Go na content

Go na table of contents

Fu San Ede So Furu Krukafasi De?

Fu San Ede So Furu Krukafasi De?

Fu San Ede So Furu Krukafasi De?

„Yu no musu teki wan tyuku, bika wan tyuku e breni den man di e si sani krin èn a kan taki heri tra wortu leki den wortu di den regtfardikiwan ben taki.”—Exodus 23:8.

DRI dusun nanga feifi hondro yari pasa, a Wet fu Moses ben krutu a gi nanga a teki fu tyuku. Fu sensi a ten dati na ini den yarihondro di pasa, dan sma ben meki furu wet di ben de teige krukafasi. Toku, wet di lanti meki no ben man skotu krukafasi. Milyunmilyun tyuku e pai ala dei, èn milyardmilyard sma e nyan pina fu den bakapisi fu dati.

Krukafasi kon de so furu èn sma kon de so koni fu du dati, taki a kon de wan kefar di kan swaki a fondamenti fu a libimakandra. Na ini son kondre, pikinmoro sma no man du no wan sani sondro taki wan tyuku e pai. Efu wan sma kan gi tyuku na a yoisti sma, dan dati man yepi a sma fu pasa wan examen, kisi wan rijbewijs, sroto wan bisnis kruderi noso wini wan krutu afersi. „Krukafasi de leki wan kefalek bigi doti di e meki sma e lasi-ati”, na so Arnaud Montebourg, wan afkati na ini Parijs, e kragi.

Sma e pai tyuku srefisrefi, spesrutu pe den e du bisnis. Son bisnis e poti wan di fu dri pisi fu ala a moni di den e meki na wan sei soso fu gi tyuku na kruka lantiman di e hori densrefi tumusi strak na wet. Soleki fa a tijdschrift The Economist fu Ingrisikondre e sori, dan so wan 10 procent fu den 25 milyard Amerkan dala di kondre e gebroiki ala yari fu bai noso seri fetisani gi makandra, e gebroiki fu pai tyuku na sma di kande o bai fetisani na den. Fu di a krukafasi disi kon moro furu, meki den bakapisi kon takru srefisrefi. Sma taki dati na ini den lasti tin yari, „a du bun di sma e du bun gi mati” na ini a kapitalisme sistema — kruka bisnis di e du bun gi wan tu sma nomo di abi bun matifasi nanga bisnis sma — broko na ekonomia fu heri kondre.

A de seiker so, taki den sma di e firi moro fu a krukafasi nanga na ekonomia pori di a e tyari kon, na den pôtiwan — den wan di furutron no man gi wan sma wan tyuku. Soleki fa The Economist e sori syatu èn krin, dan „krukafasi na wán fasi nomo fu kwinsi sma na wan ogri-ati fasi”. ¿A sortu fasi disi fu kwinsi sma na wan sani di sma kan basi, noso krukafasi na wan sani di sma no kan wai pasi gi en? Fu kan piki na aksi dati, dan na a fosi presi wi musu kon sabi wan tu fu den moro prenspari sani di e tyari krukafasi kon.

San Na den Sani Di E Tyari Krukafasi Kon?

Fu san ede sma e teki a bosroiti fu de kruka, na presi fu du sani na wan eerlijk fasi? Gi son sma, a de di den de kruka kan de a moro makriki fasi — noso trutru a wan-enkri fasi — fu kisi san den wani. Sontron wan tyuku kan de wan makriki fasi fu no kisi strafu. Furu sma di e si taki a gersi leki den politiekman, skowtu nanga krutubakra no e ke nanga krukafasi noso taki densrefi tu e du en e waka nomo na baka na eksempre fu den.

Fu di krukafasi e feni presi moro nanga moro, dan sma e bigin teki en moro leki wan aladei sani, te leki te fu kaba a tron wan fasi fu libi. Sma di a moni di den e kisi de so pikinso taki a no sari den, e kon si taki den no kan du tra fasi. Den musu aksi tyuku efu den wani abi wan bun libi. Èn te den sma di e dwengi trawan fu pai den tyuku noso te densrefi e pai tyuku fu kisi wini di den no abi reti na tapu, no e kisi strafu, dan wan tu sma nomo sa wani feti nanga krukafasi. Kownu Salomo ben taki: „Fu di a krutu teige wan takru wroko no kon esi, meki den manpikin fu libisma poti na ini den ati fu du ogri.”—Preikiman 8:11.

Tu tranga krakti e meki taki krukafasi e kon moro furu: a denki di sma e denki densrefi nomo èn bigi-ai. Fu di den e denki densrefi nomo, meki kruka sma e tapu den ai gi a pina di a krukafasi fu den e meki trawan pina, èn den e taki bun fu a teki fu tyuku soso fu di den e kisi wini fu dati. O moro materia gudu den kruka sma e tyari kon na wan, o moro bigi-ai den e kisi. Salomo ben taki: „Wan sma di lobi solfru nomo, no sa kisi satisfaksi fu solfru, èn na so a de tu nanga a sma di lobi gudu, nanga san a kisi” (Preikiman 5:10). A tru taki bigi-ai kan bun fu meki moni, ma ala ten a e gi pasi meki kruka feni presi èn meki sani e du di de teige a wet.

Wan tra sani di wi musu hori na prakseri na a rol fu a tiriman, fu a grontapu disi, di sma ai no man si èn di Bijbel e kari Satan Didibri (1 Yohanes 5:19; Openbaring 12:9). Satan e horibaka fayafaya gi krukafasi. A moro bigi tyuku di den skrifi fu en ben de a wan di Satan ben pristeri Krestes. ’Ala den kownukondre fu grontapu mi sa gi yu, efu yu fadon na doti èn du wan sani fu anbegi mi.’—Mateus 4:8, 9.

Ma Yesus ben de wan sma di no ben kan teki tyuku èn a ben leri den bakaman fu en fu tyari densrefi na a srefi fasi. ¿Den leri fu Krestes ben sa kan de wan heri bun wrokosani fu kakafutu gi krukafasi na ini a ten disi? Na artikel di e kon sa taki finifini fu na aksi disi.