Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 2

„Gado ben prisiri” nanga den presenti fu den

„Gado ben prisiri” nanga den presenti fu den

HEBREWSMA 11:4

SAN WI O LUKU: Wi o si fa sma na ini a ten di pasa anbegi Yehovah na a fasi di a feni bun

1-3. (a) Sortu aksi wi o luku? (Luku a prenki na a bigin fu a kapitel.) (b) San na den fo sani di e meki taki Yehovah e feni na anbegi fu wan sma bun?

 ABEL ben e luku sortuwan fu den skapu fu en a ben o gi leki ofrandi na Yehovah. A ben lobi den meti disi èn a kweki den sensi di den ben pikin. Now a e teki wan tu fu den, a e srakti den, dan a e gi den leki wan ofrandi na Yehovah. Yehovah ben o feni na ofrandi fu a sondu libisma disi bun?

2 Yehovah ben meki na apostel Paulus skrifi a sani disi fu Abel: „Gado ben prisiri nanga den presenti fu en.” Ma Yehovah no ben prisiri nanga na ofrandi fu Kain. (Leisi Hebrewsma 11:4.) Dati meki wan tu prenspari aksi e opo kon. Fu san ede Gado ben feni na anbegi fu Abel bun? Ma fu san ede a no ben feni a di fu Kain bun? San wi kan leri fu na eksempre fu Kain nanga Abel èn fu tra sma di kari na ini Hebrewsma kapitel 11? A piki tapu den aksi disi o yepi wi fu frustan moro bun fa wi kan anbegi Yehovah na a yoisti fasi.

3 Wi o luku syatu san pasa sensi a ten fu Abel te go miti a ten fu Esekièl. Wi o taki fu fo sani di e meki taki Yehovah e prisiri nanga na anbegi fu wan sma. Den fo sani disi na: Wi musu anbegi Yehovah, wi musu gi en a moro bun sani, wi musu anbegi en na a fasi di a feni bun èn wi musu anbegi en nanga wan krin ati.

Fu san ede Yehovah no ben feni na anbegi fu Kain bun?

4, 5. Fu san ede Kain ben tyari wan ofrandi gi Yehovah?

4 Leisi Genesis 4:2-5. Kain ben sabi taki a ben musu tyari ofrandi gi Yehovah. Kain ben abi na okasi fu leri sabi Yehovah èn a ben abi nofo ten fu du dati. A kan taki en nanga Abel ben abi sowan 100 yari di den tyari ofrandi gi Yehovah. a Den ala tu ben yere fu a dyari fu Eden di den ben yongu èn kande den ben man si a dyari farawe. A no de fu taki dati den ben si den kerub-engel di ben tanapu na fesi a dyari fu sorgu taki nowan sma ben man go na ini (Gen. 3:24). Den papa nanga mama ben musu fu fruteri den taki Yehovah meki ala sani èn taki a ben abi wan heri tra sani na prakseri gi libisma. A no ben wani taki libisma ben musu kon owru èn dede (Gen. 1:24-28). A kan taki den sani disi meki taki Kain tyari wan ofrandi gi Gado.

5 San na wan tra sani di meki taki Kain tyari wan ofrandi gi Yehovah? Yehovah ben taki dati wan „pikin” ben o gebore di ben o masi na ede fu „a sneki” di ben kori Eva fu teki wan don bosroiti (Gen. 3:4-6, 14, 15). Fu di Kain ben de a fosi pikin fu Adam, meki a ben denki kande taki na en ben de a „pikin” di Yehovah ben pramisi (Gen. 4:1). Boiti dati, Yehovah ben tan taki nanga sondusma, srefi baka di Adam sondu. Soleki fa a sori, dan Gado ben taki nanga Adam nanga yepi fu wan engel (Gen. 3:8-10). Èn Yehovah ben taki nanga Kain baka di a tyari na ofrandi (Gen. 4:6). A no de fu taki dati Kain ben sabi taki na Yehovah a ben musu anbegi.

6, 7. (a) A de so taki wan sani no ben bun nanga na ofrandi di Kain ben tyari? (b) A fasi fa Kain tyari na ofrandi no ben bun?

6 Ma fu san ede Yehovah no ben feni na ofrandi fu Kain bun? Wan sani no ben bun nanga na ofrandi di Kain ben tyari? Bijbel no e taki noti fu dati. Bijbel e taki nomo dati Kain gi „wan tu froktu fu en gron” leki ofrandi. Bakaten Yehovah ben sori na ini a Wet di a ben gi Moses taki sma ben kan tyari den sortu ofrandi disi tu (Num. 15:8, 9). Prakseri tu fa sani ben de na a ten dati. Libisma ben nyan soso froktu nanga gruntu (Gen. 1:29). Èn fu di Gado ben fluku a gron dorosei fu a dyari fu Eden, meki Kain ben musu wroko tranga fu feni a nyanyan di a ben gi leki ofrandi (Gen. 3:17-19). Sobun, Kain du ala muiti fu gi Yehovah a moro bun sani di a ben abi! Toku Yehovah no ben prisiri nanga na ofrandi fu Kain.

7 A de so taki a fasi fa Kain tyari na ofrandi no ben bun? A no sori so. Fu san ede wi kan taki dati? Fu di Yehovah no krutu a fasi fa Kain tyari na ofrandi fu en. Fu taki en leti, Bijbel no taki fa Kain nanga Abel tyari na ofrandi fu den. Ma dan san ben de a problema?

Kain en ati ben takru (Luku paragraaf 8, 9)

8, 9. (a) Fu san ede Yehovah no ben feni na ofrandi fu Kain bun? (b) Sortu prenspari sani yu e leri fu den sani di Bijbel e taki fu Kain nanga Abel?

8 Den sani di Paulus skrifi na ini a brifi gi den Hebrewsma e sori taki Kain no ben abi wan krin ati. Kain no ben abi bribi (Hebr. 11:4; 1 Yoh. 3:11, 12). Sobun, Yehovah no ben wani teki na ofrandi fu Kain fu di a no ben prisiri nanga Kain (Gen. 4:5-8). Yehovah na wan lobi-ati Papa èn dati meki a pruberi fu yepi en manpikin. Ma Kain no ben wani a yepi fu Yehovah. Kain en ati no ben bun. En ati ben furu nanga ’feantifasi nanga dyarusu’ (Gal. 5:19, 20). Fu di Kain ben abi wan takru ati, meki Yehovah no ben feni na anbegi fu en bun. Na eksempre fu en e sori taki efu wi wani taki Yehovah feni na anbegi fu wi bun, dan wi no musu du sani gi en nomo, ma wi ati musu krin tu.

9 Bijbel e leri wi furu fu Kain. Wi e leisi taki Yehovah taki nanga en èn taki Kain piki en. Bijbel e sori tu fa den bakapikin fu en ben nen èn a e taki fu son sani di den du (Gen. 4:17-24). Ma Bijbel no e taki dati Abel ben abi pikin èn nowan presi na ini Bijbel wi kan leisi san Abel taki. Ma toku Abel e taki nanga wi na ini a ten disi. Fa so?

Abel na a fosi libisma di anbegi Yehovah na a yoisti fasi

10. Fu san ede wi kan taki dati Abel na a fosi libisma di anbegi Yehovah na a yoisti fasi?

10 Abel tyari wan ofrandi gi Yehovah fu di a ben sabi taki na en wawan wi musu anbegi. A gi a moro bun sani di a ben abi. A tyari „wan tu fu den fosi pikin fu den skapu fu en” leki ofrandi. Bijbel no e taki efu a ben poti na ofrandi fu en tapu wan altari. Ma a de krin taki a fasi fa a tyari na ofrandi ben bun. Aladi Abel ben libi moro leki 6000 yari pasa, toku wi e leri wan prenspari sani fu en. A ben tyari na ofrandi fu en nanga wan krin ati. A ben bribi na ini Gado èn a ben lobi fu gi yesi na Yehovah. Fa wi du sabi dati?

Abel sori san na den fo sani di de fanowdu efu wi wani taki Gado feni wi anbegi bun (Luku paragraaf 10)

11. Fu san ede Yesus taki dati Abel na wan reti-ati sma?

11 Luku san Yesus ben taki fu Abel, wan man di a ben sabi heri bun. Yesus ben libi na ini hemel di Abel ben de na grontapu. A ben lobi a manpikin disi fu Adam (Odo 8:22, 30, 31; Yoh. 8:58; Kol. 1:15, 16). Sobun, di Yesus taki dati Abel na wan reti-ati man, dan a du disi fu di en srefi si san Abel ben du (Mat. 23:35). Wan reti-ati sma e si Yehovah leki a sma di abi a reti fu taki san bun èn san no bun. Ma a no dati wawan. A e taki èn a e du sani di Yehovah feni bun. (Luku Lukas 1:5, 6.) Na a fasi fa wan sma e libi o meki taki Gado si en leki wan reti-ati sma. Sobun, fosi Abel ben tyari na ofrandi, a ben e libi kaba na wan fasi di Yehovah feni bun. Dati no ben makelek gi en. En brada no ben de wan bun eksempre gi en. Kain ben abi wan takru ati (1 Yoh. 3:12). Abel en mama ben trangayesi wan wet fu Yehovah èn en papa opo ensrefi teige Yehovah. Adam ben wani bosroiti srefi san bun èn san no bun (Gen. 2:16, 17; 3:6). Abel ben sori trutru deki-ati di a bosroiti fu de heri tra fasi leki en famiri!

12. San na a difrenti na mindri Kain nanga Abel?

12 Na apostel Paulus ben e sori taki a bribi fu wan sma e meki taki Yehovah e si en leki wan reti-ati sma. Paulus ben skrifi: „Fu di Abel ben abi bribi, meki a gi Gado wan srakti-ofrandi di ben warti moro a di fu Kain. Na a bribi dati, meki Gado taigi Abel taki a ben de wan reti-ati sma” (Hebr. 11:4). Den wortu fu Paulus e sori san na a difrenti na mindri Kain nanga Abel. Abel ben sori bribi na ini Yehovah en heri libi langa èn a ben sabi taki a fasi fa Yehovah e du sani, na a moro bun fasi.

13. San wi e leri fu na eksempre fu Abel?

13 Na eksempre fu Abel e leri wi taki Yehovah feni na anbegi fu wan sma bun soso te en ati krin. A sma musu abi wan tranga bribi na ini Yehovah èn a musu agri nanga den wet fu en. Boiti dati, wi e leri taki efu wi wani taki Yehovah feni na anbegi fu wi bun, dan wi no musu gi yesi na en wan leisi nomo. Ala ten wi musu du san Yehovah feni bun èn wi musu gi yesi na en wi heri libi langa.

Noa, Abraham nanga Yakob du a srefi sani leki Abel

14. Fu san ede Yehovah ben prisiri nanga den ofrandi fu Noa, Abraham nanga Yakob?

14 Abel ben de a fosi sondusma di ben anbegi Yehovah na a yoisti fasi, ma en no ben de a wan-enkri sma di du dati. Na apostel Paulus kari wan tu tra sma di anbegi Yehovah na a yoisti fasi tu. A e taki fu Noa, Abraham nanga Yakob. (Leisi Hebrewsma 11:7, 8, 17-21.) Ala den man disi ben tyari ofrandi gi Yehovah èn Yehovah ben feni den ofrandi fu den bun. Fu san ede? Fu di den man disi no ben tyari ofrandi nomo, ma den ben du ala den tra sani di ben de fanowdu fu anbegi Yehovah na a yoisti fasi. Meki wi go luku na eksempre fu den.

Den ofrandi fu Noa ben sori krin taki sma musu anbegi Yehovah wawan (Luku paragraaf 15, 16)

15, 16. Fu san ede Yehovah ben feni na anbegi fu Noa bun?

15 Noa gebore 126 yari baka di Adam dede. A gro kon bigi na ini wan grontapu pe furu sma ben anbegi falsi gado (Gen. 6:11). b Fu ala den sma di ben e libi na grontapu fosi a Frudu, Noa nanga en osofamiri wawan ben anbegi Yehovah na a fasi di a ben feni bun (2 Petr. 2:5). Baka a Frudu, Noa bow wan altari èn a tyari ofrandi gi Yehovah fu di a ben de nanga tangi. Disi na a fosi leisi taki Bijbel e taki dati wan sma meki wan altari gi Yehovah. Di Noa du disi a sori en osofamiri èn ala sma di ben o kon baka en taki Yehovah na a wan-enkri sma di wi musu anbegi. Fu ala den meti di Noa ben abi, a teki „wan tu fu ala den meti di krin èn fu ala meti di e frei èn di krin” (Gen. 8:20). Wi kan taki dati a gi Yehovah den moro bun meti, fu di Yehovah srefi ben taki dati den meti disi ben krin.​—Gen. 7:2.

16 Noa ben bron den ofrandi fu en tapu na altari di a ben meki. Yehovah ben feni a fasi fa Noa ben anbegi en bun? Iya, Bijbel e taki dati na ofrandi fu en ben de leki wan switi smeri gi Yehovah èn taki Yehovah blesi Noa nanga den manpikin fu en (Gen. 8:21; 9:1). Ma a moro prenspari reide fu san ede Yehovah ben prisiri nanga na ofrandi fu Noa, na fu di Noa ben abi wan krin ati. Den ofrandi di Noa tyari ben sori taki a ben abi wan tranga bribi na ini Yehovah èn taki a ben lobi a fasi fa Yehovah ben du sani. Fu di Noa ben gi yesi na Yehovah ala ten, meki Bijbel e taki dati a „ben e waka nanga a tru Gado”. Dati meki Yehovah taki dati Noa ben de wan reti-ati man.​—Gen. 6:9; Esek. 14:14; Hebr. 11:7.

17, 18. Fu san ede Yehovah ben feni na anbegi fu Abraham bun?

17 Na ini a ten fu Abraham furu sma ben anbegi falsi gado. A foto Ur, a presi pe Abraham ben tan, ben abi wan bigi tempel pe sma ben anbegi a mun-gado Nana. c Abraham en eigi papa ben anbegi falsi gado wan pisi ten (Yos. 24:2). Toku Abraham bosroiti fu anbegi Yehovah. A kan taki na Sem, wan fu den manpikin fu Noa, leri en fu Yehovah. Sem ben de wan afo fu Abraham èn a ben de na libi ete di Abraham ben abi sowan 150 yari.

18 En heri libi langa Abraham tyari furu ofrandi. Ma ala ten a ben tyari den ofrandi disi gi Yehovah, a wan-enkri sma di wi musu anbegi (Gen. 12:8; 13:18; 15:8-10). Abraham ben o gi Yehovah a moro bun sani di a ben abi? Na aksi disi kisi piki di Abraham sori taki a ben de klariklari fu gi en lobi manpikin Isak leki ofrandi. Na a okasi dati Yehovah sori finifini na sortu fasi Abraham ben musu tyari na ofrandi (Gen. 22:1, 2). Abraham ben de klariklari fu du ala sani di Yehovah ben taigi en. Na Yehovah tapu Abraham fu no kiri en manpikin (Gen. 22:9-12). Yehovah ben feni na anbegi fu Abraham bun fu di a ben abi wan krin ati. Paulus ben skrifi: „Abraham ben poti bribi na ini Yehovah. Fu dati ede Gado si en leki wan reti-ati sma.”​—Rom. 4:3.

Yakob ben de wan bun eksempre gi en famiri (Luku paragraaf 19, 20)

19, 20. Fu san ede Yehovah ben feni na anbegi fu Yakob bun?

19 Pikinmoro en heri libi langa Yakob ben tan na ini Kanan, a kondre di Yehovah ben pramisi fu gi Abraham nanga den bakapikin fu en (Gen. 17:1, 8). Na anbegi fu den sma na ini Kanan ben pori so te, taki Yehovah ben taki dati a kondre ben o „spiti den puru” (Lef. 18:24, 25). Di Yakob ben abi 77 yari a gowe libi Kanan, a trow èn bakaten a drai kon baka nanga en bigi osofamiri (Gen. 28:1, 2; 33:18). Son sma na ini a famiri fu en ben dini falsi gado. Ma di Yehovah aksi Yakob fu go na Betel fu bow wan altari gi en, dan wantewante a taigi en famiri: „Trowe den gado fu den trakondre sma di unu abi na un mindri, dan un wasi un skin.” Baka dati a du ala san Yehovah taigi en.​—Gen. 35:1-7.

20 Yakob meki wan tu altari na ini a Pramisi Kondre, ma ala ten a ben du dati fu tyari ofrandi gi Yehovah (Gen. 35:14; 46:1). A ben gi Yehovah a moro bun sani di a ben abi, a ben anbegi Gado na a fasi di a feni bun èn a ben du dati nanga wan krin ati. Dati meki Bijbel e kari Yakob „wan reti-ati man” (Gen. 25:27). En heri libi langa Yakob ben e dini Yehovah èn a ben de wan bun eksempre gi den Israelsma di ben de bakapikin fu en.​—Gen. 35:9-12.

21. Te wi e luku a fasi fa Noa, Abraham nanga Yakob ben anbegi Yehovah, dan san disi e leri wi fu a tru anbegi?

21 Te wi e luku a fasi fa Noa, Abraham nanga Yakob ben anbegi Yehovah, dan san disi e leri wi fu a tru anbegi? Neleki den wi e tan na ini wan grontapu di lai nanga sma di kan meki en muilek gi wi fu dini Yehovah wawan. A kan de wi eigi famiri srefi. San o yepi wi fu no meki den sma disi tapu wi fu dini Yehovah? Wi musu kon abi wan tranga bribi na ini Yehovah èn wi musu abi na overtoigi taki den wet fu en moro bun. Wi e sori taki wi abi bribi te wi e gi yesi na Yehovah èn te wi e gebroiki wi ten, wi krakti nanga den sani di wi abi fu dini en (Mat. 22:37-40; 1 Kor. 10:31). A e gi wi deki-ati fu sabi taki, te wi e gi Yehovah a moro bun sani fu wi, te wi e du san a e aksi wi èn te wi e dini en nanga wan krin ati, dan a e si wi leki reti-ati sma.​—Leisi Yakobus 2:18-24.

Wan pipel di ben abi Yehovah leki Gado

22-24. Fa a Wet fu Moses ben sori suma den Israelsma ben musu anbegi, fa den ofrandi ben musu de èn fa den ben musu tyari ofrandi?

22 Yehovah ben gi den bakapikin fu Yakob a Wet. Disi ben yepi den fu sabi san Yehovah ben feni bun. Efu den ben tan gi yesi na Yehovah, den ben o tron „wan spesrutu gudu” gi en èn „wan santa pipel” (Eks. 19:5, 6). Luku fa a Wet e sori san na den fo prenspari sani di de fanowdu fu man anbegi Gado na a yoisti fasi.

23 Yehovah ben sori den Israelsma krin suma den ben musu anbegi. A ben taki: „Un no musu anbegi nowan tra gado boiti mi” (Eks. 20:3-5). Den ofrandi di den ben musu tyari ben musu de den moro bunwan. Fu eksempre, den meti di den ben tyari leki ofrandi no ben musu mankeri noti èn den no ben musu abi nowan siki (Lef. 1:3; Deut. 15:21; luku Maleaki 1:6-8). Den Leifisma ben mag teki wan pisi fu den ofrandi di den tra sma ben tyari gi Yehovah, ma den srefi ben musu tyari ofrandi tu. Den ben musu gi „a moro bun pisi” fu den sani di den ben kisi (Num. 18:29). Yehovah ben taigi den Israelsma tu fa den ben musu anbegi en. A ben taigi den san den ben musu tyari leki ofrandi, pe den ben musu du dati èn fa den ben musu du dati. Den Israelsma ben kisi moro leki 600 wet di ben sori den fa den ben musu tyari densrefi. Yehovah ben taki: „Un musu luku taki unu du ala san Yehovah un Gado taigi unu fu du. Sorgu taki unu du ala den sani disi.”​—Deut. 5:32.

24 A ben prenspari pe den Israelsma ben tyari den ofrandi fu den? Iya. Yehovah ben taigi en pipel taki den ben musu meki wan tabernakel. Na drape den ben e anbegi en (Eks. 40:1-3, 29, 34). Efu den Israelsma ben wani taki Yehovah feni den ofrandi fu den bun, dan den ben musu tyari den na a tabernakel. d​—Deut. 12:17, 18.

25. San ben moro prenspari gi Yehovah te den Israelsma ben tyari ofrandi? Fruklari disi.

25 Ma san ben moro prenspari, na a ati fu na Israelsma di ben tyari wan ofrandi! A ben musu lobi Yehovah nanga den wet fu en nanga en heri ati. (Leisi Deuteronomium 6:4-6.) Te den Israelsma ben tyari ofrandi gi Yehovah soso fu di den ben musu du dati, dan Yehovah no ben feni den ofrandi bun (Yes. 1:10-13). Nanga yepi fu a profeiti Yesaya, Yehovah ben sori den taki a ben sabi te den no ben dini en nanga den heri ati. Yehovah ben taki: „A pipel disi . . . e gi mi glori nanga den mofo nomo, ma den ati de farawe fu mi.”​—Yes. 29:13.

Sma e anbegi Yehovah na a tempel

26. Fu san ede Salomo bow a tempel?

26 Hondrohondro yari baka di den Israelsma go tan na ini a Pramisi Kondre, Kownu Salomo bow wan tempel pe sma ben anbegi a tru Gado. A tempel disi ben bigi èn a ben moi moro a tabernakel (1 Kow. 7:51; 2 Kron. 3:1, 6, 7). Na a bigin den ben tyari ofrandi gi Yehovah wawan na a tempel disi. Salomo nanga den tra Israelsma ben tyari furu ofrandi gi Yehovah. Den ben gi den moro bun meti leki ofrandi èn den ben du dati na a fasi fa a Wet fu Gado ben sori (1 Kow. 8:63). Den ben gebroiki furu moni fu meki a tempel èn den ben tyari furu ofrandi drape. Toku a no den sani dati ben meki taki Yehovah ben feni den anbegi bun. San ben prenspari na a ati fu den sma. Salomo ben tyari disi kon na krin di a ben gi a tempel abra na Yehovah. A ben taki: „Un musu gi yesi na Yehovah wi Gado nanga un heri ati. Hori den wèt nanga komando fu en, soleki fa unu e du now.”​—1 Kow. 8:57-61.

27. San den kownu fu Israel nanga den tra Israelsma du, èn fa Yehovah ben feni en?

27 Ma den Israelsma no ben tan gi yesi na a koni rai fu a kownu. Den no ben anbegi Yehovah na a fasi di a ben feni bun. Den kownu fu Israel nanga den tra Israelsma no ben anbegi Yehovah nanga wan krin ati moro, a bribi fu den ben kon swaki èn den no ben gi yesi na den wet fu en. Yehovah seni furu profeiti fu yepi den èn fu warskow den gi den takru bakapisi (Yer. 7:13-15, 23-26). Wan fu den profeiti dati ben de a reti-ati man Esekièl. A ben libi na ini wan span ten.

Esekièl si fa sma pori a tru anbegi

28, 29. San wi sabi fu Esekièl? (Luku a faki „Sani di pasa na ini a ten fu Esekièl”.)

28 Esekièl ben sabi fa sma ben e anbegi Yehovah na a tempel di Salomo ben bow. En papa ben de wan priester di ben wroko na a tempel (Esek. 1:3). A libi fu Esekièl ben switi di a ben yongu. Wi kan de seiker taki en papa leri en furu fu Yehovah èn fu a Wet. A kan taki Esekièl ben abi wán yari di den feni „a wètbuku” na ini a tempel. e Na a ten dati Kownu Yosia ben tiri èn a ben de wan bun kownu. Di a yere san skrifi na ini a Wet, dan dati naki en ati èn a bigin seti a tru anbegi baka.​—2 Kow. 22:8-13.

Wi kan de seiker taki Esekièl en papa ben leri en furu fu Yehovah èn fu a Wet (Luku paragraaf 28)

29 Esekièl ben anbegi Yehovah na a yoisti fasi, neleki den reti-ati man di ben libi fosi en. A Bijbel buku Esekièl e sori taki a ben e dini Yehovah wawan, a ben e gi en a moro bun sani di a ben abi, a ben e du ala san Yehovah ben aksi fu en èn a ben du en na a fasi di Yehovah ben wani. Esekièl ben du ala den sani disi fu di a ben abi wan tranga bribi na ini Yehovah. Dati no ben de so nanga furu fu den sma di ben libi na a ten fu en. Di Esekièl ben yongu a ben yere fa a profeiti Yeremia ben warskow a pipel gi a krutudei fu Yehovah. Yeremia ben bigin dini leki profeiti na ini a yari 647 Fosi Krestes.

30. (a) San den profeititori di Esekièl skrifi e leri wi? (b) San na wan profeititori èn fa wi musu frustan den profeititori fu Esekièl? (Luku a faki „Kon sabi san den profeititori fu Esekièl wani taki”.)

30 A Bijbel buku Esekièl e sori fa a pipel fu Gado ben drai baka gi a tru anbegi. (Leisi Esekièl 8:6.) Di Yehovah bigin strafu a foto Yuda, Esekièl ben de wan fu den sma di den tyari go na Babilon leki strafuman (2 Kow. 24:11-17). Aladi Esekièl ben de wan strafuman, toku disi no wani taki dati Yehovah ben strafu en. Yehovah ben seni en go drape fu dini leki profeiti gi a pipel di ben de na ini katibo. Den moi fisyun nanga den profeititori di Esekièl skrifi ben e sori fa a tru anbegi ben o seti baka na ini Yerusalem. Ma den e sori wi tu fa Yehovah o seti a tru anbegi baka na heri grontapu èn fa ala sma di lobi en o dini en.

31. Fa a buku disi o yepi wi?

31 Na ini den tra kapitel fu a buku disi wi o taki fu hemel pe Yehovah e tan, wi o si fa sma pori a tru anbegi, wi o leri fa Yehovah seti a tru anbegi baka èn fa a kibri en pipel. Wi o si tu fa a o de te ala libisma na grontapu o dini Yehovah. Na ini kapitel dri wi o taki fu a fosi fisyun fu Esekièl. A fisyun o yepi wi fu kon sabi Yehovah moro bun èn a o yepi wi fu frustan fa a pisi fu en organisâsi na hemel e wroko. Wi o si tu fu san ede wi musu anbegi Yehovah wawan.

a A kan taki Abel gebore syatu baka di Gado poti Adam nanga Eva na dorosei fu a dyari fu Eden (Gen. 4:1, 2). Genesis 4:25 e taki dati Gado ben gi den wan tra pikin „na presi fu Abel”. Adam ben abi 130 yari di a kisi Set. A kisi Set baka di Kain kiri Abel (Gen. 5:3). Sobun, a kan taki Abel ben abi 100 yari di Kain kiri en.

b Na ini Genesis 4:26 skrifi taki na ini a ten fu Enos „sma bigin gebroiki a nen fu Yehovah na wan fasi di no fiti”. Enos ben de wan granpikin fu Adam. A kan taki den sma ben kari den falsi gado fu den Yehovah.

c A falsi gado Nana ben nen Sin tu. Den sma fu Ur ben anbegi tra gado tu, ma furu fu den tempel nanga den altari na ini a foto ben de gi a gado disi.

d Di a santa kisi no ben de na a tabernakel, dan a sori leki Yehovah ben feni en bun taki sma ben tyari ofrandi na tra presi tu.​—1 Sam. 4:3, 11; 7:7-9; 10:8; 11:14, 15; 16:4, 5; 1 Kron. 21:26-30.

e A sori leki Esekièl ben abi 30 yari di a bigin dini leki profeiti na ini a yari 613 Fosi Krestes. Sobun, a gebore na ini a yari 643 Fosi Krestes (Esek. 1:1). Yosia bigin tiri na ini 659 Fosi Krestes èn den feni a wetbuku di Moses srefi ben skrifi di Yosia ben tiri sowan 18 yari kaba. Dati ben de na ini a pisi ten fu 642-641 Fosi Krestes.