Go na content

Go na table of contents

KAPITEL 10

„Unu o kon na libi”

„Unu o kon na libi”

ESEKIÈL 37:5

SAN WI O LUKU: A fisyun fu den „drei bonyo” di kon na libi baka èn fa a kon tru na ini a ten disi

1-3. Fu san ede den Dyu na ini Babilon ben lasi howpu? (Luku a prenki na a bigin fu a kapitel.)

 DEN Dyu na ini Babilon lasi howpu. Sowan feifi yari kaba Esekièl ben e taki dati Yerusalem ben o kisi pori, ma a pipel no ben wani bribi en. Awinsi san a ben du, awinsi sortu agersitori a ben gebroiki, awinsi sortu boskopu a ben gi den, den no ben wani bribi taki Yehovah ben o meki Yerusalem kisi pori. Srefi di den yere taki a legre fu Babilon ben lontu a foto, den ben de seiker taki noti no ben o pasa nanga den sma na ini Yerusalem.

2 Baka di a legre fu Babilon lontu a foto tu yari, wan sma fu Yerusalem lowe kon na Babilon. A taigi den Dyu drape: „Sma pori a foto!” A boskopu dati bruya den Dyu. Den no ben man frustan san ben pasa. A foto di den ben lobi, a santa tempel, a moi kondre fu den, no ben de moro. Den Dyu ben brokosaka èn den ben lasi howpu.​—Esek. 21:7; 33:21.

3 Ma na a muilek ten dati, Esekièl e kisi wan fisyun di o gi den howpu. Fa a fisyun ben o yepi den Dyu di ben lasi-ati? San a fisyun abi fu du nanga a pipel fu Gado na ini a ten disi èn san wi kan leri fu en? Fu kon sabi a piki tapu den aksi disi, meki wi go luku san Yehovah ben taigi Esekièl.

„Taki san o pasa nanga den bonyo disi” èn „taigi a winti san a musu du”

4. San na tu prenspari sani di Esekièl e si na ini a fisyun?

4 Leisi Esekièl 37:1-10. Na ini wan fisyun Yehovah e tyari Esekièl go na wan lagipresi di lai nanga bonyo. Yehovah e taigi Esekièl fu „waka pasa lontu” ala den bonyo. Te Esekièl e waka na ini a lagipresi a e si tu sani: A e si taki „bun furu” bonyo de èn taki den bonyo ben „drei srefisrefi”.

5. San na tu sani di Yehovah taigi Esekièl fu du èn san pasa baka di Esekièl du den sani disi?

5 Baka dati Yehovah e taigi Esekièl fu du tu sani di ben o meki den bonyo kon na libi baka. A fosi sani di Yehovah taigi en na: „Taki san o pasa nanga den bonyo disi”, èn taigi den fu „kon na libi” (Esek. 37:4-6). Di Esekièl bigin taki a „yere wan bigi babari, fu di den bonyo ben e nakinaki na makandra. Ne ala den bonyo bigin kon na wán”. Baka dati „titei, meti, nanga buba kon na tapu den bonyo” (Esek. 37:7, 8). A di fu tu sani di Yehovah taigi Esekièl fu du na: „Taigi a winti san a musu du”, èn taigi en fu „blo na tapu” den dedeskin. Di Esekièl du a sani disi „blo ben kon na ini den bonyo, den bigin libi èn den go tanapu. Den ben furu leki wan bigi legre”.​—Esek. 37:9, 10.

„Den bonyo fu wi kon drei èn wi no abi howpu moro”

6. Sortu sani di Yehovah taki yepi Esekièl fu frustan a fisyun?

6 Baka dati Yehovah taigi Esekièl san a fisyun wani taki. A taigi en: „Den bonyo disi na ala den Israelsma makandra.” Baka di Yerusalem kisi pori den Dyu na ini Babilon ben abi a firi leki den ben dede. Dati meki den ben krei èn den ben taki: „Den bonyo fu wi kon drei èn wi no abi howpu moro. Ala sma gowe libi wi. Wi de wi wawan” (Esek. 37:11; Yer. 34:20). Di Yehovah yere fa den ben krei a taigi den taki a fisyun fu den bonyo ben o gi den howpu.

7. Soleki fa Esekièl 37:12-14 e sori, dan san Yehovah taigi Esekièl èn fa a sani disi gi den Dyu na ini Babilon deki-ati?

7 Leisi Esekièl 37:12-14. Yehovah gebroiki a fisyun disi fu gi den Dyu na ini Babilon a dyaranti taki a ben o meki den „kon na libi”, taki a ben o tyari den go baka na den kondre èn taki den ben o tan drape. Boiti dati, a ben kari den: „Mi pipel.” Disi e sori taki Yehovah ben si den ete leki en pipel. A musu fu de so taki den wortu disi ben gi den Dyu deki-ati. Fu san ede den ben kan de seiker taki a pramisi disi ben o kon tru? Fu di na Yehovah ben pramisi den. A ben taki: „Na mi, Yehovah, taki disi èn na mi du en tu.”

8. (a) Fu san ede wi kan taki dati na wan agersifasi „ala den Israelsma” ben dede? (b) Fa den Israelsma ben dede? (Luku a futuwortu.)

8 Fa a fisyun disi kon tru na ini a ten fu den Israelsma? Na ini a yari 740 Fosi Krestes a tin-lo kownukondre kisi pori èn furu fu den Israelsma ben tron strafuman. A ben de neleki den ben dede fu di furu fu den no ben abi wan bun matifasi moro nanga Yehovah. Sowan 130 yari baka dati den sma fu Yuda go na ini katibo na Babilon. Di dati pasa, dan „ala den Israelsma” ben de na ini katibo (Esek. 37:11). Sobun, na wan agersifasi ala den Israelsma ben dede neleki den bonyo na ini a fisyun fu Esekièl. a Hori na prakseri taki den bonyo di Esekièl ben si ben „drei srefisrefi”. Disi e sori taki wan langa pisi ten den Israelsma no ben abi wan bun matifasi moro nanga Yehovah. Fu a yari 740 te go miti 537 Fosi Krestes, Israel nanga Yuda no ben abi wan bun matifasi nanga Yehovah. Dati na moro leki 200 yari.​—Yer. 50:33.

9. Fu san ede wi kan taki dati den sani di pasa nanga Israel fu owruten pasa tu nanga „na Israel fu Gado”?

9 Den profeititori di Yehovah ben meki Esekièl skrifi fu Israel kon tru na ini a ten disi tu (Tori 3:21). Neleki fa Israel fu owruten ben dede na wan agersifasi wan heri pisi ten, na so „na Israel fu Gado”, a gemeente fu salfu Kresten, ben dede fu di den ben de na ini katibo na Babilon a Bigiwan wan langa pisi ten (Gal. 6:16). Fu taki en leti, a gemeente fu salfu Kresten ben de na ini katibo so langa taki den ben de leki den bonyo di ben „drei srefisrefi” (Esek. 37:2). Soleki fa wi si na ini na kapitel na fesi, dan a gemeente fu salfu Kresten go na ini katibo, baka a yari 100 èn den tan na ini katibo hondrohondro yari, soleki fa Yesus ben sori na ini na agersitori fu na aleisi nanga a takru wiwiri.​—Mat. 13:24-30.

Den bonyo di Esekièl ben si ben „drei srefisrefi”. Disi e sori taki den salfuwan fu Yehovah ben o de na ini katibo wan langa pisi ten (Luku paragraaf 8, 9)

„Den bonyo bigin kon na wán”

10. (a) Fa Esekièl 37:7, 8 e sori san ben o pasa nanga Gado pipel? (b) Sortu sani ben gi den Dyu a howpu taki den ben o drai go baka na den kondre?

10 Yehovah ben taki na fesi taki na wan agersifasi a pipel fu en ben o kon na libi baka safrisafri (Esek. 37:7, 8). Sortu sani ben gi den Dyu di ben gi yesi na Gado a howpu taki den ben o drai go baka na a kondre Israel? Wan sani di ben gi den howpu na den profeititori di tra profeiti ben taki. Fu eksempre, Yesaya ben taki dati „wan santa pransun” ben o drai go baka na den kondre (Yes. 6:13; Yob 14:7-9). Den furu profeititori di Esekièl ben skrifi ben gi den howpu tu. Boiti dati, na ini Babilon yu ben abi sma nanga wan tranga bribi, soleki a profeiti Danièl. Wan tra sani na taki a foto Babilon kisi pori na ini a yari 539 Fosi Krestes. Ala den sani disi ben musu fu tranga a howpu fu den Dyu taki den ben o drai go baka na den kondre.

11, 12. (a) Fa „na Israel fu Gado” bigin kon na libi baka? (Luku sosrefi a faki „A tru anbegi seti baka safrisafri”.) (b) Te wi e luku san Esekièl 37:10 e taki, dan san wi kan aksi wisrefi?

11 Fa „na Israel fu Gado”, a gemeente fu salfu Kresten, bigin kon na libi baka? Di den ben de na ini katibo hondrohondro yari kaba, den bigin „yere wan bigi babari” neleki bonyo di ben naki na makandra. Sma di ben abi wan tranga bribi bigin opo du wan sani fu yepi tra sma fu kon sabi a tru leri. Fu eksempre, na ini den yari baka 1500 William Tyndale vertaal Bijbel na ini Ingrisitongo. Den fesiman fu Lomsu Kerki ben ati bron fu di now ala sma ben man leisi Bijbel. Dati meki den kiri Tyndale. Ma toku tra sma sori deki-ati èn den vertaal Bijbel na ini tra tongo. Na so moro nanga moro sma ben man leisi Gado Wortu.

12 Bakaten Charles T. Russell nanga den mati fu en bigin meki muiti fu yepi sma fu kon sabi san Bijbel e leri trutru. A ben de neleki ’titei nanga meti’ ben kon tapu den bonyo. Zion’s Watch Tower nanga tra buku ben yepi sma fu kon sabi den tru leri fu Bijbel èn disi ben meki taki den ben bigin wroko makandra nanga den salfuwan fu Gado. Na ini den yari baka 1900, a „Photo-Drama der Schepping” nanga a buku The Finished Mystery ben gi den salfuwan deki-ati. Syatu baka dati, a ten ben doro taki Gado ben o meki en pipel opo „tanapu” (Esek. 37:10). O ten èn fa a sani disi pasa? Den sani di pasa na ini Babilon fu owruten o yepi wi fu feni a piki.

„Den bigin libi èn den go tanapu”

13. (a) Fa den wortu na Esekièl 37:10, 14 kon tru na ini a yari 537 Fosi Krestes? (b) Sortu Bijbeltekst e sori taki son sma fu a tin-lo kownukondre ben drai go baka na Israel?

13 Na ini a yari 537 Fosi Krestes, den Dyu na ini Babilon si fa a fisyun disi bigin kon tru. Fa a sani disi pasa? Yehovah tyari den kon na libi baka èn a ben meki den opo „tanapu” di a puru den na katibo èn di a meki den drai go baka na Israel. Wan grupu fu 42.360 Israelsma nanga sowan 7000 sma di no ben de Israelsma gowe libi Babilon fu go bow Yerusalem nanga a tempel baka èn fu go tan na ini Israel (Esra 1:1-4; 2:64, 65; Esek. 37:14). Baka sowan 70 yari, sowan 1750 sma di ben de na ini Babilon drai go baka na Yerusalem makandra nanga Esra (Esra 8:1-20). Sobun, moro leki 44.000 Dyu mansma drai go baka na Israel. Dati na trutru wan „wan bigi legre” (Esek. 37:10). Boiti dati, Gado Wortu e sori taki den bakapikin fu den sma fu a tin-lo kownukondre di ben go leki strafuman na Asiria na ini a yari 740 Fosi Krestes, ben drai go baka na Israel tu fu yepi bow a tempel.​—1 Kron. 9:3; Esra 6:17; Yer. 33:7; Esek. 36:10.

14. (a) Fa den wortu na ini Esekièl 37:24 e yepi wi fu frustan o ten a profeititori kon tru na wan moro bigi fasi? (b) San pasa na ini 1919? (Luku a faki „’Drei bonyo’ nanga ’tu kotoigi’​—San den abi fu du nanga makandra?”)

14 Fa a pisi disi fu a profeititori fu Esekièl kon tru na wan moro bigi fasi? Yehovah ben sori na ini wan tra profeititori taki a profeititori disi ben o kon tru na wan moro bigi fasi, baka te Yesus Krestes, a Moro Bigi David, bigin tiri leki kownu (Esek. 37:24). b Èn na dati pasa tu na ini 1919 di Gado gi en pipel a yeye fu en. A bakapisi ben de taki den kon „na libi” baka èn den komoto na ini katibo na Babilon a Bigiwan (Yes. 66:8). Baka dati Yehovah tyari den go na den „kondre”, dati na a agersi paradijs. Ma fa a pipel fu Yehovah tron „wan bigi legre” na ini a ten disi?

15, 16. (a) Fa a pipel fu Yehovah tron wan „bigi legre” na ini a ten disi? (b) Fa a profeititori disi fu Esekièl e yepi wi fu horidoro te wi e kisi tesi? (Luku a faki „A e yepi wi fu opo tanapu baka”.)

15 Syatu baka di Krestes poti a koni srafu na wroko na ini 1919, den anbegiman fu Gado bigin ondrofeni a sani di a profeiti Sakaria ben taki. Sakaria ben libi na a ten di den Dyu drai go baka na den kondre. A ben taki: „Furu pipel nanga furu tranga kondre o kon na Yerusalem fu suku Yehovah.” A profeiti ben agersi den sma di ben suku Yehovah nanga ’tin man di komoto na mindri ala den pipel èn di e taki difrenti tongo’. Den man dati ben o grabu „wan Dyu” hori, dati na a „Israel fu Gado”, èn den ben o taki: „Wi wani go nanga unu, bika wi yere taki Gado de nanga unu.”​—Sak. 8:20-23; Gal. 6:16.

16 Na ini a ten disi „na Israel fu Gado” (den salfuwan di de na grontapu ete) nanga den „tin man” (den tra skapu) tron „wan bigi legre” fu milyunmilyun sma (Esek. 37:10). A legre disi e kon moro bigi dei fu dei. Leki srudati fu Krestes wi e tan waka baka wi Kownu Yesus di o meki wi kisi bigi blesi na ini a ten di e kon.​—Ps. 37:29; Esek. 37:24; Fil. 2:25; 1 Tes. 4:16, 17.

17. San wi o luku na ini a tra kapitel?

17 Di Gado seti a tru anbegi baka, dan a pipel fu en kisi wan prenspari frantwortu. San na a frantwortu dati? Fu piki na aksi dati, wi musu go luku sortu wroko Esekièl ben kisi fu Yehovah fosi Yerusalem ben kisi pori. Wi o luku dati na ini a tra kapitel.

a Den bonyo di Esekièl ben si ben de fu „dede sma” (Esek. 37:9). Den sma disi no ben dede fu di den ben owru noso siki, ma na sma ben kiri den. Na wan agersifasi sma kiri „ala den Israelsma” di a tin-lo kownukondre Israel nanga a tu-lo kownukondre Yuda kisi pori èn di den Dyu go na ini katibo na Asiria nanga Babilon.

b Kapitel 8 fu a buku disi e taki fu a profeititori disi di abi fu du nanga a Mesias.