Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 10

A trowlibi na wan kado fu Gado

A trowlibi na wan kado fu Gado

„Dri titei di frekti kon na wán, no man hari koti na tu makriki.”​—PREIKIMAN 4:12.

1, 2. (a) San ala sma di e trow e howpu? (b) Sortu aksi wi o luku na ini a kapitel disi?

 WAN man nanga wan uma e trow. A dei dati den de so koloku èn den e prakseri ala den moi sani di den o du na ini a libi fu den. Den e howpu taki den o abi wan langa koloku libi nanga makandra.

2 Ma furu trowlibi di e bigin bun, no e tan so. Efu wan trowpaar wani abi wan langa koloku libi, dan den musu du sani soleki fa Gado wani. Dati meki a bun fu luku fa Bijbel e piki den aksi disi: Sortu wini a trowlibi kan abi? Efu yu wani trow, dan fa yu kan feni wan bun trowpatna? Fa yu kan de wan bun masra noso wan bun wefi? Fa yu kan sorgu taki a trowlibi fu yu tan waka bun?​—Leisi Odo 3:5, 6.

MI MUSU TROW?

3. Yu feni taki wan sma musu trow fu man de koloku? Fruklari dati.

3 Son sma feni taki yu no kan de koloku efu yu no trow. Ma a sani dati no tru. Yesus ben taki dati a kan de wan blesi te wan sma no trow (Mateyus 19:11, 12). Èn na apostel Paulus ben taki dati a kan tyari wini kon te wan sma no trow (1 Korentesma 7:32-38). Na yu srefi musu bosroiti efu yu o trow. Yu no musu meki mati, famiri, noso a kulturu fu yu dwengi yu fu go trow.

4. Sortu wini wan bun trowlibi kan abi?

4 Ma Bijbel e taki tu dati a trowlibi na wan kado fu Gado èn taki a abi wini. Luku san Yehovah ben taki fu a fosi man Adam: „A no bun taki a man e tan en wawan. Mi o meki wan patna gi en di fiti en èn di kan yepi en” (Genesis 2:18). Yehovah meki Eva fu tron a wefi fu Adam èn den tu sma disi tron a fosi osofamiri. Efu wan trowpaar abi pikin, dan den musu seti den trowlibi na so wan fasi taki den kan kweki den pikin bun. Ma sma no musu trow soso fu di den wani meki pikin.​—Psalm 127:3; Efeisesma 6:1-4.

5, 6. Fa a trowlibi kan de leki „dri titei di frekti kon na wán”?

5 Kownu Salomo ben skrifi: „Tu sma moro bun leki wán, bika den e feni wan pai gi a tranga wroko fu den. Efu wan fu den ben o fadon, dan a trawan kan opo en patna. Ma san o pasa te a wan e fadon, ma wan trawan no de fu opo en? . . . Dri titei di frekti kon na wán, no man hari koti na tu makriki.”​—Preikiman 4:9-12.

6 Nofo tron wan man nanga wan uma di abi wan bun trowlibi na bun mati fu makandra. Den e yepi makandra, den e trowstu makandra, èn den e kibri makandra gi ogri. Lobi kan meki taki sani waka bun na ini a trowlibi. Ma a trowlibi kan waka moro bun srefi te ala tu sma e anbegi Yehovah. Na so a trowlibi fu den o de leki „dri titei di frekti kon na wán”. Dri titei di frekti kon na wán, tranga moro leki tu titei di frekti kon na wán. Te Yehovah de na ini a trowlibi, dan sani e waka moro bun.

7, 8. Sortu rai Paulus gi sma di wani trow?

7 Baka te tu sma trow, dan den kan abi seks nanga makandra fu meki makandra firi bun (Odo 5:18). Ma efu wan sma wani trow soso fu di a wani abi seks, dan kande a o lon go trow nanga wan sma sondro fu denki. Dati meki Bijbel e taki dati sma no musu trow te den „yongu tumusi”. Sobun, den no musu trow te den seksfiri fu den tranga srefisrefi (1 Korentesma 7:36). A moro bun efu den wakti teleki den firi dati no de so tranga moro. Dan den kan denki moro krin èn den kan teki wan moro bun bosroiti.​—1 Korentesma 7:9; Yakobus 1:15.

8 Efu yu e prakseri fu trow, dan a bun fu hori na prakseri taki ala trowlibi abi den problema. Paulus ben taki dati sma di e trow „o kisi banawtu na ini den libi” (1 Korentesma 7:28). Srefi den moro bun trowlibi abi problema son leisi. Sobun, efu yu bosroiti fu trow, dan yu musu luku bun nanga suma yu o trow.

NANGA SUMA MI MUSU TROW?

9, 10. San ben o pasa efu yu ben o trow nanga wan sma di no e dini Yehovah?

9 Luku wan prenspari Bijbel gronprakseri di o yepi yu te yu e suku wan masra noso wan wefi: „No kon de wán nanga sma di no de na bribi [noso: ’No kon na ondro a srefi tyatyari nanga sma di no de na bribi’]” (2 Korentesma 6:14, futuwortu). A tyatyari di Bijbel e taki fu en dyaso, abi fu du nanga wan sani di gronman gwenti gebroiki. Te tu meti no bigi noso tranga a srefi, dan wan gronman no e poti den na ondro wán tyatyari fu meki den wroko a gron. A no ben o bun gi nowan fu den tu meti, bika den ala tu ben o pina. Na so a de tu na ini a trowlibi. Efu wan sma di e dini Yehovah e trow nanga wan sma di no e dini Yehovah, dan nofo tron dati e tyari furu problema kon. Dati meki Bijbel e gi wi a koni rai fu trow soso nanga „wan sma di de wan bakaman fu Masra”.​—1 Korentesma 7:39.

10 Son Kresten e firi leki a moro bun fu trow nanga wan sma di no e dini Yehovah, leki fu tan den wawan. Ma efu wi no e du san Bijbel e taki, dan nofo tron dati e tyari soso sari nanga pen kon. A moro prenspari sani gi wi leki anbegiman fu Yehovah, na fu anbegi en. Fa yu ben o firi efu yu no ben o man du a prenspari sani disi makandra nanga yu trowpatna? Furu sma bosroiti taki a moro bun fu no trow, leki fu trow nanga wan sma di no lobi Yehovah èn di no e dini en.​—Leisi Psalm 32:8.

11. San kan yepi yu fu feni wan bun trowpatna?

11 Ma disi no wani taki dati ala sma di e dini Yehovah o de wan bun masra noso wan bun wefi gi yu. Efu yu wani trow, dan suku wan sma di yu lobi èn nanga suma yu kan feni en bun. Wakti teleki yu feni wan sma di wani du den srefi sani nanga en libi di yu wani du èn di e poti Gado na a fosi presi. Teki ten fu leisi èn fu denki dipi fu den rai di a koni srafu e gi wi fu a trowlibi.​—Leisi Psalm 119:105.

12. San wi kan leri fu a Bijbel tori fu Abraham di ben suku wan frow gi a manpikin fu en?

12 Na ini son kulturu, dan na papa nanga mama e suku wan trowpatna gi a pikin fu den. Den feni taki papa nanga mama sabi suma o de a moro bun patna gi a pikin. Na ini Bijbel ten, sma ben gwenti du a sani disi tu. Sobun, efu disi na a gwenti na ini yu famiri, dan Bijbel kan yepi yu papa nanga mama fu suku wan bun patna gi yu. Fu eksempre, di Abraham suku wan frow gi en manpikin Isak, a no luku efu a famiri fu a frow ben gudu noso efu den ben abi hei posisi. San ben prenspari gi en, na taki na uma ben musu lobi Yehovah.​—Genesis 24:3, 67; luku „Ete wan tu sani” 25.

FA YU KAN SREKA YUSREFI GI A TROWLIBI?

13-15. (a) Fa wan man kan sreka ensrefi fu de wan bun masra? (b) Fa wan uma kan sreka ensrefi fu de wan bun wefi?

13 Efu yu e prakseri fu trow, dan yu musu de seiker taki yu o man tyari a frantwortu dati. Kande yu denki taki yu o man tyari en, ma kon meki wi luku o ten wan sma de srekasreka gi a trowlibi. Kande yu no ben prakseri son sani ete.

Teki ten fu leisi den rai na ini Gado Wortu di abi fu du nanga a trowlibi èn denki dipi fu den

14 Bijbel e sori taki masra nanga wefi abi difrenti frantwortu na ini na osofamiri. Sobun, leki mansma, yu musu de srekasreka fu tyari den frantwortu fu wan masra, èn leki umasma yu musu de srekasreka fu tyari den frantwortu fu wan wefi. Sobun, efu wan man e prakseri fu trow, dan a musu aksi ensrefi efu a de srekasreka fu de na ede fu na osofamiri. Yehovah e fruwakti taki wan masra e poti prakseri na den firi fu en wefi nanga den firi fu den pikin fu en, èn taki a e gi den san den abi fanowdu. Ma a moro prenspari frantwortu fu a masra, na fu teki fesi na ini na anbegi fu Gado. Bijbel e sori taki wan man di no e sorgu gi na osofamiri fu en „takru moro wan sma di no abi bribi” (1 Timoteyus 5:8). Sobun, efu yu na wan man di e denki fu trow, dan luku fa yu kan gebroiki a Bijbel gronprakseri disi: „Seti sani fu man du a wroko di yu abi fu du na dorosei èn sreka a gron fu yu. Baka dati yu musu seti yu osofamiri tu.” Dati wani taki dati fosi yu trow, yu musu de seiker taki yu o man de a masra di Yehovah wani taki yu musu de.​—Odo 24:27.

15 Wan uma di e denki fu trow, musu aksi ensrefi efu a de srekasreka fu tyari den frantwortu fu wan wefi èn kande fu wan mama srefi. Bijbel e taki fu wan tu moi fasi fa wan bun wefi e sorgu gi en masra nanga den pikin fu en (Odo 31:10-31). Na ini a ten disi, furu man nanga uma e denki soso san a trowpatna o man du gi den. Ma Yehovah wani taki wi musu denki san wi kan du gi wi trowpatna.

16, 17. Fu sortu prenspari sani yu musu denki fosi yu trow?

16 Fosi yu go trow, a bun fu teki ten fu prakseri fa Yehovah wani taki masra nanga wefi musu tyari densrefi. Te Bijbel e taki dati wan man na a ede fu na osofamiri, dan disi no wani taki dati a kan fon en wefi noso taigi en hati sani. Wan bun osofamiri-edeman de leki Yesus, di ala ten sori lobi nanga switifasi gi den sma fu en (Efeisesma 5:23). Na a tra sei, wan uma musu prakseri san a wani taki fu wroko makandra nanga en masra èn fu horibaka gi den bosroiti fu en (Romesma 7:2). A musu aksi ensrefi efu a de klariklari fu saka ensrefi na ondro wan man di e meki fowtu. Efu a denki taki a no klari fu du a sani disi, dan a kan bosroiti fu no trow ete.

17 Trowpatna no musu denki densrefi nomo. Na presi fu dati, den ala tu musu meki muiti fu meki a trawan firi koloku. (Leisi Filipisma 2:4.) Paulus ben skrifi: „Meki ibriwan fu unu lobi en wefi leki fa a lobi ensrefi. Na a tra sei, a wefi musu abi bigi lespeki gi en masra” (Efeisesma 5:21-33). A man musu firi taki a trowpatna fu en lobi en èn e lespeki en èn na uma musu firi dati tu. Fu meki wan trowlibi waka bun, dan a prenspari gi a man fu firi taki en wefi e lespeki en èn a prenspari gi na uma fu firi taki en masra lobi en.

18. Te tu sma e hori nanga makandra, dan nanga san den musu luku bun?

18 Te tu sma e hori nanga makandra, dan den e kon leri sabi makandra moro bun. A ten dati musu de wan prisiri ten. Den musu de eerlijk nanga densrefi èn nanga makandra, so taki den kan kon sabi efu trutru den o man libi nanga makandra. Na ini a pisi ten dati den musu leri fu taki nanga makandra èn den musu pruberi fu kon sabi san de na ini na ati fu a trawan. Ma a no de fu taki dati o moro den o kon sabi makandra, o moro den o wani brasa makandra èn hori makandra. Ma solanga den no trow, den musu leri fu hori densrefi so taki den no du wan sani di no fiti. Tru lobi o yepi den fu dwengi densrefi so taki den no du wan sani di o meki taki den no de mati fu makandra moro èn fu Yehovah.​—1 Tesalonikasma 4:6.

Na ini a pisi ten te wan man nanga wan uma e hori nanga makandra den kan leri fu taki nanga makandra

FA YU KAN ABI WAN BUN TROWLIBI FU ALA TEN?

19, 20. Fa Kresten musu si a trowlibi?

19 Na ini furu buku nanga felem, a tori e kaba nanga wan bigi trow pe ala sma de koloku. Ma na ini a trutru libi, a trow na soso a bigin. Yehovah ben wani taki trowpaar musu tan nanga makandra fu ala ten.​—Genesis 2:24.

20 Na ini a ten disi, furu sma e si a trowlibi leki wan sani di de fu wan pisi ten nomo. A makriki fu trow èn fu broko trow. Son sma feni taki te den e bigin kisi problema, dan den kan gowe libi a trowpatna fu den èn den kan broko trow. Ma memre na agersitori na ini Bijbel fu den dri titei di frekti kon na wán. Noti no man hari a titei dati koti. Te wi e suku yepi na Yehovah, dan wi o abi wan bun trowlibi fu ala ten. Yesus taki: „San Gado tyari kon na wán nowan sma musu prati.”​—Mateyus 19:6.

21. San o yepi wan masra nanga en wefi fu lobi makandra?

21 Wi alamala abi bun fasi nanga swakifasi. A makriki fu tan poti prakseri na den swakifasi fu trawan, spesrutu den di fu wi trowpatna. Wi no o de koloku efu wi du disi. Ma wi kan abi wan koloku trowlibi te wi tan luku den bun fasi fu wi trowpatna. Ma a sani dati kan? Iya, a kan. Yehovah sabi taki wi na sondu sma, ma toku a e tan luku den bun fasi fu wi. Prakseri san ben o pasa efu a no ben o du dati! A psalm skrifiman e taki: „Ke Yah, Yehovah, efu na fowtu yu ben e luku, dan suma ben o man tanapu na yu fesi?” (Psalm 130:3) Neleki Yehovah, masra nanga wefi musu poti prakseri na den bun fasi fu makandra èn den musu de gaw fu gi makandra pardon.​—Leisi Kolosesma 3:13.

22, 23. Fu san ede Abraham nanga Sara na wan bun eksempre gi trowpaar?

22 O moro den yari e gowe, o moro a trowlibi kan waka bun. Abraham nanga Sara ben abi wan langa èn koloku trowlibi. A kan taki Sara ben abi 60 yari di Yehovah taigi Abraham fu froisi komoto na ini a foto Ur. Yu kan frustan taki a no ben makriki gi en fu libi en moi oso fu go libi na ini tenti. Sara ben de wan bun mati fu en masra, a ben e wroko makandra nanga en, èn a ben e lespeki en trutru. Dati meki te Abraham ben e teki bosroiti, Sara ben e horibaka gi en èn a ben e yepi en fu meki sani waka bun.​—Genesis 18:12; 1 Petrus 3:6.

23 Ma awinsi wan masra nanga en wefi abi wan bun trowlibi, toku a o pasa son leisi taki den no e agri nanga makandra. Wan leisi di Abraham no ben e agri nanga Sara, Yehovah taigi en: „Arki en.” Di Abraham du dati, dan sani waka bun (Genesis 21:9-13). Sobun, no firi brokosaka te yu nanga yu patna no e agri nanga makandra son leisi. San prenspari, na taki unu tan sori lobi nanga lespeki gi makandra, awinsi unu no e agri nanga makandra.

Biginbigin kaba yu musu meki Gado Wortu tiri yu trowlibi

24. Fa a trowlibi fu yu kan gi Yehovah grani?

24 Na ini a Kresten gemeente, yu abi dusundusun koloku trowpaar. Efu yu wani trow, dan a prenspari fu luku nanga suma yu o trow. Dati na wan fu den moro bigi bosroiti di yu o teki na ini yu libi. A o kenki yu heri libi. Sobun, aksi Yehovah fu yepi yu. Na so yu o feni wan bun trowpatna èn yu o de srekasreka gi a trowlibi. Du muiti tu fu lobi makandra èn fu abi wan trowlibi di e gi Yehovah grani.