Go na content

Go na table of contents

Fu San Ede Lespeki No De Moro gi Sma Di Abi Frantwortu Posisi?

Fu San Ede Lespeki No De Moro gi Sma Di Abi Frantwortu Posisi?

Fu San Ede Lespeki No De Moro gi Sma Di Abi Frantwortu Posisi?

„A kan srefi taki wan dei, a lobi di sma lobi fu opo densrefi teige sma di abi makti sa tron a moro pôpi sani fu den lasti tin yari. Disi kan de a makti srefi fu kerki, lanti, a libimakandra nanga politiek.”

FURU yari pasa kaba sensi den yari di de lontu 1960, di Hannah Arendt, wan historia skrifiman èn filosofiaman ben taki fu den tin yari disi di kari. Nownow, leki noiti bifo ete, sma no e lespeki den wan di abi frantwortu posisi moro.

Fu eksempre, wan raportu di kon no so langa pasa na ini a tijdschrift The Times fu Londen e taki: „Son papa nanga mama no wani erken taki den skoromeester noso skoromisi abi a frantwortu tapu den pikin. Te den skoromeester noso skoromisi e pruberi fu gi den pikin fu den trangaleri, dan den e kragi.” Te den pikin e kisi trangaleri na skoro, dan furutron den papa nanga den mama fu den e go na skoro no soso fu warskow den skoromeester noso skoromisi, ma so srefi fu feti nanga den.

Wan man di e taki gi na organisâsi di abi leki nen National Association of Head Teachers in Britain (A grupu fu skoro driktoro na ini Ingrisikondre) ben taki: „Sma e taki ’mi abi reti’, na presi fu ’mi abi plekti’”. Boiti taki den no e leri den pikin fu den taki den musu abi a yoisti sortu lespeki gi sma di abi frantwortu posisi, dan son papa nanga mama no e piri-ai gi den yonguwan fu den — èn den no wani taki trawan e du dati. Pikin di e feti gi den „reti”, e kisi pasi fu no sori lespeki gi a frantwortu posisi di papa, mama nanga den skoromeester noso skoromisi abi. We dati meki wi kan taki na fesi kaba san sa pasa — „wan nyun grupu fu sma di no abi lespeki gi sma di abi frantwortu posisi èn di pikinmoro no sabi san bun èn san ogri” na so wan nyunsuman di nen Margarette Driscoll skrifi.

Na ini wan artikel di abi leki nen „Lost Generation”, a tijdschrift Time ben skrifi den wortu fu wan pôpi man di e singi rap-poku, di a ben sori taki furu yonguwan fu Rosiakondre bruya. Den wortu disi na: „Fa iniwan sma di gebore na ini a grontapu disi kan frutrow a libimakandra, pe ala sani de gi wan syatu pisi ten èn ala sani kruka?” Mikhail Topalov, wan man di e ondrosuku a libimakandra, ben agri nanga a fasi fu denki disi: „Den pikin disi no don. Den si taki lanti e lei gi den papa nanga mama fu den, den si fa papa nanga mama ben lasi den moni di den ben poti na bangi èn so srefi fa den lasi den wroko. Wi kan fruwakti fu den taki den e lespeki sma di abi frantwortu posisi?”

Ma a ben o de wan fowtu sani fu taki dati na den yongusma wawan no e frutrow sma di abi frantwortu posisi. Na ini a ten disi, sma na ala sei, pikinwan noso bigiwan no e frutrow sma di abi frantwortu posisi, èn no e lespeki den srefi. Dati wani taki dati no wan sma di abi frantwortu posisi, no de fu frutrow? Efu sma di abi frantwortu posisi e gebroiki a makti, dati wani taki „a makti noso a reti fu tiri sma, krutu sma, noso fu poti wet gi tra sma” na wan yoisti fasi, dan dati kan yepi furu sma. A kan yepi sma, ma so srefi a libimakandra. Na artikel di e kon now sa fruteri fu san ede disi de so.