Go na content

Go na table of contents

KAPITEL TINASIKSI

Sori krin taki yu teki a sei fu a tru anbegi

Sori krin taki yu teki a sei fu a tru anbegi

San Bijbel e leri wi fu na anbegi di sma e anbegi popki èn sosrefi den afo fu den?

Fa Kresten e prakseri fu fesadei di den kerki e hori?

Fa yu kan sori trawan san yu e bribi, sondro fu hati den firi fu den?

KON meki wi taki dati yu yere taki na wan kibri fasi, wan sma trowe vergif na ini a watrabaki fu yu. Efu yu dringi a watra dati, yu kan lasi yu libi. Sobun, san yu o du? A no de fu taki dati wantewante yu o du muiti fu go suku watra di bun fu dringi, a no so? Ma awinsi yu du dati, toku a kan taki yu e aksi yusrefi: ’Pikinso vergif de na ini mi skin kaba?’

2 Wan srefi sortu sani e pasa na ini falsi anbegi. Bijbel e leri wi taki a sortu anbegi dati kon pori nanga falsi leri èn nanga gwenti di no krin (2 Korentesma 6:17). Dati meki a de prenspari taki yu gowe libi "Babilon a Bigiwan”, a grontapumakti fu falsi bribi (Openbaring 18:2, 4). Yu du dati kaba? Efu dati de so, dan yu musu kisi prèise fu dati. Ma boiti taki yu e gowe libi falsi anbegi, dan moro sani de di yu musu du. Baka te yu komoto, yu musu aksi yusrefi: ’A de so taki mi e tan hori ete na sani di abi fu du nanga falsi anbegi?’ Luku wan tu eksempre.

SMA E ANBEGI POPKI ÈN SOSREFI DEN AFO FU DEN

Fasi fu anbegi na heri grontapu

3 Son sma abi popki noso altari na ini den oso, someni yari kaba. Na so a de tu nanga yu? Efu dati de so, dan kande yu e tweifri efu a kan èn efu a bun fu begi Gado sondro wan fu den sani disi di yu kan si. Kande yu feni srefi taki yu no man libi sondro wan tu fu den sani disi. Ma Gado na a Sma di e taki fa a wani taki sma musu anbegi en, èn Bijbel e leri wi taki A no wani wi gebroiki sani soleki popki na ini na anbegi fu wi (Exodus 20:4, 5; Psalm 115:4-8; Yesaya 42:8; 1 Yohanes 5:21). Sobun, yu kan sori taki yu teki a sei fu a tru anbegi, fu di yu e pori iniwan sani fu yu di abi fu du nanga falsi anbegi. Iya, kon si den sani disi neleki fa Yehovah e si den, namku leki "tegu sani”.—Deuteronomium 27:15.

4 Wan tra sani di de fu si furu tron na ini falsi anbegi, na taki sma e anbegi den afo fu den. Bifo son sma ben kon leri sabi a Bijbel waarheid, den ben e bribi taki den dedewan e libi go doro na ini wan yeye kondre, èn taki den dedewan kan yepi den sma di de na libi, noso taki den kan du ogri nanga den. Kande yu ben e du furu muiti fu meki den afo fu yu di dede kaba, firi bun. Ma soleki fa yu leri na ini kapitel 6 fu a buku disi, dan den dedewan no sabi noti èn den no e libi go doro na wan tra presi. Sobun, a de fu soso te sma e suku fu taki nanga den dedewan. Fu taki en leti, iniwan boskopu di sma e kisi èn di gersi leki a kon fu wan lobiwan di dede, e komoto fu den ogri yeye. Dati meki Yehovah ben gi den Israelsma a komando fu no pruberi fu taki nanga den dedewan, èn fu no abi wan prati na nowan sortu fasi fu afkodrei.—Deuteronomium 18:10-12.

5 Efu yu ben abi a gwenti fosi fu anbegi sani soleki popki, noso kande den afo fu yu, dan san yu kan du? Leisi bijbeltekst di e sori fa Gado e prakseri fu den sortu sani disi, èn prakseri dipi fu den pisi tori dati. Fruteri Yehovah ala dei na ini begi taki yu abi a winsi fu teki a sei fu a tru anbegi. Aksi en fu yepi yu fu denki soleki fa en e denki.—Yesaya 55:9.

DEN FOSI KRESTEN NO BEN E HORI KRESNETI

6 Na anbegi fu wan sma kan pori te a e teki prati na pôpi fesa di abi fu du nanga falsi anbegi. Prakseri Kresneti leki eksempre. Soleki fa sma e taki, dan tapu Kresneti den e memre a dei di Yesus Krestes gebore. Te yu luku en bun, dan pikinmoro ibri kerki di e taki dati den na Kresten, e hori Kresneti. Ma nowan buweisi de di e sori taki den fosi yarihondro disipel fu Yesus ben e hori so wan fesa. Wan buku e taki: "Na ini den tu hondro yari baka di Krestes gebore, nowan sma ben sabi soifri o ten a ben gebore, èn wan tu sma nomo ben wani kon sabi soifri o ten a ben gebore” (Sacred Origins of Profound Things).

7 Awansi den disipel fu Yesus ben sabi soifri tapu sortu dei Yesus ben gebore, toku den no ben o hori wan fesa fu memre a dei dati. Fu san ede? Wan buku e taki dati den fosi Kresten "ben e si en leki wan heiden gwenti te sma ben e hori wan fesa fu memre a dei di den gebore” (The World Book Encyclopedia). Bijbel e taki nomo fu den friyari-oso fu tu tiriman di no ben anbegi Yehovah (Genesis 40:20; Markus 6:21). Sma ben e hori friyari-oso sosrefi fu gi grani na heiden gado. Fu eksempre, tapu 24 mei, den Romesma ben e hori a friyari-dei fu na umagado Diana. Tapu 25 mei, den ben e memre a dei di a son-gado fu den, Apolo, ben gebore. Sobun, friyari-oso ben abi fu du nanga heiden gwenti; den no ben abi fu du nanga a Kresten bribi.

8 Wan tra sani de fu san ede den fosi yarihondro Kresten no ben e memre a dei di Yesus gebore. A kan taki den disipel fu Yesus ben sabi taki friyari-oso abi fu du nanga kruktubribi. Fu eksempre, furu Grikisma nanga Romesma fu owruten ben e bribi taki wan yeye ben kon luku ibri leisi te wan libisma e gebore, èn a ben e kibri a sma dati en heri libi langa. "Na wan wondru fasi, a yeye disi ben abi fu du nanga a gado di ben gebore na a srefi dei dati”, na so wan buku e taki (The Lore of Birthdays). A no de fu taki dati Yehovah no ben o breiti nanga wan fesa di e meki a gersi leki Yesus abi fu du nanga kruktubribi (Yesaya 65:11, 12). Ma dan fa a du kon taki so furu sma e hori Kresneti?

FU PE KRESNETI KOMOTO

9 A ben de wan tu hondro yari baka a ten di Yesus ben de na grontapu, taki sma bigin teki 25 december fu memre a dei di Yesus gebore. Ma dati no ben de a dei di Yesus ben gebore, fu di a de krin taki a ben gebore na ini oktober.* Fu san ede, sma teki 25 december dan leki a dei di Yesus gebore? Bakaten, son sma di ben e kari densrefi Kresten, "ben winsi taki a dei dati ben kan fadon tapu a srefi dei fu a heiden fesa di den Romesma ben e hori fu memre ’a fri-yari fu a son di sma no man wini’” (The New Encyclopædia Britannica). Na ini a kowru pisi ten fu a yari, te a ben gersi leki a son no ben abi so furu krakti, den heiden ben e hori seremonia fu meki taki a son drai kon baka fu farawe presi fu gi den waran nanga leti. Den ben e si 25 december leki a dei di a son ben drai kon baka. Fu di kerki fesiman ben wani taki den heiden drai den libi, meki den teki a fesa disi abra, èn den pruberi fu meki a gersi wan fesa gi "Kresten”.#

10 Langa ten kaba, sma sabi taki Kresneti na wan heiden fesa. Na ini a di fu tinaseibi yarihondro, sma na ini Ingrisikondre èn na ini son kondre di ben de ondro a tiri fu Amerkankondre, no ben mag hori Kresneti, fu di a fesa disi no e kruderi nanga Bijbel. Iniwan sma di no ben e go na wroko tapu Kresneti dei, ben musu pai wan butu. Ma heri esi, furu sma bigin nanga den owru gwenti baka, èn den moksi den nanga wan tu nyun gwenti tu. Kresneti ben tron wan bigi fesadei baka, èn te now ete a de so na ini furu kondre. Ma fu di Kresneti abi fu du nanga falsi anbegi, meki den sma di wani plisi Gado no e hori a fesa disi, noso tra fesadei di komoto fu heiden bribi.%

A DE PRENSPARI TRUTRU FU LUKU PE WAN FESA KOMOTO?

Yu ben o nyan wan switisani di yu feni na ini wan gotro?

Wan switisani na ini wan gotro

11 Son sma e agri taki fesadei soleki Kresneti komoto fu heiden bribi. Toku den feni taki a no fowtu fu teki prati na den fesa disi, fu di furu sma no e prakseri falsi anbegi te den e hori den fesadei disi. Boiti dati, den fesadei disi e gi osofamiri na okasi sosrefi fu kon na wán. Na so yu e prakseri tu? Efu dati de so, dan a sani di e meki taki a tranga gi yu fu teki a sei fu a tru anbegi, a no fu di yu lobi falsi anbegi, ma na fu di yu lobi yu famiri. Yu kan abi a dyaranti taki Yehovah, a sma di seti na osofamiri, wani taki yu musu abi wan bun banti nanga den famiriman fu yu (Efeisesma 3:14, 15). Ma no frigiti taki yu kan tranga a banti dati na difrenti fasi di Gado feni bun. Na apostel Paulus ben skrifi san musu de moro prenspari gi wi: "Tan ondrosuku san Masra feni bun.”—Efeisesma 5:10.

12 Kande yu feni taki a fasi fa sma e hori den fesadei na ini a ten disi, no abi noti fu du nanga pe den fesa disi komoto. Ma a de prenspari trutru fu luku pe a fesa komoto? Iya! Fu gi wan eksempre: Kon meki wi taki dati yu si wan switisani e didon na ini wan gotro. Yu ben o teki a switisani dati èn nyan en? Kwetikweti! A switisani dati doti. Na so a de tu nanga den fesadei. A kan taki den e hari yu, neleki fa a switisani kan hari yu, ma toku den fesa disi komoto na presi di no krin. Efu wi wani teki a sei fu a tru anbegi, dan wi musu si sani soleki fa a profeiti Yesaya ben e si sani. A ben taigi tru anbegiman: "No fasi nowan sani di no krin.”—Yesaya 52:11.

SABI FA FU HANDRI NANGA TRAWAN

13 Yu kan kisi tesi te yu bosroiti fu no teki prati na den fesadei. Fu eksempre, kande sma na yu wrokope o aksi densrefi fu san ede yu no e teki prati na sani di den orga tapu spesrutu fesadei. San yu ben o du efu den wani gi yu wan Kresneti kado? A ben o fowtu fu teki a kado? San yu o du efu yu trowpatna no abi a srefi bribi leki yu? Fa yu kan sorgu taki den pikin fu yu no e firi leki den e misi wan sani, fu di den no e hori den fesadei?

14 Fu man sabi san yu musu du na ini ala den situwâsi dati, dan yu musu abi a koni fu man si sani krin. Efu wan sma di yu no e miti so furu e winsi yu wan switi Kresneti, noso wan bun nyun yari fu eksempre, dan yu kan taigi a sma grantangi nomo. Ma kon meki wi taki dati yu abi fu du nanga wan sma di yu e miti furu leisi, noso wan sma nanga suma yu e wroko. Na den okasi dati, a kan taki yu sa wani fruteri a sma moro. Ma handri nanga koni ala ten. Bijbel e gi wi a rai: "Un musu taki na wan switi fasi ala ten, iya, den wortu fu unu musu abi sowtu, so taki unu sabi fa unu musu piki ibriwan sma” (Kolosesma 4:6). Luku bun taki yu no tyari yusrefi na wan fasi di e sori taki yu no abi lespeki gi trawan. Na presi fu dati, sori a sma na wan koni fasi fa yu e prakseri. Sori a sma krin taki yu no abi trobi te sma e prati kado, noso te sma abi prisiri demakandra, ma taki yu wani teki prati na den sortu sani dati na wan tra ten.

15 San yu o du efu wan sma wani gi yu wan kado? Fu di ibri situwâsi de tra fasi, meki yu abi fu luku bun fa yu o handri. A kan taki a sma di wani gi yu a kado, e taki: "Mi sabi taki yu no e hori a fesadei. Ma toku mi wani gi yu a kado disi.” A kan taki yu e bosroiti fu teki a kado na ini a situwâsi dati, fu di yu feni taki a no de a srefi leki te yu ben o teki prati na a fesadei. A no de fu taki, dati efu a sma di wani gi yu a kado no sabi sortu bribi yu abi, dan yu kan fruteri en taki yu no e hori a fesadei dati. Na a fasi disi a sma sa frustan fu san ede yu e teki a kado kande, aladi yu no e gi en wan kado na a okasi dati. Na a tra sei, a ben o de wan koni sani fu no teki wan kado efu wan sma e gi yu dati fu kan sori trawan taki yu no e hori yusrefi na a bribi fu yu, noso fu sori taki yu e poti yu bribi na wan sei soso fu kan kisi kado.

FA YU KAN HANDRI NANGA FAMIRIMAN DI NO DE NA BRIBI?

16 San yu kan du efu den famiriman fu yu no abi a srefi bribi leki yu? We efu dati de so, dan yu musu handri nanga koni sosrefi. A no de fanowdu fu haritaki fu ibri gwenti noso fesa di den famiriman fu yu wani fu hori. Na presi fu dati, sori lespeki gi a reti di den abi fu denki leki fa den wani, neleki fa yu wani taki den musu lespeki a reti di yu abi fu denki leki fa yu wani (Mateyus 7:12). Luku bun taki yu no du sani di e sori taki yu e teki prati na a fesa. Toku yu musu man fiti yusrefi te den e aksi yu fu du wan sani di no abi fu du nanga a fesa srefi. A no de fu taki, dati ala ten yu musu handri na wan fasi di e meki taki yu e tan abi wan krin konsensi.—1 Timoteyus 1:18, 19.

17 San yu kan du fu meki taki den pikin fu yu no firi leki den e misi wan sani, fu di den no e hori fesadei di no e kruderi nanga Bijbel? We, furu tron den sani di yu e du na tra pisi ten fu a yari, o meki taki den no firi leki den e misi wan sani. Son papa nanga mama e seti spesrutu okasi fu gi kado na den pikin fu den. Wán fu den moro bun kado di yu kan gi den pikin fu yu, na te yu e meki ten gi den èn te yu e poti prakseri na den na wan lobi-ati fasi.

HORIBAKA GI A TRU ANBEGI

Wan osofamiri di e anbegi Gado

Wi sa de koloku trutru te wi e horibaka gi a tru anbegi

18 Efu yu wani plisi Gado, dan yu musu gowe libi falsi anbegi, èn yu musu teki a sei fu a tru anbegi. San disi wani taki? Bijbel e taki: "Meki wi poti prakseri na makandra tu, so taki wi kan gi makandra deki-ati fu abi lobi èn fu du bun wroko. No meki wi misi konmakandra, soleki fa son sma gwenti du, ma gi makandra deki-ati o moro unu e si a dei e kon krosibei” (Hebrewsma 10:24, 25). Den Kresten konmakandra na prisiri okasi fu anbegi Gado na wan fasi di a feni bun (Psalm 22:22; 122:1). Na den sortu konmakandra dati, getrow Kresten e "gi makandra deki-ati”.—Romesma 1:12.

19 Wan tra fasi fa yu kan sori taki yu teki a sei fu a tru anbegi, na te yu e taki nanga trawan fu den sani di yu leri fu di yu e studeri Bijbel nanga Yehovah Kotoigi. Furu sma "e soktu èn e geme” trutru fu den ogri sani di e pasa na ini grontapu now (Esekièl 9:4). Kande yu sabi wan tu sma di e soktu èn e geme. Fu san ede yu no e taki nanga den fu a howpu di Bijbel gi yu fu a ten di e kon? Te yu abi demakandra nanga tru Kresten èn te yu e taki nanga trawan fu den tumusi moi tru tori di yu leri na ini Bijbel, dan yu sa si taki a lobi di yu abi ete na ini yu ati gi iniwan fu den gwenti fu falsi anbegi, sa gowe safrisafri. Yu kan abi a dyaranti taki te yu teki a sei fu a tru anbegi, yu sa de koloku trutru, èn yu sa kisi furu blesi.—Maleaki 3:10.

SAN BIJBEL E LERI WI


*  Luku a pisi tori di nen "Tra prenspari sani”.

#  A Saturnalia fesa ben de wan fu den prenspari sani tu di ben meki taki sma teki 25 december. A fesa disi pe sma ben e gi grani na a gado fu Rome di ben e sorgu taki sani gro bun èn sani waka bun nanga den meti, ben e hori fu 17-24 december. Tapu a Saturnalia fesa disi, sma ben e meki prisiri, èn den ben e gi makandra kado.

%  Efu yu wani kon sabi moro fini fa tru Kresten e prakseri fu tra pôpi fesadei, dan luku a pisi tori di nen "Tra prenspari sani”.


Den aksi fu a studie

1, 2. San yu musu aksi yusrefi baka te yu gowe libi falsi anbegi? Fu san ede yu denki taki disi de prenspari?

3. (a) San Bijbel e taki fu a gebroiki di sma e gebroiki sani soleki popki fu anbegi Gado? Fu san ede a no makriki gi son sma fu si den sani dati soleki fa Gado e si den? (b) San yu musu du nanga iniwan sani fu yu di abi fu du nanga falsi anbegi?

4. (a) Fa wi du sabi taki a de fu soso te wi e anbegi den afo fu wi? (b) Fu san ede Yehovah ben gi a pipel fu en a komando fu no teki prati na nowan enkri sortu fasi fu afkodrei?

5. San yu kan du efu yu ben abi a gwenti fosi fu anbegi sani soleki popki, noso fu anbegi den afo fu yu?

6, 7. (a) San furu sma e memre tapu Kresneti? A de so taki den fosi yarihondro bakaman fu Yesus ben e hori a fesa disi? (b) Den friyari-oso di sma ben e hori na a ten fu den fosi disipel fu Yesus, ben abi fu du nanga sortu sani?

8. Fruklari san friyari-oso abi fu du nanga kruktubribi.

9. Fa a du kon taki sma teki 25 december leki a dei fu memre taki Yesus gebore?

10. Fu san ede sma fu fositen no ben e hori Kresneti?

11. Fu san ede furu sma e hori fesadei, ma san musu de moro prenspari gi wi?

12. Gi wan eksempre di e sori fu san ede wi musu tan farawe fu gwenti nanga fesa di komoto na presi di no krin.

13. Sortu tesi yu kan kisi te yu no e teki prati na fesadei?

14, 15. San yu kan du te wan sma e winsi yu fu eksempre wan switi Kresneti, noso wan bun nyun yari? San yu kan du te wan sma wani gi yu wan kado?

16. Fa yu kan handri nanga koni te yu e kisi fu du nanga afersi di abi fu du nanga fesadei?

17. Fa yu kan yepi den pikin fu yu fu no firi leki den e misi wan sani, te den e si taki trawan e hori fesadei?

18. Fa a go di yu e go na den Kresten konmakandra kan yepi yu fu teki a sei fu a tru anbegi?

19. Fu san ede a de prenspari fu taki nanga trawan fu den sani di yu leri na ini Bijbel?