Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 7

Yu e si a libi leki fa Gado e si en?

Yu e si a libi leki fa Gado e si en?

„Yu na a sma di e gi libi.”​—PSALM 36:9.

1, 2. (a) Sortu moi kado Yehovah gi wi? (b) San Yehovah gi wi so taki wi kan abi a moro bun libi di de?

 YEHOVAH gi ibriwan fu wi wan moi kado. A gi wi libi (Genesis 1:27). A wani taki wi abi a moro bun libi di de. Dati meki a gi wi gronprakseri di e leri wi fa wi kan teki bun bosroiti. Wi musu gebroiki den gronprakseri disi fu „kan sabi san bun èn san no bun” (Hebrewsma 5:14). Te wi e du dati, dan wi e gi Yehovah na okasi fu leri wi fa fu gebroiki wi frustan. Te wi e gebroiki den gronprakseri fu Gado, dan wi e si fa den e yepi wi fu abi wan moro bun libi. Na so wi e kon frustan o prenspari den gronprakseri disi de.

2 Son leisi a libi muilek. Nofo tron wi e kon na ini situwâsi pe wan Bijbel wet no de fu sori wi san wi musu du. Kande wi musu kisi datrayepi, pe datra wani gebroiki brudu. Na ini den situwâsi dati wi musu bosroiti san wi o du. San o yepi wi fu teki bosroiti di Yehovah feni bun? Bijbel abi gronprakseri di e leri wi fa Yehovah e si a libi èn fa a e si brudu. Te wi e frustan den gronprakseri disi, dan wi o man teki koni bosroiti èn wi konsensi no o trobi wi (Odo 2:6-11). Meki wi go luku wan tu fu den gronprakseri dati.

FA GADO E SI A LIBI ÈN FA A E SI BRUDU?

3, 4. (a) Fa Gado tyari kon na krin fa a e si brudu? (b) San brudu e prenki?

3 Bijbel e leri wi taki brudu santa fu di a e prenki libi. Yehovah e si a libi leki wan warti sani. Baka di Kain kiri en brada Abel, dan Yehovah taigi en: „A brudu fu yu brada e bari kari mi komoto fu a gron” (Genesis 4:10). Sobun, di Yehovah ben taki fu a brudu fu Abel, dan a ben e taki fu a libi fu Abel.

4 Baka a Frudu fu a ten fu Noa, Gado taigi libisma taki den ben mag nyan meti. Ma a taigi den krin: „Te a libi fu wan meti, sobun, a brudu fu en de na ini en skin ete, dan un no musu nyan en” (Genesis 9:4). A komando disi ben de gi ala den bakapikin fu Noa èn gi wi. A de krin taki gi Yehovah, brudu na libi èn na so wi musu si brudu tu.​—Psalm 36:9.

5, 6. Fa a Wet fu Moses sori fa Yehovah e si libi nanga brudu?

5 Na ini a Wet di Yehovah ben gi Moses, a ben taki: „Efu wan Israelsma . . . nyan brudu, dan mi o drai baka gi a sma dati èn mi o kiri en. Bika a libi fu wan libisani de na ini en brudu.”​—Lefitikus 17:10, 11.

6 A Wet fu Moses ben taki dati te wan sma ben kiri wan meti fu nyan en, dan a ben musu kanti a brudu trowe na gron. Disi ben e sori taki a libi fu a meti ben de fu a Mekiman, Yehovah (Deuteronomium 12:16; Esekièl 18:4). Ma Yehovah no ben e fruwakti taki den Israelsma ben o meki ibri dropu brudu lon komoto na ini a skin fu a meti. Solanga den ben e du ala san den man fu meki a brudu lon komoto na ini a skin, dan den ben kan nyan a meti sondro fu kisi konsensi fonfon. Te den ben e sori taki den abi lespeki gi a brudu fu a meti, dan den ben e sori taki den ben e lespeki Yehovah, a sma di e gi libi. A Wet ben taki tu dati den Israelsma ben musu tyari meti leki ofrandi fu kisi pardon fu sondu.​—Luku „Ete wan tu sani” 19 nanga 20.

7. Fa David sori taki a ben abi lespeki gi brudu?

7 Wi kan si o prenspari brudu de te wi e luku wan sani di David ben du di a ben e feti nanga den Filisteasma. Di den man fu David si taki watra ben e kiri en, dan den go te na ini a kampu fu a feanti fu teki watra gi en, aladi den ben kan lasi den libi. Ma di den tyari a watra gi David, dan a weigri fu dringi en èn a „kanti en trowe na fesi Yehovah”. David taki: „Ke Yehovah, fa mi kan du so wan sani? Fa mi kan dringi a brudu fu den man di ben kan lasi den libi di den du a sani disi?” Gi David, a watra ben e prenki a libi fu den man. David ben sabi taki libi nanga brudu warti srefisrefi gi Gado.​—2 Samuel 23:15-17.

8, 9. Fa Kresten na ini a ten disi musu si brudu?

8 Baka di Yesus dede, a pipel fu Gado no ben abi fu hori a Wet fu Moses moro. Ma Yehovah ben wani taki Kresten tan gi yesi na wan tu pisi fu a Wet. Aladi den no ben abi fu tyari meti moro leki ofrandi, toku den ben musu „tan fara fu . . . brudu”. A sani disi prenspari neleki a wet di e taki dati wi musu wai pasi gi hurudu nanga afkodrei.​—Tori fu den apostel 15:28, 29.

Te a abi fu du nanga den pikinpikin sani na ini brudu, dan mi o man fruteri datra sortu bosroiti mi teki?

9 Na ini a ten disi, wi leki Kresten sabi tu taki Yehovah na a sma di e gi libi èn taki ala libi na fu en. Wi sabi tu taki brudu santa èn taki a e prenki libi. Dati meki wi musu luku sortu Bijbel gronprakseri kan yepi wi te wi musu bosroiti sortu datrayepi wi o teki te a abi fu du nanga brudu.

DATRAYEPI PE BRUDU DE INI A TORI

10, 11. (a) Fa Yehovah Kotoigi e si a teki di sma e teki brudu noso den fo prenspari sani di de fu feni na ini brudu? (b) Sortu bosroiti ibri Kresten musu teki gi ensrefi?

10 Yehovah Kotoigi e frustan taki a komando di den kisi fu „tan fara . . . fu brudu”, no wani taki nomo dati den no musu nyan noso dringi brudu. A wani taki tu dati wi no e teki brudu na nowan enkri fasi, wi no e gi brudu èn wi no e meki datra kibri wi eigi brudu fu gebroiki en gi wi bakaten. Wi no e teki den fo prenspari sani di de fu feni na ini brudu tu. Dati na redi brudu-cel, weti brudu-cel, brudu-plaat, nanga plasma.

11 Tra pikinpikin sani de tu di sma kan teki puru fu den fo prenspari sani di de fu feni na ini brudu. Sma kan gebroiki den pikinpikin sani disi leki dresi noso den kan poti den na ini dresi. Ibri Kresten musu bosroiti gi ensrefi efu a o teki den pikinpikin sani disi. Na so a de tu taki ibri sma musu bosroiti san musu pasa nanga en eigi brudu te a e go du wan oparâsi, te a e go du wan test, noso te a o kisi tra sortu datrayepi.​—Luku „Ete wan tu sani” 21.

12. (a) Fu san ede den bosroiti pe wi musu luku san wi konsensi e taigi wi, prenspari gi Yehovah? (b) San o yepi wi fu teki koni bosroiti te wi e suku datrayepi?

12 Ma fa a de te wi musu teki bosroiti pe wi musu luku san wi konsensi e taigi wi? Yu denki taki den bosroiti dati prenspari gi Yehovah? Iya. Fu di Yehovah wani sabi fa wi e denki èn fu san ede wi teki a bosroiti dati. (Leisi Odo 17:3; 24:12.) Sobun, te wi o teki wan bosroiti di abi fu du nanga datrayepi, dan wi musu begi Yehovah fu yepi wi èn wi musu ondrosuku sani moro fini. Baka dati, wi musu arki a konsensi fu wi di oefen nanga yepi fu Bijbel gronprakseri fu man teki wan bosroiti. Wi no musu aksi tra sma san den ben o du efu den ben de na ini a situwâsi fu wi èn trawan no musu pruberi tu fu meki wi si sani soleki fa den e si sani. Ibri Kresten musu „tyari en eigi lai”.​—Galasiasma 6:5; Romesma 14:12.

DEN WET FU YEHOVAH E SORI TAKI A LOBI WI

13. San wi e leri fu Yehovah te wi e luku den wet nanga den gronprakseri di abi fu du nanga brudu?

13 Ala sani di Yehovah e aksi fu wi na fu wi eigi bun èn a e sori taki a lobi wi (Psalm 19:7-11). Ma wi no e gi yesi na en soso fu di den komando fu en e tyari wini kon gi wi. Wi e gi yesi na en fu di wi lobi en. Na fu di wi lobi Yehovah meki wi no e teki brudu (Tori fu den apostel 15:20). Boiti dati, a sani disi e kibri wi gi siki. Furu sma na ini a ten disi sabi wan tu fu den problema di kan miti sma te den e teki brudu èn furu datra e bribi taki te den e du oparâsi sondro brudu, dan dati moro bun gi a sikisma. Den sani disi e sori krin taki Yehovah lobi wi èn taki a e gi wi koni rai.​—Leisi Yesaya 55:9; Yohanes 14:21, 23.

14, 15. (a) Sortu wet Yehovah gi a pipel fu en fu kibri den? (b) Te wi e luku den wet dati, dan fa den kan yepi wi na ini wi libi?

14 Ala ten den wet fu Yehovah tyari wini kon gi a pipel fu en. Na ini owruten, Yehovah ben gi den Israelsma wet di ben o yepi den fu no kisi seryusu mankeri. Fu eksempre, wan fu den wet ben e taki dati wan sma ben musu bow wan pikin skotu lontu a plata daki fu en oso, so taki sma no fadon komoto fu a daki (Deuteronomium 22:8). Wan tra wet ben abi fu du nanga meti. Efu wan sma ben abi wan mankaw di ben kan buku sma, dan a ben musu sorgu taki a mankaw disi no buku noso kiri nowan sma (Eksodes 21:28, 29). Efu wan Israelsma no ben e gi yesi na den wet disi èn wan trawan lasi en libi leki bakapisi fu dati, dan na en ben musu tyari a frantwortu.

15 Den wet disi e sori taki a libi warti gi Yehovah. Sortu krakti disi musu abi na wi tapu? A fasi fa wi e sorgu wi oso nanga wi wagi, a fasi fa wi e rèi, èn den sani di wi e du fu abi prisiri, musu sori taki wi abi lespeki gi a libi. Son sma, spesrutu yongusma, no e span nanga den sani dati fu di den feni taki noti no o pasa nanga den. Dati meki den e du espresi sani di kan tyari takru bakapisi kon gi den noso gi trawan. Ma Yehovah no wani taki wi tyari wisrefi na a fasi dati. A wani taki wi musu lespeki wi eigi libi èn a di fu trawan.​—Preikiman 11:9, 10.

16. Fa Yehovah e si en te sma e puru bere?

16 A libi fu ibriwan sma warti gi Yehovah. Srefi wan beibi di de na ini en mama bere warti gi en. A Wet fu Moses ben e sori taki efu wan sma ben gi wan bere-uma mankeri èn na uma dati noso a beibi fu en kon dede, dan gi Yehovah a sma dati ben abi brudu-paiman, awinsi a no ben du en fu espresi. Sobun, aladi a sma no ben du na ogri disi fu espresi, toku na kiri a ben kiri wan trawan èn a ben musu pai nanga en libi. (Leisi Eksodes 21:22, 23.) Gi Gado, wan beibi na ini en mamabere na wan sma di de na libi. Now di yu sabi disi, dan fa yu denki taki Yehovah e si en te sma e puru bere? Fa yu denki a e firi te a e si fa ibri yari sma e kiri milyunmilyun beibi di no gebore ete?

17. San kan trowstu wan uma di ben puru bere fosi a kon sabi Yehovah?

17 Ma fa a de te wan uma ben puru bere fosi a kon sabi fa Yehovah e si a tori disi? A kan de seiker taki Yehovah kan gi en pardon nanga yepi fu na ofrandi fu Yesus (Lukas 5:32; Efeisesma 1:7). Wan uma di ben meki so wan fowtu no abi fu tan firi sari efu a abi berow trutru. Bijbel e taki: „Yehovah na wan Gado di abi sari-ati nanga switifasi. . . . So fara leki son-opo de fu sondongo, na so fara fu wi a poti den sondu fu wi.”​—Psalm 103:8-14.

NO ABI BITA-ATI GI TRAWAN

18. Fu san ede wi musu du ala san wi man fu no kisi bita-ati gi trawan?

18 A lespeki di wi musu abi gi a libi di Gado gi wi musu bigin dipi na ini wi ati. A tori disi abi fu du tu nanga a fasi fa wi e si trawan. Na apostel Yohanes ben skrifi: „Ibri sma di e teige en brada, na wan kiriman” (1 Yohanes 3:15). Fosi yu denki, wi kan kisi bita-ati gi wan sma di wi no lobi. Te wan sma abi bita-ati gi trawan, dan dati kan meki taki a no e lespeki den, a e fruteri lei fu den, noso kande a e winsi srefi taki den sma dati dede. Yehovah sabi fa wi e denki fu tra sma (Lefitikus 19:16; Deuteronomium 19:18-21; Mateyus 5:22). Te wi e si taki wi abi bita-ati gi wan sma, dan wi musu du tranga muiti fu no denki takru moro fu a sma dati.​—Yakobus 1:14, 15; 4:1-3.

19. San na wan tra fasi fa wi kan sori taki wi e lespeki a libi?

19 Wan tra fasi de fa wi kan sori taki wi e lespeki a libi. Psalm 11:5 e sori taki „efu wan sma lobi ogridu, dan Gado no lobi en kwetikweti”. Te wi gwenti luku noso arki sani di abi fu du nanga ogridu, dan nofo tron dati e sori taki wi lobi den sortu sani dati. Fu san ede wi ben o wani furu wi frustan nanga wortu, denki, noso prenki di abi fu du nanga ogridu? Na presi fu dati, wi wani furu wi frustan nanga krin denki di e tyari freide kon.​—Leisi Filipisma 4:8, 9.

NO ABI NOTI FU DU NANGA ORGANISÂSI DI NO E LESPEKI A LIBI

20. Fa Yehovah e si a grontapu fu Satan?

20 A grontapu fu Satan no e lespeki a libi. Gi Yehovah a grontapu disi abi brudu-paiman, fu di den kiri furu sma. Na ini den hondrohondro yari di pasa, politiek makti meki taki milyunmilyun sma lasi den libi. Furu futuboi fu Yehovah lasi den libi tu. Bijbel e agersi den tirimakti noso regering disi nanga bigi ogri meti (Danièl 8:3, 4, 20-22; Openbaring 13:1, 2, 7, 8). Na ini a ten disi, sma e meki furu moni fu di den e seri fetisani di e kiri sma. A de krin taki „heri grontapu de na ini a makti fu na ogriwan”.​—1 Yohanes 5:19.

21, 22. Fa a pipel fu Yehovah e sori taki den „no de wan pisi fu grontapu”?

21 Ma tru Kresten „no de wan pisi fu grontapu”. A pipel fu Yehovah no e teki sei na ini politiek èn na ini feti. Den no e kiri trawan èn den no e horibaka tu gi organisâsi di e gi sma deki-ati fu kiri trawan (Yohanes 15:19; 17:16). Te sma e frufolgu Kresten, dan den no e du ogri baka nanga den sma dati. Yesus leri wi taki wi musu lobi srefi den feanti fu wi.​—Mateyus 5:44; Romesma 12:17-21.

22 Srefi kerki meki taki milyunmilyun sma lasi den libi. Bijbel e taki fu Babilon a Bigiwan, noso ala den falsi kerki na grontapu: „Na ini a foto disi den feni a brudu fu den profeiti, a brudu fu den santawan èn a brudu fu ala den wan di sma kiri na grontapu.” Yu kan frustan fu san ede Yehovah e taigi wi: „Komoto drape, mi pipel”? Den sma di e anbegi Yehovah no abi noti fu du nanga den falsi kerki disi.​—Openbaring 17:6; 18:2, 4, 24.

23. San a wani taki fu ’komoto na ini’ Babilon a Bigiwan?

23 Fu „komoto” na ini Babilon a Bigiwan, wani taki dati wi musu meki sma kon frustan krin taki wi no abi noti fu du nanga den falsi kerki disi. Kande wi musu skrifi wan brifi fu sori taki wi no de wan memre moro fu a kerki. Ma dati a no ala. Wi musu tegu gi den takru sani di falsi kerki e du èn wi musu wai pasi gi den sani dati tu. Falsi kerki no e du noti te sma e du hurudu, te den e teki prati na politiek èn te den abi bigi-ai. Den e gi sma deki-ati srefi fu du den sani disi (leisi Psalm 97:10; Openbaring 18:7, 9, 11-17). Na ini den yari di pasa, den sani disi meki taki milyunmilyun sma lasi den libi.

24, 25. Fa a sabi di wi sabi Yehovah e yepi wi fu abi freide èn wan bun konsensi?

24 Awinsi fa a no fa, fosi wi kon sabi Yehovah, ibriwan fu wi ben e horibaka gi den takru sani fu a grontapu fu Satan. Ma now wi drai wi libi. Wi poti bribi na ini a lusu-paiman èn wi gi wi libi abra na Gado. Wi firi fa ’Yehovah gi wi krakti’. Wi abi freide èn wan bun konsensi fu di wi sabi taki Gado feni wi bun.​—Tori fu den apostel 3:19; Yesaya 1:18.

25 Ma fa a de efu wi ben de wan memre fu wan organisâsi fosi di no e lespeki a libi? Efu dati de so, dan Yehovah kan gi wi pardon nanga yepi fu a lusu-paiman. Wi e warderi a libi di Yehovah gi wi. Dati meki wi e du ala san wi man fu yepi trawan fu kon sabi Yehovah, fu drai baka gi a grontapu fu Satan èn fu tron bun mati fu Gado.​—2 Korentesma 6:1, 2.

FRUTERI TRAWAN FU A KOWNUKONDRE

26-28. (a) Sortu prenspari wroko Yehovah gi Esekièl? (b) San Yehovah e aksi wi fu du na ini a ten disi?

26 Na ini Israel fu owruten, Yehovah ben taigi a profeiti Esekièl fu warskow den sma taki heri esi Yerusalem ben o kisi pori. A ben musu taigi den tu san den ben musu du fu man tan na libi. Efu Esekièl no ben warskow a pipel, dan Yehovah ben o aksi en frantwortu fu a libi fu den sma dati (Esekièl 33:7-9). Esekièl sori taki a ben e lespeki a libi èn fu dati ede a ben e du ala san a man fu tyari a prenspari boskopu disi gi a pipel.

27 Yehovah gi wi a wroko fu warskow sma taki heri esi a grontapu fu Satan o kisi pori. A wani taki wi musu yepi sma fu kon sabi en so taki den man pasa go libilibi na ini a nyun grontapu (Yesaya 61:2; Mateyus 24:14). Wi wani du ala san wi man fu preiki a boskopu dati gi trawan. Neleki Paulus wi wani taki: „Mi no abi nowan brudu-paiman, bika mi no hori noti na baka. Iya, mi fruteri unu ala sani di Gado wani libisma fu du.”​—Tori fu den apostel 20:26, 27.

28 Ma wan tu tra fasi de ete fa wi musu de krin. Meki wi go luku wan tu fu den fasi dati na ini a tra kapitel.