„Kibri Yu Ati”

YEHOVAH ben taigi a profeiti Samuèl: „Gado no e luku sani fa libisma e luku sani, bika libisma e si san na ai e si nomo; ma fu a sei fu Yehovah, a e si fa na ati de” (1 Samuèl 16:7). A psalm skrifiman David ben e poti prakseri tu na a agersi ati, di a ben singi: „Yu [Yehovah] ondrosuku mi ati, yu ondrosuku na neti, yu soifri mi; yu sa kon si taki mi no meki triki plan. Mi mofo no sa sondu”.—Psalm 17:3.

Iya, Yehovah e luku na ini na ati fu kon sabi suma wi de trutru (Odo 17:3). Nanga reti, Kownu Salomo fu owruten Israèl ben gi leki rai baka dati: „Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri, bika na drape den rutu fu a libi de” (Odo 4:23). Fa wi kan kibri na agersi ati fu wi? Odo kapitel 4 e gi wi a piki tapu na aksi dati.

Arki a Trangaleri fu wan Papa

A di fu fo kapitel fu Odo e bigin nanga den wortu: „Arki, O manpikin, a trangaleri fu wan papa èn poti prakseri, so taki unu kan kon abi frustan. Bika bun leri na san mi sa gi unu trutru. No libi a wet fu mi.”—Odo 4:1, 2.

A rai di yongu sma e kisi de taki den musu arki a gosontu leri fu den papa nanga mama di e dini Gado, spesrutu di fu wan papa. En abi a frantwortu di Bijbel e gi en fu sorgu gi den sani di en osofamiri abi fanowdu na skin fasi èn na yeye fasi (Deuteronomium 6:6, 7; 1 Timoteus 5:8). ¡Sondro so wan tiri, a de krinkrin moro muilek gi wan yongu sma fu gro kon tron bigisma! ¿A no de so, fu dati ede, taki wan pikin musu teki a trangaleri fu en papa na wan lespeki fasi?

Ma fa a de nanga wan yongu sma di no abi wan papa fu gi en leri? Fu eksempre, Jason, di abi erfu yari, ben kon tron wan boi sondro papa di a ben abi fo yari. * Di wan Kresten owruman ben aksi en san ben de a moro bruya pisi fu a libi fu en, Jason ben piki gawgaw: „Mi e firi taki mi mankeri wan papa. Sontron a firi dati e meki mi lasi-ati.” Ma rai di e gi trowstu de fu kisi gi yonguwan di no e kisi a tiri fu papa nanga mama. Jason èn trawan neleki en kan suku èn kisi rai leki di fu wan papa fu den owruman nanga tra lepi sma na ini a Kresten gemeente.—Yakobus 1:27.

Ala di Salomo ben e memre a leri di ensrefi ben kisi, a ben e go doro fu taki: „Mi ben de wan trutru manpikin gi mi papa, safu èn a wan-enkri wan na fesi fu mi mama” (Odo 4:3). A de krin taki nanga prisiri a kownu ben e memre a fasi fa a ben kweki. Fu di a ben de „wan trutru manpikin” di ben e teki a rai fu wan papa na ati, meki a ben musu de so taki yongu Salomo ben abi wan lobi-ati krosibei matifasi nanga en papa, David. Boiti dati, Salomo ben de „a wan-enkriwan”, noso a wan di ben kisi trutru lobi. ¡A de wan prenspari sani trutru gi wan pikin fu gro na ini wan oso pe na osofamiri abi lobi èn pe den pikin man taki fri nanga den papa nanga mama!

Kisi Koni Nanga Frustan

Di Salomo ben e memre a rai di en papa ben gi en na wan lobi-ati fasi, a taki: „A ben e gi mi leri èn ben e taigi mi: ’Meki na ati fu yu hori mi wortu steifi. Hori den komando fu mi èn tan libi. Kisi koni, kisi frustan. No frigiti, èn no drai gowe fu den wortu fu mi mofo. No gowe libi en [koni], èn a sa kibri yu. Lobi en, èn a sa kibri yu. Koni na a moro prenspari sani. Kisi koni; èn nanga ala sani di yu e kisi, kisi frustan.’”—Odo 4:4-7.

 Fu san ede koni „na a moro prenspari sani”? Koni wani taki dati wi e meki sabi nanga frustan wroko makandra na so wan fasi dati a abi bun bakapisi. Sabi — kon sabi sani noso kisi ondrofeni, nanga tru tori di yu e kisi fu di yu e luku sani fini èn e ondrofeni den noso fu di yu e leisi èn e studeri — de prenspari gi koni. Ma efu wi no abi a makti fu gebroiki en na wan yoisti fasi, dan a sabi fu wi no warti furu. Wi musu leisi Bijbel nanga den publikâsi di abi den gron tapu Bijbel, di a „koni èn getrow srafu” e sorgu taki wi kisi den. Ma wi musu meki muiti tu fu du san wi e leri fu den.—Mateus 24:45.

A kisi fu frustan na wan prenspari sani tu. ¿Sondro dati, wi ben sa kan kon si trutru fa den tru tori abi fu du nanga makandra?¿Wi kan kon si a heri tori krinkrin fu wan afersi di wi musu poti prakseri na en tapu? ¿Efu wi ben e mankeri frustan, fa wi ben kan kon frustan fu san ede sani de leki fa den de èn fa wi kan kisi inzicht nanga a koni fu man si sani krin? Iya, fu kan taki-go-taki-kon fu sani fu feni buweisi fu man teki yoisti bosroiti, wi abi frustan fanowdu.—Danièl 9:22, 23.

Salomo e go doro fu kari den wortu fu en papa, di a e taki: „Abi furu warderi gi en, èn a sa hei yu. A sa gi yu glori fu di yu e brasa en. A sa gi wan moi kransi na yu ede; wan moi kroon a sa gi yu” (Odo 4:8, 9). A koni di e kon fu Gado e kibri a sma di e brasa en. Boiti dati, a e gi a sma grani èn a e meki a kon moi. Fu tru, fu dati ede meki wi kisi koni.

„Grabu Trangaleri Hori”

Di a kownu fu Israèl ben e kari den leri fu en papa baka, dan a e taki san e kon now: „Arki mi manpikin, èn teki den sani di mi e taki. Dan gi yu, den yari fu libi sa kon de furu. Mi wani gi yu leri na ini koni srefi; mi wani meki yu waka na tapu den pasi fu opregtifasi. Te yu e waka, a fasi fa yu e poti yu futu noti no sa tapu yu; èn efu yu e lon, yu no sa naki futu fadon. Grabu trangaleri; no lusu en. Kibri en bun, bika en ensrefi na yu libi.”—Odo 4:10-13.

Leki wan trutru manpikin gi en papa, dan a ben musu de so taki Salomo ben warderi a waarde fu trangaleri di ben gi nanga lobi, di e gi leri èn di e meki sani kon reti baka. Fa wi ben kan fruwakti fu go na fesi fu tron bigisma na yeye fasi noso howpu fu meki a libi fu wi kon moro bun, sondro trangaleri di gi na wan yoisti fasi? Te wi no e leri fu den fowtu di wi e meki noso te wi no e kenki den fowtu denki di wi abi, dan wi no sa go na fesi na yeye  fasi. Trangaleri di de reidelek e meki sma tyari densrefi na wan fasi di Gado feni bun èn na so fasi a e yepi wi fu „waka na tapu den pasi fu opregtifasi”.

Wan tra sortu trangaleri abi leki bakapisi tu taki a e meki ’den yari fu wi libi kon de furu’. Fa? We, Yesus Krestes ben taki: „A sma di de getrow ini a moro pikin sani, de getrow tu ini furu sani, èn a sma di de onregtfardiki ini a moro pikin sani, de onregtfardiki tu ini furu sani” (Lukas 16:10). Te wi e gi wisrefi trangaleri ini pikin sani dan dati no sa meki a de moro makriki gi wi fu du a srefi ini bigi sani, wan sani di wi libi srefi e anga fu dati? Fu eksempre, te wi e leri na ai fu wi fu no „tan luku wan uma fu kan abi tranga firi gi en”, dan dati ben sa meki taki wi no sa gi wisrefi abra makriki na hurudu (Mateus 5:28). A no de fu taki, dati a gronprakseri disi de gi man nanga uma. Efu wi e dwengi den prakseri fu wi fu „tyari ibri prakseri kon na ini katibo”, dan a no sa pasa makriki taki wi e du bigi sondu nanga wortu noso nanga sani di wi e du.—2 Korentesma 10:5.

A de tru, taki nofotron trangaleri na wan muilek sani fu sma teki en èn a kan sori leki a de wan sani di e skotu sma (Hebrewsma 12:11). Ma a koni kownu e gi wi a dyaranti taki efu wi e grabu trangaleri hori, dan a pasi di wi e waka sa meki taki wi sa go na fesi. Na a srefi fasi fa wan lonman e meki muiti fu leri lon na wan yoisti fasi, e meki taki a kan lon esi moro nanga moro sondro fu fadon noso fu gi ensrefi mankeri. Na so te wi e grabu trangaleri hori, dan dati e meki taki wi man waka na tapu a pasi fu libi na wan yoisti fasi go na fesi sondro fu naki futu fadon. A no de fu taki, dati wi musu luku bun sortu pasi wi e teki.

Koti Pasi gi „a Pasi fu den Godelowsuwan”

Fu poti prakseri na a tranga fanowdu fu disi, Salomo e gi a warskow: „No go na tapu a pasi fu den godelowsuwan, èn no waka langalanga go na tapu a pasi fu den ogriwan. Koti pasi gi en, no pasa krosibei fu en; drai komoto fu en, èn waka pasa. Bika den no e sribi so langa leki den no du ogri, èn a sribi komoto na den ai so langa leki den no meki wan sma naki futu fadon. Bika den ben furu den bere nanga a brede fu ogridu, èn a win fu du ogridu nanga tranga na san den e dringi.”—Odo 4:14-17.

Den godelowsuwan, di Salomo wani taki wi musu koti pasi gi den, e furu den bere nanga den takru du fu den. A du fu sani di no bun de leki nyanyan nanga dringi gi den. Den no man sribi so langa leki den no du ogridu nanga tranga. Den na trutru kruka sma! Wi kan kibri wi ati trutru efu wi e tan abi demakandra nanga den? Fa a de wan don sani fu „waka langalanga go na tapu a pasi fu den ogriwan” fu di wi e poti wisrefi na ini situwâsi pe wi e kisi fu du nanga ogridu di e du nanga tranga! Disi de fu si na ini den furu fasi fu meki prisiri fu a grontapu fu a ten disi. A muiti di wi e meki fu de sma di abi sari-atifasi no e go makandra kwetikweti nanga a si di wi e si furu felem na tapu telefisi noso na ini kino di abi fu du nanga soso ogridu. Den sani disi e meki wi lasi ala firi na ini wi ati.

 Tan na ini a Leti

Ala di Salomo tan gebroiki na agersi tori fu wan pasi, a e fruklari: „Ma a pasi fu den regtfardikiwan de leki a brenki leti di e kon krin moro nanga moro, te leki a dei poti kon steifi” (Odo 4:18). Te wi e teki wan studie fu Bijbel èn e pruberi fu libi akruderi den sani di a e taki, dan wi kan teki dati gersi nanga a bigin di wi e bigin teki waka frukufruku mamanten te a dungru ete. Te a dungru fu a neti loktu e bigin kenki tron pikinso blaw, dan pikinmoro wi no man si noti. Ma te a dei e broko safrisafri, dan pikinsopikinso wi e kon si moro nanga moro fu a kontren pe wi de. Te fu kaba, dan a son e skèin krin, èn wi e si ala sani finifini. Iya, waarheid e kon krin moro nanga moro gi wi te wi e tan go doro fu studeri den Buku fu Bijbel nanga pasensi èn fayafaya. A gi di wi e gi na ati fu wi nyanyan na yeye fasi, de tranga fanowdu efu wi wani kibri en teige falsi denki.

A e kon na krin safrisafri tu, san Bijbel profeititori wani taki èn taki den de prenspari. Profeititori e kon krin gi wi te a santa yeye fu Yehovah e skèin na den tapu èn te den e kon tru na ini den sani di e pasa na grontapu noso na ini den sani di a pipel fu Gado e ondrofeni. Na presi fu bigin prakseri ala sortu sani fu a kontru fu den, wi musu wakti tapu a ’leti di e kon krin moro nanga moro’.

Fa fu den sma di e trowe a tiri fu Gado fu di den e weigri fu waka na ini a leti? „A pasi fu den godelowsuwan de leki a dungru, Salomo e taki. „Den no sabi na san den e tan naki den futu fadon” (Odo 4:19). Den godelowsuwan de leki wan man di e naki futu fadon na ini a dungru sondro taki a sabi na san a ben naki en futu. Srefi te a gersi leki sani e waka bun nanga den godelowsuwan fu na onregtfardikifasi fu den ede, toku a bun bakapisi di den abi na fu wan syatu ten nomo. Fu den sortu sma dati, a psalm skrifiman ben singi: „Iya, na tapu grati gron yu poti den. Yu [Yehovah] meki den fadon tron wan broko presi.”—Psalm 73:18.

Tan na Ai

A kownu fu Israèl e go doro fu taki: „Mi manpikin, poti prakseri na den wortu fu mi. Poti yu yesi fu arki san mi e taki. No meki den komoto fu yu ai. Kibri den na mindrisei fu yu ati. Bika den na libi gi ala den sma di e feni den èn gosontu gi a heri skin fu den. Kibri yu ati, moro leki ala tra sani di de fu kibri, bika na drape den rutu fu a libi de.”—Odo 4:20-23.

Na eksempre fu Salomo srefi e buweisi o prenspari a rai de fu kibri na ati. A de tru taki,  en „ben de wan trutru manpikin” gi en papa di a ben yongu èn a ben tan getrow na Yehovah wan langa pisi ten baka di a ben tron wan bigisma. Ma Bijbel e taki: „A ben kon de so taki di Salomo ben kon owru, dan den eigi wefi [fu tra kondre] fu en ben meki en ati waka na baka den tra gado; èn a no ben de nanga Yehovah en Gado nanga en heri ati, leki na ati fu en papa David” (1 Kownu 11:4). Efu sma no e tan na ai doronomo, dan srefi den moro bun ati kan tron ati di wani du san ogri (Yeremia 17:9). Wi musu tan hori den frumane na ini a Wortu fu Gado krosibei fu wi ati — ’na mindrisei fu en’. Disi wani taki tu a tiri di wi e kisi na ini a di fu fo kapitel fu Odo.

Ondrosuku a Fasi fa Yu Ati De

Wi e kibri na agersi ati fu wi nanga bun bakapisi? Fa wi kan sabi a fasi fa wi de na inisei? „San furu na ati pasa marki, na dati a mofo e taki”, Yesus ben taki (Mateus 12:34). A ben taki tu: „Ogri prakseri, kiri, sutadu, hurudu, fufuru, falsi kotoigi nanga blasfemia, e kon fu na ati” (Mateus 15:19, 20). Iya, den wortu di wi e taki èn den sani di wi e du, e sori krinkrin suma wi de na ini wi ati.

A frumane fu Salomo gi wi e fiti: „Puru krukafasi fu a tongo fu yu; èn poti a bedrigifasi fu den mofobuba fu yu farawe fu yu. Den ai fu yu, langalanga na fesi den musu luku go, iya, den eigi brenki ai fu yu musu luku go langalanga na fesi. Grati a pasi fu yu futu, èn meki ala den pasi fu yu seti steifi. No beni go na reti-anusei noso na kruktu-anusei. Puru yu futu fu san ogri.”—Odo 4:24-27.

Nanga a frumane fu Salomo na prakseri, wi musu ondrosuku san wi e taki èn san wi e du. Efu wi musu kibri na ati èn plisi Gado, dan wi musu koti pasi gi krukafasi fu taki èn gi bedrigifasi (Odo 3:32). Fu dati ede wi musu prakseri seryusu san den sani di wi e taki èn den sani di wi e du, e sori fu a sma di wi de na inisei. Meki wi suku a yepi fu Yehovah baka dati, so taki wi kan puru iniwan swakifasi di wi abi.—Psalm 139:23, 24.

Boiti dati, meki ’den ai fu wi luku go langalanga na fesi’. Meki wi hori den na tapu a marki fu dini wi hemel Tata nanga wi heri ati (Kolosesma 3:23). Te yu e feti na baka so wan opregti fasi fu waka nanga libi, dan meki Yehovah meki sani waka bun nanga yu na tapu „ala den pasi fu yu”. Meki Yehovah blesi yu pasa marki tu fu di yu e teki a rai di Gado meki sma skrifi nanga yepi fu en santa yeye, fu „kibri yu ati”.

[Futuwortu]

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 22]

¿Yu e tan farawe fu prisiriten di abi fu du nanga ogridu di e du nanga tranga?

[Prenki na tapu bladzijde 21]

Kisi wini fu a rai fu sma di abi ondrofeni

[Prenki na tapu bladzijde 23]

Trangaleri no e meki yu lon moro safri

[Prenki na tapu bladzijde 24]

Tan go doro nanga a studeri di yu e studeri Bijbel