Go na content

Go na table of contents

Yu Kan Tan Krin na ini wan Doti Grontapu

Yu Kan Tan Krin na ini wan Doti Grontapu

Yu Kan Tan Krin na ini wan Doti Grontapu

EN SKIN ben dungru èn a ben de wan moi man. Na uma ben koni èn a ben moi tu. Den ben e wroko na a srefi presi. Na uma ben e poti furu prakseri na a man. A man ben e prèise en doronomo. Den ben e bai moi sani gi makandra. Heri esi den ben abi wan lobi afersi. A man ben libi en wefi gi na uma. Te fu kaba, na uma bosroiti fu tan na en masra èn fu broko a lobi afersi. Sondro taki a man ben wani dati trutru, a ben pruberi fu drai go baka na en wefi. Ma fu di a no ben abi trutru berow, meki a no ben man seti a trowlibi fu en baka. Ibri sma di ben abi fu du nanga na afersi disi ben go doro nanga en libi, ma disi no ben pasa sondro pen.

Na ini a grontapu disi, sma no e si en leki wan warti sani moro, te trawan e tyari densrefi na wan krin fasi na ini seks afersi. A kon gersi wan aladei sani taki sma e suku prisiri nanga satisfaksi pasa marki. The New Encyclopædia Britannica e taki: „A gersi taki sutadu de na ala presi. Èn son leisi, sma e si sutadu na a srefi fasi leki fa den e si a trowlibi.”

Toku Yehovah e aksi taki a trowlibi musu de „krin na mindri ala sma” èn taki a trowbedi musu de „sondro flaka” (Hebrewsma 13:4). Den Buku fu Bijbel e taki: „No meki sma kori unu. No wan huruman, no wan anbegiman fu kruktu gado, no wan sutaman, no wan man di den e hori fu du sani di a no meki fu dati, no wan man di e didon nanga man . . . sa kisi a kownukondre fu Gado” (1 Korentesma 6:9, 10). Fu dati ede, te wi wani taki Gado feni wi bun, dan wi sa abi fu tan tyari wisrefi na wan krin fasi na ini a doti grontapu disi.

Fa wi kan kibri wisrefi gi den sani lontu wi di e pori a krin fasi fu sma? Na ini a di fu feifi kapitel fu a Bijbel buku Odo, Kownu Salomo fu Israèl fu owruten e fruteri wi dati. Meki wi ondrosuku san a abi fu taki.

A Frustan fu Kibri Yu

Mi manpikin, o poti prakseri na mi koni”, na so a kownu fu Israèl e bigin. A e taki moro fara: „Gi yesi na a si di mi man si sani krin, so taki yu kan kibri yu frustan; èn meki a de so taki yu eigi mofobuba e kibri sabi srefi.”Odo 5:1, 2.

Fu kakafutu gi den tesi fu no du hurudu, dan wi abi koni fanowdu — a man di wi man gebroiki Bijbel sabi — èn wi abi a koni fanowdu fu man si sani na wan yoisti fasi, noso a fasi fu man si san bun èn san fowtu èn fu handri na a yoisti fasi. Wi e kisi deki-ati fu poti prakseri na koni èn a si di wi musu si sani na wan yoisti fasi, so taki wi kan kibri a frustan fu wi. Fa wi kan du disi? Te wi e studeri Gado en Wortu, Bijbel, dan wi musu poti prakseri na a fasi fa Yehovah e du sani èn wi musu gi yesi na en wani èn na den sani di a abi na prakseri. Te wi e du disi, dan wi e meki a fasi fa wi e denki kon na tapu a reti pasi. A frustan fu dati ede, e kruderi nanga a koni èn a sabi di komoto na Gado. Te wi e gebroiki a koni disi bun, dan a sa kibri wi fu no meki sma kori wi fu du hurudu.

Luku Bun Nanga Switi Taki

A reide fu san ede a frustan de prenspari fu man tan krin na ini wan doti grontapu, na fu di den fasi fu wan huru sma de leki wan triki sani. Salomo e warskow: „Leki wan oni-godo den mofobuba fu wan freimde uma e tan dropu, èn en mofo grati moro leki oli. Ma a bakapisi fu en bita leki kwasi-bita; a srapu leki wan owru di e koti na ala tu sei.”Odo 5:3, 4.

Na ini na odo disi, den e prenki a tranga-ede sma leki „wan freimde uma” — wan huru-uma. * Den wortu di a e gebroiki fu kori a sma di a feni, switi leki oni èn den grati moro olijf-oli. A no so a e bigin furu leisi, te sma di wani du hurudu e aksi trawan fu abi seks nanga den? Fu eksempre, poti prakseri na san Amy, wan moi uma di ben de sekretarsi èn di ben abi 27 yari, ben ondrofeni. A e fruteri: „Yu abi so wan man na mi wrokope di e skèin mi doronomo èn a e prèise mi na ibri okasi di a e kisi. A de wan switi firi te wan sma e poti prakseri na yu. Ma mi kan si krinkrin taki a e du den sani disi bika a wani abi seks nomo nanga mi. Mi no sa meki a kisi mi nanga den sani di a e du fu kori mi.” Furutron den switi wortu di wan man noso wan uma e gebroiki fu kori wi, so taki wi e firi prenspari, na wortu di switi fu yere boiti efu wi sabi fu san ede den e gebroiki den wortu trutru. Fu man du disi wi musu gebroiki a frustan fu wi, doronomo.

A bakapisi fu hurudu bita leki kwasi-bita èn a srapu leki wan owru di e koti na ala tu sei — a e gi sma pen èn a e kiri sma. A sma en konsensi e fon en, a e de nanga bere sondro taki a ben wani dati, noso a e kisi wan siki di e panya ensrefi nanga yepi fu seks. Nofotron disi na den bita bakapisi te sma e tyari densrefi na so wan fasi. Èn prakseri fu a hebi pen di a sma e firi fu di en trowpatna no ben de getrow na en. Te wan sma du sutadu wán leisi nomo, dan dati kan libi marki na baka di bigi sote taki den e tan en heri libi langa. Iya, hurudu e meki sma kisi furu pen.

A koni kownu e taki fu a fasi fa wan tranga-ede uma e libi, te a e taki moro fara: „En futu e saka go na dede. Den eigi futustap fu en, fasi na Syeol srefi. A no e poti prakseri na a pasi fu libi. En pasi lasi, a no sabi pe” (Odo 5:5, 6). Den fasi fu na huru-uma e tyari en go na dede — den futustap fu en e go na Syeol, a grebi fu a heri libisma famiri. Den wortu disi tru srefisrefi fu di den siki di e panya densrefi nanga yepi fu seks, spesrutu AIDS, de fu si na ala sei! A bakapisi na a srefi gi na uma leki den wan di e waka den srefi kronkron pasi fu en.

A kownu e broko en ede trutru te a e gi deki-ati: „Fu dati ede now, o manpikin, arki mi èn no drai yu baka gi den sani di mi mofo e taki. Tan hori yu pasi farawe fu en sei, èn no go krosibei fu a mofodoro fu en oso.”Odo 5:7, 8.

Wi musu tan so fara leki wi man fu den sani di huru sma e gebroiki fu kori wi. Fu san ede wi ben sa opo wisrefi gi den fasi fu den fu di wi e go arki doti poku, e luku sani di e pori a denki fu wi noso e luku sani pe den e sori seks sondro fu kibri iniwan sani? (Odo 6:27; 1 Korentesma 15:33; Efeisesma 5:3-5). Èn o don a ben o de fu pruberi fu hari sma prakseri fu di wi e go skèin den, noso fu di wi e weri krosi noso e sorgu wisrefi na wan fasi di no fiti.—1 Timoteus 4:8; 1 Petrus 3:3, 4.

A Abi Tumusi Furu Takru Bakapisi

San na wan tra sani fu san ede wi musu tan fara fu wan tranga-ede sma? Salomo e piki: „So taki yu no sa gi trawan yu wartifasi, noso yu yari na san ogri; so taki freimdesma no sa satisferi densrefi nanga yu makti, noso den sani di yu kon kisi nanga muiti de na ini na oso fu wan sma fu wan tra kondre, noso taki yu sa abi fu geme na ini a ten di de na yu fesi te yu skin nanga yu inibere sa kon na wan kaba.”Odo 5:9-11.

Na so Salomo e poti krakti tapu den furu takru bakapisi di e kon te wi e broko-kindi gi hurudu. Sutadu abi langalanga fu du nanga a lasi fu wartifasi noso a lasi fu a lespeki di wan sma abi gi ensrefi. Efu wi e gi wisrefi soso leki wan sani fu satisferi wi eigi lagi firi, noso di fu wan tra sma, dan dati no de wan sani fu syen trutru? Te wi abi seks nanga wan tra sma di no de wi trowpatna, dan disi no e sori taki wi no e lespeki wisrefi?

Ma san a wani taki ’fu gi freimdesma nanga sma fu tra kondre den yari fu wi, a makti fu wi, nanga a froktu fu a wroko fu wi’? Wan buku e taki: „A krin fu si san den vers disi wani taki: Den bakapisi fu hurudu kan de tumusi takru; fu di ibri sani di wan sma e wroko gi dati — posisi, makti, wan libi di e waka bun — ben kan lasi gowe, fu den sani ede di wan uma di gridi wani, noso fu di a libimakandra e aksi taki a kisi pai fu den sani di a lasi leki wan bakapisi fu wan syen tori.” Wan huru matifasi kan de wan diri sani trutru!

Fu di wan donman lasi en wartifasi èn a kaba ala en gudu, meki a ben sa geme èn taki: „Fa mi tegu gi trangaleri èn mi ati no lespeki piri-ai srefi! Èn mi no arki a sten fu den leriman fu mi èn mi no firi fu gi yesi na den. Na wan makriki fasi mi kon du ibri sortu takru sani na mindri fu a gemeente nanga a konmakandra.”Odo 5:12-14.

Baka wan pisi ten, a sondari e bigin kari san wan sabiman e kari „wan lo ’efu’: efu mi ben arki mi papa; efu mi no ben go du mi eigi sani; efu mi ben du san trawan ben taigi mi fu du”. Ma fu kon sabi disi now fosi, lati tumusi. A libi fu a huru sma disi kon doti kaba èn a kon kisi pori nen. A prenspari srefisrefi, taki wi e prakseri fosi fu den furu takru bakapisi di e kon te wi e du hurudu, bifo hurudu kisi wi!

Dringi Watra fu Yu Eigi Alenbaki”

Bijbel e taki na wan kibrikibri fasi fu seks demakandra? Kwetikweti. A lobi firi nanga a prisiri di wan man nanga wan uma e firi nanga makandra, na presenti fu Gado. Ma disi na sani di soso trowpatna mag abi. Fu dati ede Salomo e gi wan man di trow kaba, a frumane disi: „Dringi watra fu yu eigi alenbaki, èn watra di e lon komoto na a mindri fu yu eigi peti. Den fonten fu yu musu panya go na dorosei na ala kanti, den watra di e lon komoto fu yu musu go na ini den publiki pren srefi? Meki den de gi yu wawan, èn no gi freimde sma nanga yu.”Odo 5:15-17.

„Yu eigi alenbaki” nanga „yu eigi peti” na fa den e kari wan lobi wefi na ini puwema. Den e teki a prisiri di wan sma e kisi fu seks demakandra nanga en wefi, gersi nanga a dringi fu switi kowru watra. Tra fasi leki a watra na tapu den publiki pren, dan sma e si wan alenbaki noso wan peti leki wan sani di de fu den wawan. Èn a man e kisi a rai fu gi en wefi bere na oso, na presi fu panya en siri na tapu den publiki pren, na tra uma fu taki en nanga tra wortu. A krin rai di e gi na wan man, na taki a musu de getrow na en wefi.

A koni man e go moro fara: „Meki a watra-olo fu yu de wan blesi sani, èn prisiri nanga a wefi fu yu yongu yari, wan moi dia nanga wan ston-bokoboko di e plisi na ai. Meki en eigi bobi drungu yu ala ten. Meki a lobi fu en prisiri yu pasa marki ala ten.”Odo 5:18, 19.

„Watra-olo”, noso fonten, e taki fu pe a satisfaksi komoto di seks e gi sma. Taki wan sma e prisiri fu seks demakandra nanga a trowpatna, na wan „blesi” sani — wan sani di Gado gi. Fu dati ede wan man e kisi a frumane fu prisiri nanga a wefi fu en yongu yari. Gi en, na uma de neleki wan moi uma-dia, fu di a moi èn a abi moi fasi di e meki taki a lobi en. A de neleki wan moi ston-bokoboko di e waka na wan tumusi moi fasi.

Salomo e poti tu aksi now, ala di a no e fruwakti taki sma e gi wan piki na den tapu: „Fu di dati de so, dan fu san ede yu, mi manpikin, musu prisiri pasa marki nanga wan freimde uma noso brasa den bobi fu wan uma fu wan tra kondre?” (Odo 5:20). Iya, fu san ede wan sma di trow kaba, ben sa meki sma na wan wrokope, na skoro, noso na tra presi, kisi en fu go abi seks dorosei fu en trowlibi?

Na apostel Paulus e gi Kresten di trow kaba, a rai disi: „Boiti dati mi e taki disi, brada: a ten di tan abra kon syatu. Fu dati ede, meki den wan di abi wan wefi, de neleki den no ben abi wan” (1 Korentesma 7:29). San disi wani taki? We, den bakaman fu Yesus Krestes musu ’tan suku fosi a kownukondre’ (Mateus 6:33). Fu dati ede, a no musu de so taki trowpaar e gebroiki ala a ten fu den fu prakseri makandra so, taki den e meki Kownukondre afersi no de so prenspari moro na ini a libi fu den.

A De Fanowdu fu Dwengi Yusrefi

Wi kan dwengi seks firi. Sma di wani taki Yehovah e feni den bun, sa abi fu du dati. „Bika disi na san Gado wani: taki unu musu kon santa, taki unu tan farawe fu hurudu; taki ibriwan fu unu musu sabi fa fu kisi en eigi prapi [en eigi skin] na ini santafasi èn na ini grani”, na so na apostel Paulus ben frumane.—1 Tesalonikasma 4:3, 4.

Dati meki yongu sma no musu feti fu go trow te den seks firi fu den e bigin opo. Wan trowlibi wani taki plekti èn wan sma musu de lepi fu man tyari a frantwortu disi (Genesis 2:24). A moro bun fu wakti te leki wan sma „pasa a bromki fu en yongu yari” — a pisi ten te seks firi de tranga èn kan meki taki wan sma no man denki krin moro (1 Korentesma 7:36). Èn a de wan don sani èn wan sondu trutru, te wan bigisma di wani trow, e fadon na ini hurudu soso fu di no wan sma no de di ben kan tron en trowpatna!

„En Eigi Fowtu Sa Fanga den Godelowsu Sma”

A moro prenspari reide fu san ede seks hurudu fowtu, na fu di Yehovah — A Sma di e gi libi èn di meki sma so, taki den kan abi seks — no e feni en bun kwetikweti. Fu dati ede, te Kownu Salomo e gi a moro seryusu reide fu san ede wi musu tyari wisrefi na wan krin fasi, dan a e taki: „Bika den pasi fu wan man, de na fesi den ai fu Yehovah, èn a e luku ala fasi fa a e waka.” (Odo 5:21). Iya, no wan sani kibri gi den ai fu Gado „di wi musu gi frantwortu” (Hebrewsma 4:13). Ibri sani di wi e du di no fiti èn di abi fu du nanga seks, sa pori a matifasi di wi abi nanga Yehovah seiker, awansi taki wi e kibri a sani di wi du, èn awansi sortu bakapisi disi kan abi na skin fasi èn na ini a libimakandra. A de wan don sani fu kenki vrede nanga Gado gi wan tu momenti fu takru prisiri nomo.

A gersi kande, taki son sma di e du hurudu sondro fu syen, no e kisi strafu gi dati srefisrefi — ma disi de gi wan pisi ten nomo. Salomo e fruklari: „En eigi fowtu sa fanga a godelowsu sma, èn na ini den titei fu en eigi sondu den sa tai en. En sa de a sma di sa dede bika trangaleri no de, èn bika den furu don sani di a e du, e meki a lasi pasi.”Odo 5:22, 23.

Fu san ede iniwan fu wi ben sa lasi pasi? Te fu kaba, a buku Odo e warskow wi na fesi fa grontapu e kori sma. Èn a e fruteri wi san na den sani di nofotron wi alamala ben sa lasi efu wi ben sa du seks hurudu — a gosontu fu wi, den gudu fu wi, a krakti fu wi nanga wi wartifasi. Fu di wi e si sani so krin now, meki wi no sa abi fu taki wan lo „efu”. Iya, te wi e gebroiki a rai di Yehovah gi wi na ini en Wortu, dan wi kan tan krin na ini wan doti grontapu.

[Futuwortu]

^ paragraaf 11 Den ben gebroiki den wortu „freimdesma” gi den sma di ben drai den baka gi san ben e kruderi nanga a Wet. Na so fasi den ben broko a banti di den ben abi nanga Yehovah. Fu dati ede den e kari wan huru-uma „wan freimde uma”.

[Prenki na tapu bladzijde 30]

Den bakapisi fu hurudu bita leki kwasi-bita

[Prenki na tapu bladzijde 31]

„Prisiri nanga na uma fu yu yongu yari”