Go na content

Go na table of contents

Meki Ala Sani Kon Nyun—Soleki Fa A Ben Taki na Fesi

Meki Ala Sani Kon Nyun—Soleki Fa A Ben Taki na Fesi

Meki Ala Sani Kon Nyun—Soleki Fa A Ben Taki na Fesi

„A Sma di ben sidon na tapu a kownusturu, ben taki: ’¡Luku! Mi e meki ala sani kon nyun.’ A e taki tu: . . . ’Den wortu disi de getrow èn tru.’”—OPENBARING 21:5.

1, 2. Fu san ede nanga reti furu sma e tweifri fu luku san sa pasa na ini a ten di e kon?

¿YU TAKI noso prakseri: ’No wan sma sabi san tamara sa tyari’? Yu kan frustan fu san ede sma e tweifri fu taki san sa pasa na ini a ten di e kon, noso fu bribi den sma di e fruklari langalanga taki den man taki san sa pasa na ini a ten di e kon. A de so, taki libisma no abi a makti fu taki soifri san sa pasa na ini den mun noso den yari di musu kon ete.

2 A tijdschrift Forbes ASAP ben gebroiki wan heri uitgave fu taki fu a tori di abi fu du nanga ten. Na ini na uitgave, a fisitiman fu wan TV documentaire, Robert Cringely ben skrifi: „Te fu kaba, ten e broko wi alamala saka, ma no wan sma e ondrofeni moro syen fu ten leki den sma di e taki na fesi san sa feni presi. Te wi e pruberi fu denki san sa pasa na ini a ten di e kon, dan pikinmoro ala ten wi sa lasi a plei dati. . . . Ma toku den sokari sabiman e tan taki na fesi san sa feni presi.”

3, 4. (a) Sortu positief fruwakti son sma abi fu a nyun millennium? (b) Sortu trutru fruwakti tra sma abi fu a ten di e kon?

3 Kande yu si taki fu di sma e poti so furu prakseri na a nyun millennium, a kan gersi taki moro sma e prakseri fu a ten di e kon. Na a bigin fu a yari di pasa, Maclean’s tijdschrift ben taki: „A yari 2000 kan de soso wan tra yari tapu a kalender gi moro furu sma na ini Kanada, ma a kan dati a e fadon na a srefi ten fu wan trutru nyun bigin.” Professor Chris Dewdney fu York University ben taki fu san ede a ben kan de positief: „A millennium wani taki dati wi kan puru a frantwortu na wi tapu fu wan trutru kefalek takru yarihondro.”

4 ¿Disi gersi soso wan dren? Na ini Kanada soso 22 procent fu den sma di ben piki na ondrosuku di ben du, „e bribi taki a yari 2000 sa tyari wan nyun bigin kon gi grontapu”. Fu taki en leti, pikinmoro afu fu den „e fruwakti wan tra strei na heri grontapu” — wan grontapufeti — na ini 50 yari. A de krin, moro furu sma e denki taki wan nyun millennium no kan puru den problema fu wi, èn meki ala sani kon nyun. Sir Michael Atiyah, fositen presidenti fu Royal Society na ini Ingrisikondre, ben skrifi: „A kenki di sani e kenki esi-esi . . . wani taki dati a di fu twenti na wan yarihondro sa tyari prenspari tyalensi kon gi a heri libimakandra fu wi. Den problema di de, taki a nomru sma na grontapu e gro moro nanga moro, èn taki nofo yepisani no de, taki sma e pori a libimakandra, èn taki furu sma pôti, na sani di wi e ondrofeni kaba èn wi musu handri nanga den leki seryusu sani di musu lusu wantewante.”

5. Pe wi kan feni bodoi di wi kan frutrow èn di e sori san sa pasa na ini a ten di e kon?

5 Kande yu e aksi yusrefi: ’¿Fu di libisma no man taki na fesi san sa pasa na ini a ten di e kon, dan a no de so dan taki wi no musu poti prakseri na a ten di e kon?’ ¡A piki na nôno! A tru, libisma no man taki soifri na fesi san sa pasa na ini a ten di e kon, ma wi no musu prakseri taki no wan sma man du dati. We, suma man du dati, èn fu san ede wi musu abi wan positief fruwakti fu a ten di e kon? Yu kan feni bun piki na ini fo spesrutu sani di ben taki na fesi. Den skrifi na ini a buku di moro furu sma abi èn leisi, ma di furu sma no e frustan bun noso no e poti prakseri na tapu — Bijbel. Awansi san yu e prakseri fu Bijbel, èn a no abi trobi o bun yu sabi en, a ben sa bun gi yu fu ondrosuku den fo prenspari tekst disi. Den e taki trutru na fesi fu wan ten di e gi wi howpu. Boiti dati, den fo prenspari profeititori disi e sori fa a ten di e kon kan de gi yu nanga gi den lobiwan fu yu.

6, 7. O ten Yesaya ben taki sani na fesi èn fa den sani disi ben kon tru na wan fruwondru fasi?

6 A fosiwan de fu feni na ini Yesaya kapitel 65. Bifo yu e leisi en, prakseri fosi fu a situwâsi di ben de — o ten a tori disi ben skrifi èn fu sortu situwâsi a ben skrifi. A profeiti fu Gado, Yesaya, di ben skrifi den wortu disi, ben libi moro leki wan hondro yari bifo a kownukondre Yuda ben kon na wan kaba. A kaba ben kon di Yehovah no ben kibri den Dyu di no ben de getrow na Gado, so taki a ben meki den Babilonsma pori Yerusalem èn tyari a pipel fu Yerusalem go na ini katibo. Dati ben pasa moro leki wan hondro yari baka di Yesaya ben taki dati na fesi.—2 Kroniki 36:15-21.

7 Te yu e prakseri a historia background fu a kontru, dan memre tu taki nanga yepi fu Gado, Yesaya ben kari a nen fu a Persiasma Sirus na fesi, di no ben gebore srefi ete, èn di ben o trowe Babilon te fu kaba (Yesaya 45:1). Sirus ben sreka a pasi gi den Dyu fu drai go baka na den mamakondre na ini a yari 537 b.G.T. A de wan fruwondru sani taki Yesaya ben taki na fesi fu a kon di sani ben o kon bun baka gi den, soleki fa wi e leisi dati na ini kapitel 65. A ben poti prakseri na a situwâsi di den Israèlsma ben sa kan abi drape na ini a mamakondre fu den.

8. Fu sortu koloku na ini a ten di e kon Yesaya ben taki na fesi, èn sortu wortu de spesrutu prenspari?

8 Wi e leisi na ini Yesaya 65:17-19: „Luku, mi e kria nyun hemel nanga wan nyun grontapu; èn sma no sa memre den sani fu fositen moro, èn den no sa kon na ini na ati tu. Ma unu breiti pasa marki èn de nanga prisiri fu têgo fu den sani di mi e kria. Bika luku, mi e kria Yerusalem fu kon de wan reide fu abi prisiri èn a pipel fu en wan reide fu breiti pasa marki. Èn mi wani prisiri fu Yerusalem ede èn de breiti pasa marki fu a pipel fu mi ede; èn noiti moro den sa yere na ini en a sten fu sma di e krei noso a babari fu wan sari krei.” Fu tru, Yesaya ben taki fu situwâsi di ben moro bun srefisrefi moro leki den situwâsi pe den Dyu ben libi na ini na Babilon. A ben taki na fesi taki koloku nanga prisiri ben o de. Now, luku den wortu „nyun hemel nanga wan nyun grontapu”. Disi na a fosiwan fu den fo leisi di den wortu dati de fu feni na ini Bijbel, èn den fo tori disi kan abi langalanga fu du nanga a ten di e kon, èn a e taki srefi na fesi san sa pasa na ini a ten di e kon.

9. San den Dyu fu owruten ben abi fu du nanga a kontru fu Yesaya 65:17-19?

9 A fosi kontru fu Yesaya 65:17-19 ben abi fu du nanga den Dyu fu owruten di, soleki fa Yesaya ben taki soifri na fesi, ben drai go baka na a mamakondre fu den, pe den ben seti a tru anbegi kon bun baka (Esra 1:1-4; 3:1-4). A no de fu taki dati yu e frustan taki den ben drai go baka na wan kondre na tapu a srefi planeiti, no na wan tra presi na ini na universum. A frustan dati kan yepi wi fu si san Yesaya ben wani taki nanga nyun hemel èn wan nyun grontapu. Wi no abi fu rai, soleki fa son sma e du, fu frafra profeititori fu Nostradamus noso fu tra libisma di e taki sani na fesi. Bijbel srefi e tyari kon na krin san Yesaya ben wani taki.

10. Fa wi musu frustan a nyun „grontapu” fu san Yesaya ben taki na fesi?

10 Na ini Bijbel, a wortu „grontapu” no abi fu du ala ten nanga a lontu grontapu fu wi. Fu eksempre, Psalm 96:1 e taki trutru: ’Singi gi Yehovah, heri grontapu.’ Wi sabi taki a planeiti fu wi — a trutru gron nanga den bigi se — no man singi. Na sma e singi. Iya, Psalm 96:1 e taki fu den sma di de na grontapu. * Ma Yesaya 65:17 e taki tu fu „nyun hemel”. Efu a „grontapu” abi fu du nanga wan nyun libimakandra fu sma na ini a kondre fu den Dyu, dan san na den „nyun hemel”?

11. San den wortu „nyun hemel” ben wani taki?

11 A Cyclopædia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, fu M’Clintock nanga Strong, e taki: „Ala presi pe den e taki fu hemel na ini wan profeiti fisyun, dan hemel wani taki . . . a heri grupu fu den tirimakti . . . di de na tapu den borgu èn e tiri den, neleki fa a trutru hemel de na tapu grontapu èn e tiri en.” A Cyclopædia e fruklari fu den wortu „hemel nanga grontapu”, taki ’na ini profeiti tongo den wortu wani taki a politiek situwâsi fu sma di abi difrenti posisi. A hemel na a tirimakti; grontapu na den pipel fu a kondre, sma di den hei tirimakti e tiri.’

12. Fa den Dyu fu owruten ben abi „nyun hemel nanga wan nyun grontapu”?

12 Di den Dyu ben drai go baka na a mamakondre fu den, dan den ben kisi wan sani di wi ben kan kari wan nyun seti fu sani. Wan nyun grupu ben de di ben e tiri. Serubabel, wan bakapikin fu Kownu David, ben de tiriman, èn Yosua ben de granpriester (Hagai 1:1, 12; 2:21; Sakaria 6:11). Na den ben de den „nyun hemel”. ¿Na tapu san den ben tiri? Den „nyun hemel” ben de na tapu „wan nyun grontapu”, a krin libimakandra fu libisma di ben de baka na ini a kondre fu den, fu bow Yerusalem nanga en tempel baka fu anbegi Yehovah. So bun, soleki fa disi ben wani taki trutru, dan nyun hemel nanga wan nyun grontapu ben de na ini a kontru di ben abi fu du nanga den Dyu na a ten dati.

13, 14. (a) Sortu tra kefal fu den wortu „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” wi musu ondrosuku? (b) Fu san ede a profeititori fu Petrus de spesrutu prenspari na ini a ten disi?

13 Luku bun taki yu e frustan a prenspari penti. Disi a no wan oefening fu fruklari Bijbel na wan koni fasi, èn a no de nomo a luku di wi e luku na owruten historia. Yu kan si disi te yu e go na wan tra presi pe den wortu „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” de. Na ini 2 Petrus kapitel 3, yu sa feni den wortu disi èn yu sa si taki a abi fu du nanga a ten fu wi di e kon.

14 Na apostel Petrus ben skrifi en brifi moro leki 500 yari baka di den Dyu ben drai go baka na a mamakondre fu den. Leki wan fu den apostel fu Yesus, Petrus ben skrifi den bakaman fu Krestes, „a Masra” di kari na ini 2 Petrus 3:2. Na ini vers 4, Petrus e taki fu Yesus en ’denoya di ben pramisi’, èn dati e meki taki a profeititori de kefalek prenspari na ini a ten disi. Nofo buweisi e sori taki fu sensi a Fosi Grontapufeti, Yesus ben de denoya na a fasi taki a abi makti leki Tiriman na ini Gado en hemel Kownukondre (Openbaring 6:1-8; 11:15, 18). Disi wani taki wan spesrutu sani te wi e prakseri wan tra sani di Petrus ben taki na fesi na ini a kapitel disi.

15. Fa a profeititori fu Petrus di abi fu du nanga den „nyun hemel” e kon tru?

15 Wi e leisi na ini 2 Petrus 3:13: „Nyun hemel nanga wan nyun grontapu de di wi e fruwakti akruderi en pramisi, èn na ini den disi, regtfardikifasi sa de.” Yu leri kande kaba taki Yesus di de na ini hemel, na a prenspari Tiriman na ini den „nyun hemel” (Lukas 1:32, 33). Ma tra bijbeltekst e sori taki a no e tiri en wawan. Yesus ben pramisi taki den apostel nanga wan tu tra sma leki den ben o abi wan presi na ini hemel. Na ini a buku Hebrewsma, na apostel Paulus ben kari den sortu sma disi „sma di e teki prati na a hemel kari”. Èn Yesus ben taki dati den wan fu a grupu disi ben sa sidon na tapu kownusturu na ini hemel nanga en (Hebrewsma 3:1; Mateus 19:28; Lukas 22:28-30; Yohanes 14:2, 3). A penti na taki trawan e tiri nanga Yesus leki wan pisi fu den nyun hemel. Dan san Petrus ben wani taki nanga den wortu „nyun hemel”?

16. Sortu „nyun grontapu” de kaba?

16 Soleki fa a ben de nanga a kontru na ini owruten — a drai di den Dyu ben drai go baka na a mamakondre fu den — na so a disiten kontru fu 2 Petrus 3:13 abi fu du nanga sma di e saka densrefi na ondro a tirimakti fu den nyun hemel. Milyunmilyun sma de na ini a ten disi di e saka densrefi nanga prisiri na ondro so wan tirimakti. Den e kisi wini fu a leri programa fu a tirimakti èn den e du muiti fu du san den wet fu en di de na ini Bijbel e taki (Yesaya 54:13). Den na a fondamenti fu „wan nyun grontapu”, na a fasi taki den na wan libimakandra na heri grontapu fu ala sortu kondre, tongo, nanga ras, èn den e wroko makandra ala di den e saka densrefi na ondro a Kownu di e tiri, Yesus Krestes. ¡Wan prenspari penti na taki yu kan de wan pisi fu disi!—Mika 4:1-4.

17, 18. Fu san ede den wortu na ini 2 Petrus 3:13 e gi wi reide fu poti prakseri na a ten di e kon?

17 No denki taki disi na a kaba fu a tori, taki wi no man abi finifini inzicht fu a ten di e kon. Fu taki en leti, te yu e ondrosuku a kontekst fu 2 Petrus kapitel 3, yu sa feni sani di e sori taki wan bigi kenki sa feni presi na ini a ten di e kon. Na ini vers 5 nanga 6, Petrus e skrifi fu a Frudu na ini den dei fu Noa, a Frudu di ben tyari wan kaba kon na a ogri grontapu fu a ten dati. Na ini vers 7, Petrus e taki dati den „hemel nanga grontapu di de now”, den tirimakti nanga den ipi sma, e poti na wan sei gi „a dei fu krutu èn fu a pori di godelowsu sma sa kisi”. Disi e buweisi taki den wortu den „hemel nanga grontapu di de now” no e taki fu a trutru universum, ma fu libisma nanga den tirimakti fu den.

18 Petrus e fruklari baka dati taki a dei fu Yehovah di e kon sa tyari wan bigi krin kon, èn sa krin a pasi gi den nyun hemel nanga nyun grontapu di kari na ini vers 13. Luku a kaba fu a vers dati — „na ini den disi, regtfardikifasi sa de”. ¿Dati no e sori taki wan tu bigi kenki musu feni presi, di sa tyari bun kon? ¿Disi no e wiki a fruwakti gi trutru nyun sani, wan ten te libisma sa feni moro bigi prisiri fu de na libi, moro leki na ini a ten disi? Efu yu kan si dati, dan yu kisi inzicht na ini den sani di Bijbel e taki na fesi, inzicht di wan tu sma nomo abi.

19. Na ini sortu situwâsi a buku Openbaring e taki fu den „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” di musu kon ete?

19 Ma meki wi go moro fara. Wi luku pe den wortu „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” de na ini Yesaya kapitel 65 èn na wan tra presi na ini 2 Petrus kapitel 3. Now, opo Openbaring kapitel 21, di abi wán tra presi pe den wortu disi de na ini Bijbel. Agen, a sa yepi wi te wi e frustan a situwâsi. Tu kapitel na fesi, na ini Openbaring kapitel 19, wi e si taki den e taki fu wan orloku na wan fasi di yu kan si krinkrin na yu fesi — ma a no wan orloku na mindri nâsi di de feanti fu makandra. Na wan sei yu abi „A Wortu fu Gado”. Kande yu sabi dati leki wan titel fu Yesus Krestes (Yohanes 1:1, 14). A de na ini hemel, èn a fisyun disi e sori en nanga en hemel legre. Nanga suma a e feti? A kapitel e kari „kownu”, „srudati komandanti”, nanga sma fu difrenti posisi, „den pikinwan nanga den bigiwan”. A feti disi abi fu du nanga a dei fu Yehovah di e kon, a pori fu godelowsufasi (2 Tesalonikasma 1:6-10). Te wi e leisi moro fara, dan Openbaring kapitel 20 e bigin fu taki dati den sa puru „a fosi sneki, di de Didibri nanga Satan”, na pasi. Disi e sreka sani fu ondrosuku Openbaring kapitel 21.

20. Sortu prenspari kenki di musu feni presi na ini a ten di e kon, Openbaring 21:1 e sori?

20 Na apostel Yohanes e bigin nanga den span wortu: „Mi ben si wan nyun hemel èn wan nyun grontapu; bika a fosi hemel èn a fosi grontapu ben pasa gowe, èn a se no de moro.” Akruderi den sani di wi ben si na ini Yesaya kapitel 65 nanga 2 Petrus kapitel 3, wi kan sabi trutru taki disi no ben wani taki dati den trutru hemel nanga wi planeiti, nanga den dipi watra ben sa meki presi gi nyunwan. Soleki fa den kapitel na fesi ben sori, dan den sa puru godelowsu sma nanga den tirimakti fu den, so srefi Satan, a tiriman di wi no man si, na pasi. Iya, a pramisi disi na wan pramisi gi wan nyun seti fu sani di abi fu du nanga sma na grontapu.

21, 22. ¿Fu sortu blesi Yohanes e gi wi a dyaranti, èn san a wani taki dati watra-ai sa figi puru?

21 Wi e kon de seiker fu disi te wi e leisi a moi profeititori disi go moro fara. A kaba fu vers 3 e taki fu a ten te Gado sa de nanga a libisma famiri, te a sa poti prakseri na den sma di e du a wani fu den fu tyari bun gi den (Esekièl 43:7). Yohanes e taki moro fara na ini vers 4 nanga 5: „A [Yehovah] sa figi puru ala watra na den ai, èn dede no sa de moro, no wan sari, no wan babari, no wan pen no sa de moro. Den fositen sani pasa kaba. Èn a Sma di ben sidon na tapu a kownusturu, ben taki: ’¡Luku! Mi e meki ala sani kon nyun.’ A e taki tu: ’Skrifi, bika den wortu disi de getrow èn tru.’” ¡Dati na wan profeititori di e meki wi firi bun srefisrefi!

22 Prakseri pikinso fu abi prisiri fu den sani di Bijbel e taki na fesi. ’Gado sa figi puru ala watra na den ai.’ Disi no kan abi fu du nanga den gewoon watra-ai fu wi di e wasi den ai fu wi di swaki, èn a no kan taki tu fu den watra-ai di wi abi te wi e prisiri. Nôno, den watra-ai di Gado sa figi puru na watra-ai di kon fu pina, sari, lasi-ati, skin-ati, nanga banawtu. Fa wi kan sabi disi trutru? We, a kefalek moi pramisi disi fu Gado e sori taki a figi di a sa figi watra-ai puru, abi fu du nanga a de di ’dede, sari, babari, nanga pen no sa de moro’.—Yohanes 11:35.

23. Sortu situwâsi sa kon na wan kaba, soleki fa a profeititori fu Yohanes e gi a dyaranti?

23 ¿Disi no e buweisi taki kanker, bururtu, seryusu atisiki, èn srefi dede sa puru na pasi? Suma fu wi no lasi wan lobiwan fu wan siki, wan onkoloku, noso wan rampu? Dyaso Gado e pramisi taki dede no sa de moro, èn disi e sori taki den pikin di ben sa kan gebore na a ten dati no sa abi fu du nanga a fruwakti fu gro kon bigi èn dan kon owru — èn di sa dede te fu kaba. A profeititori disi wani taki tu taki a go di sma frustan go na baka, swaki bonyo, sweri na ini sma skin, a si di sma no man si bun moro, noso srefi aisiki no sa de moro — di wi gwenti si te sma kon owru.

24. Fa a ’nyun hemel nanga nyun grontapu’ sa sori taki a de wan blesi, èn san wi sa ondrosuku ete?

24 Yu sa agri sondro tweifri taki sari nanga babari sa kon moro mendri te dede, na owru di sma owru, nanga siki sa puru na pasi. Ma fa a de nanga a pôti di sma pôti na wan takru fasi, a meshandri di sma e meshandri pikin-nengre, èn a desko di sma e desko trawan èn e kwinsi den fu di den abi wan tra background noso wan tra skin kloru? Efu den sortu sani disi — di wi gwenti si na ini a ten disi — ben o de ete, dan wi no ben o de fri fu sari nanga babari. So bun, a libi na ondro „wan nyun hemel èn wan nyun grontapu” no sa pori nanga den sani disi fu now di e meki sma e sari. ¡Dati sa de wan bigi kenki! Ma te so fara wi ondrosuku soso dri fu den fo presi pe den wortu „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” de na ini Bijbel. Ete wan de di abi fu du nanga den sani di wi ondrosuku èn di e poti moro krakti na tapu fu san ede wi abi reide fu fruwakti o ten èn fa Gado sa meki a pramisi fu en fu „meki ala sani kon nyun”, kon tru. Na artikel di e kon now e taki fu a profeititori dati èn san a kan wani taki gi a koloku fu wi.

[Futuwortu]

^ paragraaf 10 The New English Bible e vertaal Psalm 96:1 so: „Singi gi MASRA, ala un man na grontapu.” The Contemporary English Version e taki: „Ibri sma na tapu a grontapu disi, singi prèise gi MASRA.” Disi e agri nanga na idea taki nanga den wortu „nyun grontapu” Yesaya ben taki fu a pipel fu Gado na ini a kondre fu den.

San Yu E Memre Ete?

• San na dri presi pe Bijbel e taki na fesi fu den „nyun hemel nanga wan nyun grontapu”?

• San den Dyu fu owruten ben abi fu du nanga a kontru fu den „nyun hemel nanga wan nyun grontapu”?

• San wi kon frustan na den kontru fu den „nyun hemel nanga wan nyun grontapu” soleki fa Petrus ben taki?

• Fa Openbaring kapitel 21 e sori wi wan tumusi moi ten di e kon?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 10]

Soleki fa Yehovah ben taki na fesi, dan Sirus ben sreka sani fu meki den Dyu drai go baka na a mamakondre fu den na ini 537 b.G.T.