1, 2. (a) Fa den wan di e teki fesi na mindri Yehovah Kotoigi de tra fasi leki den wan di e teki fesi na ini tra kerki? (b) San wi o luku na ini na artikel disi èn na ini a wan di e kon?

„SUMA na yu fesiman?” Sma gwenti aksi Yehovah Kotoigi a sani disi. Ma disi no e fruwondru wi. Na ini furu kerki, wán man noso wán uma na fesiman, noso edeman. Tra fasi leki den kerki dati, wi man fruteri sma taki a fesiman fu wi a no wan sondu libisma. Wi e teki a tiri fu Krestes di kisi wan opobaka, èn Krestes fu en sei e teki a tiri fu en Tata, Yehovah.—Mat. 23:10.

² Ma wan grupu man de di wi sabi leki „a koni srafu di de fu frutrow” èn den e teki fesi na mindri a pipel fu Gado na ini a ten disi (Mat. 24:45). Sobun, fa wi du sabi taki na Yehovah e tiri wi nanga yepi fu en Manpikin di wi no man si? Na ini na artikel disi èn a wan di e kon, wi o luku fa hondrohondro yari langa Yehovah gebroiki son sma fu teki fesi. Ala den tu artikel o poti prakseri na dri buweisi di e sori taki Yehovah ben e horibaka gi den man dati trutru. Disi o sori taki na en ben de a tru Fesiman fu a pipel fu en èn taki a de dati te now ete.—Yes. 58:11.

3. Fa a du kon taki Moses ben man tiri Israel?

³ Den wan di ben e teki presi gi Gado ben e kisi krakti fu a santa yeye. Luku na eksempre fu Moses di ben kisi a frantwortu  fu tron fesiman fu den Israelsma. Fa a du kon taki a ben man teki so wan hebi frantwortu na en tapu? Bijbel e taki dati Yehovah ben „poti en santa yeye na en tapu”. (Leisi Yesaya 63:11-14.) Yehovah ben man tiri a pipel fu en fu di a ben meki a santa yeye fu en tiri Moses.

4. Fa den Israelsma ben kan sabi taki a yeye fu Gado ben e tiri Moses? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.)

⁴ Soleki fa wi sabi, santa yeye na wan krakti di wi no man si. Dan fa den Israelsma ben kan sabi taki santa yeye ben e tiri Moses? Santa yeye meki taki Moses ben man du wondru èn taki a ben man fruteri Farao san na Gado nen (Eks. 7:1-3). Santa yeye yepi Moses tu fu kon abi moi fasi soleki lobi, safri-ati, nanga pasensi. Na so a ben man de fesiman fu den Israelsma. Moses ben de heri tra fasi leki den fesiman fu tra kondre di ben abi ogri-ati èn di ben e denki densrefi nomo (Eks. 5:2, 6-9). A ben de krin fu si taki Yehovah ben poti Moses leki fesiman fu a pipel fu en.

5. Fa a du kon taki tra man fu Israel ben man de fesiman fu a pipel fu Yehovah?

⁵ Bakaten, Yehovah en santa yeye ben abi krakti tapu tra man di a ben poti leki fesiman fu a pipel fu en. Bijbel e taki: „A yeye fu Gado ben kon na Yosua tapu. Na so Yosua, a manpikin fu Nun, kon koni” (Deut. 34:9). Bijbel e taki moro fara: „A yeye fu Yehovah kon na tapu Gideon” (Krut. 6:34). A e taki tu dati „a yeye fu Yehovah ben de na tapu David” (1 Sam. 16:13). Ala den man dati ben e frutrow tapu a yeye fu Gado èn a yeye dati gi den krakti fu du sani di den no ben o man du nanga den eigi krakti (Yos. 11:16, 17; Krut. 7:7, 22; 1 Sam. 17:37, 50). Na so Yehovah ben e kisi a grani di a ben musu kisi gi den bigi wondru dati.

6. Fu san ede Gado ben wani taki a pipel fu en ben musu lespeki den fesiman na ini Israel?

⁶ Fa den Israelsma ben musu si den krinkrin buweisi di ben e sori taki den man disi ben e kisi krakti fu a santa yeye? Di a pipel bigin krutukrutu fu a fasi fa Moses ben e teki fesi, dan Yehovah aksi: „O langa den sma disi o tan wisiwasi mi?” (Num. 14:2, 11) Iya, Yehovah ben poti Moses, Yosua, Gideon, nanga David fu teki presi gi en leki Fesiman. Te a pipel ben e gi yesi na den man disi, dan fu taki en leti den e ben e gi yesi na Yehovah, a Fesiman fu den.

7. Fa engel ben yepi Moses?

⁷ Engel ben e yepi den wan di ben e teki presi gi Gado. (Leisi Hebrewsma 1:7, 14.) Yehovah ben meki engel gi Moses san a ben abi fanowdu fu man du a wroko di Gado ben gi en. Gado seni Moses „leki tiriman nanga frulusuman nanga yepi fu na engel di ben kon na en na ini a makabusi” (Tori 7:35). Yehovah „seni engel fu gi” Moses a Wet di a ben musu gebroiki fu sori den Israelsma san Gado ben aksi fu den (Gal. 3:19). Yehovah ben taigi Moses: „Yu musu tyari a pipel go na a presi di mi taigi yu. Mi engel sa waka na yu fesi” (Eks. 32:34). Bijbel no e taki dati den Israelsma ben man si engel e du den sani disi. Ma a fasi fa Moses teki fesi ben sori krin taki na engel ben e yepi en.

8. Fa engel yepi Yosua nanga Heskia?

⁸ Baka di Moses dede, dan Yosua kon na ini a presi fu en. A man disi kisi krakti fu „wan edeman fu a legre fu Yehovah”, so taki a ben kan de fesiman fu a pipel fu Gado na ini a feti teige den Kanansma. Den Israelsma wini a feti dati (Yos. 5:13-15; 6:2, 21). Bakaten, Kownu Heskia ben musu kakafutu gi a makti legre fu Asiria di ben  wani teki Yerusalem abra. Na ini wán neti ’na engel fu Yehovah kiri wán hondro aititenti na feifi dusun srudati’.—2 Kow. 19:35.

9. Den wan di ben e teki presi gi Gado ben e meki fowtu, ma toku den Israelsma ben musu si den leki fesiman. Fruklari dati.

⁹ A no de fu taki dati den engel no abi sondu, ma den man di den ben e yepi ben de sondusma. Wan leisi, Moses no gi grani na Yehovah (Num. 20:12). Yosua no ben suku rai na Gado fosi a meki wan frubontu nanga den Gibeonsma (Yos. 9:14, 15). Fu wan syatu pisi ten, Heskia „ben kon kisi bigifasi” (2 Kron. 32:25, 26). Ma aladi den man disi ben meki fowtu, toku den Israelsma ben musu teki a tiri fu den. Yehovah ben e horibaka gi den man disi nanga yepi fu engel. Iya, Yehovah ben e tiri a pipel fu en.

10. Fa a Wet fu Gado ben e tiri Moses?

¹⁰ Den wan di ben e teki presi gi Gado ben e meki Gado Wortu tiri den. Bijbel e kari a Wet di Gado ben gi Israel „a wèt di Gado ben gi Moses” (1 Kow. 2:3). Ma Gado Wortu e sori taki a wet disi ben komoto fu Yehovah èn Moses srefi ben musu gi yesi na a wet dati (2 Kron. 34:14). Baka di Yehovah taki krin fa a tabernakel ben musu bow, dan „Moses du ala san Yehovah taigi en fu du. A du leti so.”—Eks. 40:1-16.

11, 12. (a) San Yosua nanga den kownu di ben tiri a pipel fu Gado ben musu du? (b) Fa Gado Wortu ben abi krakti tapu den fesiman fu a pipel fu Gado?

¹¹ Sensi a bigin di Yosua bigin dini leki fesiman fu a pipel, a ben abi wan kopi fu a Wet fu Gado. Gado ben taigi en: „Dei nanga neti yu musu leisi en nanga wan safri sten, so taki yu kan du ala den sani di skrifi na ini” (Yos. 1:8). Bakaten, den kownu di ben e tiri a pipel fu Gado ben musu du a srefi. Den ben de fruplekti fu skrifi en abra gi densrefi èn den ben musu „du ala san a wèt nanga den komando disi e taki”.—Leisi Deuteronomium 17:18-20.

¹² Fa Gado Wortu ben abi krakti tapu den man di ben e teki fesi? Prakseri na eksempre fu Kownu Yosia. Baka di den feni a wet di Gado ben gi Moses, dan a sekretarsi fu Yosia bigin leisi en gi en. * San a kownu du? Bijbel e taki: „Fa Kownu yere san skrifi na ini a wètbuku, a priti en krosi wantewante.” Ma a du moro leki dati. Fu di Yosia ben e meki Gado Wortu tiri en, meki a bigin du ala san a man fu tyari wan kaba kon na afkodrei. Boiti dati, a hori wan Paskafesa di langa ten no ben hori na so wan fasi (2 Kow. 22:11; 23:1-23). Fu di Yosia nanga tra reti-ati fesiman ben e meki Gado Wortu tiri den, meki den ben de klariklari fu tyari kenki kon èn fu yepi a pipel fu frustan moro bun san na a wani fu Gado. Den kenki dati yepi a pipel fu anbegi Gado na a yoisti fasi.

13. Fa den fesiman fu a pipel fu Gado ben de heri tra fasi leki den fesiman fu den pipel di ben e anbegi falsi gado?

¹³ Den kownu fu Israel ben de heri tra fasi leki den fesiman fu tra kondre. Den fesiman dati ben e frutrow tapu den eigi koni èn furu sani ben de di den no ben sabi. Na ondro a tiri fu den kownu fu Kanan, den sma fu a kondre dati ben e du tegu sani. Sma ben e abi seks nanga den eigi famiriman, den ben e libi wan homo-sekslibi, den ben e abi seks nanga meti èn den ben e du hebi afkodrei (Lef. 18:6, 21-25). Boiti dati, den fesiman fu Babilon nanga Egepte no ben abi den bun wet di Gado ben gi den Israelsma fu hori densrefi krin (Num. 19:13). Ma tra fasi leki den pipel dati, a pipel fu Gado ben abi reti-ati fesiman di ben  e gi den deki-ati fu anbegi a tru Gado, fu tyari densrefi na wan fasi di fiti, èn fu hori densrefi krin. A ben de krin taki Yehovah ben e tiri den.

14. Fu san ede Yehovah strafu sonwan fu den fesiman fu a pipel fu en?

¹⁴ A no ala den kownu di ben e tiri Gado en pipel na ini owruten ben e hori densrefi na den wet fu Gado. Den kownu di no ben wani gi yesi na Yehovah ben e weigri fu teki a tiri fu Gado en santa yeye, fu den engel fu en èn fu en Wortu. Son leisi, Yehovah ben e strafu den noso a ben e poti tra fesiman na ini a presi fu den (1 Sam. 13:13, 14). Na wan ten di Yehovah srefi ben feni bun, a poti wan fesiman di ben o bun moro leki iniwan fu den fesiman di a ben poti kaba.

15. (a) Fa den profeiti sori taki wan tumusi bun fesiman ben o kon? (b) Suma ben de a fesiman disi?

¹⁵ Hondrohondro yari na fesi, Yehovah meki profeiti fruteri taki a ben o gi en pipel wan fesiman di ben o bun moro leki iniwan trawan. Moses ben taigi den Israelsma: „Yehovah un Gado sa teki wan fu unu fu wroko leki profeiti na un mindri. A o de wan profeiti leki mi.” Moses ben taki tu: „Un musu arki en” (Deut. 18:15). Yesaya ben taki dati a sma disi ben o tron „wan fesiman, nanga wan edeman” (Yes. 55:4). Yehovah ben meki Danièl skrifi o ten „a Mesias a Fesiman” ben o doro (Dan. 9:25). Te fu kaba, Yesus Krestes sori taki na en ben de a „Fesiman” fu Gado en pipel. (Leisi Mateyus 23:10.) Den disipel fu Yesus ben de klariklari fu waka na en baka èn den agri taki na en Yehovah ben poti leki Fesiman (Yoh. 6:68, 69). Fu san ede den ben e bribi taki Yesus Krestes ben de a sma di Yehovah ben e gebroiki leki fesiman fu a pipel fu en?

16. San ben sori taki Yesus ben kisi krakti fu a santa yeye?

¹⁶ Yesus kisi krakti fu a santa yeye. Di Yesus teki dopu, dan Yohanes a Dopuman si fa ’hemel opo èn Gado en yeye saka kon na en tapu leki wan doifi’. Baka dati, „a yeye meki Yesus go na ini a sabana” (Mark. 1:10-12). Di Yesus ben e du a diniwroko fu en na grontapu, dan a santa yeye fu Gado gi en a krakti fu du wondru èn fu taki leki wan sma di ben kisi makti fu Gado (Tori 10:38). Boiti dati, santa yeye yepi Yesus fu sori moi fasi soleki lobi, prisiri, nanga wan tranga bribi (Yoh. 15:9; Hebr. 12:2). Nowan tra fesiman ben kan sori so krin taki na Gado poti en leki fesiman. Iya, na Yehovah ben poti Yesus leki fesiman.

17. Fa engel yepi Yesus?

¹⁷ Engel ben yepi Yesus. Syatu baka di Yesus teki dopu, dan „engel kon yepi en” (Mat. 4:11). Wan pisi ten fosi Yesus dede „wan engel fu hemel kon na en èn a gi  en krakti” (Luk. 22:43). Yesus ben abi a frutrow taki Yehovah ben o seni engel fu yepi en te a ben abi yepi fanowdu fu man du a wani fu Gado.—Mat. 26:53.

18, 19. Fa Yesus meki Gado Wortu tiri en te a ben e du sani èn te a ben e gi sma leri?

¹⁸ Yesus ben meki Gado Wortu tiri en. Sensi di Yesus bigin du a diniwroko fu en, a meki Gado Wortu tiri en (Mat. 4:4). Fu taki en leti, a gi yesi na Gado Wortu teleki a dede na wan pinapostu. Di a ben de fu dede, den lasti sani di a taki ben abi fu du nanga profeititori fu a Mesias (Mat. 27:46; Luk. 23:46). Tra fasi leki Yesus, den kerki fesiman fu a ten dati no ben e lespeki Gado Wortu te a ben e krutu den gwenti fu den. Yesus ben gebroiki den wortu fu Yesaya fu taki fu den man disi: „A pipel disi e gi mi grani nanga den mofo nomo, ma den ati de farawe fu mi. Na fu soso den e tan anbegi mi, bika na den komando fu libisma den e leri trawan” (Mat. 15:7-9). Yu denki taki Yehovah ben o poti wan fu den man dati leki fesiman fu a pipel fu en?

¹⁹ Yesus ben e meki Gado Wortu tiri en te a ben e du sani èn te a ben e gi sma leri. Te sma no ben e agri nanga den sani di a ben e leri trawan, dan a no ben e frutrow tapu ensrefi aladi a ben abi furu koni nanga ondrofeni. Na presi fu dati a ben e leri sma san Gado Wortu e taki (Mat. 22:33-40). Yesus no ben e fruteri den sma span tori tu fu en libi na hemel, noso fu a fasi fa a yepi meki hemel nanga grontapu. Na presi fu dati „a opo den ai, so taki den ben kon frustan ala san Gado Buku ben taki” (Luk. 24:32, 45). Yesus ben lobi Gado Wortu èn a ben lobi fu taki fu en nanga trawan.

20. (a) Fa Yesus sori taki a ben e si Gado leki en Fesiman? (b) Fa Yesus ben de heri tra fasi leki Herodes Agrepa a Fosiwan?

²⁰ Sma ben e fruwondru fu „den moi sani di [Yesus] ben taki”, ma Yesus ben gi grani na en Leriman, Yehovah (Luk. 4:22). Di wan guduman kari Yesus „Bun Leriman”, fu di a ben wani gi en grani, dan Yesus piki en: „Fu san ede yu e taki dati mi bun? Nowan sma bun. A wan-enkri sma di bun, na Gado” (Mark. 10:17, 18). Yesus ben de heri tra fasi leki Herodes Agrepa a Fosiwan, di ben tron kownu noso fesiman fu Yudea sowan aiti yari baka di Yesus dede. Wan dei, di wan prenspari konmakandra ben hori, Herodes taki nanga a pipel aladi a ben e weri en moi „kownukrosi”. A pipel di ben lobi en bari: „Disi a no a sten fu wan libisma, ma na a sten fu wan gado!” A ben de krin fu si taki Herodes ben lobi a grani di a ben e kisi. San pasa baka dati? „Wantewante na engel fu Yehovah naki en fu di a no ben gi Gado glori. Ne woron bigin nyan en èn a dede” (Tori 12:21-23). A no de fu taki dati nowan sma di ben de drape ben o man taki dati na Yehovah ben poti Herodes leki fesiman. Ma a ben de krin taki Yehovah ben poti Yesus leki fesiman. Yesus ben e tan gi Yehovah glori leki a Moro Hei Fesiman fu en pipel.

21. San wi o luku na ini a tra artikel?

²¹ Yesus no ben o de fesiman fu wan tu yari nomo. „Mi kisi ala makti na ini hemel èn na grontapu”, na so a ben taki baka di a kisi wan opobaka. A ben taki moro fara: „Unu o si taki mi o de nanga unu ala dei te na a kaba fu grontapu” (Mat. 28:18-20). Ma fa Yesus di de wan engel na ini hemel, ben o man de fesiman fu a pipel fu Gado na grontapu? Suma Yehovah ben o gebroiki fu teki presi gi Yesus na grontapu? Fa wi leki Kresten ben o man sabi suma na den sma dati? Wi o luku den piki tapu den aksi dati na ini a tra artikel.