kaba], nanga a werdri meti [den Verenigde Nâsi], den disi no sa wani si a huru na ai èn den sa pori en èn meki a de nanga sososkin, èn den sa nyan a skin fu en èn sa bron en nanga faya krinkrin” (Openbaring 17:16). Fu san ede den tiriman sa pori Babilon a Bigiwan? Bika „Gado poti en na ini den ati fu du san en abi na prakseri” (Openbaring 17:17). A kownu fu noordsei de na mindri den tiriman disi tu. Den sani di a e yere „na pe son e opo” kan sori heri bun go na a sani disi di Yehovah e du, te a e poti en na ini den ati fu den libisma fesiman fu pori a bigi relisi huru.

25. (a) San na a spesrutu sani di a kownu fu noordsei abi na prakseri? (b) Pe a kownu fu noordsei „prani den paleisi tenti fu en”?

25 Ma wan spesrutu sani de di sa ondrofeni na atibron fu a kownu fu noordsei. Na engel e taki dati a sa „prani den paleisi tenti fu en na mindri a bigi se nanga a santa bergi fu Tumusi Moi sani”. Na ini a ten fu Danièl, a bigi se ben de a Mindrikondre Se èn a santa bergi ben de Sion, a presi pe a tempel fu Gado ben de wan dei. So bun, na ini a kontru fu a profeititori, a kownu fu noordsei di e atibron, e orga wan fetiwaka teige a pipel fu Gado. Na yeye fasi a presi „na mindri a bigi se nanga a santa bergi” e prenki a yeye situwâsi fu den salfu futuboi fu Yehovah. Den komoto na ini „a se” fu a libisma famiri di de fara fu Gado èn abi a howpu fu tiri na tapu a hemel bergi Sion makandra nanga Yesus Krestes.​—Yesaya 57:20; Hebrewsma 12:22; Openbaring 14:1.

26. Fu pe a nyunsu „na noordsei” kan kon, soleki fa a profeititori fu Esekièl e sori?

26 Esekièl, di ben e libi na ini a srefi ten fu Danièl, ben taki na fesi so srefi dati den ben o feti nanga a pipel fu Gado „na ini a kaba pisi fu den dei”. A ben taki dati Gog fu Magog, dati wani taki Satan Didibri, ben sa bigin nanga den feantifasi (Esekièl 38:14, 16). Fu sortu sei Gog e kon na agersi fasi? „Fu den moro farawe pisi fu noordsei”, Yehovah e taki nanga yepi fu Esekièl (Esekièl 38:15). Ma awansi a feti disi sa de wan ogri-ati feti, toku a no sa pori a pipel fu Yehovah. A span tuka disi sa de a bakapisi fu a fasi fa Yehovah seti sani fu pori den legre fu Gog. Fu dati ede Yehovah e taigi Satan: „Mi wani . . . naki aka na ini yu kakumbe seiker èn tyari yu . . . kon na doro.” „Mi sa . . . meki yu kon fu den moro farawe pisi fu noordsei èn tyari yu go na tapu den bergi fu Israèl” (Esekièl 38:4; 39:2). Fu dati ede a nyunsu „na noordsei” di e meki a kownu fu noordsei atibron, musu kon fu Yehovah. Ma san den boskopu „di komopo na pe son e opo èn na noordsei” sa abi na ini te fu kaba, dati Gado wawan sa bepaal èn a ten di e kon sa sori dati.

27. (a) Fu san ede Gog sa gi den nâsi èn so srefi a kownu fu noordsei tranga fu feti nanga a pipel fu Yehovah? (b) Fa a sa waka nanga a feti di Gog e bigin?

27 Ma fu a sei fu Gog, a e seti sani fu go feti nanga ala san a abi, fu di sani e waka bun nanga „na Israèl fu Gado” di, makandra nanga a „bigi ipi” fu „tra skapu”, no de wan pisi fu a grontapu fu en moro (Galasiasma 6:16; Openbaring 7:9; Yohanes 10:16; 17:15, 16; 1 Yohanes 5:19). Gog e luku nanga takru prakseri na „wan pipel di tyari komopo na den nâsi kon na wán, wán di e tyari gudu [na yeye fasi] nanga tra sani di den abi, kon makandra” (Esekièl 38:12). Fu di Gog e si a yeye situwâsi fu den Kresten leki wan „boitipresi di opo” di a kan teki abra makriki, meki a e du ala san a man fu puru a sani disi di e hendri en fu abi ala makti tapu a libisma famiri. Ma a no man du dati (Esekièl 38:11, 18; 39:4). Te den kownu fu grontapu, so srefi a kownu fu noordsei, e bigin feti nanga a pipel fu Yehovah, dan den sa ’kon na den kaba krinkrin’.

’A KOWNU SA KON NA EN KABA’

28. San wi sabi fu a tamara fu a kownu fu noordsei èn fu a kownu fu zuidsei?

28 A lasti fetiwaka fu a kownu fu noordsei no de nanga a kownu fu zuidsei. Fu dati ede a kownu fu noordsei no e kon na en kaba na a anu fu a bigi feanti fu en. Na a srefi fasi a kownu fu noordsei no e pori a kownu fu zuidsei. A kownu fu zuidsei e kisi pori, „sondro [libisma] anu”, fu a Kownukondre fu Gado (Danièl 8:25). * Fu taki en leti, Gado Kownukondre o puru ala kownu fu grontapu na a feti fu Armagedon, èn soleki fa a sori, dan disi na san e pasa nanga a kownu fu noordsei (Danièl 2:44). Danièl 11:44, 45 e taki fu sani di e pasa èn di abi a lasti feti dati leki bakapisi. ¡A no de fu fruwondru taki „no wan yepiman sa de” te a kownu fu noordsei e kon na en kaba!

[Futuwortu]

^ paragraaf 28 Luku kapitel 10 fu a buku disi.

SAN YU BEN KON FRUSTAN?

• Fa wan tra kondre ben teki a ròl fu a kownu fu noordsei abra baka a di fu tu grontapufeti?

• San sa pasa te fu kaba nanga a kownu fu noordsei èn nanga a kownu fu zuidsei?

• Fa yu kisi wini fu a poti di yu poti prakseri na a profeititori fu Danièl di e taki fu a strei na mindri den tu kownu?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki/Schema na tapu bladzijde 284 di e tyari sani kon na krin]

DEN KOWNU NA INI DANIÈL KAPITEL 11

A Kownu fu Noordsei A Kownu fu Zuidsei

Danièl 11:5 Seleikos I Nikator Ptolemeus I

Danièl 11:6 Antiokus II Ptolemeus II

(wefi Laodise) (umapikin Berenise)

Danièl 11:7-9 Seleikos II Ptolemeus III

Danièl 11:10-12 Antiokus III Ptolemeus IV

Danièl 11:13-19 Antiokus III Ptolemeus V;

(umapikin Kleopatra I); Baka en:

Baka en: Ptolemeus VI

Seleikos IV nanga

Antiokus IV

Danièl 11:20 Augustus

Danièl 11:21-24 Tiberius

Danièl 11:25, 26 Aurelianus; Koningin Senobia

A Gran Kownukondre Rome

e fadon

Danièl 11:27-30a A Doisri Gran Kownukondre Ingrisikondre, baka dati

(Fosi Grontapufeti) na Anglo-Amerkan Grontapumakti

Danièl 11:30b, 31 A di fu Dri Reich fu Hitler Anglo-Amerkan Grontapumakti

(Di fu Tu Grontapufeti)

Danièl 11:32-43 Communist grupu (Kowru Feti) Anglo-Amerkan Grontapumakti

Danièl 11:44, 45 Musu kon ete * Anglo-Amerkan Grontapumakti

[Futuwortu]

^ paragraaf 83 A profeititori na ini Danièl kapitel 11 no e taki na fesi fu den nen fu den politiek nâsi di e teki a posisi fu a kownu fu noordsei èn fu a kownu fu zuidsei na difrenti ten. Wi e kon sabi suma na den, soso baka te den sani bigin feni presi. Boiti dati, fu di a strei e feni presi na ini difrenti pisi ten, meki yu abi pisi ten taki den no e strei — wán kownu abi makti, ala di a trawan e tan inaktief.

[Prenki di e tapu heri bladzijde 271]

[Prenki na tapu bladzijde 279]

A „tuka” fu a kownu fu zuidsei abi na ini tu a spion di den ben spion sani nanga yepi fu kefalek nyun tèknik yepisani èn a kefar taki feti ben kan broko